Απεικονίσεις της τυφλότητας στην τέχνη

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Οιδίπους και Αντιγόνη (Αντόνι Μπροντόφσκι, 1828)

Το θέμα της τύφλωσης έχει διερευνηθεί από διαφορετικούς πολιτισμούς σε όλη την ιστορία, με τυφλούς χαρακτήρες να εμφανίζονται σε ιστορίες από την αρχαία ελληνική μυθολογία και τα ιουδαιοχριστιανικά θρησκευτικά κείμενα. Στη σύγχρονη εποχή, η τύφλωση έχει εμφανιστεί σε πολυάριθμα έργα λογοτεχνίας και ποίησης συγγραφέων όπως ο Ουίλιαμ Σέξπιρ, ο Ουίλιαμ Μπλέικ, ο Χ. Τζ. Γουέλς και ο Ζοζέ Σαραμάγκου και αποτελεί επαναλαμβανόμενο μοτίβο στον κινηματογράφο και σε άλλα μέσα.

Θρησκεία και μυθολογία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  • Στην ελληνική μυθολογία:
    • Ο Οιδίποδας απεικονίζεται να αυτοτυφλώνεται στο έργο του Σοφοκλή Οιδίπους τύραννος. Όταν ανακαλύπτει ότι σκότωσε εν αγνοία του τον πατέρα του και παντρεύτηκε τη μητέρα του, ο Οιδίποδας μπαίνει στο κρεβάτι της γυναίκας του και ανακαλύπτει ότι αυτή έχει απαγχονιστεί. Παίρνοντας τις καρφίτσες από το φόρεμά της, τις μπήγει τα μάτια του, αναφωνώντας: «Τώρα μες στο σκοτάδι πια θα βλέπουν εκείνους που δεν έπρεπε κι εκείνους που λαχτάριζαν να δουν και δεν θ᾽ αξιωθούν ποτέ να τους γνωρίσουν».[1] Στην τραγωδία Οιδίπους επί Κολωνώ επίσης του Σοφοκλή, ο Οιδίποδας είναι ένας περιπλανώμενος παρίας, υποστηριζόμενος από την κόρη του Αντιγόνη. Αν και αυτή είναι η πιο γνωστή εκδοχή της ιστορίας, διατηρείται μια εναλλακτική παράδοση στα σωζόμενα αοσπάσματα του Οιδίποδα του Ευριπίδη, σύμφωνα με την οποία ο Οιδίποδας τυφλώθηκε από έναν υπηρέτη του πατέρα του, Λάιου.
    • Ο Εβένιος/Πειθένιος από την Απολλωνία της Ιλλιρύας είχε επιφορτιστεί με τη φύλαξη των ιερών προβάτων του θεού Ήλιου, αλλά απέτυχε στο έργο του, καθώς τα πρόβατα καταβροχθίστηκαν από τους λύκους και οι Απολλώνιοι σε αντίποινα τον τύφλωσαν. Έπειτα ξέσπασε λιμός, ως αποτέλεσμα του θυμού του Ήλιου για τη μεταχείριση του Εβενίου. Οι Απολλώνιοι συμβουλεύτηκαν τότε το Μαντείο των Δελφών, το οποίο τους διέταξε να αποζημιώσουν τον Εβένιο προσφέροντάς του αποζημιώσεις. Η γη έγινε ξανά γόνιμη και οι θεοί ευλόγησαν επιπλέον τον Εβένιο με το δώρο της προφητείας.[2]
    • Υπάρχουν πολλές ιστορίες στις οποίες οι θεοί προκαλούν τύφλωση στους θνητούς, συχνά ως τιμωρία για ασέβεια ή για παραβίαση ενός ταμπού. Ένα πολύ γνωστό παράδειγμα είναι ο μάντης Τειρεσίας, του οποίου η τύφλωση αποδίδεται σε διάφορες αιτίες. Σύμφωνα με μια εκδοχή, ήταν τιμωρία για την αποκάλυψη των μυστικών των θεών. Σύμφωνα με μια άλλη, τυφλώθηκε αφού κατά λάθος είδε την Αθηνά να κάνει μπάνιο. Κατά μία τρίτη, τυφλώθηκε από την Ήρα, αφού πήρε το μέρος του Δία σε μια διαμάχη.[3] Εντωμεταξύ, ο Ερύμανθος τυφλώθηκε από τη θεά Αφροδίτη όταν την είδε να κάνει μπάνιο γυμνή αφού είχε κάνει έρωτα με τον εραστή της Άδωνι.[4] Άλλα παραδείγματα μυθολογικών χαρακτήρων που τυφλώθηκαν από τους θεούς είναι ο Λυκούργος ο Δρύαντος, ο Θαμύρης, ο Αίπυτος Β', ο Φινεύς, ο Ίλος και Αγχίσης.[5]
    • Χαρακτήρες που τυφλώθηκαν όχι από θεούς αλλά από ανθρώπους είναι ο Πολύφημος, ο Φοίνικας, ο Πλήξιππος και ο Πανδίων, ο Πολυμήστορας και η νύμφη Μετώπη.[5]
    • Μερικές φορές, στην ελληνική μυθολογία, χαρίζονται στους τυφλούς ειδικές ικανότητες ως αποζημίωση για την τύφλωσή τους. Ο Τειρεσίας και ο Εβένιος έλαβαν το χάρισμα της προφητείας και στον αοιδό Δημόδοκο δόθηκε ωραία φωνή.
  • Υπάρχουν πολλές τυφλές φιγούρες στην Εβραϊκή Βίβλο:
