Τζέρυ Γκόλντσμιθ

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Τζέρρυ Γκόλντσμιθ
Γενικές πληροφορίες
Όνομα στη
μητρική γλώσσα		Jerrald Goldsmith (Αγγλικά), Jerrald K. Goldsmith (Αγγλικά) και Jerry Goldsmith (Αγγλικά)
Γέννηση10  Φεβρουαρίου 1929[1]
Λος Άντζελες[2]
Θάνατος21  Ιουλίου 2004[3][4][5]
Μπέβερλι Χιλς
Αιτία θανάτουκαρκίνος εντέρου
Συνθήκες θανάτουφυσικά αίτια
Τόπος ταφήςHillside Memorial Park
Χώρα πολιτογράφησηςΗνωμένες Πολιτείες Αμερικής
Εκπαίδευση και γλώσσες
Ομιλούμενες γλώσσεςΑγγλικά[6]
ΣπουδέςΠανεπιστήμιο της Νότιας Καλιφόρνιας
Σχολή Μουσικής Θόρτον του Πανεπιστημίου της Νότιας Καλιφόρνιας
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότηταδιευθυντής ορχήστρας
συνθέτης[7]
συνθέτης μουσικών θεμάτων για κινηματογραφικές ταινίες
Περίοδος ακμής1947
Οικογένεια
ΣύζυγοςCarol Heather Goldsmith
Sharon Hennagin Goldsmith
ΤέκναJoel Goldsmith
Aaron Goldsmith
Carrie Goldsmith
Jennifer Goldsmith
Ellen Goldsmith Edson
Αξιώματα και βραβεύσεις
ΒραβεύσειςΒραβεία Έμμυ
Όσκαρ Καλύτερης Πρωτότυπης Μουσικής (1976)
Χρυσό Βατόμουρο χειρότερου πρωτότυπου τραγουδιού (1986)[8]
αστέρι στη Λεωφόρο της Δόξας του Χόλιγουντ[9]
Ιστότοπος
www.jerrygoldsmithonline.com
Commons page Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα

Ο Τζέρυ Γκόλντσμιθ (Jerry Goldsmith), με πλήρες επίσημο όνομα Τζέραλντ Κινγκ Γκόλντσμιθ (Jerrald King Goldsmith, 10 Φεβρουαρίου 1929 – 21 Ιουλίου 2004) ήταν Αμερικανός συνθέτης και διευθυντής ορχήστρας, γνωστός για το μεγάλο σε όγκο έργο του στη σύνθεση μουσικής για κινηματογραφικές ταινίες και την τηλεόραση. Μερικές ταινίες με τη δική του μουσική είναι τρεις της σειράς των Ράμπο, Ο Πλανήτης των Πιθήκων, Τόρα! Τόρα! Τόρα!, Πάττον, ο θρύλος της Νορμανδίας, Chinatown, Άλιεν, Ολική επαναφορά, Air Force One, Λος Άντζελες: Εμπιστευτικό, Μουλάν, 5 ταινίες της σειράς του «Σταρ Τρεκ» και Το πέρασμα της Κασσάνδρας.

Συνεργάσθηκε με σκηνοθέτες όπως οι Ρόμπερτ Γουάιζ, Χάουαρντ Χοκς, Ότο Πρέμινγκερ, Τζο Ντάντε, Ρίτσαρντ Ντόνερ, Ρίντλεϊ Σκοτ, Στίβεν Σπίλμπεργκ, Πολ Βερχόφεν και Φράνκλιν Σάφνερ. Οι δουλειές του για τους Ντόνερ και Σκοτ περιλαμβάνουν μια απορριφθείσα μουσική για την ταινία Timeline και μια με αμφιλεγόμενο τρόπο «πετσοκομμένη» μουσική για το Άλιεν, όπου αντικαταστάθηκε με μουσική του Χάουαρντ Χάνσον στους τίτλους τέλους.

Ο Γκόλντσμιθ ήταν 6 φορές υποψήφιος για Βραβείο Grammy, 5 φορές για Βραβείο Έμμυ, 9 για Χρυσή Σφαίρα, 4 για BAFTA και 18 φορές για «Όσκαρ» (κερδίζοντας το 1976 για την Προφητεία).

Οικογένεια και σπουδές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο Τζέραλντ Κινγκ Γκόλντσμιθ γεννήθηκε στο Λος Άντζελες από γονείς ρουμανοεβραϊκής καταγωγής[10], την Τέσα, το γένος Ράπαπορτ, που ήταν δασκάλα, και τον Μόρις Γκόλντσμιθ, που ήταν πολιτικός μηχανικός.[11] Ξεκίνησε να παίζει πιάνο σε ηλικία 6 ετών, αλλά «το πήρε στα σοβαρά» όταν έγινε 11 ετών και από τα 13 έκανε ιδιωτικά μαθήματα με τον καταξιωμένο πιανίστα Γιάκομπ Γκίμπελ[12]. Στα 16 του άρχισε να μελετά μουσική θεωρία και αντίστιξη με δάσκαλο τον Ιταλό συνθέτη Μάριο Καστελνουόβο-Τεντέσκο, ο οποίος δίδαξε και άλλους αξιόλογους συνθέτες, όπως τους Χένρυ Μαντσίνι, Αντρέ Πρεβέν, Νέλσον Ριντλ και Τζον Γουίλιαμς.

