Πρέβεδος Αχαΐας
Συντεταγμένες: 38°04′59″N 21°44′05″E / 38.08306°N 21.73472°E
| Πρέβεδος | |
|---|---|
| Διοίκηση | |
| Χώρα | Ελλάδα |
| Περιφέρεια | Δυτικής Ελλάδας |
| Δήμος | Ερυμάνθου |
| Δημοτική Ενότητα | Φαρρών |
| Γεωγραφία | |
| Γεωγραφικό διαμέρισμα | Πελοπόννησος |
| Νομός | Αχαΐας |
| Υψόμετρο | 150 μ. |
Ο Πρέβεδος είναι οικισμός του Δήμου Ερυμάνθου του Νομού Αχαΐας. Παλαιότερα αποτελούσε χωριό της πρώην Κοινότητας Φαρών και της άλλοτε Επαρχίας Πατρών[1]. Σύμφωνα με την Απογραφή του 2011, έχει μόνιμο πληθυσμό 53 κατοίκους.
Τοποθεσία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Βρίσκεται σε υψόμετρο περίπου 150 μέτρων, σε μια πεδινή έκταση πλησίον του ποταμού Πείρου, ενώ απέχει οδικώς περίπου: 20 χλμ. από την πόλη της Πάτρας και 7 χλμ. από την Χαλανδρίτσα, έδρα του Δήμου Ερυμάνθου. Γειτνιάζει με την Δαφνούλα, τα Μαστοραίικα-Σταμαίικα και το χωριό Φαρραί. Κοντά του σχετικά, βρίσκονται επίσης και τα χωριά Αστέρι, Ίσωμα, Άνω και Κάτω Σταροχώρι, καθώς και άλλοι μικρότεροι οικισμοί. Το χωριό διατρέχει η Εθνική Οδός Πατρών-Τριπόλεως («111»).
Ονομασία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Η ονομασία του χωριού, σύμφωνα με τον Χρήστο Κορύλλο, αποτελεί ανθρωπωνυμικό και προέρχεται από τον πρώτο οικιστή της περιοχής με το όνομα «Πρεβεδούρος»[2]. Ο Πρεβεδούρος εγκαταστάθηκε στην περιοχή επί Φραγκοκρατίας και έχτισε εκεί την κατοικία του αλλά και χάνι για την εξυπηρέτηση των ταξιδιωτών και περαστικών.
Ιστορικά στοιχεία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Επί Τουρκοκρατίας η περιοχή ήταν Οθωμανικό τσιφλίκι και ανήκε σε μια Οθωμανή, την επονομαζόμενη Τσιντήραινα ή Τσαντίρινα[2].
Ο Πρέβεδος αναφέρεται πρώτη φορά σε ενετικούς κατάλογους χωριών. Το 1689 είχε 32 οικογένειες, το 1700 είχε 28 οικογένειες και το 1828 είχε 28 οικογένειες[3].
Όταν δημιουργήθηκε τις πρώτες δεκαετίες του 19ου αιώνα το διπλανό χωριό Λαλικώστα (σημερινό Φαρραί) από κατοίκους του ορεινού Λαλικώστα (Βεραίικα) στο Παναχαϊκό, ήρθαν και κατοίκησαν στην περιοχή του Πρέβεδου κάτοικοι από την ίδια περιοχή[4].
Μετεπαναστατικώς η εκεί έκταση περιήλθε στους Κουμανιωταίους.
Το 1891, που πέρασε από εκεί ο Χρήστος Κορύλλος, υπήρχε και λειτουργούσε ακόμα το χάνι δίπλα στην γέφυρα του ποταμού Πείρου[2][5]. Χάνι Πρεβεδούρου αναφέρει ο Χρ. Κορύλλος και στα 1903[6], ενώ την ίδια χρονιά αναφέρει ο Κ. Τριανταφύλλου δύο πανδοχεία (χάνια).
Το 1939, από την εφημερίδα Νεολόγος των Πατρών, αναφέρεται ακόμα χάνι στην ίδια θέση δίπλα στη γέφυρα του Πείρου, πιθανότατα το ίδιο, ιδιοκτησίας Γιαννακούρα, το οποίο διασώζεται και σήμερα. Σύμφωνα με το άρθρο η γέφυρα ήταν μήκους 20 μέτρων και κατέρρευσε την προηγούμενη ημέρα λόγω της διάβρωσης των θεμελίων της από την ορμητικότητα των νερών του Πείρου[7].
Η τοποθεσία με το γεφύρι εκεί είναι γνωστή με το τοπωνύμιο «Γέφυρα του Γιαννιά», καθώς στο σημείο αυτό ο θρυλικός κλέφτης Καπετάν Γιαννιάς συνέλαβε τον Αχμέτ Αγά, τότε βοϊδόδα της Πάτρας.