    • Στη Γένεση, ο Ιακώβ εκμεταλλεύεται την τύφλωση του πατέρα του, Ισαάκ, για να κλέψει την ευλογία που προοριζόταν για τον μεγαλύτερο αδελφό του, Ησαύ. Ντύνεται με τα ρούχα του Ησαύ και τυλίγει με δέρματα κατσίκας τα χέρια και τον λαιμό του. Ο Ισαάκ αναγνωρίζει τη φωνή του Ιακώβ, αλλά ξεγελιέται από τη μυρωδιά των ενδυμάτων του και τις τρίχες στα χέρια του, και ως εκ τούτου του δίνει την ευλογία.[6]
    • Στους Κριτές, ο Σαμψών αιχμαλωτίζεται από τους Φιλισταίους, οι οποίοι του έβγαλαν τα μάτια και τον έβαλαν να κάνει καταναγκαστική εργασία. Με την ευκαιρία μιας μεγάλης θρησκευτικής γιορτής, ο Σαμψών μεταφέρεται στο ναό του Ντάγκον, για τη διασκέδαση των Φιλισταίων που είχαν συγκεντρωθεί εκεί. Ωστόσο, για να εκδικηθεί τον εαυτό του για την απώλεια των ματιών του, ο Σαμψών γκρεμίζει τις δύο κεντρικές κολόνες και την οροφή του ναού, θανατώνοντας τον εαυτό του και όλους όσοι βρίσκονται μέσα.[7]
    • Στο Α' Σαμουήλ, ο αρχιερέας Ηλί τυφλώνεται λόγω ηλικίας, την ώρα της κλήσης του Σαμουήλ. [8] Στο κεφάλαιο 4, μετά την κατάληψη της Κιβωτού της Διαθήκης από τους Φιλισταίους, ο Ηλί ρωτά ποια είναι η αιτία της ταραχής στην πόλη. Όταν του λένε ότι έχει καταληφθεί η Κιβωτός, πέφτει και σπάει τον λαιμό του.[9]
    • Στο Α' Βασιλέων, ο γιος του Ισραηλίτη βασιλιά Ιεροβοάμ Α΄ αρρωσταίνει και ο Ιοροβοάμ στέλνει τη γυναίκα του να συμβουλευτεί τον τυφλό προφήτη Αχιά. Εκείνη μεταμφιέζεται, σκοπεύοντας να κρύψει την ταυτότητά της, αλλά ο Αχιά μαθαίνει ότι έρχεται από τον Θεό. Μόλις μπαίνει, λοιπόν, την προσφωνεί ως γυναίκα του Ιεροβοάμ, και της λέει ότι το παιδί θα πεθάνει.[10]
  • Στο δευτεροκανονικό βιβλίο Τωβίτ, ο Τωβίτ χάνει την όρασή του όταν πέφτουν στα μάτια του περιττώματα σπουργιτιών. Γίνεται εξαρτώμενος από τη γυναίκα του και προσεύχεται να πεθάνει, αλλά ο Θεός στέλνει τον αρχάγγελο Ραφαήλ ως απάντηση στις προσευχές του. Ο Ραφαήλ δείχνει στον γιο του Τωβίτ, Τωβία, πώς να χρησιμοποιεί τη χολή ενός ψαριού για να θεραπεύσει την τύφλωση. Ο Τωβίας αλείφει τα μάτια του πατέρα του με τη χολή και αυτός θεραπεύεται.[11]
  • Στη χριστιανική Καινή Διαθήκη, ο Ιησούς εκτελεί θαυματουργή θεραπεία τυφλών σε πολλές περιπτώσεις:
    • Και τα τρία συνοπτικά ευαγγέλια αναφέρονται στον Ιησού που θεράπευε τους τυφλούς κοντά στην Ιεριχώ. Σε καθεμιά από αυτές τις ιστορίες, ένας τυφλός ζητιάνος ακούει ότι περνάει ο Ιησούς και φωνάζει «Ιησού, Υιέ του Δαβίδ, ελέησόν με». Το πλήθος επιπλήττει τον ζητιάνο, αλλά ο Ιησούς τον καλεί και τον θεραπεύει με μια λέξη ή αγγίζοντας τα μάτια του.[12]
    • Σε μια άλλη ιστορία στο Κατά Μάρκον Ευαγγέλιον, ο Ιησούς θεραπεύει έναν τυφλό από τη Βηθσαϊδά τρίβοντάς του σάλιο στα μάτια. Μετά την πρώτη εφαρμογή, η όρασή του είναι ακόμα ατελής, αλλά όταν ο Ιησούς τοποθετεί τα χέρια του πάνω στα μάτια του άνδρα για δεύτερη φορά, η όρασή του αποκαθίσταται πλήρως.[13]
    • Στο Κατά Ιωάννην Ευαγγέλιον, ο Ιησούς θεραπεύει έναν τυφλό εκ γενετής, κάτι που αναφέρεται ότι ήταν πρωτοφανές. Η θεραπεία σε αυτή την ιστορία είναι πιο περίπλοκη. Ο Ιησούς αλείφει τα μάτια του άνδρα με ένα μείγμα από πηλό και σάλιο και στη συνέχεια του λέει να τα πλύνει στην κολυμβήθρα του Σιλωάμ. Ο Ιησούς αργότερα χρησιμοποιεί αυτό το θαύμα ως παραβολή, εξηγώντας ότι ήρθε στον κόσμο για να δουν οι τυφλοί και καταδικάζοντας την πνευματική τύφλωση των Φαρισαίων.[14]
  • Στη σκανδιναβική μυθολογία, ο Χοντ είναι ένας τυφλός θεός, ο οποίος ξεγελιέται από τον Λόκι για να σκοτώσει τον Μπαλντρ.