Εκείνη την εποχή ο νεαρός Γκόλντσμιθ είδε την ταινία του 1945 Νύχτα αγωνίας και εμπνεύσθηκε από την αντισυμβατική μουσική της, έργο του Μίκλος Ρόζα, να επιδιώξει μια τέτοια σταδιοδρομία στη μουσική.[13][14] Αργότερα ο Γκόλντσμιθ εγγράφηκε στο Πανεπιστήμιο της Νότιας Καλιφόρνια, όπου μπόρεσε να παρακολουθήσει μαθήματα που δίδασκε ο ίδιος ο Ρόζα, ωστόσο το εγκατέλειψε για χάρη ενός «πιο πρακτικού μουσικού προγράμματος» στο Κολέγιο της Πόλης του Λος Άντζελες.[15] Εκεί μπόρεσε να δοκιμάσει το πώς είναι να καθοδηγείς τραγουδιστές, να εργάζεσαι ως βοηθός διευθυντή χορωδίας, να παίζεις ακκομπανιμέντο στο πιάνο και να διευθύνεις μια ορχήστρα.[13]

Μουσική για ταινίες και την τηλεόραση[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Δεκαετία του 1950[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το 1950 ο Γκόλντσμιθ βρήκε εργασία στο μουσικό τμήμα του δικτύου CBS ως υπάλληλος δακτυλογράφος.[13] Εκεί άρχισε να γράφει τη μουσική για ραδιοφωνικές παραγωγές, όπως τις CBS Radio Workshop, Frontier Gentleman και Romance. Σε συνέντευξη είχε δηλώσει για το πώς προσλήφθηκε: «Το CBS είχε ένα workshop και μια φορά την εβδομάδα οι εργαζόμενοι, όποιο κι αν ήταν το ταλέντο τους, είτε ήταν θυρωροί, είτε τυπογράφοι, μαζεύονταν και παρήγαν ένα ραδιοφωνικό πρόγραμμα. Αλλά έπρεπε να ήσουν εργαζόμενος εκεί. Χρειάζονταν κάποιον να γράφει μουσική, και γνώριζα κάποιον εκεί που τους είπε πως θα ήμουν πολύ καλός σε αυτό. Εγώ είχα μόλις παντρευτεί και χρειαζόμουν μια δουλειά, οπότε πλαστογράφησαν ένα τεστ δακτυλογράφου για μένα. Από εκεί και πέρα, μπορούσα να δουλέψω σε αυτές τις παραγωγές. Περίπου ένα εξάμηνο αργότερα το τμήμα μουσικής άκουσε τι έκανα, τους άρεσε και μου έδωσαν μια σχετική δουλειά.»[16] Αργότερα προάχθηκε στη σύνθεση μουσικής για ζωντανές τηλεοπτικές εκπομπές του CBS, όπως τις Climax! and Playhouse 90. Επίσης έγραψε τη μουσική για πάμπολλα επεισόδια της σειράς Η Ζώνη του Λυκόφωτος. Παρέμεινε στο CBS έως το 1960 και μετά πήγε διαδοχικά στα Revue Studios (σημ. Universal TV) και στα στούντιο της Metro-Goldwyn-Mayer για λογαριασμό του παραγωγού Νόρμαν Φέλτον, για τον οποίο είχε εργασθεί στην τηλεόραση και τώρα θα συνεργάζονταν για τηλεοπτικές σειρές όπως τις Dr. Kildare και The Man from U.N.C.L.E..[13]

Η πρώτη ταινία μεγάλου μήκους για την οποία έγραψε τη μουσική ο Γκόλντσμιθ ήταν το γουέστερν Black Patch (1957). Συνέχισε με τις ταινίες Face of a Fugitive (1957) και City of Fear (1959).[17]

Δεκαετία του 1960[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο Γκόλντσμιθ άρχισε τη δεκαετία γράφοντας μουσική για τηλεοπτικές σειρές όπως το Gunsmoke και το Thriller, καθώς και για τη δραματική ταινία The Spiral Road (1960). Ωστόσο το όνομά του άρχισε να αναγνωρίζεται μετά τη μουσική του για την ταινία γουέστερν Ο ασύλληπτος επαναστάτης (Lonely Are the Brave, 1962), την οποία συνέθεσε μετά από σύσταση εκ μέρους του συνθέτη Άλφρεντ Νιούμαν, που είχε εντυπωσιασθεί με την εργασία του στη σειρά Thriller και έτσι τον συνέστησε στον επικεφαλής του μουσικού τμήματος της Universal, παρά το ότι δεν τον είχε συναντήσει ποτέ από κοντά.[18] Το ίδιο έτος ο Γκόλντσμιθ συνέθεσε την κατά το μεγαλύτερο μέρος της ατονική και ασυμφωνική μουσική της βιογραφικής ταινίας Freud: The Secret Passion (1962), που του χάρισε την πρώτη του υποψηφιότητα για «Όσκαρ» Καλύτερης Πρωτότυπης Μουσικής, αν και έχασε από τον επίσης για πρώτη φορά υποψήφιο Μωρίς Ζαρ και τη μουσική του για το έργο Ο Λόρενς της Αραβίας.

Συνέχισε στην τηλεόραση με το κεντρικό μουσικό θέμα της σειράς The Man from U.N.C.L.E. (1964). Στον κινηματογράφο ακολούθησαν η ταινία γουέστερν Rio Conchos, το πολιτικό θρίλερ Επτά Ημέρες του Μαΐου (αμφότερες επίσης του 1964), το ρομαντικό δράμα Ο τυφλός άγγελος (1965), τα πολεμικά έργα Πρώτη νίκη (1965) και Η πτώσις των αετών (1966), Τα Βότσαλα της Άμμου (1966) και άλλες ταινίες.[19] Σχεδόν απέρριψε τη συνεργασία του για την Πρώτη νίκη (The Blue Max) όταν παρακολούθησε την τελική μορφή της ταινίας, όπου οι παραγωγοί είχαν ανακατέψει τη μουσική του με τμήματα του Also Sprach Zarathustra του Ρίχαρντ Στράους.[20] Αλλά οι συνθέσεις του για τον Τυφλό άγγελο και Τα Βότσαλα της Άμμου του χάρισαν τη δεύτερη και την τρίτη υποψηφιότητά του για «Όσκαρ», αντιστοίχως.[21] Επίσης από τις Επτά Ημέρες του Μαΐου και Τα Βότσαλα της Άμμου είχε τις δύο πρώτες υποψηφιότητές του για Χρυσή Σφαίρα Καλύτερης πρωτότυπης μουσικής.[22] Την ίδια εποχή έντυσε με τη μουσική του κάποιες ελαφρότερες ταινίες, όπως οι παρωδίες ταινιών «Τζέιμς Μποντ Our Man Flint (1966) και In Like Flint (1967), και η κωμωδία The Flim-Flam Man (1967), στην οποία μιμείται την παραδοσιακή μουσική του αμερικανικού Νότου.[17]

