Κράθης όρος

Κράθης όρος
Ύψος	1.741 μέτρα
Χώρες	Ελλάδα
wikidata ()

Το όρος Κράθις (γένους θηλυκού, η Κράθις της Κράθιδος) βρίσκεται στη βόρεια Πελοπόννησο. Αναφέρεται όπως και ο ομώνυμος ποταμός που εκβάλλει στον Κορινθιακό Κόλπο στην περιοχή της Ακράτας σε κείμενα αρχαίων συγγραφέων - περιηγητών και ιδιαίτερα του Παυσανία

Γενικές πληροφορίες

Σε διάφορους τουριστικούς οδηγούς το όρος Κράθις τοποθετείται ΝΔ της Ζαρούχλας, δηλαδή στις υπώρειες των Αροανίων (Χελμού).

Σύγχρονοι μελετητές που έχουν ασχοληθεί με την περιοχή Φενεού,τοποθετούν το όρος αυτό μεταξύ του ομώνυμου ποταμού και του οροπεδίου του Φενεού, δηλαδή ανατολικά του ποταμού και δυτικά του οροπεδίου, άλλως ανατολικά της Ζαρούχλας Αχαίας και Δυτικά της Συβίστας (Φενεού) Κορινθίας.

Η πλήρης και προσεκτική και όχι αποσπασματική μελέτη του περιηγητή Παυσανία, οδηγεί στο ασφαλές συμπέρασμα, ότι σωστή είναι η δεύτερη, από τις παραπάνω, άποψη- θέση, ότι δηλαδή το όρος η Κράθις που αναφέρει ο Παυσανίας, είναι ο ορεινός όγκος που ορίζεται Δυτικά από τον ομώνυμο ποταμό και τους οικισμούς Ζαρούχλα και Αγία Βαρβάρα Αχαίας και Ανατολικά από το Βόρεια τμήμα του οροπεδίου του Φενεού και τους οικισμούς Συβίστα (Φενεός), Άνω και Κάτω Ταρσός και Σαραντάπηχο Κορινθίας. Ο ορεινός αυτός όγκος συνδέεται με τα Αροάνια στον αυχένα (διάσελο) του Αγίου Νικολάου και έχει υψόμετρο 1.870 μ. με κορυφή την Τούρλα.

Αναφορές από τα αρχαία χρόνια

Παρακάτω παρατίθενται τ΄αναφερόμενα από τον Παυσανία για το όρος Κράθις, στα οποία στηρίζονται και οι δύο απόψεις.

Ο Παυσανίας στα Αχαικά (κεφ.25 παρ.11,12) και στα Αρκαδικά (κεφ. 15 παρ.5 και 8) γράφει για τον ποταμό με το όνομα (ο) Κράθις και για αρκαδικό όρος από το οποίο πηγάζει με το ίδιο όνομα. Είναι σωστό ότι μία εκ των πηγών του ποταμού αυτού (το Κρυονέρι) ευρίσκεται ΝΔ της Ζαρούχλας. Στις παραπάνω αναφορές στηρίζεται η πρώτη άποψη. Ο Παυσανίας μάλλον παρασύρθηκε από την συνωνυμία όρους και ποταμού και τοποθέτησε την κύρια πηγή (Κρυονέρι) του ποταμού στο πραγματικό όρος Κράθις.Όπως φαίνεται από το σύνολο των γραφομένων του δεν επισκέφτηκε την πηγή αυτή ούτε το παρακάτω αναφερόμενο ιερό της Πυρωνίας Αρτέμιδος που το τοποθετεί επίσης στο όρος Κράθις.

Η δεύτερη άποψη-θέση ότι δηλαδή το όρος (η Κράθις) κείται Ανατολικά του ομώνυμου ποταμού, δηλαδή Ανατολικά της Ζαρούχλας, στηρίζεται στα παρακάτω αναφερόμενα από τον Παυσανία.