Λογοτεχνία και θέατρο[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  • Στο έργο Η κόμισσα της Αρκαδίας του Πέμπροουκ που έγραψε τον 16ο αιώνα ο Φίλιπ Σίντνεϊ, οι πρίγκιπες Πυροκλής και Μουσίδωρος γνωρίζουν έναν ηλικιωμένο τυφλό, ο οποίος παρακαλεί τον γιο του, Λεονάτο, να τον οδηγήσει στην κορυφή ενός γκρεμού για να πέσει. Ο τυφλός ήταν κάποτε βασιλιάς, αλλά εξηγεί στους πρίγκιπες ότι πείστηκε από έναν νόθο γιο, τον Πλέξιρτο, να διατάξει τον θάνατο του άλλου γιου του, του Λεονάτου. Ο Πλέξιρτος, πιστεύοντας ότι ο Λεονάτος ήταν νεκρός, σφετερίστηκε τον θρόνο και τύλφωσε τον πατέρα του. Ακούγοντας αυτήν την ιστορία, ο Πυροκλής και ο Μουσίδωρος βοηθούν να ηττηθεί ο Πλέξιρτος και να ανέβει στον θρόνο ο Λεονάτο, οπότε ο τυφλός βασιλιάς πεθαίνει ξαφνικά από υπερβολική συγκίνηση.[15]
  • Μια δευτερεύουσα πλοκή στον Βασιλιά Ληρ του Ουίλιαμ Σέξπιρ εμπνέεται από την ιστορία του τυφλού βασιλιά του έργου Αρκαδία. Ο κόμης του Γκλόστερ προδίδεται από τον νόθο γιο του, Έντμουντ, με αποτέλεσμα τελικά τα μάτια του Γκλόστερ να ξεριζωθούν από την κόρη του Ληρ, Ρεγάνη, και τον σύζυγό της. Στη συνέχεια, ο Γκλόστερ συναντά τον πρωτότοκο γιο του, Έντγκαρ, αλλά δεν τον αναγνωρίζει και του ζητά να τον οδηγήσει σε έναν γκρεμό. Μη θέλοντας να το κάνει αυτό, ο Έντγκαρ ξεγελάει τον Γκλόστερ κάνοντάς τον να πιστέψει ότι έπεσε από γκρεμό και επέζησε από θαύμα. Όταν ο Έντγκαρ αποκαλύπτει τελικά την ταυτότητά του στον πατέρα του, ο Γκλόστερ παθαίνει καρδιακή ανεπάρκεια και πεθαίνει.
  • Ο Βασιλιάς Αρθούρος, μια όπερα του 17ου αιώνα γραμμένη από τους Χένρι Πέρσελ και Τζον Ντράιντεν, παρουσιάζει μια τυφλή που ονομάζεται Έμελιν, η οποία είναι αρραβωνιασμένη με τον βασιλιά Αρθούρο. Ως εκ γενετής τυφλή, φαίνεται να έχει πολύ συγκεχυμένες ιδέες για τον κόσμο—αγνοεί, για παράδειγμα, ότι υπάρχει σωματική διαφορά μεταξύ της ίδιας και του Αρθούρου, ενώ αργότερα εκφράζει την πεποίθηση ότι το πρόσωπό του είναι φτιαγμένο από χρυσό. Η τύφλωσή της θεραπεύεται τελικά μέσω της μαγείας του Μέρλιν.
  • Στο ποίημα «Τιριέλ» που έγραψε τον 18ο αιώνα ο Ουίλιαμ Μπλέικ, ο αριστοκράτης Τιριέλ τυφλώνεται λόγω ηλικίας και θλίψης, κατηγορώντας για την κατάστασή του τους επαναστάτες γιους του. Εξαπολύει μια κατάρα που σκοτώνει σχεδόν όλα τα παιδιά του και στη συνέχεια διατάζει τη μικρότερη και μόνη επιζήσασα κόρη του, την Έλα, να τον οδηγήσει στις κοιλάδες Χαρ, όπου ζουν οι γονείς του. Φτάνοντας εκεί, βρίζει τους γονείς του και πεθαίνει στα πόδια τους.
  • Ο άνθρωπος που γελά, ένα μυθιστόρημα του 1869 του Βίκτωρος Ουγκό, παρουσιάζει ένα τυφλό κορίτσι που ονομάζεται Ντέα.
  • Στο Mithyabhiman, μια κωμωδία του 1871 στη γλώσσα Γκουτζαράτι, οι προσπάθειες του πρωταγωνιστή να κρύψει τη νυκταλωπία του τον εμπλέκουν σε μια σειρά από δύσκολες καταστάσεις.
  • Η Μαριανέλα είναι ένα ισπανικό μυθιστόρημα του 1878 του Μπενίτο Πέρεθ Γαλδός, στο οποίο ένα τυφλό αγόρι ερωτεύεται μια ελκυστική κοπέλα, η οποία φοβάται να τον δει όταν αυτός ανακτά την όρασή του.
  • Η χώρα των τυφλών του Χ. Τζ. Γουέλς αφηγείται την ιστορία ενός ορειβάτη που βρίσκεται εγκλωβισμένος σε μια απομονωμένη κοιλάδα που κατοικείται εξ ολοκλήρου από τυφλούς. Ενθυμούμενος την παροιμία «Στη χώρα των τυφλών βασιλεύει ο μονόφθαλμος», προσπαθεί να καθιερωθεί ως κυρίαρχος της χώρας, αλλά δεν μπορεί να εξηγήσει στους κατοίκους την έννοια της όρασης ή να αποδείξει ικανοποιητικά τα πλεονεκτήματά του, εξού και η κοινότητα θεωρεί ότι παραληρεί.
  • Ο Μαξ Καράντος είναι ένας φανταστικός τυφλός ντετέκτιβ που δημιουργήθηκε από τον Έρνεστ Μπράμα εμφανίζεται σε πολλά έργα που εκδόθηκαν μεταξύ 1914 και 1934.
  • Στο έργο του Σάμιουελ Μπέκετ Περιμένοντας τον Γκοντό, ο χαρακτήρας του Πότζο τυφλώνεται μεταξύ πρώτης και δεύτερης πράξης.
  • Στο μυθιστόρημα Η ώρα των τριφίδων που έγραψε ο Τζον Γουίνταμ το 1951, ένα μεγάλο ποσοστό του παγκόσμιου πληθυσμού τυφλώνεται εν μια νυκτί, έχοντας δει μια ασυνήθιστη βροχή μετεωριτών. Αυτό στερεί από την ανθρωπότητα το μοναδικό της πλεονέκτημα έναντι των δηλητηριωδών φυτών που είναι γνωστά ως τριφίδες και οδηγεί την κοινωνία σε αποκαλυπτική κατάρρευση.
  • Το Οι πεταλούδες είναι ελεύθερες είναι ένα θεατρικό έργο του 1969 του Λέοναρντ Γκέρσε, για τη σχέση ενός τυφλού με έναν χίπη, το οποίο γυρίστηκε ταινία το 1972.
  • Στο The Cay, ένα εφηβικό μυθιστόρημα του 1969 του Theodore Taylor, ένα τυφλό αγόρι μένει αποκλεισμένο σε ένα νησί μετά από ένα ναυάγιο.
  • Στη σειρά Dune του Φρανκ Χέρμπερτ, ο Πολ Ατρείδης τυφλώνεται μετά από έκθεση σε ακτινοβολία, αλλά διατηρεί την ικανότητα να βλέπει μέσω ενορατικών δυνάμεων.
  • Η κατάρρευση των τυφλών είναι ένα γερμανικό μυθιστόρημα του 1985 του Γκερτ Χόφμαν, με θέμα έξι τυφλούς που χρησιμεύουν ως μοντέλα για τον πίνακα του Πίτερ Μπρίγκελ Τυφλός που οδηγεί τυφλούς.
  • Η πλοκή του Asuryalok, ενός μυθιστορήματος στη γλώσσα Γκουτζαράτι του 1987 από τον Μπαγκουατικουμάρ Σάρμα, περιστρέφεται γύρω από την κληρονομική τύφλωση μιας οικογένειας.
  • Το μυθιστόρημα του Τζέιμς Κέλμαν Πόσο αργά ήταν, πόσο αργά (1994), επικεντρώνεται στον αγώνα ενός πρώην κατάδικου από την εργατική τάξη να αντιμετωπίσει μια ξαφνική εμφάνιση τύφλωσης.
  • Το Περί τυφλότητος (1995), ένα πορτογαλικό μυθιστόρημα του Ζοζέ Σαραμάγκου, απεικονίζει την κοινωνική κατάρρευση που ακολουθεί μετά από μια επιδημία τύφλωσης.
  • Η προσβολή είναι ένα μυθιστόρημα του 1996 από τον Ρούπερτ Τόμσον, στο οποίο ένας τυφλός επιμένει ότι βλέπει.
  • Το Sound of Colors, ένα παιδικό βιβλίο από την Ταϊβάν που έγραψε το 2001 ο Τζίμι Λιάο, εξερευνά τις σκέψεις ενός τυφλού κοριτσιού που κινείται με το μετρό.
  • Το Million Dollar Putt είναι ένα παιδικό μυθιστόρημα του 2006 του Νταν Γκάτμαν, στο οποίο ένας τυφλός έφηβος συμμετέχει σε ένα τουρνουά γκολφ.
  • Το Μασάζ είναι ένα κινέζικο μυθιστόρημα του 2008 του Bi Feiyu, με θέμα τυφλούς μασέρ.
  • Το Όλο το φως που δεν μπορούμε να δούμε, ένα μυθιστόρημα του 2014 από τον Άντονι Ντορ, αφηγείται την ιστορία μιας τυφλής Γαλλίδας στη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου.