Ο συνθέτης τράβηξε και πάλι επάνω του την προσοχή με τη μουσική του για την ταινία επιστημονικής φαντασίας Ο Πλανήτης των πιθήκων (1968), μία από τις πρώτες μουσικές για ταινία που γράφηκε ολόκληρη στο ύφος της αβάν-γκαρντ, με καινοτόμες τεχνικές όπως το echoplex, και μουσική μίμηση των γρυλισμάτων των πιθήκων με πνευστά να παίζονται χωρίς τα επιστόμιά τους.[23] Αυτό είχε ως αποτέλεσμα μία ακόμα υποψηφιότητα του Γκόλντσμιθ για «Όσκαρ», αλλά την κατάταξή της στο νο. 18 στον κατάλογο των «κορυφαίων 25 μουσικών αμερικανικών ταινιών» που κατήρτισε το Αμερικανικό Ινστιτούτο Κινηματογράφου το 2005 («AFI's 100 Years of Film Scores»).[21] Παραλείποντας τη δεύτερη ταινία-συνέχεια (Επιστροφή στον Πλανήτη των Πιθήκων, 1970), ο συνθέτης συνεργάσθηκε στην τρίτη συνέχεια, την Απόδραση από τον Πλανήτη των Πιθήκων (1971).

Στο τέλος της δεκαετίας ο Γκόλντσμιθ έγραψε μουσική για τις ταινίες Μπαντολέρο (γουέστερν, 1968), The Chairman (κατασκοπικό θρίλερ, 1969), The Illustrated Man (φαντασίας, 1969) και 100 Rifles (γουέστερν, 1969). Επίσης συνέθεσε το μουσικό θέμα της τηλεοπτικής δραματικής-κωμικής σειράς Room 222.[17]

Δεκαετία του 1970[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Σε όλη τη μουσική της ταινίας Πάττον, ο θρύλος της Νορμανδίας (1970), ο Γκόλντσμιθ χρησιμοποίησε την τεχνική Echoplex για την επανάληψη ενός μοτίβου τρομπέτας, που μουσικά αντικατόπτριζε την πίστη του Στρατηγού Πάττον στη μετεμψύχωση. Το κυρίως μουσικό θέμα ήταν ένα εμβατήριο για συμφωνική ορχήστρα συνοδευόμενη από εκκλησιαστικό όργανο, που αντιπροσώπευε τη μιλιταριστική και βαθιά θρησκευτική φύση του πρωταγωνιστή.[24] Απέφερε στον συνθέτη μια ακόμα υποψηφιότητα για «Όσκαρ». Ο έπαινος της κριτικής συνεχίσθηκε με τη συναισθηματική μουσική του για την ταινία αποδράσεως Ο Πεταλούδας (1973), μία ακόμα υποψηφιότητα για «Όσκαρ». Το ίδιο έτος ο Γκόλντσμιθ έγραψε το μουσικό θέμα της τηλεσειράς Barnaby Jones.

Το επόμενο έτος αντιμετώπισε μια πρόκληση: να αντικαταστήσει τη μουσική του Phillip Lambro για το φιλμ νουάρ Chinatown (1974) γράφοντας εξαρχής νέα μουσική και ηχογραφώντας την μέσα σε μόλις δέκα ημέρες. Το κατόρθωσε, ανακατεύοντας ανατολικούς ήχους με στοιχεία τζαζ και με χρήση μικρής ορχήστρας (μία τρομπέτα, 4 πιάνα, 4 άρπες, 2 κρουστά και λίγα έγχορδα).[25][26] Και πάλι ήρθε μια υποψηφιότητα για «Όσκαρ», το οποίο αυτή τη φορά έχασε από τους Νίνο Ρότα - Καρμάιν Κόπολα και τη μουσική τους για την ταινία Ο Νονός ΙΙ. Ωστόσο η μουσική για την Chinatown απέφερε (δεκαετίες αργότερα) την υψηλότερη κατάταξή του (νο. 9) στον κατάλογο των «κορυφαίων 25 μουσικών αμερικανικών ταινιών» που κατήρτισε το Αμερικανικό Ινστιτούτο Κινηματογράφου το 2005 («AFI's 100 Years of Film Scores»).[21] Υπήρξε επιπλέον υποψήφια για Χρυσή Σφαίρα.[22]

Ο Γκόλντσμιθ απέσπασε και πάλι τους επαίνους πολλών μουσικοκριτικών για τη δουλειά του στην περιπέτεια εποχής Ο άνεμος και το λιοντάρι (1975), που βασιζόταν σε ένα κάπως ετερόκλητο σύνολο πολλών παραδοσιακών οργάνων του Μαρόκου και πολλών κρουστών.[27] Πήρε και πάλι υποψηφιότητα για «Όσκαρ», το οποίο έχασε από τον Τζον Γουίλιαμς και Τα σαγόνια του καρχαρία.

Ο Γκόλντσμιθ συνέθεσε μια σκοτεινή και δυσοίωνη χορωδιακή μουσική για την ταινία μεταφυσικού τρόμου Η Προφητεία (The Omen, 1976). Υπήρξε η πρώτη μουσική για ταινία με χρήση χορωδίας στο ύφος της αβάν-γκαρντ.[28] Η μουσική απέσπασε και πάλι την εύνοια των κριτικών και απέφερε στον συνθέτη το μοναδικό Όσκαρ (πρωτότυπης μουσικής) στη μακρά σταδιοδρομία του, αλλά και μια υποψηφιότητα στην κατηγορία «Καλύτερο τραγούδι» για το χορωδιακό «Ave Satani».[29] Κατόπιν αυτού, ο Γκόλντσμιθ συνέθεσε τη μουσική για δύο συνέχειες της ταινίας: το Damien: Omen II (1978) και το Omen III: The Final Conflict (1981).