Στα Αρκαδικά κεφ. 17 παρ.6 γράφει ότι από την πόλη της Φενεού ξεκινά δρόμος που κινείται προς τα Δυτικά και μετα διακλαδώνεται προς τ΄αριστερά και οδηγεί στον Κλείτορα (κοντά στην σημερινή Κλειτορία-Μαζέικα) και προς τα δεξιά που οδηγεί στην Νωνάκριδα (έρημη τότε πόλη που βρισκόταν κοντά στους οικισμούς Περιστέρα, Μεσορούγι, Σόλος) και στη Στύγα.Η διακλάδωση αυτή λογικά πρέπει να γινόταν στην περιοχή του φράγματος- Λίμνης Δόξα.

- Στα Αρκαδικά κεφ. 15 παρ 5 και 8 γράφει ότι ακολουθώντας από την πόλη της Φενεού (τη σημερινή Αρχαία Φενεό ή Καλύβια) το δρόμο προς Πελλήνη,(κινούμενος δηλαδή από Νότον προς Βορράν), και μετα το Ιερό του Απόλλωνα (η απόσταση είναι περίπου 3-4 χιλιόμετρα), εισέρχεται κανείς στο δρόμο που οδηγεί στο όρος Κράθις. Επίσης ότι στο όρος αυτό υπάρχει Ιερό της Πυρωνίας Αρτέμιδας. (Η Πυρωνία ΄Αρτερμις κατα μία άποψη ήταν προστάτιδα των δημητριακών και η λέξη πυρωνία σχηματίζεται από τις λέξεις πυρός που σημαίνει σίτος και ωνούμαι. Κατα άλλη άποψη ήταν προστάτιδα της φωτιάς . Υπέρ της δεύτερης άποψης συνηγορεί η αναφορά του Παυσανία ότι από το ιερό της έπαιρναν οι Αργείοι το πύρ για την εορτή των Λερναίων. Αρκ κεφ. 15 παρ. 5 και 8)). Ο δρόμος αυτός θα περνούσε από την περιοχή του σημερινού οικισμού της Συβίστας (Φενεού).

Ετσι ο Παυσανίας αναφέρεται σε δύο δρόμους, ένα προς Νωνάκριδα και Στύγα και ένα προς το όρος Κράθις. Αν το όρος Κράθις ήταν ΝΔ της Ζαρούχλας θα ήταν πάνω στο δρόμο από Φενεό προς Νωνάκριδα και Στύγα αφού ο δρόμος αυτός θα περνούσε ΝΔ της Ζαρούχλας και από τον αυχένα που συνδέει το εκεί ορεινό όγκο με τα Αροάνια. Έτσι θα έγραφε ότι ο δρόμος αυτός οδηγεί στο όρος Κράθις (και θα μνημόνευε εκεί την ύπαρξη του Ιερού της Πυρωνίας Αρτέμιδας), στην Νωνάκριδα και στην Στύγα. Από μόνο το στοιχείο αυτό και από τη ύπαρξη και κατεύθυνση άλλου δρόμου που κατα τον Παυσανία οδηγεί στο όρος Κράθις και στο Ιερό της Πυρωνίας Αρτέμιδας αποδεικνύεται ότι το κατα τον Παυσανία όρος Κράθις κείται Ανατολικά του ποταμού με το ίδιο όνομα.

Στα Αρκαδικά κεφ. 15 παρ.8 γράφει ότι στο όρος Κράθις υπήρχε Ιερό της Πυρωνίας Αρτέμιδας, το οποίο δεν επισκέφτηκε γιατί άλλως θα το περιέγραφε, όπως κάνει για όσα Ιερά επισκέφθηκε. Στον ορεινό όγκο Ανατολικα της Ζαρούχλας και Δυτικά της Συβίστας (Φενεού υπάρχει μικρό οροπέδιο σε υψόμετρο 1.600 μ. που ονομάζεται Γερόκαμπος. Η ονομασία αυτή που σημαίνει ιερόκαμπος ή κάμπος του ιερού, παραπέμπει στην ύπαρξη κάποιου Ιερού εκεί . Ο Παυσανίας αναφέρει όλα τα ιερά ή ναούς στην περιοχή της Φενεού που σήμερα είναι γνωστή η θέση τους. Αν λοιπόν το όρος Κράθις και το επ΄αυτού Ιερό της Πυρωνίας Αρτέμιδας ήταν ΝΔ της Ζαρούχλας στην τοποθεσία Γερόκαμπος θα υπήρχε κάποιο άλλο Ιερό το οποίο ο Παυσανίας θα το ανέφερε όπως έκανε και με τα υπόλοιπα ιερά. Η ονομασία λοιπόν Γερόκαμπος ή Ιερόκαμπος παραπέμπει στο παραπάνω Ιερό της Αρτέμιδας και δείχνει την πραγματική θέση του όρους που αναφέρει ο Παυσανίας με το όνομα η Κράθις.

