Ηροδότου Ιστορίαι
 | |
| Συγγραφέας | Ηρόδοτος |
|---|---|
| Τίτλος | Ἱστορίαι |
| Γλώσσα | αρχαία ελληνικά |
| Ημερομηνία δημιουργίας | Δεκαετία του 440 π.Χ. |
| Τόπος | Μικρά Ασία Ελλάδα Μεσοποταμία Αίγυπτος Σκυθία |
| δεδομένα () | |
Οι Ιστορίαι (αρχ. ελλ. Ἱστορίαι, γνωστό και ως Ιστορία)[1] είναι ο τίτλος του έργου του Ηροδότου, το οποίο σήμερα θεωρείται η θεμελιώδης βάση της Ιστορίας στο δυτικό πολιτισμό.[2] Γράφτηκε το 450 π.Χ. στην ιωνική διάλεκτο και εξυπηρετεί ως αρχείο των αρχαίων παραδόσεων, της πολιτικής, της γεωγραφίας, και των συγκρούσεων που συνέβησαν μεταξύ διάφορων κουλτούρων γνωστών στην Ελλάδα, τη δυτική Ασία και τη βόρεια Αφρική εκείνη την περίοδο. Παρ' όλο που δεν θεωρείται ένα εντελώς αμερόληπτο έργο, παραμένει μία από τις πιο σημαντικές πηγές σχετικά με τα παραπάνω. Άλλωστε, δημιούργησε το είδος και τη μελέτη της ιστορίας στο δυτικό κόσμο (πέρα από την ύπαρξη προηγούμενων ιστορικών καταγραφών και χρονικών).
Οι Ιστορίαι, επίσης, είναι μία από τις πρώτες αφηγήσεις της ανόδου της περσικής αυτοκρατορίας, αλλά και των αιτίων και των γεγονότων του Ελληνοπερσικών πολέμων μεταξύ της αυτοκρατορίας των Αχαιμενιδών και τις ελληνικές πόλεις-κράτη τον 5ο αιώνα π.Χ. Ο Ηρόδοτος απεικονίζει τη σύγκρουση των δυνάμεων των κατακτητών (Πέρσες) από τη μία, και της ελευθερίας (οι Αθηναίοι η συμμαχία των ελληνικών πόλεων-κρατών, τα οποία συμμάχησαν εναντίον των εισβολέων) από την άλλη.
Ο ίδιος ο Ηρόδοτος δεν έδωσε κάποιον τίτλο σε αυτό το έργο του.[3] Οι Αλεξανδρινοί φιλόλογοι το ονόμασαν "Ἡροδότου Μοῦσαι" και το διαίρεσαν σε εννέα βιβλία και στο κάθε βιβλίο δόθηκε το όνομα καθεμίας από τις εννέα Μούσες.[4]
Ανάλυση[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Ο Ηρόδοτος, στα πρώτα τέσσερα βιβλία παρουσιάζει το σχηματισμό και την αύξηση της περσικής δύναμης, στο πέμπτο και έκτο τις πρώτες συγκρούσεις των Περσών με τους Έλληνες της ηπειρωτικής Ελλάδας, στο τελευταίο μέρος του έκτου και σε ολόκληρα τα δύο επόμενα βιβλία περιγράφει τις δύο μεγάλες εκστρατείες των Περσών που κατέληξαν, η πρώτη στη μάχη του Μαραθώνα και η άλλη στη ναυμαχία της Σαλαμίνας. Τέλος στο ένατο βιβλίο αναφέρεται στις άλλες πολεμικές δραστηριότητες των Ελλήνων εκείνης της εποχής. Γενικότερα τα έργα του αναφέρονται μέχρι τα γεγονότα του χειμώνα του 479 π.Χ. Ο Ηρόδοτος αξιολογεί την αξιοπιστία των πηγών του και εκθέτει τη δική του γνώμη για τα αίτια των πολέμων, όπως υποσχέθηκε στην αρχή του βιβλίου του. Αναλυτικότερα, ο Ηρόδοτος περιγράφει τα γεγονότα που έγιναν από το 560, μέχρι την κατάληψη της Σηστού το 478 από τους Αθηναίους.
Επιρροές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Για τη συγγραφή του έργου του χρησιμοποίησε τα έργα των λογογράφων, τα αρχεία των πόλεων και κάθε άλλη επίσημη αναγραφή και τέλος συλλογές χρησμών. Κύρια όμως πηγή του έργου του αποτέλεσαν οι προφορικές παραδόσεις και οι προσωπικές αναζητήσεις. Πολλές φορές κατονομάζει την πηγή των πληροφοριών του, όπως γίνεται με το Θέρσανδρο τον Ορχομένιο, τον Τύμνη τον Σκύθη κ.ά. Τα τέσσερα πρώτα βιβλία απομακρύνονται από την ιστορία και θεωρούνται περισσότερο πολιτικές πληροφορίες, μύθοι και ανέκδοτα. Μεγαλύτερη συνοχή έχουν τα πέντε υπόλοιπα βιβλία.
