Intermarium

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Το σχέδιο Intermarium του Γιούζεφ Πιουσούτσκι μετά τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, που κυμαίνεται από τη Βαλτική Θάλασσα στα βόρεια έως τη Μεσόγειο και τη Μαύρη Θάλασσα στο νότο. Με ανοιχτό πράσινο: ανατολικά τμήματα της ουκρανικής και της λευκορωσικής γης που ενσωματώθηκαν στη Σοβιετική Ένωση το 1922.

Το Intermarium (προφέρεται: [Ιντερμάριουμ], πολωνικά: Międzymorze‎‎) ήταν γεωπολιτικό σχέδιο που σχεδιάστηκε από τον Γιούζεφ Πιουσούτσκι μετά τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο για να ενώσει πρώην εδάφη της Πολωνικής-Λιθουανικής Κοινοπολιτείας σε ένα ενιαίο κράτος. Το σχέδιο πέρασε από πολλές επαναλήψεις, μερικές από τις οποίες προέβλεπαν τη συμπερίληψη γειτονικών κρατών. Η προτεινόμενη πολυεθνική πολιτική θα είχε ενσωματώσει εδάφη που βρίσκονται μεταξύ της Βαλτικής, της Μαύρης και της Αδριατικής Θάλασσας, εξ ου και η ονομασία Intermarium (λατινικά για «Μεταξύ Θαλασσών»).

Μελλοντικά μια ομοσπονδία[1][2][3] χωρών της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης, το σχέδιο Intermarium μετά τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο που ακολούθησε ο Πιουσούτσκι επεδίωξε να προσλάβει στην προτεινόμενη ομοσπονδία τα κράτη της Βαλτικής (Λιθουανία, Λετονία, Εσθονία), τη Φινλανδία,[4] τη Λευκορωσία, την Ουκρανία, την Ουγγαρία, τη Ρουμανία, τη Γιουγκοσλαβία και την Τσεχοσλοβακία.[5][6] Το πολωνικό όνομα Międzymorze (από το między, «μεταξύ» και morze, «θάλασσα»), που σημαίνει «Μεταξύ Θαλασσών», αποδόθηκε στα λατινικά ως Intermarium.[7]

Η προτεινόμενη ομοσπονδία είχε σκοπό να μιμηθεί την Πολωνική-Λιθουανική Κοινοπολιτεία, που εκτείνονταν από τη Βαλτική Θάλασσα έως τη Μαύρη Θάλασσα, η οποία, από τα τέλη του 16ου αιώνα έως τα τέλη του 18ου, είχε ενώσει το Βασίλειο της Πολωνίας και το Μεγάλο Δουκάτο της Λιθουανία. Το Intermarium συμπλήρωσε το άλλο γεωπολιτικό όραμα του Πιουσούτσκι, τον Προμηθεϊσμό, στόχος του οποίου ήταν η διάσπαση της Ρωσικής Αυτοκρατορίας και η εκποίηση της αυτοκρατορίας των εδαφικών της αποκτήσεων.[8][9]

Το Intermarium έγινε αντιληπτό από ορισμένους Λιθουανούς ως απειλή για τη νεοσύστατη ανεξαρτησία τους, και από ορισμένους Ουκρανούς ως απειλή για τις φιλοδοξίες τους για ανεξαρτησία,[10][11] και ενώ η Γαλλία υποστήριξε την πρόταση, αντιτάχθηκε από τη Σοβιετικό Ένωση και από τις περισσότερες δυτικές δυνάμεις.[12][13] Μέσα σε δύο δεκαετίες από την αποτυχία του μεγάλου σχεδίου του Πιουσούτσκι, όλες οι χώρες που είχε θεωρήσει ως υποψήφιες για ένταξη στην ομοσπονδία Intermarium είχαν περιέλθει στη Σοβιετική Ένωση ή στη Ναζιστική Γερμανία, εκτός από τη Φινλανδία (η οποία υπέστη κάποιες εδαφικές απώλειες στο Χειμερινό Πόλεμος 1939-40 με τη Σοβιετική Ένωση).

Προηγούμενα σχέδια[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η Πολωνική-Λιθουανική Ένωση στη μεγαλύτερη έκτασή της, 1386–1434.
Η Πολωνική-Λιθουανική Κοινοπολιτεία στη μεγαλύτερη έκτασή της, 1635.

Κοινοπολιτεία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  Μια Πολωνική-Λιθουανική Ένωση και στρατιωτική συμμαχία είχαν προκύψει ως αμοιβαία απάντηση στις κοινές απειλές που είχαν θέσει το Τευτονικό Τάγμα, η Χρυσή Ορδή και το Μεγάλο Δουκάτο της Μόσχας. Η συμμαχία ιδρύθηκε για πρώτη φορά το 1385, από την Ένωση του Κρέβο,[14] που επικυρώθηκε με το γάμο της Πολωνής Βασίλισσας Γιαντβίγκα και του Μεγάλου Δούκα της Λιθουανίας Γιογκάιλα, ο οποίος έγινε βασιλιάς Βλαδίσλαος Β΄ Γιαγκέλο της Πολωνίας.