Μη μυθοπλαστικά έργα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  • Το "Σαν συλλογιέμαι πώς το φως μου έχει ξοδευτεί", ένα σονέτο του 17ου αιώνα του Τζον Μίλτον, πιστεύεται ότι είναι μια αντανάκλαση της απώλειας της όρασής του.
  • Η Έλεν Κέλερ έγραψε αρκετά αυτοβιογραφικά έργα, ξεκινώντας με το Η ιστορία της ζωής μου το 1903 (το οποία ενέπνευσε ένα θεατρικό έργο του 1959 με τίτλο The Miracle Worker).
  • Το A Girl and Five Brave Horses (1961) είναι τα απομνημονεύματα της Σονόρα Γουέμπστερ Κάρβερ, τυφλής δύτριας αλόγων.
  • Το If You Could See What I Hear είναι ένα βιβλίο του 1975 του τυφλού μουσικού Τομ Σάλιβαν, το οποίο διασκευάστηκε σε ταινία του 1982.
  • Το Μια αίσθηση του κόσμου, του Τζέισον Ρόμπερτς, είναι μια βιογραφία του 2006 του Βρετανού ταξιδιώτη του 19ου αιώνα Τζέιμς Χόλμαν, του πρώτου τυφλού που έκανε τον γύρο του πλανήτη.

Εικαστικές τέχνες[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Στις εικαστικές τέχνες, συνήθως χρησιμοποιούνται απεικονίσεις αντικειμένων όπως μπαστούνια και σκύλοι για να συμβολίσουν την τύφλωση.[16] Πολλές αξιοσημείωτες προσωπικότητες στην ιστορία της τέχνης, όπως οι Λεονάρντο ντα Βίντσι, Κλοντ Μονέ και Τζόρτζια Ο'Κιφ, είχαν ή θεωρούνταν ότι έχουν προβλήματα όρασης.