Γλώσσα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Οπωσδήποτε το έργο του δεν περιορίζεται μόνο στην αφήγηση μαχών, αλλά αναλύει ήθη, έθιμα, θρησκευτικές δοξασίες και θεωρίες για τη διακυβέρνηση μιας πολιτείας, παράλληλα προβάλλει δε τη σημασία της ελευθερίας των πολιτών στα πλαίσια του νόμου για τη σωστή λειτουργία του πολιτεύματος. Η γλώσσα του Ηροδότου είναι η νέα ιωνική διάλεκτος που προήλθε από την επίδραση της ομηρικής γλώσσας, με την προσθήκη αττικών και δωρικών τύπων.
Ιστορικότητα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Με το έργο του Ιστορίαι, ο Ηρόδοτος πλησίασε πρώτος την ιστορία, χωρίς όμως να μπορεί να θεωρηθεί αντικειμενικός ιστορικός. Παρά το γεγονός αυτό, το έργο του συνολικά είναι μια αξιόπιστη πηγή και η μόνη συνεχής και πλήρης που είναι διαθέσιμη για μια τόσο σημαντική εποχή της ιστορίας. Με το Ιστορίαι, διασώθηκαν στην ανθρώπινη μνήμη κοσμοϊστορικής σημασίας γεγονότα και, επιπλέον, επιβεβαιώνεται ο χαρακτηρισμός που δόθηκε από το Ρωμαίο ρήτορα Κικέρωνα στον Ηρόδοτο ως "Πατέρα της Ιστορίας". Αυτό γιατί ήταν ο πρώτος που κατανόησε την αξία που έχει για τον άνθρωπο η ιστορία, ποια γεγονότα μπορούν να θεωρηθούν ιστορικά, και κατέβαλε αξιόλογη προσπάθεια για αμερόληπτη και αντικειμενική έκθεση των γεγονότων.
Βιβλία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Βιβλίο Α΄ (Κλειώ)[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Στο Α΄ βιβλίο, Κλειώ, κάνει μια γενική αναφορά στα αίτια της σύγκρουσης Ασίας και Ευρώπης, θεωρώντας Ευρώπη τον ελλαδικό χώρο. Έπειτα παραθέτει μυθικές αναφορές, αρχίζοντας με τα όσα του είχαν πει Πέρσες λόγιοι και Φοίνικες ιερείς. Ο ίδιος δεν παίρνει θέση σ' αυτά τα μυθικά στοιχεία. Μετά ασχολείται με την ιστορία του βασιλείου της Λυδίας, από τον Κανδαύλη και τον Γύγη ως τον Κροίσο. Ενώ στέκεται ιδιαίτερα στις επιθέσεις του Κροίσου κατά των ελληνικών πόλεων της Δυτικής Μικράς Ασίας. Ακολουθεί η συζήτηση του Κροίσου με τον Σόλωνα, η ιστορία του Άτυος και του Αδράστου, οι στενές σχέσεις του Κροίσου με το Μαντείο των Δελφών και ακολουθούν τα στοιχεία για τους Πελασγούς, για τον Πεισίστρατο και τους Πεισιστρατίδες, για τη Σπάρτη και τους πολέμους της με την Τεγέα και τη συμμαχία Κροίσου-Σπάρτης. Μετά περιγράφει την εκστρατεία του Κροίσου κατά των Περσών, την παρουσία εκεί του Θαλή του Μιλησίου, την εκτροπή του Άλυ ποταμού, την ήττα του Κροίσου και την αιχμαλωσία του, καθώς και την κατάληψη των Σάρδεων και την υποταγή της Λυδίας στους Πέρσες. Ακόμη αναφέρει την ιστορία των Μήδων που αποτίναξαν το ζυγό των Ασσυρίων και την κατάλυση του Μηδικού βασιλείου. Επίσης δίνονται οι σχέσεις των Ελλήνων με τον Κύρο και περιγράφεται η υποταγή της Ιωνίας, της Καρίας, της Λυκίας και της Βορειοδυτικής Μικράς Ασίας στους Πέρσες. Και τέλος, αναφέρεται στην ιστορία των Βαβυλωνίων, των Ασσυρίων, με τη χώρα των Μασσαγετών, τους λαούς γύρω από την Κασπία θάλασσα και πώς σκοτώθηκε ο Κύρος ο Πρεσβύτερος.