Μια μακροβιότερη ομοσπονδία δημιουργήθηκε στη συνέχεια το 1569 με τη μορφή της Πολωνικής-Λιθουανικής Κοινοπολιτείας, μια ρύθμιση που κράτησε μέχρι το 1795, δηλαδή μέχρι τον τρίτο διαμελισμό της Πολωνικής-Λιθουανικής Κοινοπολιτείας.

Η Πολωνική-Λιθουανική συμμαχία διήρκεσε έτσι συνολικά 410 χρόνια και αποτελούσε κατά καιρούς το μεγαλύτερο κράτος στην Ευρώπη.

Υπό την Κοινοπολιτεία, υποβλήθηκαν προτάσεις για τη δημιουργία διευρυμένων κρατών, Πολωνική-Λιθουανική-Μοσχοβίτικη Κοινοπολιτεία ή Πολωνική-Λιθουανική-Ρουθηνική Κοινοπολιτεία. Αν και η Κοινοπολιτεία έλεγχε προσωρινά τμήματα της Ρωσίας και κυβερνούσε μεγάλο μέρος της Ρουθηνίας για αιώνες, αυτές οι προτάσεις δεν εφαρμόστηκαν ποτέ σε συνταγματικό επίπεδο.

Σχέδιο του Τσαρτορίσκι[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Μεταξύ των εξεγέρσεων του Νοεμβρίου και του Ιανουαρίου, την περίοδο μεταξύ 1832 και 1861, η ιδέα της αναγέννησης μιας αναγεννηθείσας Πολωνικής-Λιθουανικής Κοινοπολιτείας υποστηρίχθηκε από τον Πρίγκιπα Άνταμ Γέζι Τσαρτορίσκι, που κατοικούσε εξόριστος στο Hôtel Lambert στο Παρίσι.[15]

Στα νιάτα του, ο Τσαρτορίσκι είχε πολεμήσει εναντίον της Ρωσίας στον Πολωνο-Ρωσικό Πόλεμο του 1792. Θα το είχε ξανακάνει στην Εξέγερση του Κοστσιούσκο του 1794, αν δεν είχε συλληφθεί στις Βρυξέλλες καθώς επέστρεφε στην Πολωνία. Στη συνέχεια, το 1795, αυτός και ο μικρότερος αδερφός του είχαν διαταχθεί να εισέλθουν στον Ρωσικό Αυτοκρατορικό Στρατό και η Μεγάλη Αικατερίνη είχε εντυπωσιαστεί τόσο ευνοϊκά μαζί τους που τους είχε αποκαταστήσει μέρος των κατασχεμένων κτημάτων τους. Ο Άνταμ Τσαρτορίσκι υπηρέτησε στη συνέχεια τους Ρώσους Αυτοκράτορες Παύλο Α΄ και Αλέξανδρο Α΄ ως διπλωμάτης και υπουργός Εξωτερικών, ιδρύοντας έναν αντιγαλλικό συνασπισμό κατά τη διάρκεια των Ναπολεόντειων Πολέμων. Ο Τσαρτορίσκι, ένας από τους ηγέτες της Πολωνικής Νοεμβριανής Εξέγερσης του 1830, είχε καταδικαστεί σε θάνατο μετά την καταστολή της από τη Ρωσία, αλλά τελικά του επετράπη να εξοριστεί στη Γαλλία.

Στο Παρίσι, ο «οραματιστής»[16] πολιτικός και πρώην φίλος, έμπιστος και de facto υπουργός Εξωτερικών του αυτοκράτορα της Ρωσίας Αλέξανδρου Α΄, ενήργησε ως «μη εστεμμένος βασιλιάς και ανομολόγητος υπουργός Εξωτερικών» μιας ανύπαρκτης Πολωνίας.[17]

Στο βιβλίο του Essai sur la diplomatie (Δοκίμιο για τη Διπλωματία), που ολοκληρώθηκε το 1827 αλλά δημοσιεύτηκε μόλις το 1830, ο Τσαρτορίσκι παρατήρησε ότι, «Έχοντας επεκτείνει την ταλάντευσή της νότια και δυτικά και όντας από τη φύση των πραγμάτων απρόσιτη από την ανατολή και τον βορρά, η Ρωσία γίνεται πηγή συνεχούς απειλής για την Ευρώπη». Υποστήριξε ότι η Ρωσία θα τα κατάφερνε καλύτερα καλλιεργώντας «φίλους παρά σκλάβους». Προσδιόρισε επίσης μια μελλοντική απειλή από την Πρωσία και προέτρεψε την ενσωμάτωση της Ανατολικής Πρωσίας σε μια αναστημένη Πολωνία.[18]