Αναπαράσταση ανά εποχή[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Αρχαιότητα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Illustration from a Medieval Christian book featuring a blind man in a brown tunic with a white dog being healed by a priest.
Θεραπεία τυφλού στο βιβλίο Ώρες του Μάαστριχτ

Ο πολιτισμός των Μότσε του αρχαίου Περού απεικόνιζε τυφλούς στα κεραμικά του.[17]

Το 1768, ο περιηγητής Τζέιμς Μπρους ανακάλυψε τον τάφο του Ραμσή Γ΄, ου οποίου οι τοίχοι του απεικόνιζαν εικόνες τυφλών που έπαιζαν άρπα.[18] Η τυφλότητά τους απεικονίζεται με σχισμές στη θέση των ματιών.

Μεσαίωνας[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η αναπαράσταση τυφλών στη μεσαιωνική τέχνη απεικονίζεται συχνά μέσω σκύλων με λουριά. Μερικά παραδείγματα είναι:

  • Το The Miracle at Mont St Michel στο Ψαλτήριο του Λάτρελ, που φυλάσσεται στη Βρετανική Βιβλιοθήκη.[19] Η εικόνα απεικονίζει έναν τυφλό ξυπόλητο με μακρύ κίτρινο χιτώνα που κρατάει ραβδί.[20]
  • Θεραπεία τυφλού στις Ώρες του Μάαστριχτ, στη Βρετανική Βιβλιοθήκη.[21] Ο τυφλός φοράει έναν χαλαρό καφέ χιτώνα ενώ τον οδηγεί ένας λευκός σκύλος.[20]
  • Ο χρυσοχόος του Αράς, εικονογράφηση στο Miracles de Nostre Dame, απεικονίζει ένα τυφλό αγόρι με λευκό ραβδί.[20]

Αναγέννηση[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Painting of a procession of six blind, disfigured men. The leader of the group has fallen on his back, dragging the other men with him.
Παραβολή του Τυφλού του Πίτερ Μπρίγκελ του Πρεσβύτερου

Η αναπαράσταση τυφλών στην αναγεννησιακή τέχνη, όπως και στη μεσαιωνική, γίνεται μέσω συμβολικών αντικειμένων. Μερικά παραδείγματα

Portrait of a brown haired woman looking down with her eyes closed, portraying her blindness.
Τυφλή γυναίκα του Ντιέγο Βελάθκεθ

είναι:

  • Ένας τυφλός που βρίσκει τον δρόμο του με ραβδί στο Piers Plwman.[22]
  • Το προσκύνημα στον τάφο του Αγίου Λουδοβίκου στο Life and Miracles of Saint Louis, ου παρουσιάζει ένα τυφλό αγόρι με μπαστούνι.[22]

Η τύφλωση απεικονίστηκε και με πιο κυριολεκτικούς όρους, όπωα τα κλειστά μάτια ή η αναφορά σε κείμενο. Μερικά παραδείγματα είναι:

Ρομαντισμός[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Οι περισσότερες αναπαραστάσεις τυφλότητας στη ρομαντική τέχνη είναι προσωπογραφίες ατόμων που αντιμετωπίζουν προβλήματα όρασης.

  • Ο τυφλός δικαστής σερ Τζον Φίλντινγκ ζωγραφίστηκε από τον Ναθάνιελ Χόουν το 1762, με μια μαύρη ταινία πάνω στα μάτια του.[24] Πρόκειται για κοινή εικόνα τυφλών κατά τον 18ο αιώνα.
  • Ο Τζορτζ Γουάιτφιλντ τον οποίο ζωγράφισε ο Τζον Γουόλαστον το 1742 δείχνει την εξασθένηση της όρασής του λόγω στραβισμού, ως αποτέλεσμα της ιλαράς που πέρασε στην παιδική του ηλικία.[24]
  • Το τυφλό κορίτσι που ζωγράφισε ο Τζον Έβερετ Μίλε παρουσιάζει δύο ζητιάνους, ο ένας από τους οποίους είναι τυφλός μουσικός.

Μοντέρνα τέχνη[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Στη μοντέρνα τέχνη έχουν χρησιμοποιηθεί πολλά διαφορετικά μέσα για την απεικόνιση των προβλημάτων όρασης.

  • Ένας τυφλός ζητιάνος κάθεται και πουλάει «ερωτικά σονέτα» με ένα νεαρό αγόρι για να κερφίσει χρήματα, σε χαρακτικό του Τζον Τόμας Σμιθ από το 1816.[25]
  • Ο Όλιβερ Κάσγουελ και η Λόρα Μπρίτζμαν διαβάζουν ανάγλυφα γράμματα σε ένα βιβλίο. Λιθογραφία που φιλοτέχνησε ο Γ. Σαρπ το 1844.[26]
  • Εργασία - Σχολείο Τυφλών, Euston Road. Χαρακτικό που φιλοτέχνησε άγνωστος καλλιτέχνης το οποίο δημοσιεύτηκε στο Illustrated London News στις 24 Απριλίου 1858.[27]
  • Πορτρέτο του Γουίλιαμ Μουν, που δημιουργήθηκε από άγνωστο φωτογράφο. Δημοσιεύτηκε στο Light for the Blind: History of the Origin and Success of Moon's System of Reading το 1873.[27]
  • Φωτογραφία της Αν Γουάιτινγκ που τραβήχτηκε από άγνωστο φωτογράφο τη δεκαετία του 1860.[27]
  • Ελαιογραφία των Χένρι Φόσετ και ντέιμ Μίλισεντ Γκάρετ Φόσετ ζωγραφισμένη από τον Φορντ Μάντοξ Μπράουν το 1872.[27] Αυτή τη στιγμή φυλάσσεται στην National Portrait Gallery στο Λονδίνο.
  • Τυφλό κορίτσι που διαβάζει, ελαιογραφία που δημιουργήθηκε από τον Έιναρ Νίλσον το 1905.[27]