Χαρακτηριστικά, αναφέρεται το γεγονός με το ανδραγάθημά του Γιαννιά στην περιοχή του Πρέβεδο στο παρακάτω δημοτικό τραγούδι:
«Εμείς καλά καθόμαστε εδώ στον ξένο τόπο,
κι αν μας πειράξουν τίποτα της Πάτρας οι αγάδες.
Τότε να μας γνωρίσουνε, τότε να μας ιδούνε,
να δούν το Γιάννη του παπά, το γυιό του Παπανδρέα.
Πως πιάνει σκλάβους ζωντανούς, σκλάβους κοτζαμπασήδες
πιάνει και τον Αχμέτ αγά, της Πάτρας βοϊβόντα.»
Διοικητική εξέλιξη[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Μεταξύ 1835-1845 υπήρχε στον τότε Δήμο Φαρών ο οικισμός Πράβιδας[8], που ίσως να ταυτίζεται με τον σημερινό Πρέβεδο. Διοικητικά ο Πρέβεδος αναγνωρίστηκε επίσημα ως οικισμός μόλις στις 17/03/1991 και προσαρτήθηκε στην τότε Κοινότητα Φαρών[1][9]. Με το ΦΕΚ 244Α της 04/12/1997, σύμφωνα με τη Διοικητική Μεταρρύθμιση «Καποδίστριας», προσαρτήθηκε στο νέο Δήμο Φαρρών μέχρι το 2010 που εντάχθηκε στο Δήμο Ερυμάνθου (ΦΕΚ 87Α - 07/06/2010) βάσει της Διοικητικής Μεταρρύθμισης «Καλλικράτης» που τέθηκε σε ισχύ από 01/01/2011[9].
Δημογραφική εξέλιξη[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Αναφέρεται οικισμός Πρέβεδος να έχει πληθυσμό 32 οικογένειες το 1830 και 22 κάτοικους (7 οικογένειες) το 1835[4][10].
Συγκεντρωτικά, η δημογραφική εξέλιξη του οικισμού Πρέβεδος σύμφωνα με τις εθνικές απογραφές[11][12] είναι η εξής:
| 1991 | 2001 | 2011 |
|---|---|---|
| 42[4] | 52[4][13] | 53[14] |
Αθλητισμός[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Στην περιοχή του Πρεβέδου υπάρχει το Αθλητικό Κέντρο Πρεβέδου που κατασκευάστηκε το 2000 και το οποίο διαθέτει τρία ποδοσφαιρικά γήπεδα, δύο με φυσικό χλοοτάπητα (γρασίδι) 11x11 και ένα με συνθετικό (πλαστικό) όπου είναι 7x7. Ανήκει σε ιδιώτη και βρίσκεται σε απόσταση λιγότερο του ενός χιλιομέτρου δυτικά της Ε.Ο. Πατρών-Τριπόλεως («111»).
Το κεντρικό γήπεδο 11x11 του αθλητικού κέντρου, γνωστό προφανώς ως Γήπεδο Πρεβέδου, έχει χρησιμοποιηθεί από τον Φωστήρα Οβρυάς ως έδρα του, την αγωνιστική περίοδο 2003-04 για τους εντός έδρας αγώνες του στο Πρωτάθλημα της Δ΄ Εθνικής, όπου κέρδισε την άνοδο ως Πρωταθλητής Αχαΐας την προηγούμενη περίοδο (2002-03), λόγω ότι τότε ο αγωνιστικός χώρος της φυσικής έδρας της ομάδας της Οβρυάς ήταν ακόμη ξερός. Το κεντρικό γήπεδο, όπως και τα άλλα δύο έχουν έχει από διάφορα άλλα σωματεία -κυρίως της γύρω περιοχής- για αγώνες του τοπικού πρωταθλήματος.
Παραπομπές και υποσημειώσεις[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- ↑ 1,0 1,1 Ε.Ε.Τ.Α.Α. - Διοικητικές μεταβολές Κοινότητας Φαρών Αχαΐας. eetaa.gr. Ανακτήθηκε: 15/11/2017.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 Κορύλλου 1891, σελ. 5.
- ↑ Τριανταφύλλου 1995, λήμμα Πρέβεδος.
- ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 Λουλούδης 2010, σελ. 290.
- ↑ Τόμπρος 2008 (υπό έκδοση), σελ. 20 (ηλεκτρονικό έγγραφο)
- ↑ Κορύλλου 1903.
- ↑ Νεολόγος, φύλλο 27-12-1939.
- ↑ Ε.Ε.Τ.Α.Α. - Διοικητικές μεταβολές Πράβιδα Αχαιοήλιδος (1835-1845). eetaa.gr. Ανακτήθηκε: 16/11/2017.