Οι διπλωματικές προσπάθειες του Τσαρτορίσκι προέβλεπαν το έργο του Προμηθεϊσμού του Πιουσούτσκι για τη σύνδεση των προσπαθειών για την ανεξαρτησία της Πολωνίας με παρόμοια κινήματα άλλων υποταγμένων εθνών στην Ευρώπη, ανατολικά μέχρι τα βουνά του Καυκάσου, κυρίως στη Γεωργία.[19]

Ο Τσαρτορίσκι φιλοδοξούσε πάνω απ' όλα να ανασυστήσει — με τη γαλλική, τη βρετανική και την τουρκική υποστήριξη — ένα είδος «πανσλαβικής» Πολωνικής-Λιθουανικής Κοινοπολιτείας ομοσπονδιακής με τους Τσέχους, Σλοβάκους, Ούγγρους, Ρουμάνους και όλους τους Νότιους Σλάβους της μελλοντικής Γιουγκοσλαβίας. Η Πολωνία, στην αντίληψή του, θα μπορούσε να μεσολαβήσει στις συγκρούσεις μεταξύ της Ουγγαρίας και των Σλάβων και μεταξύ της Ουγγαρίας και της Ρουμανίας.[20] Το σχέδιο φαινόταν εφικτό[21] κατά την περίοδο των εθνικών επαναστάσεων το 1848–49, αλλά βασίστηκε στην έλλειψη δυτικής υποστήριξης, στην αδιαλλαξία της Ουγγαρίας προς τους Τσέχους, Σλοβάκους και Ρουμάνους και στην άνοδο του γερμανικού εθνικισμού.[22]

Ο ιστορικός Μάριαν Κάμιλ Ντζιεβανόφσκι γράφει ότι «η προσπάθεια του Πρίγκιπα αποτελεί έναν ζωτικό σύνδεσμο μεταξύ των Γιαγκελλόνων (ομοσπονδιακό πρωτότυπο) του 16ου αιώνα και του ομοσπονδιακού-προμηθεϊστικού προγράμματος του Γιούζεφ Πιουσούτσκι (ου επρόκειτο να ακολουθήσει μετά τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο)».[20]

Międzymorze του Πιουσούτσκι[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Γιούζεφ Πιουσούτσκι
Το αρχικό σχέδιο του Πιουσούτσκι για το Intermarium: μια αναστημένη Πολωνική-Λιθουανική Κοινοπολιτεία.

Ο στρατηγικός στόχος του Γιούζεφ Πιουσούτσκι ήταν να αναστήσει μια σύγχρονη, δημοκρατική μορφή της Πολωνικής-Λιθουανικής Κοινοπολιτείας, ενώ εργαζόταν για τη διάλυση της Ρωσικής Αυτοκρατορίας, και αργότερα της Σοβιετικής Ένωσης, στα εθνικά της συστατικά.[23] (Το τελευταίο ήταν το έργο του Προμηθεϊσμού).[23] Ο Πιουσούτσκι είδε την ομοσπονδία Intermarium ως αντίβαρο στον ρωσικό και γερμανικό ιμπεριαλισμό.[24][25]

Σύμφωνα με τον Ντζιεβανόφσκι, το σχέδιο δεν εκφράστηκε ποτέ με συστηματικό τρόπο, αλλά στηρίχθηκε στα πραγματιστικά ένστικτα του Πιουσούτσκι.[26] Σύμφωνα με τον Βρετανό μελετητή Τζορτζ Σάνφορντ, περίπου την εποχή του Πολωνο-Σοβιετικού Πολέμου του 1920, ο Πιουσούτσκι αναγνώρισε ότι το σχέδιο δεν ήταν εφικτό.

Αντίθεση[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το σχέδιο του Πιουσούτσκι αντιμετώπισε την αντίθεση σχεδόν από όλες τις πλευρές. Οι Σοβιετικοί, των οποίων η σφαίρα επιρροής απειλούνταν άμεσα, εργάστηκαν για να αποτρέψουν την ατζέντα του Intermarium.[13] Οι Συμμαχικές Δυνάμεις υπέθεσαν ότι ο Μπολσεβικισμός ήταν μόνο μια προσωρινή απειλή και δεν ήθελαν να δουν τον σημαντικό (από την άποψη της ισορροπίας δυνάμεων) παραδοσιακό σύμμαχό τους, τη Ρωσία, να αποδυναμώνεται. Αγανακτούσαν για την άρνηση του Πιουσούτσκι να βοηθήσει τους Λευκούς συμμάχους τους, αντιμετώπισαν τον Πιουσούτσκι με καχυποψία, έβλεπαν τα σχέδιά του ως μη ρεαλιστικά και προέτρεψαν την Πολωνία να περιοριστεί σε περιοχές ξεκάθαρης πολωνικής εθνότητας.[27] Οι Λιθουανοί, που είχαν αποκαταστήσει την ανεξαρτησία τους το 1918, ήταν απρόθυμοι να ενταχθούν. Οι Ουκρανοί, που επιδιώκουν ομοίως την ανεξαρτησία, επίσης φοβήθηκαν ότι η Πολωνία θα μπορούσε να τους υποτάξει ξανά και οι Λευκορώσοι, αν και δεν ενδιαφέρονταν σχεδόν τόσο για την ανεξαρτησία όσο η Ουκρανία, εξακολουθούσαν να φοβούνται την πολωνική κυριαρχία. Οι πιθανότητες για το σχέδιο του Πιουσούτσκι δεν ενισχύθηκαν από μια σειρά πολέμων μετά τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και συνοριακές συγκρούσεις μεταξύ της Πολωνίας και των γειτόνων της σε αμφισβητούμενα εδάφη - τον Πολωνο-Σοβιετικό Πόλεμο, τον Πολωνο-Λιθουανικό Πόλεμο, τον Πολωνο-Ουκρανικό Πόλεμο και τις συνοριακές συγκρούσεις Πολωνίας-Τσεχοσλοβακίας.