Ο Γκόλντσμιθ συνέχισε να αποσπά επαίνους της κριτικής, με ταινίες όπως η δυστοπία φαντασίας Logan's Run (1976), το δράμα εποχής Οργισμένα κύματα (Islands in the Stream, 1977, μια μουσική που παρέμεινε μια από τις αγαπημένες του)[30], τα θρίλερ επιστημονικής φαντασίας Το μυστήριο του θαλάμου 8 (Coma, 1978) και Αιγόκερως 1 (1978), Το σμήνος (επίσης 1978), και βεβαίως την επόμενη υποψηφιότητά του για «Όσκαρ» με το επίσης επιστημονικής φαντασίας έργο Ανθρωποκυνηγητό σε δυο ηπείρους (The Boys from Brazil, 1978), όπου με ζωηρά βαλς δημιουργεί αντίθεση με την κέντρική ιδέα της ταινίας, δηλαδή την κλωνοποίηση του Αδόλφου Χίτλερ.[31]

Η επιστημονική φαντασία επιμένει στο έργο του Γκόλντσμιθ με τη γνωστή ταινία Άλιεν (1979). Εδώ η ορχήστρα του εμπλουτίζεται με όργανα όπως το ινδικό κόρνο, το ντιντζεριντού, το χαλύβδινο τύμπανο και το όργανο «serpent» του 16ου αιώνα, ενώ δημιούργησε επιπλέον «εξωγήινους» ήχους με ετεροχρονισμό του πιτσικάτο εγχόρδων με την τεχνική echoplex, και χρήση άλλων οργάνων με ασυνήθιστους τρόπους, τόσο ώστε να είναι πρακτικώς μη αναγνωρίσιμα. Η μουσική του ωστόσο υπέστη πολλές περικοπές από τους παραγωγούς, που απαίτησαν από τον συνθέτη να ξαναγράψει τη μουσική πολλών σκηνών του έργου. Στο τελικό «σκορ» της ταινίας αρκετά κομμάτια έχουν μετακινηθεί σε άλλες σκηνές, έχουν αντικατασταθεί ή έχουν φύγει τελείως. Επιπλέον, ο σκηνοθέτης Ρίντλεϊ Σκοτ και ο μοντέρ Τέρυ Ρόουλινγκς αγόρασαν χωρίς τη γνώση ή τη συγκατάθεση του Γκόλντσμιθ τα πνευματικά δικαιώματα του θέματος των τίτλων της ταινίας Freud: The Secret Passion (1962) και ενσωμάτωσαν το μουσικό αυτό θέμα στη σκηνή με το αίμα-οξύ.[32] Παρά την όλη αυτή κατάσταση, η μουσική απέφερε στον Γκόλντσμιθ μια υποψηφιότητα για Χρυσή Σφαίρα.[22]

Η δεκαετία έκλεισε για τον συνθέτη με τη μουσική για το Σταρ Τρεκ: Η ταινία (1979).[33] Ως αρχική επιλογή του Τζιν Ροντενμπέρι για τη μουσική του 1ου επεισοδίου-πιλότου για την ομώνυμη τηλεοπτική σειρά (τότε δεν μπόρεσε να γράψει τη μουσική εξαιτίας ανειλημμένων υποχρεώσεων), ο Γκόλντσμιθ ήταν η πρώτη επιλογή τόσο της Paramount Pictures όσο και του σκηνοθέτη Ρόμπερτ Γουάιζ για την κινηματογραφική μεταφορά.[34] Αντιμέτωπος με την πρόκληση να συνθέσει ένα νέο μουσικό μοτίβο «Σταρ Τρεκ» για την ταινία, ο συνθέτης πάλαιψε πολύ για έμπνευση, Ωστόσο κέρδισε και πάλι υποψηφιότητες για «Όσκαρ» και Χρυσή Σφαίρα.[22] Αργότερα συνέχισε με μουσική για τις ταινίες Σταρ Τρεκ Νο 5: Τα Tελευταία Σύνορα (1989), Σταρ Τρεκ: Η Πρώτη Επαφή (1996), Σταρ Τρεκ: Η Εξέγερση (1998) και Star Trek: Nemesis (2002), αλλά και με το μουσικό θέμα της νέας τηλεοπτικής σειράς Σταρ Τρεκ: Βόγιατζερ το 1995.

Δεκαετία του 1980[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Σε όλη τη διάρκεια της δεκαετίας του 1980 ο Γκόλντσμιθ συνέχισε και ενέτεινε την ενασχόλησή του με ταινίες επιστημονικής και μη φαντασίας. Οι συνέχειες της Προφητείας και το «διαστημικό γουέστερν» Άουτλαντ (1981), καθώς και η κινηματογραφική μεταφορά της Ζώνης του Λυκόφωτος (1983), στην οποία υιοθέτησε διαφορετικό ύφος για την καθεμιά από τις 4 ιστορίες της ταινίας[35], εμπίπτουν σε αυτή την κατηγορία.

Συνέθεσε επίσης τη μουσική στο έργο μεταφυσικού τρόμου του Τόμπι Χούπερ Πόλτεργκεϊστ, το πνεύμα του Κακού (Poltergeist, 1982). Συνέθεσε αρκετά μουσικά θέματα για την ταινία αυτή, μεταξύ των οποίων ένα απαλό νανούρισμα, ένα ημι-θρησκευτικό μοτίβο για σκηνές με τις ψυχές που είναι παγιδευμένες ανάμεσα στους δύο κόσμους, και πομπώδη ατονικά ξεσπάσματα κατά τις σκηνές τρόμου.[36] Πήρε έτσι μια ακόμα υποψηφιότητα για «Όσκαρ», το οποίο έχασε και πάλι από τον Τζον Γουίλιαμς και την ταινία του Στήβεν Σπήλμπεργκ Ε.Τ. ο Εξωγήινος.