Βιβλίο Β΄ (Ευτέρπη)[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Στο Β΄ βιβλίο, Ευτέρπη, αρχίζει με την εκστρατεία του Καμβύση στην Αίγυπτο που συνεχίζεται και στο Γ' βιβλίο. Σ' αυτό το βιβλίο, δίνει λεπτομερείς και εντυπωσιακές πληροφορίες για την Αίγυπτο, τα ιερά της, τη θρησκεία της, τα ήθη και έθιμα της, καθώς και για την ιστορία της και τις σχέσεις Ελλήνων και Αιγυπτίων.
Βιβλίο Γ΄ (Θάλεια)[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Στο Γ΄ βιβλίο, Θάλεια, ξαναγυρίζει στην αρχή, στην εκστρατεία του Καμβύση εναντίον του Άμαση και στα αίτια που την προκάλεσαν. Περιγράφει τη μάχη του Πηλουσίου, την κατάκτηση της Αιγύπτου, την υποταγή της Κυρήνης και της Λιβύης, την εκστρατεία κατά των Αιθιόπων και των Αμμωνίων και την κατάκτηση της Κύπρου. Επίσης περιγράφει την εκστρατεία των Λακεδαιμονίων και Κορινθίων κατά της Σάμου, την εξέγερση του Ψευδοσμέρδη, την ανταρσία των Μάγων, το θάνατο του Καμβύση και την ανάδειξη του Δαρείου σε βασιλιά των Περσών. Παρεμβάλλει την περιήγηση της Ινδικής και πληροφορίες για τους Άραβες, τους Αιθίοπες και τους κατοίκους της Βόρειας Ευρώπης. Τέλος, περιγράφει την υποταγή της Σάμου στους Πέρσες, την εξέγερση των Βαβυλωνίων και την κατάληψη της Βαβυλώνας.
Βιβλίο Δ΄ (Μελπομένη)[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Στο Δ΄ βιβλίο, Μελπομένη, δίνονται οι δυο εκστρατείες του Δαρείου, η μια κατά των Σκυθών και η άλλη κατά της Λιβύης. Ακόμη δίνει εντυπωσιακά στοιχεία για τις χώρες και τους λαούς, παραθέτει το μύθο για τις Αμαζόνες, την κατάκτηση της Θράκης, την εκστρατεία του Δαρείου κατά των Σκυθών και την τελική υποχώρηση του. Έπειτα καταγράφει την ιστορία της Λιβύης, την περιήγηση της Λιβύης και την εκστρατείας κατά της Λιβύης.
Βιβλίο Ε΄ (Τερψιχόρη)[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Στο Ε΄ βιβλίο, Τερψιχόρη, αναφέρει την υποταγή της Θράκης και των γύρω περιοχών (Τρωάδα, Λήμνος, Ίμβρος, κτλ.) στους Πέρσες. Εδώ παρεμβάλει και την ιστορία του Ιστιαίου που θα παίξει σημαντικό ρόλο στην εξέγερση των Ιώνων και συνεχίζει με την αποστολή πρεσβείας στη Μακεδονία για να ζητήσει "γη και ύδωρ" Τέλος αναφέρει την εξέγερση των Ιώνων και την περιγραφή των επιχειρήσεων κατά την επανάσταση των Ιώνων σε όλη της την έκταση, παρεμβάλλοντας την ιστορία των Δωρικών φυλών της Σπάρτης και την ιστορία των Αθηνών.
Βιβλίο ΣΤ΄ (Ερατώ)[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Στο ΣΤ΄ βιβλίο, Ερατώ, συνεχίζεται η εξιστόρηση της επανάστασης των Ιώνων, με την παράθεση των επιθετικών ενεργειών του Δαρείου πριν από τη Μάχη του Μαραθώνα. Ακόμη δίνεται η πρώτη εκστρατεία κατά της Ελλάδας που τελειώνει με τη Μάχη του Μαραθώνα. Μέσα σ' αυτήν την εκστρατεία, περιγράφονται πράγματα που έγιναν στην Ελλάδα, όπως η προσφορά των Αιγινητών για υποταγή στον Δαρείο και η παρέμβαση Σπαρτιατών και Αθηναίων, που ανέτρεψαν την κατάσταση στην Αίγινα, η δράση του βασιλιά της Σπάρτης, Κλεομένη Α', η στάση του Μαντείου των Δελφών, η καταστροφή της Ερέτριας και κλείνει με την αποχώρηση των Περσών και την τύχη των Ερετριέων αιχμάλωτων καθώς και του νικητή του Μαραθώνα, Μιλτιάδη.