Η ιδέα του Πιουσούτσκι αντιτάχθηκε στην ίδια την Πολωνία, όπου ο ηγέτης της Εθνικής Δημοκρατίας, Ρόμαν Ντμόφσκι,[28] υποστήριξε για μια εθνικά ομοιογενή Πολωνία στην οποία οι μειονότητες θα πολωνοποιούνταν.[29][30] Πολλοί Πολωνοί πολιτικοί, συμπεριλαμβανομένου του Ντμόφσκι, αντιτάχθηκαν στην ιδέα μιας πολυεθνικής ομοσπονδίας, προτιμώντας αντ΄ αυτού να εργαστούν για ένα ενιαίο πολωνικό έθνος-κράτος.[28] Ο Σάνφορντ έχει περιγράψει τις πολιτικές του Πιουσούτσκι μετά την ανάκτηση της εξουσίας του το 1926 πως εστίασαν παρόμοια στην πολωνοποίηση των ανατολικών σλαβικών μειονοτήτων της χώρας και στον συγκεντρωτισμό της εξουσίας.

Ενώ ορισμένοι μελετητές αποδέχονται στην ονομαστική τους αξία τις δημοκρατικές αρχές που διεκδικεί ο Πιουσούτσκι για το ομοσπονδιακό του σχέδιο, άλλοι αντιμετωπίζουν αυτούς τους ισχυρισμούς με σκεπτικισμό, επισημαίνοντας το Πραξικόπημα του Μαΐου το 1926 όταν ο Πιουσούτσκι ανέλαβε σχεδόν δικτατορικές εξουσίες.[9] Συγκεκριμένα, το σχέδιό του αντιμετωπίζεται αρνητικά από τους περισσότερους Ουκρανούς ιστορικούς, με τον Ολεκσάντρ Ντερχάτσοφ να υποστηρίζει ότι η ομοσπονδία θα είχε δημιουργήσει μια μεγαλύτερη Πολωνία στην οποία τα συμφέροντα των μη Πολωνών, ιδιαίτερα των Ουκρανών, θα είχαν υποβαθμιστεί.[10]

Ορισμένοι ιστορικοί υποστηρίζουν ότι ο Πιουσούτσκι, ο οποίος υποστήριξε ότι «Δεν μπορεί να υπάρξει ανεξάρτητη Πολωνία χωρίς μια ανεξάρτητη Ουκρανία», μπορεί να ενδιαφερόταν περισσότερο για τη διάσπαση της Ουκρανίας από τη Ρωσία παρά για τη διασφάλιση της ευημερίας των Ουκρανών. Δεν δίστασε να χρησιμοποιήσει στρατιωτική δύναμη για να επεκτείνει τα σύνορα της Πολωνίας στη Γαλικία και τη Βολυνία, συντρίβοντας μια ουκρανική απόπειρα αυτοδιάθεσης σε αμφισβητούμενα εδάφη ανατολικά του ποταμού Μπουκ που περιείχε σημαντική πολωνική παρουσία (πολωνική πλειοψηφία κυρίως σε πόλεις όπως το Λβουφ, που περιβάλλονταν από μια αγροτική ουκρανική πλειοψηφία).

Μιλώντας για τα μελλοντικά σύνορα της Πολωνίας, ο Πιουσούτσκι είπε: «Όλα όσα μπορούμε να κερδίσουμε στη Δύση εξαρτώνται από την Αντάντ — από το βαθμό στον οποίο θα θέλει να πιέσει τη Γερμανία», ενώ στα ανατολικά «υπάρχουν πόρτες που ανοίγουν και κλείνουν και εξαρτάται από το ποιος τις αναγκάζει να ανοίξουν και πόσο μακριά». Στο ανατολικό χάος, οι πολωνικές δυνάμεις ξεκίνησαν να επεκταθούν όσο το δυνατόν περισσότερο. Από την άλλη πλευρά, η Πολωνία δεν είχε κανένα συμφέρον να συμμετάσχει στη δυτική επέμβαση στον Ρωσικό Εμφύλιο Πόλεμο ή να κατακτήσει την ίδια τη Ρωσία.[31]

Αποτυχία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το αναθεωρημένο σχέδιο Intermarium του Πιουσούτσκι.
Το σχέδιο του Γιούζεφ Μπεκ για τη συμμαχία «Τρίτη Ευρώπη» της Πολωνίας, της Ρουμανίας και της Ουγγαρίας.