Επιδράσεις στους καλλιτέχνες[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Αναγέννηση[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Drawing of da Vinci's concept of the ideal human body proportions.
Ο Βιτρούβιος Άνθρωπος του Λεονάρντο ντα Βίντσι

Ο Λεονάρντο ντα Βίντσι ήταν Ιταλός πολυμαθής, ευρέως γνωστός για τα ποικίλα ταλέντα του, μεταξύ των οποίων η ζωγραφική και τα σχέδιά του.[28] Αφού εξέτασαν έξι έργα του Ντα Βίντσι με βάση τρεις διαφορετικές τεχνικές, οι ερευνητές παρατήρησαν ότι το μάτι του υποκειμένου σε κάθε έργο ήταν στραμμένο προς τα έξω.[29] Ένα από αυτά τα έργα ήταν η πασίγνωστη απεικόνιση του Ανθρώπου του Βιτρούβιου. Τα μάτια του βρίσκονται σε γωνία με απόκλιση προς τα έξω, θέση που μπορεί να αλλάξει την αντίληψη των ανθρώπων και των αντικειμένων ώστε να εμφανίζονται σε δύο διαστάσεις.[29] Οι ερευνητές θεωρούν ότι αυτό μπορεί να συνέβαλε στην ικανότητα του Ντα Βίντσι να συλλαμβάνει το χώρο σε έναν επίπεδο καμβά.[29]

Ο Γκουερτσίνο ήταν ένας Ιταλός ζωγράφος του μπαρόκ που ανέπτυξε την εσωτροπία (μια κατάσταση κατά την οποία το μάτι στρέφεται προς τα μέσα). Αυτό επηρέασε τη δουλειά του με αποτέλεσμα τα θέματά του να παρουσιάζουν ασυνήθιστα χαρακτηριστικά προσώπου.[30]

Ο σερ Φράνσις Μπέικον ήταν Άγγλος φιλόσοφος που ασχολήθηκε με τη δημιουργία εικονογραφήσεων στα έργα του. Οι εικονογραφήσεις του συχνά απεικονίζουν έντονα παραμορφωμένες εικόνες που παρουσιάζουν ανωμαλίες στα πρόσωπα. Αυτό έχει θεωρηθεί ότι συμβαδίζει με τη δυσμορφοψία, μια κατάσταση του εγκεφάλου που επηρεάζει την αντίληψη των αντικειμένων.[31]

Ο Ρέμπραντ ήταν ένας Ολλανδός ζωγράφος του οποίου οι αυτοπροσωπογραφίες εμφανίζουν ένα μάτι στραμμένο προς τα έξω που θα προκαλούσε έλλειψη της αντίληψης του βάθους.[32]

Ο Πάμπλο Πικάσο ήταν Ισπανός χαράκτης και ζωγράφος, συνιδρυτής του κυβιστικού κινήματος. Πιστεύεται ότι μπορεί να είχε στραβισμό, γι' αυτό το έργο του χαρακτηρίζεται από έλλειψη της αντίληψης του βάθους.[33]

Μοντέρνα τέχνη[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Painting of a Japanese-style bridge in Monet's Giverny garden, stretching over a pond of water lilies.
Η ιαπωνική γέφυρα του Κλοντ Μονέ

Ο Εντγκάρ Ντεγκά ήταν ένας Γάλλος ιμπρεσιονιστής ζωγράφος, διάσημος για τα παστέλ σχέδια και τις ελαιογραφίες του. Το 1870, άρχισε να παρατηρεί σημάδια μείωσης της όρασης μέσω εκφύλισης του αμφιβληστροειδούς χιτώνα.[34] Η θολούρα των μεταγενέστερων πινάκων του συνήθως αποδίδεται στην κατάστασή του.

Ο Κλοντ Μονέ ήταν Γάλλος ζωγράφος και ιδρυτής του ιμπρεσιονισμού. Είναι ευρέως γνωστός για τη σειρά του Νούφαρα. Από το 1912 έως το 1922, η όρασή του μειώθηκε λόγω καταρράκτη. Αυτό επηρέασε τη χρωματική αντίληψη των εικόνων του, γεγονός που κάνει πολλούς από τους πίνακές του να φαίνονται ελαφρώς θολοί και κιτρινωποί.[35]

Ο Πιερ Ογκίστ Ρενουάρ ήταν Γάλλος ιμπρεσιονιστής ζωγράφος Εικάζεται ότι είχε μυωπία.[36]

Η Τζόρτζια Ο'Κιφ ήταν Αμερικανίδα ζωγράφος που παρουσίασε συμπτώματα εκφύλισης της ωχράς κηλίδας λόγω ηλικίας το 1964. Στα μεταγενέστερα έργα της είχε πάρει βοηθούς για να βοηθούν στη ζωγραφική της, αλλά δεν ανέφερε ποτέ τα ονόματά τους στα έργα της.[37]