- ↑ 9,0 9,1 Ε.Ε.Τ.Α.Α. - Διοικητικές μεταβολές Πρέβεδου Αχαΐας. eetaa.gr. Ανακτήθηκε: 16/11/2017.
- ↑ Το 1835 ονομάζεται "Prevedos". Βλ. Λουλούδης 2010, σελ. 290 [υποσημείωση 3].
- ↑ Ψηφιακή βιβλιοθήκη της Ε.Σ.Υ.Ε./ΕΛ.ΣΤΑΤ.. dlib.statistics.gr. Ανακτήθηκε: 24/10/2017.
- ↑ Ε.Ε.Τ.Α.Α. - Διοικητικές μεταβολές στην Τ.Α. - Δημοσιεύματα απογραφών. eetaa.gr. Ανακτήθηκε: 24/10/2017.
- ↑ «Ε.Σ.Υ.Ε. - Μόνιμος Πληθυσμός της Ελλάδος. Απογραφή 2001» (PDF). Αρχειοθετήθηκε (PDF) από το πρωτότυπο στις 28 Ιουνίου 2018. Ανακτήθηκε στις 16 Νοεμβρίου 2017.
- ↑ «ΕΛ.ΣΤΑΤ. - Μόνιμος πληθυσμός της Ελλάδος. Απογραφή 2011» (PDF). Αρχειοθετήθηκε (PDF) από το πρωτότυπο στις 17 Μαΐου 2017. Ανακτήθηκε στις 18 Μαρτίου 2016.
Πηγές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- Αποτελέσματα της Απογραφής Πληθυσμού-Κατοικιών 2011 που αφορούν στο Μόνιμο Πληθυσμό της Χώρας, Εφημερίδα της Κυβερνήσεως της Ελληνικής Δημοκρατίας, τχ. 2ο, φ. 3465 (28 Δεκεμβρίου 2012).
- Ε.Σ.Υ.Ε. - Μόνιμος Πληθυσμός της Ελλάδος. Απογραφή 2001, Αθήνα 2004. ISBN 960-86704-8-9.
- Χρήστου Π. Κορύλλου, Χωρογραφία της Ελλάδος. Α'. Νομός Αχαΐας, Εκ του Τυπογραφείου των Καταστημάτων "Ανέστη Κωνσταντινίδου", Εν Αθήναις 1903.
- Χρήστου Π. Κορύλλου, Πεζοπορία από Πατρών εις Καλάμας, Τυπογραφείον "Ο Κάδμος", Εν Πάτραις 1891.
- Νίκος Τόμπρος, «Ταξιδεύοντας στον Μοριά κατά την περίοδο της οθωμανικής κυριαρχίας: Παρόδιοι σταθμοί και χώροι φιλοξενίας»[νεκρός σύνδεσμος], στο: Πρακτικά 3ου Διεθνούς Συνεδρίου Ανατολικών και Αφρικανικών Σπουδών, Η Πελοπόννησος κατά την Τουρκοκρατία και τη Βενετοκρατία (1460-1821), Γαστούνη 5-7 Σεπτεμβρίου 2008. (υπό έκδοση) (ηλεκτρονικό έγγραφο. απαιτείται σύνδεση)
Βιβλιογραφία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- Θεόδωρος Η. Λουλούδης, Αχαΐα. Οικισμοί, οικιστές, αυτοδιοίκηση, Νομαρχιακή Επιχείρηση Πολιτιστικής Ανάπτυξης Ν.Α. Αχαΐας, Πάτρα 2010.
- Κώστας Ν. Τριανταφύλλου, Ιστορικόν Λεξικόν των Πατρών, Τόμος Β', Τυπογραφείο Πέτρου Χρ. Κούλη, Πάτρα 1995, Τρίτη Έκδοση, λήμμα Πρέβεδος.
Εξωτερικοί σύνδεσμοι[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- Ε.Ε.Τ.Α.Α. - Διοικητικές μεταβολές Πρέβεδου Αχαΐας. eetaa.gr. Ανακτήθηκε: 16/11/2017.
- Ε.Ε.Τ.Α.Α. - Διοικητικές μεταβολές Κοινότητας Φαρών Αχαΐας. eetaa.gr. Ανακτήθηκε: 15/11/2017.
- Ε.Ε.Τ.Α.Α. - Διοικητικές μεταβολές Πράβιδα Αχαιοήλιδος (1835-1845). eetaa.gr. Ανακτήθηκε: 16/11/2017.
- Αναζήτηση υψόμετρου από διεύθυνση στον χάρτη. advancedconverter.com. Ανακτήθηκε: 16/11/2017.
- Οδηγικές χιλιομετρικές αποστάσεις και οδηγίες κατεύθυνσης. apostaseis.gr. Ανακτήθηκε: 16/11/2017.