Μετά τον Πολωνο-Σοβιετικό Πόλεμο (1919-1921) και την ίδρυση της Ουκρανικής Σοβιετικής Σοσιαλιστικής Δημοκρατίας, η ιδέα του Πιουσούτσκι για μια ομοσπονδία χωρών της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης, βασισμένη σε έναν Πολωνο-Ουκρανικό άξονα, έχασε κάθε πιθανότητα υλοποίησης.

Στη συνέχεια, ο Πιουσούτσκι σκέφτηκε μια ομοσπονδία ή συμμαχία με τα κράτη της Βαλτικής και των Βαλκανίων. Αυτό το σχέδιο προέβλεπε μια ένωση στην Κεντρική Ευρώπη, που θα περιελάμβανε την Πολωνία, την Τσεχοσλοβακία, το Βασίλειο της Ουγγαρίας, τη Σκανδιναβία, τα κράτη της Βαλτικής, το Βασίλειο της Ιταλίας, το Βασίλειο της Ρουμανίας, το Βασίλειο της Βουλγαρίας, τη Γιουγκοσλαβία και το Βασίλειο της Ελλάδας — εκτείνοντας έτσι όχι μόνο δυτικά-ανατολικά από τη Βαλτική στη Μαύρη Θάλασσα, αλλά βορρά-νότο από από τον Αρκτικό Ωκεανό έως τη Μεσόγειο Θάλασσα. Αυτό το σχέδιο απέτυχε επίσης: η Τσεχοσλοβακία και η Λιθουανία είχαν δυσπιστία για την Πολωνία και ενώ είχε σχετικά καλές σχέσεις με τις άλλες χώρες, είχαν εντάσεις με τους γείτονές τους, καθιστώντας ουσιαστικά αδύνατο να δημιουργηθεί στην Κεντρική Ευρώπη ένα μεγάλο μπλοκ χωρών που όλες είχαν καλές σχέσεις μεταξύ τους. Τελικά, στη θέση μιας μεγάλης ομοσπονδίας, ιδρύθηκε μόνο μια Πολωνο-Ρουμανική συμμαχία, ξεκινώντας το 1921.[32] Συγκριτικά, η Τσεχοσλοβακία είχε μεγαλύτερη επιτυχία με τη Μικρή Αντάντ της (1920–1938) με τη Ρουμανία και τη Γιουγκοσλαβία, υποστηριζόμενη από τη Γαλλία.

Ο Πιουσούτσκι πέθανε το 1935. Μια μεταγενέστερη, πολύ μειωμένη εκδοχή της ιδέας του επιχείρησε ο Πολωνός υπουργός Εξωτερικών του Μεσοπολέμου, Γιούζεφ Μπεκ, προστατευόμενος του Πιουσούτσκι. Η πρότασή του, στα τέλη της δεκαετίας του 1930, για μια «Τρίτη Ευρώπη» —μια συμμαχία της Πολωνίας, της Ρουμανίας και της Ουγγαρίας — κέρδισε ελάχιστα έδαφος πριν την έναρξη του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Η ιδέα της Τρίτης Ευρώπης του Μπεκ απέτυχε να επιτύχει κάποια έλξη επειδή η Γερμανία ήταν η δεύτερη μεγαλύτερη οικονομία στον κόσμο και ολόκληρη η Ανατολική Ευρώπη κυριαρχούνταν οικονομικά από το Ράιχ.[33] Για οικονομικούς λόγους, υπήρχε μια τάση στην Ανατολική Ευρώπη να ακολουθήσει την ηγεσία του Βερολίνου και όχι της Βαρσοβίας.[33]

Παραβλέποντας το Σοβιετικό-Πολωνικό σύμφωνο μη επίθεσης του 1932, η Σοβιετική Ένωση συμμάχησε με τη Ναζιστική Γερμανία για να διαιρέσει την Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη μεταξύ τους.[34] Σύμφωνα με ορισμένους ιστορικούς, ήταν η αποτυχία να δημιουργηθεί ένα ισχυρό αντίβαρο στη Γερμανία και τη Σοβιετική Ένωση, όπως πρότεινε ο Πιουσούτσκι, που καταδίκασε τις υποψήφιες χώρες μέλη του Intermarium στη μοίρα τους στο Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο.[24][25][35][36]

Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος και έκτοτε[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο Πολωνός πρωθυπουργός κατά το Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, Στρατηγός Βουαντίσουαφ Σικόρσκι.