Στην τηλεόραση συνέθεσε τη μουσική στην ιστορικού περιεχομένου μίνι-σειρά Masada (1981, Βραβείο Έμμυ). Επίσης, πέρα από τις ταινίες φαντασίας, έγραψε μουσική για την πολεμική ταινία Inchon (1982), την περιπετειώδη Ράμπο: Το Πρώτο Αίμα (1982) και το πολιτικό δράμα Αποστολή στη Νικαράγουα (1983), όπου προσέθεσε τους τοπικούς ήχους ενός νοτιοαμερικανικού αυλού του Πανός και τα σόλο του κιθαρίστα της τζαζ Πατ Μεθήνυ, αποσπώντας έτσι μια νέα υποψηφιότητα για «Όσκαρ» και μια για Χρυσή Σφαίρα.[22][37]

Κατά τη δεκαετία αυτή, πολλές συνθέσεις του είναι εμπλουτισμένες με όλο και περισσότερα συνθετικά στοιχεία, όπως αυτές για τις ταινίες Ψυχώ 2: Η επιστροφή (1983), Γκρέμλινς (1984, βραβείο Saturn Καλύτερης μουσικής)[38], Σούπεργκερλ (1984), και τις συνέχειες Ράμπο ΙΙ: Η Αποστολή (1985) και Το πνεύμα του δαίμονα (Poltergeist II: The Other Side, 1986)[17][39] Για την καινοτόμα μουσική επένδυση της ταινίας Hoosiers (1986), πήρε μια ακόμα υποψηφιότητα για «Όσκαρ».[40] Η μουσική αυτή ενσωματώνει συνθεσάιζερ, ορχήστρα και ηχογραφημένα κτυπήματα μπάλας του μπάσκετ πάνω σε παρκέ. Το Runaway: Ομάδα Ειδικής καταδίωξης (1984) είναι η ταινία με την πρώτη αμιγώς ηλεκτρονικής πηγής μουσική του συνθέτη.

Προς το τέλος της δεκαετίας βρίσκουμε τη μουσική για τις ταινίες Οι εξερευνητές (1985), Lionheart, Φανταστική καταδίωξη (αμφότερες 1987), Ράμπο ΙΙΙ (1988), Λεβιάθαν και Σταρ Τρεκ Νο 5: Τα Tελευταία Σύνορα (αμφότερες 1989).[17] Ειδικά η μουσική των τίτλων για το Λεβιάθαν ενσωμάτωσε πραγματικούς ηχογραφημένους ήχους φάλαινας.[41] Για την κωμική ταινία Μια γειτονιά απίθανη (The Burbs, 1989) ο Γκόλντσμιθ επεστράτευσε εκκλησιαστικό όργανο και ηχογραφημένα γαυγίσματα σκύλου.[42]

Δεκαετία του 1990[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Δεχόμενη τον έπαινο της κριτικής, η μουσική του Γκόλντσμιθ για το ρομαντικό δράμα Η ρώσικη εστία (1990) έχει ένα μοναδικό μίγμα ρωσικής παραδοσιακής μουσικής και τζαζ, ώστε να αποδώσει τις διαφορετικές εθνότητες των δύο βασικών ηρώων της ταινίας.[43] Ειδικευμένος πλέον στην επιστημονική φαντασία, ο συνθέτης επαινέθηκε και για την μουσική της Ολικής επαναφοράς (επίσης 1990), την οποία αργότερα δήλωσε ότι τη θεωρούσε ως μία από τις καλύτερες του.[44] Στο Γκρέμλινς 2: Η νέα γενιά (επίσης 1990) ο Γκόλντσμιθ κάνει και ένα σύντομο πέρασμα από την οθόνη ως ηθοποιός.[45]. Ακολούθησαν το ψυχολογικό θρίλερ Νύχτες με τον εχθρό μου (1991), η ρομαντική ταινία φαντασίας Νέος για πάντα (1992), το θρίλερ Η απαγωγή, και η οικογενειακή κωμωδία Ντένις ο τρομερός (αμφότερες το 1993).[17] Ιδιαιτέρως επαινέθηκε επίσης η μουσική του για το δράμα Οι τελευταίες μέρες της Εδέμ (Medicine Man, 1992).[46] Ο συνθέτης αφηγήθηκε αργότερα ότι ο ηθοποιός Σον Κόνερι αντέγραψε το χτένισμα «αλογοουρά» του για τον χαρακτήρα που υποδύθηκε στην ταινία.

Με τη μουσική του για το Βασικό Ένστικτο (1992), ένα «ανήσυχο» υβρίδιο ορχηστρικών και ηλεκτρονικών στοιχείων, ο Γκόλντσμιθ πήρε μια ακόμη υποψηφιότητα για Όσκαρ και Χρυσή Σφαίρα[22] και αργότερα τη θεώρησε ως ένα από τα πιο δύσκολα «σκορ» που συνέθεσε ποτέ.[47][48] Επαίνους εισέπραξε και για την ταινία Rudy (1993),[49] με θέμα την εξέλιξη ενός ποδοσφαιριστή, που έχει από τότε χρησιμοποιηθεί στα «τρέιλερ» αρκετών ταινιών, όπως της ταινίας Ο Ξεχωριστός Γουίλ Χάντινγκ (1997).[50]

Πολύ καλές κρίθηκαν οι μουσικές του Γκόλντσμιθ και για ταινίες όπως οι Άγριος ποταμός, Ερωτικές εξισώσεις (αμφότερες 1994), Το Αγόρι του Ουρανού, Κονγκό, Λάνσελοτ, ο πρώτος ιππότης (όλες του 1995) και Κρίσιμη απόφαση. Στην τηλεόραση την ίδια εποχή συνέθεσε μουσική για τη σειρά Σταρ Τρεκ: Βόγιατζερ (1995+), που κέρδισε Βραβείο Έμμυ Ζώνης Υψηλής Τηλεθέασης. Το 2020 το περιοδικό Newsweek έγραψε ότι το μουσικό θέμα του Voyager ήταν το καλύτερο από όλα τα τηλεοπτικά θέματα του «Σταρ Τρεκ».[51]

Στο Σκιά μέσα στο σκοτάδι (1996) ο συνθέτης ενσωμάτωσε στη μουσική του μια παραδοσιακή ιρλανδική δημοτική μελωδία διασταυρούμενη με αφρικανικούς ρυθμούς.[52] Το επόμενο έτος προσλήφθηκε προκειμένου να αντικαταστήσει τη μουσική του Ράντι Νιούμαν για την ταινία Air Force One (1997). Το έπραξε με τη βοήθεια του συνθέτη Τζόελ Μακνήλυ μέσα σε δώδεκα μόλις ημέρες.[53] Η μουσική τζαζ με πολλά κρουστά που συνέθεσε για την ταινία Λος Άντζελες: Εμπιστευτικό (1997).[54] πήρε υποψηφιότητες για «Όσκαρ» και Χρυσή Σφαίρα.[22]

