Κρόκος ο εσχαρωτός
| Κρόκος ο εσχαρωτός | ||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Άνθος Crocus cancellatus
| ||||||||||||||||
| Συστηματική ταξινόμηση | ||||||||||||||||
| ||||||||||||||||
| Διώνυμο | ||||||||||||||||
| Crocus cancellatus (Κρόκος ο εσχαρωτός) William Herbert, 1841 |
Ο Κρόκος ο εσχαρωτός (Crocus cancellatus) είναι είδος ανθοφόρου φυτού της οικογένειας των Ιριδοειδών. Είναι είδος με μεγάλη εξάπλωση στην Ελλάδα, τα Βαλκάνια και τη Νοτιοδυτική Τουρκία. Το είδος περιλαμβάνει πέντε υποείδη, από τα οποία στην Ελλάδα απαντάται το Crocus cancellatus mazziaricus.
Ταξινόμηση[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Περιγράφηκε σαν είδος για πρώτη φορά από τον Γουίλιαμ Χέρμπερτ (William Herbert) το 1841. Η ειδική του ονομασία cancellatus (= εσχαρωτός) οφείλεται στους δικτυωτούς χιτώνες του βολβού του.[1]
Το είδος περιλαμβάνει πέντε υποείδη:
Υποείδη[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
| Αρ | Υποείδος | Χαρακτηριστικά | Εξάπλωση |
|---|---|---|---|
| 1 | Crocus cancellatus cancellatus | Πιο ανοιχτά άνθη, πολύ διαχωρισμένο στίγμα που ξεπερνά τους ανθήρες | Νότια Τουρκία, Λίβανος, Βόρειο Ισραήλ και Ιορδανία |
| 2 | Crocus cancellatus damascenus [(Herb.) B.Mathew] | Πολύ χονδροειδείς τυλιγμένοι χιτώνες. Το βράκτειο συνήθως δεν είναι ορατό πάνω από το κατάφυλλο | Κεντρική Τουρκία ανατολικά μέχρι το Ιράν και του Ιράκ και νότια μέσω της Συρίας, του Λιβάνου, του Ισραήλ και της Ιορδανίας |
| 3 | Crocus cancellatus lycius (B. Mathew) | Λευκά άνθη | Νότια Τουρκία |
| 4 | Crocus cancellatus mazziaricus [(Herb.) B.Mathew] | Ανοιχτά ιώδη | Νότια Βαλκάνια, Ελλάδα και Νότια και Δυτική Τουρκία |
| 5 | Crocus cancellatus pamphylicus (B.Mathew) | Ανοιχτά λουλούδια, λευκοί ανθήρες, τυλιγμένοι χιτώνες | Νότια Τουρκία |
(Πηγές: [2])
Περιγραφή[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Ο κρόκος ο εσχαρωτός είναι πόα με άνθη σε πολύ ανοιχτό ιώδες ή λευκό χρώμα και σωλήνα μακρύ. Είναι χρωματικά πολύμορφο είδος (βλ. Υποείδη). Κάνει 2-10 πολύ στενά φύλλα που βγαίνουν μετά την άνθηση και βολβό σφαιρικό, διαμέτρου 0,1 μ. που περιβάλλεται από μεμβρανώδεις, δικτυωτές-νηματώδεις ίνες.[3] Χρωματικά πολύμορφο. Περιάνθιο συνήθως λευκό αλλά και λευκό με μπλε δικτυωτές ραβδώσεις, ορισμένες φορές ρόδινο. Στίγματα στύλου χρυσοκίτρινα ή πορτοκαλόχρωμα, διακλαδισμένα σε πολλούς βραχίονες. Οι ανθήρες είναι κίτρινοι. Ο στύλος μπορεί να έχει 3-6 διακλαδώσεις ή και περισσότερες και είναι στοιχείο αναγνώρισης του είδους. Τα φύλλα του κρόκου μπορεί να εμφανίζονται κατά την ανθοφορία ή και μετά από αυτή.[4]
Είναι το πρώτο είδος κρόκου που ανθίζει το φθινόπωρο, από το Σεπτέμβριο μέχρι το Νοέμβριο.[1] Οι σπόροι ωριμάζουν από τον Μάρτιο μέχρι τον Μάιο.[5]
Εξάπλωση και βιότοπος[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Ο κρόκος ο εσχαρωτός είναι είδος με μεγάλη εξάπλωση στα νότια Βαλκάνια, στη δυτική, κεντρική και νότια Τουρκία, στη βόρεια και δυτική Συρία, στο βόρειο Ισραήλ, στο Λίβανο, στην Ιορδανία, στο βόρειο Ιράκ και στο δυτικό Ιράν (βλ. Υποείδη).[2] Ζει σε πετρώδεις πλαγιές, πετρώδεις και βραχώδεις θαμνότοπους (κυρίως σε ασβεστόλιθο), ξέφωτα δασών και φρύγανα, στο κατώτερο μέρος της ορεινής ζώνης, μέχρι τα 1500 μ.
Στην Ελλάδα τον βρίσκουμε στα περισσότερα μέρη της ηπειρωτικής χώρας, την Πελοπόννησο, τα νησιά του Ιονίου, την Εύβοια, τη Σάμο και σε ορισμένα νησιά των Κυκλάδων, όπως τη Νάξο, την Κέα και την Ηρακλειά.
Χρήσεις[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Ο κρόκος ο εσχαρωτός σπάνια χρησιμοποιείται ως διακοσμητικό φυτό για βράχια και εκπτώσεις. Το είδος καλλιεργείται από το 1841 το αργότερο.
Πινακοθήκη[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
-
Κρόκος ο εσχαρωτός -
Άνθη -
Κάτοψη άνθους -
Crocus cancellatus ssp. mazziaricus -
Ομάδα κρόκων των εσχάρωτων -
Καλλιεργούμενα άνθη του υποείδους mazziaricus
Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- ↑ 1,0 1,1 «Crocus cancellatus subsp. mazziaricus (Herb.) B.Mathew 1982». www.greekflora.gr. Ανακτήθηκε στις 24 Δεκεμβρίου 2018.
- ↑ 2,0 2,1 «Home». Alpine Garden Society (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 23 Δεκεμβρίου 2018.
- ↑ Σφήκας, Γιώργος (1999). Αγριολούλουδα της Ελλάδας. Αθήνα. σελ. 97-98. ISBN 960 226 062 9.
- ↑ Λευτέρης, Κηπόπουλος (16 Οκτωβρίου 2012). «αγριολούλουδα του Ολύμπου: Κρόκος ο εσχαρωτός-Crocus cancellatus subsp. mazziaricus (Herb.) B. Mathew». αγριολούλουδα του Ολύμπου. Ανακτήθηκε στις 24 Δεκεμβρίου 2018.
- ↑ «Crocus cancellatus PFAF Plant Database». pfaf.org. Ανακτήθηκε στις 24 Δεκεμβρίου 2018.