Η έννοια της «Κεντρικής [και Ανατολικής] Ευρωπαϊκής Ένωσης» — μιας τριγωνικής γεωπολιτικής οντότητας αγκυροβολημένης στη Βαλτική, τη Μαύρη και την Αδριατική ή το Αιγαίο — αναβίωσε κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου στην πολωνική εξόριστη Κυβέρνηση του Βουαντίσουαφ Σικόρσκι. Ένα πρώτο βήμα προς την εφαρμογή της - συζητήσεις του 1942 μεταξύ των εξόριστων κυβερνήσεων της Ελλάδας, της Γιουγκοσλαβίας, της Πολωνίας και της Τσεχοσλοβακίας σχετικά με τις μελλοντικές Ελληνο-Γιουγκοσλαβικές και Πολωνο-Τσεχοσλοβακικές Ομοσπονδίες - θεμελιώθηκε τελικά στη σοβιετική αντίθεση, η οποία οδήγησε σε δισταγμό των Τσέχων και αδιαφορία ή εχθρότητα των Συμμάχων. Μια δήλωση του Πολωνικού Υπόγειου Κράτους εκείνη την περίοδο ζητούσε τη δημιουργία μιας ομοσπονδιακής ένωσης της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης χωρίς την κυριαρχία ενός κράτους.[37][38]

Στις 12 Μαΐου 2011, οι χώρες της Ομάδας Βίσεγκραντ (Πολωνία, Τσεχία, Σλοβακία και Ουγγαρία) ανακοίνωσαν τον σχηματισμό Ομάδας Μάχης Βίσεγκραντ, υπό τη διοίκηση της Πολωνίας. Η ομάδα μάχης είχε δημιουργηθεί μέχρι το 2016 ως ανεξάρτητη δύναμη, όχι ως μέρος της διοίκησης του ΝΑΤΟ. Επιπλέον, ξεκινώντας από το 2013, οι τέσσερις χώρες επρόκειτο να ξεκινήσουν κοινές στρατιωτικές ασκήσεις υπό την αιγίδα της Δύναμης Ταχείας Αντίδρασης του ΝΑΤΟ. Ορισμένοι μελετητές θεώρησαν αυτό ως ένα πρώτο βήμα προς τη στενή περιφερειακή συνεργασία στην Κεντρική Ευρώπη.

Στις 6 Αυγούστου 2015, ο Πρόεδρος της Πολωνίας, Άντζεϊ Ντούντα, στην εναρκτήρια ομιλία του, ανακοίνωσε τα σχέδια για την οικοδόμηση μιας περιφερειακής συμμαχίας των κρατών της Κεντρικής Ευρώπης, με βάση το πρότυπο Intermarium.[39][40][41] Το 2016, η Πρωτοβουλία Τριών Θαλασσών πραγματοποίησε μια αρχική συνάντηση κορυφής στο Ντούμπροβνικ της Κροατίας.[42] Η Πρωτοβουλία Τριών Θαλασσών έχει 12 κράτη μέλη κατά μήκος ενός άξονα Βορρά-Νότου από τη Βαλτική Θάλασσα προς την Αδριατική Θάλασσα και τη Μαύρη Θάλασσα: Εσθονία, Λετονία, Λιθουανία, Πολωνία, Τσεχία, Σλοβακία, Αυστρία, Ουγγαρία, Σλοβενία, Κροατία, Ρουμανία, Βουλγαρία.