Την ίδια εποχή συνέθεσε ένα νέο μοτίβο για το εναρκτήριο λογότυπο της εταιρείας Universal Pictures, που ακούσθηκε για πρώτη φορά στην ταινία Ο Χαμένος Κόσμος: Jurassic Park. Η Universal συνεχίζει να το χρησιμοποιεί μέχρι σήμερα, αλλά με νέα ενορχήστρωση του Μπράιαν Τάυλερ.[55][56][57] Συνέχισε τις μουσικές ταινιών με τα Παιχνίδια επιβίωσης (1997), το Κρουαζιέρα χωρίς επιστροφή (Deep Rising), το Στα ίχνη του φυγά (U.S. Marshals) και το Μικροί στρατιώτες (όλα το 1998).[17] Το 1998 ήλθαν οι τελευταίες του υποψηφιότητες για «Όσκαρ» και Χρυσή Σφαίρα για τη μουσική της ταινίας κινούμενων σχεδίων Μουλάν.[22][58]

Τελείωσε τη δεκαετία με καλές μουσικές για τις ταινίες Η Μούμια, Το στοιχειωμένο σπίτι (The Haunting) και Ο 13ος πολεμιστής (1999).[17] Το 1999 συνέθεσε επίσης το «Εμβατήριο για τα Όσκαρ» για την Αμερικανική Ακαδημία Κινηματογραφικών Τεχνών και Επιστημών.[55]

Δεκαετία του 2000[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Τα πρώτα έτη της δεκαετίας του 2000, ο Γκόλντσμιθ έγραψε τη μουσική για το θρίλερ επιστημονικής φαντασίας Αόρατο άγγιγμα (Hollow Man, 2000), την ταινία μυστηρίου Η μέθοδος της αράχνης, το δράμα Το τελευταίο οχυρό (αμφότερες 2001), το πολιτικό θρίλερ δράσεως Απόλυτος κίνδυνος και το τελευταίο του «Σταρ Τρεκ», το Star Trek: Nemesis (αμφότερες 2002).[17]

Οι τελευταίες κινηματογραφικές μουσικές που έγραψε ο Γκόλντσμιθ, σε εποχή που η υγεία του χειροτέρευε, ήταν για το μίγμα ταινίας με ηθοποιούς και ταινίας κινούμενων σχεδίων Looney Tunes: Επιστροφή στη δράση (2003), που σκηνοθέτησε ο Τζο Ντάντε[59], και για την ταινία Timeline (αμφότερες του 2003). Στη δεύτερη όμως, εξαιτίας μιας πολύπλοκης διαδικασίας μετά την παραγωγή, η μουσική του Γκόλντσμιθ χρειάσθηκε να αντικατασταθεί, καθώς δεν ταίριαζε με την τελική εκδοχή της ταινίας. Καθώς ο Γκόλντσμιθ δεν ήταν πλέον διαθέσιμος, ο συνθέτης Μπράιαν Τάυλερ έγραψε νέα μουσική για την ταινία. Η αχρησιμοποίητη μουσική του Γκόλντσμιθ κυκλοφόρησε το 2004 σε CD, το οποίο εξαντλήθηκε γρήγορα.[60]

Κλασική μουσική[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  • Τοκάτα για σόλο κιθάρα (δεκαετία του 1950)[61], εκτέλεση, ηχογράφηση και πρώτη κυκλοφορία από τον Gregg Nestor τον Ιανουάριο του 2010
  • The Thunder of Imperial Names (1957), μια πατριωτική σύνθεση για ορχήστρα και αφηγητή με έμπνευση το ομώνυμο κείμενο του συγγραφέα Τόμας Γουλφ[62]
  • Christus Apollo (1969), παραγγελία της California Chamber Symphony, καντάτα σε 4 κινήσεις βασισμένη στο ομώνυμο κείμενο του Ρέι Μπράντμπερι, για ορχήστρα, χορωδία, σόλο μεσόφωνο και αφηγητή (που στην παγκόσμια πρεμιέρα ήταν ο Τσάρλτον Ίστον). Το έργο είναι κατά μεγάλο μέρος στη δωδεκάφθογγη κλίμακα.[63] Κυκλοφόρησε σε δίσκο το 2002 με τη Συμφωνική Ορχήστρα του Λονδίνου, τη χορωδία London Voices και αφηγητή τον ηθοποιό Άντονι Χόπκινς.[64]
  • Μουσική για ορχήστρα (1970), ατονική δωδεκαφθογγική σύνθεση σε τρία τμήματα.[64]
  • Fireworks: A Celebration of Los Angeles (= «Πυροτεχνήματα: ένας εορτασμός για το Λος Άντζελες», 1999)[64][65], ορχηστρικό σε μία κίνηση

Προσωπική ζωή και θάνατος[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο τάφος του Γκόλντσμιθ στο κοιμητήριο του Πάρκου Χίλσαϊντ (Hillside Memorial Park)

Ο Τζέρυ Γκόλντσμιθ συνήψε δύο γάμους στη ζωή του. Ο πρώτος ήταν με τη Σάρον Χένατζιν (Sharon Hennagin)[66] το 1950, με την οποία χώρισαν το 1970. Ο δεύτερος ήταν με την Κάρολ Χέδερ (Carol Heather) το 1972, με την οποία έζησε μέχρι τον θάνατό του το 2004. Ο μεγαλύτερος γιος του, ο Τζόελ Γκόλντσμιθ (1957-2012)[67] έγινε επίσης συνθέτης και μάλιστα συνεργάσθηκε με τον πατέρα του στη μουσική του Σταρ Τρεκ: Η Πρώτη Επαφή, γράφοντας περί τα 22 λεπτά μουσικής.[68] Η κόρη του η Κάρι άρχισε να γράφει μια βιογραφία του πατέρα της, αλλά η έκδοσή της αναβλήθηκε επ' αόριστο για μη δημοσιοποιηθέντες λόγους.[12]