Βιβλίο Ζ΄ (Πολύμνια)[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Στο Ζ΄ βιβλίο, Πολύμνια, λέει για τον θάνατο του Δαρείου και την άνοδο στον θρόνο του Ξέρξη, του οποίου την ιστορία και τη δράση θα συνεχίσει και στα υπόλοιπα βιβλία. Περιγράφεται η συγκέντρωση του περσικού στρατού στη Θεσσαλία, η ζεύξη του Ελλησπόντου, η απαρίθμηση του στρατού και του ναυτικού του Ξέρξη, η αποστολή πρεσβειών από τις ελληνικές πόλεις στο Άργος, στη Σικελία, στην Κέρκυρα και στην Κρήτη με σκοπό να συγκροτηθεί Πανελλαδικό μέτωπο εναντίον των Περσών. Και κλείνει με την περιγραφή της μάχης των Θερμοπυλών.
Βιβλίο Η΄ (Ουρανία)[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Στο Η΄ βιβλίο, Ουρανία, συγκεντρώνει την προσοχή του στη Ναυμαχία της Σαλαμίνας. Αναφέρει τη ναυμαχία του Αρτεμισίου και τις κινήσεις των Περσών στη Βοιωτία και την Αθήνα. Ενώ στη συνέχεια, δίνει τα συμβούλια των Ελλήνων, την εκκένωση της Αθήνας και την απόπειρα των Περσών κατά των Δελφών. Έπειτα ο Ηρόδοτος δίνει τα αποτελέσματα της νίκης της Σαλαμίνας και την αποχώρηση του περσικού στόλου και του περσικού στρατού στη Θεσσαλία. Μετά, επανέρχεται στις επιχειρήσεις ξηράς και την προετοιμασία για τη μεγάλη μάχη των Πλαταιών. Στο τέλος γίνεται λόγος για τη Μακεδονική Δυναστεία και το ρόλο του Αλεξάνδρου Α'.
Βιβλίο Θ΄ (Καλλιόπη)[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Στο Θ΄ βιβλίο, Καλλιόπη, ασχολείται με την εκστρατεία του Μαρδονίου στην Αττική, την κινητοποίηση των Σπαρτιατών που φτάνουν για ενίσχυση των Αθηναίων και τα προκαταρκτικά της μεγάλης μάχης των Πλαταιών, η ίδια η μάχη και οι συνέπειες της νίκης των Ελλήνων. Τέλος, δίνεται ο επιθετικός πια πόλεμος των Ελλήνων και τελειώνει με την κατάληψη της Σηστού από τους Αθηναίους.
Κίνητρο[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Ο Ηρόδοτος φαίνεται να έχει ταξιδεύσει τον αρχαίο κόσμο, σχεδόν σε όλες τις περιοχές υπό περσική κατοχή, παίρνοντας συνεντεύξεις και συλλέγοντας ιστορίες για το βιβλίο του. Στην αρχή των Ιστοριών αυτοσυστήνεται και καταγράφει τον λόγο για τη συγγραφή τους:
Ἡροδότου Ἁλικαρνησσέος ἱστορίης ἀπόδεξις ἥδε, ὡς μήτε τὰ γενόμενα ἐξ ἀνθρώπων τῷ χρόνῳ ἐξίτηλα γένηται, μήτε ἔργα μεγάλα τε καὶ θωμαστά, τὰ μὲν Ἕλλησι, τὰ δὲ βαρβάροισι ἀποδεχθέντα, ἀκλεᾶ γένηται, τά τε ἄλλα καὶ δι' ἥν αἰτίην ἐπολέμησαν ἀλλήλοισι.
Μετάφραση: Ηροδότου του Αλικαρνασσέως η έκθεση των ερευνών, ώστε ούτε όσα πραγμάτωσε το ανθρώπινο γένος να ξεθωριάσουν με τον καιρό, ούτε έργα μεγάλα και αξιοθαύμαστα, άλλα Ελλήνων και άλλα βαρβάρων επιτεύγματα, να μείνουν στην αφάνεια – κι όλα τα παραπάνω κι επιπρόσθετα ποια ήταν η αιτία που πολέμησαν ο ένας τον άλλο.[5]
Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- ↑ Herodotus (1987). The History, translated by David Grene. University of Chicago Press. ISBN 0-226-32770-1.
- ↑ Arnold, John H. (2000). History: A Very Short Introduction. Oxford University Press. 17. ISBN 0-19-285352-X.
- ↑ Georgia Sofi, Ηρόδοτος - Εισαγωγή, 22 Απριλίου 2013
- ↑ Ηρόδοτος στο UsersSchool.
- ↑ Διαδραστικά Σχολικά Βιβλία, "Ηροδότου Ιστορίες", μτφρ. Ζωή Σπανάκου, ΟΕΔΒ, Αθήνα
|