Δείτε επίσης[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  1. ↑ Richard K Debo, Survival and Consolidation: The Foreign Policy of Soviet Russia, 1918–1921, McGill-Queen's Press, 1992, (ISBN 0-7735-0828-7), p. 59.
  2. ↑ James H. Billington, Fire in the Minds of Men, Transaction Publishers, (ISBN 0-7658-0471-9), p. 432
  3. ↑ David Parker, The Tragedy of Great Power Politics, W. W. Norton & Company, 2001, (ISBN 0-393-02025-8), p.194
  4. ↑ Mark Hewitson, Matthew D'Auria Europe in Crisis: Intellectuals and the European Idea, 1917–1957, 2012, p. 191 "... of the other national movements that had found themselves included in Piłsudski's project, especially the Lithuanians. ... The somewhat nostalgic image of 'Intermarium', the land of cultural and historical diversity destroyed by the wave of ..."
  5. ↑ Miloslav Rechcígl, Studies in Czechoslovak history, Czechoslovak Society of Arts and Sciences in America, 1976, Volume 1, p. 282. "This new policy, which was labeled the Intermarium, or Third Europe Project, called for the establishment of ..."
  6. ↑ Fritz Taubert, "The myth of Munich 1938", 2002 page 351 "... range détente with Germany and in the chance of creating a Polish-led 'Third Europe' or 'Intermarium' as illusory."
  7. ↑ Tomasz Piesakowski, Akcja niepodległościowa na terenie międzynarodowym, 1945–1990, 1999, p. 149: "... przyjmując łacińskie określenie 'Intermarium' (Międzymorze). Podkreślano, że 'Intermarium' to nie tylko pojęcie obszaru geopolitycznego zamieszkanego przez 16 narodów, ale idea wspólnoty wszystkich wolnych narodów tego obszaru."
  8. ↑ "Pilsudski hoped to build not merely a Polish nation state but a greater federation of peoples under the aegis of Poland which would replace Russia as the great power of Eastern Europe. Lithuania, Belorussia and Ukraine were all to be included. His plan called for a truncated and vastly reduced Russia, a plan which excluded negotiations prior to military victory." Richard K Debo, Survival and Consolidation: The Foreign Policy of Soviet Russia, 1918–1992, p. 59, McGill-Queen's Press, 1992, (ISBN 0-7735-0828-7).
  9. ↑ 9,0 9,1 "Pilsudski's program for a federation of independent states centered on Poland; in opposing the imperial power of both Russia and Germany it was in many ways a throwback to the romantic Mazzinian nationalism of Young Poland in the early nineteenth century." James H. Billington, Fire in the Minds of Men, p. 432, Transaction Publishers, (ISBN 0-7658-0471-9)
  10. ↑ 10,0 10,1 "The essence of [Józef Piłsudski's 'federalist' program] was that after the overthrow of tsardom and the disintegration of the Russian empire, a large, strong and mighty Poland was to be created in Eastern Europe. It would be the reincarnation of the Rzeczpospolita on 'federative' principles. It was to include the Polish, Lithuanian, Belarusian and Ukrainian lands. The leading role, of course, was to be given to the Polish ethnic, political, economic and cultural element. ... As such two influential and popular political doctrines with regard to Ukraine—the 'incorporationist' and the 'federalist'—even before the creation of Polish statehood, were based on ignoring the right of the Ukrainian people to self-determination and put forward claims to rule over the Ukrainian territories ..." "Ukraine in Polish concepts of foreign policy", in Oleksandr Derhachov (ed.), Ukrainian Statehood in the Twentieth Century: Historical and Political Analysis, Kyiv, 1996, (ISBN 966-543-040-8).
  11. ↑ Roman Szporluk, Imperiia ta natsii, Kyiv, Dukh i Litera, 2001, (ISBN 966-7888-05-3), section II (in ουκρανική)
  12. ↑ «Intermarium Alliance – Will the idea become reality?». www.unian.info. Ανακτήθηκε στις 1 Νοεμβρίου 2015. 
  13. ↑ 13,0 13,1 "Between Imperial Temptation And Anti-Imperial Function In Eastern European Politics: Poland From The Eighteenth To Twenty-First Century". Andrzej Nowak. Accessed September 14, 2007.
  14. ↑ «Union of Krewo (Act of Kreva)». Polish History (στα Αγγλικά). 13 Αυγούστου 2022. Ανακτήθηκε στις 24 Φεβρουαρίου 2023. 
  15. ↑ Marian Kamil Dziewanowski, "Polski pionier zjednoczonej Europy" ("A Polish Pioneer of a United Europe"), Gwiazda Polarna (Pole Star), Sept. 17, 2005, pp. 10–11.
  16. ↑ "The Prince [Czartoryski] thus shows himself a visionary (emphasis added], the outstanding Polish statesman of the period between the November and January Uprisings." Dziewanowski, "Polski pionier zjednoczonej Europy," p. 11.
  17. ↑ Dziewanowski, "Polski pionier zjednoczonej Europy," p. 10.
  18. ↑ Dziewanowski, Polski pionier zjednoczonej Europy, p. 10.
  19. ↑ Dziewanowski, "Polski pionier zjednoczonej Europy," pp. 10–11.
  20. ↑ 20,0 20,1 Dziewanowski, "Polski pionier zjednoczonej Europy," p. 11.