Ο Τζέρυ Γκόλντσμιθ πέθανε στο σπίτι του στο Μπέβερλυ Χιλς από καρκίνο του παχέος εντέρου σε ηλικία 75 ετών, αφήνοντας πίσω τα παιδιά του: Ααρών, Τζόελ (ο οποίος πέθανε σε ηλικία 54 ετών, επίσης από καρκίνο), Κάρι, Έλεν Έντσον Σμιθ (συντόμευσε το επώνυμό της από «Γκόλντσμιθ» σε «Σμιθ») και Τζένιφερ.[17]

Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  1. ↑ 1,0 1,1 (Γερμανικά) Εγκυκλοπαίδεια Μπρόκχαους. goldsmith-jerry. Ανακτήθηκε στις 9  Οκτωβρίου 2017.
  2. ↑ Εθνική Βιβλιοθήκη της Γερμανίας: (Γερμανικά) Gemeinsame Normdatei. Ανακτήθηκε στις 12  Δεκεμβρίου 2014.
  3. ↑ Εθνική Βιβλιοθήκη της Γερμανίας: (Γερμανικά) Gemeinsame Normdatei. Ανακτήθηκε στις 27  Απριλίου 2014.
  4. ↑ Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας: (Γαλλικά) καθιερωμένοι όροι της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Γαλλίας. data.bnf.fr/ark:/12148/cb13894583p. Ανακτήθηκε στις 10  Οκτωβρίου 2015.
  5. ↑ (Αγγλικά) SNAC. w6vt1zb9. Ανακτήθηκε στις 9  Οκτωβρίου 2017.
  6. ↑ Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας: (Γαλλικά) καθιερωμένοι όροι της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Γαλλίας. data.bnf.fr/ark:/12148/cb13894583p. Ανακτήθηκε στις 10  Οκτωβρίου 2015.
  7. ↑ (Γαλλικά, Ολλανδικά, Αγγλικά, Γερμανικά, Ιταλικά, Ισπανικά) Musicalics. 98639. Ανακτήθηκε στις 5  Απριλίου 2022.
  8. ↑ «1985 Archive». Χρυσά Βατόμουρα. Ανακτήθηκε στις 26  Νοεμβρίου 2019.
  9. ↑ Ανακτήθηκε στις 6  Ιουνίου 2021.
  10. ↑ Brooks, Vincent, επιμ. (2006). You Should See Yourself: Jewish Identity in Postmodern American Culture. Rutgers University Press. σελ. 96. ISBN 9780813538457. 
  11. ↑ «Jerry Goldsmith Biography (1929-)». Filmreference.com. Ανακτήθηκε στις 16 Φεβρουαρίου 2011. 
  12. ↑ 12,0 12,1 Goldsmith, Carrie. "Preview of The Aborted Jerry Goldsmith Biography". Retrieved 2011-03-29.
  13. ↑ 13,0 13,1 13,2 13,3 "Jerry Goldsmith – Archive Interview (entire)" στο YouTube by Jon Burlingame. Retrieved 2011-02-16.
  14. ↑ Miller, Frank. «Spellbound (1945) Pop Culture 101 – SPELLBOUND». Turner Classic Movies. 
  15. ↑ "Jerry Goldsmith 1989 interview on Sand Pebbles στο YouTube. Retrieved 2011-02-18.
  16. ↑ Velez, Andy: «Evening the Score» Artist Interview: Jerry Goldsmith Αρχειοθετήθηκε April 30, 2013, στο Wayback Machine. BarnesandNoble.com. Retrieved 2011-05-02.
  17. ↑ 17,00 17,01 17,02 17,03 17,04 17,05 17,06 17,07 17,08 17,09 Clemmensen, Christian: Jerry Goldsmith (1929–2004) tribute στο Filmtracks.com. Retrieved February 11, 2011.
  18. ↑ "Lonely Are The Brave (1962) – Profile of Jerry Goldsmith" στο YouTube with Robert Townson. Retrieved 2011-02-10.
  19. ↑ "Jerry Goldsmith 1989 interview on Sand Pebbles" στο YouTube. Retrieved February 18, 2011.
  20. ↑ Thomas, Tony: Music From the Movies, σελ. 212
  21. ↑ 21,0 21,1 21,2 AFI's 100 Years Of Film Scores Αρχειοθετήθηκε 2011-07-16 στο Wayback Machine. American Film Institute. Retrieved 2011-02-10.
  22. ↑ 22,0 22,1 22,2 22,3 22,4 22,5 22,6 22,7 Jerry Goldsmith, Best Original Score – Motion Picture Αρχειοθετήθηκε 2011-07-26 στο Wayback Machine. nominations and wins at the Golden Globe Awards. Retrieved 2011-02-18.
  23. ↑ «Simians and Serialism», John O’Callaghan, σελ. 77
  24. ↑ Clemmensen, Christian: Patton στο 'Filmtracks.com. Retrieved 2011-02-16.
  25. ↑ "Jerry Goldsmith – Chinatown Interview" στο YouTube. Retrieved 2011-02-18.
  26. ↑ Teachout, Terry (2009-07-10). «The Perfect Film Score: At 35, Goldsmith's 'Chinatown' sounds better than ever», άρθρο στη The Wall Street Journal. Retrieved April 21, 2011.
  27. ↑ Clemmensen, Christian. The Wind and the Lion στο Filmtracks.com. Retrieved 2011-02-16.
  28. ↑ Clemmensen, Christian. The Omen στο Filmtracks.com. Retrieved 2011-02-16.
  29. ↑ "Jerry Goldsmith wins the Oscar" στο YouTube Jerry Goldsmith's Oscar speech. Retrieved 2011-02-16.
  30. ↑ Clemmensen, Christian: Islands in the Stream στο Filmtracks.com. Retrieved 2011-02-18.
  31. ↑ Clemmensen, Christian: The Boys from Brazil στο Filmtracks.com. Retrieved 2011-02-16.
  32. ↑ Clemmensen, Christian: Alien στο Filmtracks.com. Retrieved 2011-02-16.
  33. ↑ Star Trek: The Motion Picture soundtrack review at AllMusic. Retrieved 2011-02-16.
  34. ↑ Roberts, Jerry (1995-09-08). «Tapping a rich vein of gold; Jerry Goldsmith's music is as varied as the films he's scored». Daily Variety. 