Κινηματογράφος και τηλεόραση[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  • Τα φώτα της πόλης (1931) είναι μια ταινία του Τσάρλι Τσάπλιν στην οποία ο Σαρλό ερωτεύεται ένα τυφλό κορίτσι.
  • Το Zatôichi monogatari είναι μια ιαπωνική ταινία του 1962 για έναν τυφλό μασέρ και ξιφομάχο (η πρώτη μιας σειράς 26 ταινιών με πρωταγωνιστή τον χαρακτήρα Ζατόιτσι).
  • Ο τυφλός άγγελος είναι μια ταινία του 1965 για τη φιλία μεταξύ ενός μορφωμένου μαύρου και ενός αγράμματου, τυφλού, λευκού κοριτσιού.
  • Το Tommy είναι μια κινηματογραφική μεταφορά της ροκ όπερας του 1975 των The Who, για ένα αγόρι που είναι ψυχοσωματικά κωφάλαλο και τυφλό.
  • Το Σταρ Τρεκ: Η επόμενη γενιά, μια τηλεοπτική σειρά 1987–1994, περιλαμβάνει τον τυφλό χαρακτήρα Geordi La Forge, ο οποίος χρησιμοποιεί τεχνολογικές συσκευές που του επιτρέπουν να βλέπει.
  • Το "Many, Many Monkeys" είναι ένα επεισόδιο του 1989 της σειράς Η ζώνη του λυκόφωτος, στο οποίο μια επιδημία τύφλωσης περιγράφεται ως κρίση στην κοινωνία επειδή "κλείνει τα μάτια" στα βάσανα των άλλων.
  • Το Με τα μάτια του έρωτα είναι μια ταινία του 1991 για έναν τυφλό φωτογράφο, ο οποίος δεν εμπιστεύεται τις περιγραφές άλλων για τον κόσμο γύρω του.
  • Το Άρωμα γυναίκας (1992) ένα ριμέικ μιας ιταλικής ταινίας του 1974 για έναν φοιτητή που πιάνει δουλειά ως βοηθός ενός ευέξαπτου τυφλού.
  • Το Hei yanjing είναι μια κινεζική ταινία του 1997 για ένα τυφλό κορίτσι που εκπαιδεύεται για να γίνει σπρίντερ.
  • Το Ray είναι μια βιογραφική ταινία του 2004 που επικεντρώνεται σε 30 χρόνια από τη ζωή του τυφλού μουσικού Ρέι Τσαρλς.
  • Το Black είναι μια ταινία του 2005 για τη σχέση μιας κωφάλαλης με τον δάσκαλό της.
  • Το Άβαταρ: Ο τελευταίος ανεμοδαμαστής (2005–2008) είναι μια τηλεοπτική σειρά με χαρακτήρα την τυφλή Τοφ Μπεϊφόνγκ.
  • Η εκδίκηση του σαμουράι είναι μια ιαπωνική ταινία του 2006 για έναν τυφλό σαμουράι.
  • Το Beul-la-in-deu είναι μια νοτιοκορεάτικη ταινία του 2011 στην οποία μια τυφλή βοηθά στον εντοπισμό ενός δολοφόνου.
  • Το Yang tidak dibicarakan ketika membicarakan cinta είναι μια ινδονησιακή ταινία του 2013 για δύο έφηβες με προβλήματα όρασης που αναζητούν την αγάπη.
  • Στο σκοτάδι είναι ο τίτλος μιας ταινίας του 2014 για μια τυφλή που φτάνει στην παράνοια.
  • Στην τηλεοπτική σειρά Daredevil (2015-18) παραγωγής Marvel, ο πρωταγωνιστής Ματ Μέρντοκ, είναι τυφλός δικηγόρος.
  • Το Μην ανασαίνεις είναι μια ταινία τρόμου του 2016, στην οποία τρεις φίλοι παγιδεύονται μέσα στο σπίτι ενός τυφλού.
  • Το Notes on Blindness είναι ένα ντοκιμαντέρ του 2016 για τον Τζον Μ. Χαλ, τυφλό θεολόγο και συγγραφέα του Touching the Rock: An Experience of Blindness.
  • Το Στο σκοτάδι είναι μια τηλεοπτική σειρά του 2019 για μια τυφλή που προσπαθεί να εξιχνιάσει έναν φόνο.
  • Το See είναι μια τηλεοπτική σειρά επιστημονικής φαντασίας του 2019, που διαδραματίζεται σε έναν μετααποκαλυπτικό κόσμο στον οποίο η ανθρώπινη φυλή έχει χάσει την αίσθηση της όρασης.

Άλλα μέσα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  • Αρκετοί τυφλοί χαρακτήρες έχουν δημιουργηθεί από την Marvel Comics, όπως οι Daredevil, Blind Al, Blindfold, Destiny, Madame Web και Julia Carpenter.
  • Οι τυφλοί χαρακτήρες που δημιουργήθηκαν από την DC Comics είναι οι Doctor Mid-Nite και Crazy Quilt.
  • Ο Κένσι Τακαχάσι είναι ένας τυφλός ξιφομάχος που δημιουργήθηκε για τη σειρά βιντεοπαιχνιδιών Mortal Kombat.