  21. ↑ "Adam Czartoryski's great plan, which had seemed close to realization (emphasis added) during the Spring of Nations in 1848–49, failed..." Dziewanowski, "Polski pionier zjednoczonej Europy," p. 11.
  22. ↑ Dziewanowski, "Polski pionier zjednoczonej Europy", p. 11.
  23. ↑ 23,0 23,1 Jonathan Levy (6 Ιουνίου 2007). The Intermarium: Wilson, Madison, & East Central European Federalism. Universal-Publishers. σελίδες 166–167. ISBN 978-1-58112-369-2. Ανακτήθηκε στις 11 Απριλίου 2011. 
  24. ↑ 24,0 24,1 Janusz Cisek (26 Σεπτεμβρίου 2002). Kościuszko, we are here!: American pilots of the Kościuszko Squadron in defense of Poland, 1919-1921. McFarland. σελ. 47. ISBN 978-0-7864-1240-2. Ανακτήθηκε στις 11 Απριλίου 2011. 
  25. ↑ 25,0 25,1 Joshua B. Spero (2004). Bridging the European divide: middle power politics and regional security dilemmas. Rowman & Littlefield. σελ. 36. ISBN 978-0-7425-3553-4. Ανακτήθηκε στις 11 Απριλίου 2011. 
  26. ↑ Kenneth F. Lewalski (March 1972). "Review of Joseph Pilsudski: A European Federalist, 1918–1922, by M. K. Dziewanowski". Journal of Modern History. Accessed September 16, 2007.
  27. ↑ Norman Davies, White Eagle, Red Star, Polish edition, Wydawnictwo Znak, 1997, (ISBN 83-7006-761-1), p.228
  28. ↑ 28,0 28,1 "Pilsudski dreamed of drawing all the nations situated between Germany and Russia into an enormous federation in which Poland, by virtue of its size, would be the leader, while Dmowski wanted to see a unitary Polish state, in which other Slav peoples would become assimilated." Andrzej Paczkowski, The Spring Will Be Ours: Poland and the Poles from Occupation to Freedom, p. 10, Penn State Press, 2003, (ISBN 0-271-02308-2)
  29. ↑ Manfred F. Boemeke, Gerald D. Feldman, Elisabeth Glaser, The Treaty of Versailles: A Reassessment After 75 Years, Cambridge University Press, 1998, (ISBN 0-521-62132-1), p.314
  30. ↑ Roman Dmowski has been quoted as saying: "Wherever we can multiply our forces and our civilizational efforts, absorbing other elements, no law can prohibit us from doing so, as such actions are our duty." J. Tomaszewski, Kresy Wschodnie w polskiej mysli politycznej XIX i XX w./Między Polską etniczną a historyczną. Polska myśl polityczna XIX i XX wieku, vol. 6, Warsaw, 1988, p. 101. Cited in Oleksandr Derhachov, ibid.
  31. ↑ Joseph Pilsudski. Interview by Dymitr Merejkowsky, 1921. Translated from the Russian by Harriet E Kennedy B. A. London & Edinburgh, Sampson Low, Marston & Co Ltd 1921. Piłsudski said: "Poland can have nothing to do with the restoration of old Russia. Anything rather than that–even Bolshevism".
  32. ↑ Hugh Ragsdale, The Soviets, the Munich Crisis, and the Coming of World War II, Cambridge University Press, Cambridge (ISBN 0-521-83030-3)
  33. ↑ 33,0 33,1 Greenwood, Sean (2002). «Danzig: the phantom crisis, 1939». Στο: Gordon Martel. Origins of the Second World War Reconsidered A.J.P. Taylor and the Historians. London: Taylor & Francis. σελ. 227. ISBN 9781134714186. 
  34. ↑ Marek Jan Chodakiewicz, Intermarium: The Land between the Black and Baltic Seas. Transaction: New Brunswick, New Jersey, 2012.
  35. ↑ Alexandros Petersen (18 Φεβρουαρίου 2011). The World Island: Eurasian Geopolitics and the Fate of the West. ABC-CLIO. σελίδες 77–78. ISBN 978-0-313-39137-8. Ανακτήθηκε στις 12 Απριλίου 2011. 
  36. ↑ Alexandros Petersen (18 Φεβρουαρίου 2011). The World Island: Eurasian Geopolitics and the Fate of the West. ABC-CLIO. σελ. 153. ISBN 978-0-313-39137-8. Ανακτήθηκε στις 12 Απριλίου 2011. 
  37. ↑ Garliński, Józef (April 1975). «The Polish Underground State 1939–1945». Journal of Contemporary History 10 (2): 246. doi:10.1177/002200947501000202. 
  38. ↑ Krystyna Kersten (1991). The establishment of Communist rule in Poland, 1943–1948. University of California Press. σελ. 50. ISBN 978-0-520-06219-1. Ανακτήθηκε στις 8 Απριλίου 2011. 
  39. ↑ «Duda's mission: Recover Pilsudski's Intermarium and Giedroyc's commitment to Ukraine». Geostrategy. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 26 Μαΐου 2019. Ανακτήθηκε στις 18 Αυγούστου 2015. 
  40. ↑ «Sojusz państw od Bałtyku po Morze Czarne? Duda chce odnowić międzywojenną ideę miedzymorza». 5 Αυγούστου 2015. 
  41. ↑ «Plan 'Intermarium' – Britain will support you, not against France, Ukraine and Poland will do». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 17 Απριλίου 2019. Ανακτήθηκε στις 18 Αυγούστου 2015. 
  42. ↑ «The Three Seas Initiative: Central and Eastern Europe takes charge of its own destiny». Visegrád Post. 28 Αυγούστου 2016. Ανακτήθηκε στις 4 Ιουλίου 2017. 

Εξωτερικοί σύνδεσμοι[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Intermarium&oldid=10534602"