  35. ↑ Clemmensen, Christian: Twilight Zone: The Movie στο Filmtracks.com. Retrieved 2011-02-16.
  36. ↑ Clemmensen, Christian: Poltergeist στο Filmtracks.com. Retrieved 2011-02-16.
  37. ↑ Clemmensen, Christian: Under Fire στο Filmtracks.com. Retrieved 2011-02-16.
  38. ↑ Film Awards: Best Music Αρχειοθετήθηκε 2008-02-07 στο Wayback Machine. at the Saturn Awards. Retrieved 2011-02-22.
  39. ↑ Clemmensen, Christian: Poltergeist II: The Other Side στο Filmtracks.com. Retrieved 2011-02-19.
  40. ↑ Clemmensen, Christian: Hoosiers στο Filmtracks.com. Retrieved 2011-02-16.
  41. ↑ Clemmensen, Christian: Leviathan στο Filmtracks.com. Retrieved 2011-02-16.
  42. ↑ Clemmensen, Christian: The 'Burbs στο Filmtracks.com. Retrieved 2011-04-19.
  43. ↑ Clemmensen, Christian: The Russia House στο Filmtracks.com. Retrieved 2011-02-16.
  44. ↑ Clemmensen, Christian: Total Recall στο Filmtracks.com. Retrieved 2011-02-16.
  45. ↑ Clemmensen, Christian: Gremlins 2: The New Batch στο Filmtracks.com. Retrieved 2011-03-17.
  46. ↑ Clemmensen, Christian: Medicine Man στο Filmtracks.com. Retrieved 2011-03-25.
  47. ↑ Clemmensen, Christian: Basic Instinct στο Filmtracks.com. Retrieved 2011-02-16.
  48. ↑ "Blonde Poison": The Making of Basic Instinct στο YouTube. Retrieved 2011-02-16.
  49. ↑ Clemmensen, Christian. Rudy. Retrieved 2011-02-16.
  50. ↑ Rudy (1993) στο SoundtrackNet. Retrieved 2011-02-16.
  51. ↑ «Every "Star Trek" theme song ranked». Newsweek. 26 Μαΐου 2020. Ανακτήθηκε στις 19 Απριλίου 2021. 
  52. ↑ Clemmensen, Christian: The Ghost and the Darkness στο Filmtracks.com. Retrieved 2011-02-16.
  53. ↑ Clemmensen, Christian: Air Force One στο SoundtrackNet. Retrieved 2011-02-16.
  54. ↑ Clemmensen, Christian: L.A. Confidential στο SoundtrackNet. Retrieved 2011-02-16.
  55. ↑ 55,0 55,1 «Goldsmith Works – Fanfares» στο Jerry Goldsmith Online. Retrieved 2011-03-31.
  56. ↑ «Scoring the New Universal Logo - 100th Anniversary (2012) HD». YouTube. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 12 Δεκεμβρίου 2021. Ανακτήθηκε στις 11 Φεβρουαρίου 2018. 
  57. ↑ «New Universal logo bows with 'The Lorax'». Variety. 1 Μαρτίου 2012. Ανακτήθηκε στις 1 Μαρτίου 2012. 
  58. ↑ Clemmensen, Christian: Mulan στο Filmtracks.com. Retrieved 2011-02-16.
  59. ↑ Clemmensen, Christian: Looney Tunes: Back in Action στο Filmtracks.com. Retrieved 2011-02-16.
  60. ↑ Clemmensen, Christian: Timeline στο Filmtracks.com. Retrieved 2011-02-16.
  61. ↑ Jerry Goldsmith Works – Concert Works And Ballet at Jerry Goldsmith Online. Retrieved 2011-03-31.
  62. ↑ The CBS Radio Workshop Theater of the Mind "1489 Words", 1957 Αρχειοθετήθηκε 2010-11-27 στο Wayback Machine. full episode at nostalgia-radio.com. Retrieved 2011-03-31.
  63. ↑ Goldsmith, Jerry (1999). Liner note. "Christus Apollo", composed and conducted by Jerry Goldsmith.
  64. ↑ 64,0 64,1 64,2 Coleman, Christopher: "Spiritual Fiction: 'Christus Apollo' by Jerry Goldsmith" Αρχειοθετήθηκε 2010-12-01 στο Wayback Machine., κριτική στο Tracksounds.com. Retrieved 2011-03-30.
  65. ↑ Burlingame, Jon (9 Αυγούστου 1999). «Review: 'Jerry Goldsmith; L.A. Philharmonic'». Variety. Ανακτήθηκε στις 23 Μαρτίου 2016. 
  66. ↑ «Sharon Rae Goldsmith Obituary (1930 - 2020) Los Angeles Times». Legacy.com. Ανακτήθηκε στις 8 Σεπτεμβρίου 2021. 
  67. ↑ Burlingame, Jon (30 Απριλίου 2012). «Composer Joel Goldsmith dies at 54». Variety (magazine). Ανακτήθηκε στις 30 Απριλίου 2012. 
  68. ↑ Clemmensen, Christian. Star Trek: First Contact soundtrack review at Filmtracks.com. Retrieved February 16, 2011.

Βιβλιογραφία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  • Thomas, Tony: Film Score (1979)
  • Brown, Royal S.: Overtones And Undertones (1994)
  • Büdinger, Matthias: «A Patch Of Goldsmith» στο περιοδικό Soundtrack, τόμος 8, νo. 69, σσ. 46-48
  • Dupuis, Mauricio: Jerry Goldsmith – Music Scoring for American Movies, Ρώμη 2013, ISBN 9788867401888
  • Riedlinger, Stefan: 50 Best Soundtracks - A guide to the music of Jerry Goldsmith, John Williams, Hans Zimmer and many more with an exclusive interview with Michael J. Lewis, 2018, ISBN 1717705847 (ISBN 978-1717705846).

Εξωτερικοί σύνδεσμοι[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Καθιερωμένοι όροι
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Τζέρυ_Γκόλντσμιθ&oldid=10068892"