Ακόμη ο ορεινός όγκος ΝΔ της Ζαρούχλας ευρίσκεται στις υπώρειες των Αροανίων, έχει μικρή σχετικά έκταση, μικρό υψόμετρο (1.300 περίπου μ.) και είναι ένας από τους πολλούς όγκους γύρω από τον κύριο όγκο των Αροανίων, χωρίς να είναι διακριτός απ΄αυτά (τα Αροάνια). ΄Ετσι δεν μπορεί να χαρακτηρισθεί ως Όρος. Αντίθετα ο ορεινός όγκος Ανατολικά του ποταμού με το όνομα Κράθις, ορίζεται Δυτικά από την κοιλάδα του παραπάνω ποταμού, Ανατολικά από το οροπέδιο του Φενεού, έχει μεγάλη έκταση και ύψος (1.870 μ.) και διακρίνεται από τα Αροάνια που κείνται Δυτικά του και την Κυλλήνη που κείται Ανατολικά του.΄Ετσι έχει τα χαρακτηριστικά του Όρους. Σημειωτέον ότι δεν φέρει κάποιο άλλο όνομα.

Ακόμα ο Παυσανίας γράφει (Αρκ κεφ. 15 παρ.8) ότι το όρος Κράθις (το επ' Άρτεμιν) ήταν όριο της Φενεού προς την Αχαία και ειδικά προς την ενδοχώρα της Αίγειρας (την Αιγειράτιδα), πράγμα που δεν θα ήταν σωστό αν το όρος Κράθις ήταν ΝΔ της Ζαρούχλας, αφού τότε θα ήταν ολόκληρο εντός της περιοχής της Νωνάκριδας, την οποία ο Παυσανίας θεωρεί ως ανήκουσα στην ευρύτερη περιοχή της Φενεού. (Αρκ. Κεφ.18 παρ. 7,8)

Σχετικά με την ετυμολογία του ονόματος Κράθις και ειδικά του ονόματος του ποταμού ο Στράβων αναφέρει ότι η λέξη Κράθις προέρχεται από το ρήμα Κέρνημι ή Κεράννυμι (απαρέμφατο Κέρνασθαι),που σημαίνει σμίγω, αναμειγνύω και ότι τούτο οφείλεται στο ότι για τον σχηματισμό του ποταμού αυτού σμίγουν νερά απο πολλές πηγές. Η εξήγηση αυτή είναι λογικοφανής, όμως προσκρούει σε δύο στοιχεία. Πρώτον στο ότι το να σμίγουν περισσότερες της μίας πηγές για να σχηματίσουν ένα ποτάμι είναι ο κανόνας και όχι η εξαίρεση ώστε να δικαιολογείται το παραπάνω όνομα. Δεύτερον στο ότι δεν υπάρχει κανένα όρος που να φέρει το όνομα του ποταμού που πηγάζει απ΄αυτό, αντίθετα υπάρχουν ποτάμια που φέρουν το όνομα του όρους από το οποίο πηγάζουν (πχ Αροάνιος ποταμός, ποταμός Ερύμανθος). Έτσι ο ποταμός (ο) Κράθις φαίνεται να οφείλει τ΄ονομά του στο όρος Κράθις γιατί κινείται κατα μήκος του όρους αυτού, αλλά και γιατί δέχεται σημαντική ποσότητα υδάτων από τις δυτικές κλιτύες του όρους αυτού. Επομένως είναι αντικείμενο έρευνας η ετυμολογία του ονόματος του όρους (η Κράθις) που ίσως να προέρχεται όχι από το ρήμα Κεράννυμι αλλά από κάποια παράγωγη λέξη του ρήματος αυτού, που έχει σχέση με κάποιο ιδιαίτερο γεωλογικό ή άλλο χαρακτηριστικό του όρους αυτού.

Πηγές

• Παυσανίου Ἑλλάδος Περιήγησις - 7. Ἀχαϊκά