Δείτε επίσης[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  1. ↑ Μύρης, Κ.Χ. «Σοφοκλής: Οἰδίπους Τύραννος». Μνημοσύνη, Ψηφιακή Βιβλιοθήκη της Αρχαίας Ελληνικής Γραμματείας. Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας. Ανακτήθηκε στις 2 Φεβρουαρίου 2024. 
  2. ↑ Herodotus, Histories 9.93-94; Conon, Narrations 40; Ustinova, Yulia (2009). Caves and the Ancient Greek Mind: Descending Underground in the Search for Ultimate Truth. Oxford University Press. σελ. 170. ISBN 978-0-19-954856-9. 
  3. ↑ Apollodorus. The Library.  Hosted at Perseus Digital Library.
  4. ↑ Cameron, Alan (2004). Greek Mythography in the Roman World. New York City, New York: Oxford University Press. σελ. 152. ISBN 0-19-517121-7. 
  5. ↑ 5,0 5,1 Tatti-Gartziou 2010
  6. ↑ Genesis 27
  7. ↑ Judges 16:21-31
  8. ↑ 1 Samuel 3
  9. ↑ 1 Samuel 4:13-18
  10. ↑ 1 Kings 14:1-18
  11. ↑ Tobit 2, Tobit 3, Tobit 6, Tobit 11
  12. ↑ Mark 10:46-52; Matthew 20:29-34; Luke 18:35-43; see also Matt 9:27-31
  13. ↑ Mark 8:22-26
  14. ↑ John 9
  15. ↑ Sidney, Philip (1912) [1590]. The Countess of Pembroke's Arcadia. Cambridge University Press. σελίδες 206–212. 
  16. ↑ «Blindness». Medieval and Renaissance Material Culture. Ανακτήθηκε στις 24 Φεβρουαρίου 2021. 
  17. ↑ Berrin, Katherine (1997). The Spirit of Ancient Peru: Treasures from the Museo Arqueológico Rafael Larco Herrera. Thames and Hudson. 
  18. ↑ Ayliffe, William. «The Iconography of Blindness: How artists have portrayed the blind». Ανακτήθηκε στις 17 Φεβρουαρίου 2021. 
  19. ↑ «British Library Manuscripts Add MS 42130». British Library. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 16 Ιανουαρίου 2020. Ανακτήθηκε στις 24 Φεβρουαρίου 2021. 
  20. ↑ 20,0 20,1 20,2 «Blindness». Medieval and Renaissance Material Culture. Ανακτήθηκε στις 24 Φεβρουαρίου 2021. 
  21. ↑ «The British Library MS Viewer». www.bl.uk. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 11 Ιανουαρίου 2020. Ανακτήθηκε στις 5 Μαρτίου 2021. 
  22. ↑ 22,0 22,1 «Blindness». Medieval and Renaissance Material Culture. Ανακτήθηκε στις 24 Φεβρουαρίου 2021. 
  23. ↑ Held, Julius (1964). Rembrandt and the Book of Tobit. Northhampton MA: Gehenna Press. 
  24. ↑ 24,0 24,1 «Disability In The 18th Century - A National Portrait Gallery Trail | Culture24». www.culture24.org.uk. Ανακτήθηκε στις 6 Μαρτίου 2021. 
  25. ↑ «A sitting blind beggar sells 'love sonnets' to obtain money with a young boy. Etching by J.T. Smith, 1816.». Wellcome Collection (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 6 Μαρτίου 2021. 
  26. ↑ «Oliver Caswell and Laura Bridgman reading embossed letters from a book. Lithograph by W. Sharp, 1844, after A. Fisher». Wellcome Collection (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 6 Μαρτίου 2021. 
  27. ↑ 27,0 27,1 27,2 27,3 27,4 Tilley, Heather (2018-09-04). «Portraying Blindness: Nineteenth-Century Images of Tactile Reading» (στα αγγλικά). Disability Studies Quarterly 38 (3). doi:10.18061/dsq.v38i3.6475. ISSN 2159-8371. https://dsq-sds.org/article/view/6475. 
  28. ↑ «Leonardo da Vinci | Biography, Art, Paintings, Mona Lisa, Drawings, Inventions, Achievements, & Facts». Encyclopedia Britannica (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 9 Μαρτίου 2021. 
  29. ↑ 29,0 29,1 29,2 Tyler, Christopher (January 2019). «Evidence that Leonardo da Vinci had Strabismus». JAMA Ophthalmology 137. https://jamanetwork.com/journals/jamaophthalmology/article-abstract/2707245. 
  30. ↑ Damon, Giada. «Guercino Caricatures | Princeton University Art Museum». artmuseum.princeton.edu. Ανακτήθηκε στις 9 Μαρτίου 2021. 
  31. ↑ Safran, Avinoam B.; Sanda, Nicolae; Sahel, José-Alain (2014-08-29). «A neurological disorder presumably underlies painter Francis Bacon distorted world depiction». Frontiers in Human Neuroscience 8: 581. doi:10.3389/fnhum.2014.00581. ISSN 1662-5161. PMID 25221491. 
  32. ↑ Livingstone, Margaret S.; Conway, Bevil R. (2004-09-16). «Was Rembrandt Stereoblind?». The New England Journal of Medicine 351 (12): 1264–1265. doi:10.1056/NEJM200409163511224. ISSN 0028-4793. PMID 15371590. 
  33. ↑ «Inside the mind of creative geniuses » the nerve blog | Blog Archive | Boston University». sites.bu.edu. Ανακτήθηκε στις 9 Μαρτίου 2021. 
  34. ↑ Karcioglu, Zeynel (7 March 2007). «Did Edgar Degas have an Inherited Retinal Degeneration?». Ophthalmic Genetics 28 (2): 51–55. doi:10.1080/13816810701351313. PMID 17558845. https://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1080/13816810701351313?journalCode=iopg20. 
  35. ↑ Marmor, Michael F. (2006-12-01). «Ophthalmology and Art: Simulation of Monet's Cataracts and Degas' Retinal Disease» (στα αγγλικά). Archives of Ophthalmology 124 (12): 1764–9. doi:10.1001/archopht.124.12.1764. ISSN 0003-9950. PMID 17159037. https://jamanetwork.com/journals/jamaophthalmology/fullarticle/418859. 
  36. ↑ Polland, Werner (2004). «Myopic artists» (στα αγγλικά). Acta Ophthalmologica Scandinavica 82 (3p1): 325–326. doi:10.1111/j.1600-0420.2004.00252.x. ISSN 1600-0420. PMID 15115463. https://onlinelibrary.wiley.com/doi/abs/10.1111/j.1600-0420.2004.00252.x. 
  37. ↑ «Georgia O'Keeffe | The Vision and Art Project». www.visionandartproject.org. Ανακτήθηκε στις 9 Μαρτίου 2021. 
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Απεικονίσεις_της_τυφλότητας_στην_τέχνη&oldid=10470526"