Γεωγραφία της Ιρλανδίας

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Η τοπογραφία της Ιρλανδίας

Η Ιρλανδία είναι μεγάλο νησί στον βόρειο Ατλαντικό Ωκεανό, κοντά στη βορειοδυτική ηπειρωτική Ευρώπη, στην οποία και υπάγεται ως μέρος της ευρασιατικής τεκτονικής πλάκας και ευρισκόμενη στην ευρωπαϊκή ηπειρωτική υφαλοκρηπίδα. Τα βασικά γεωγραφικά χαρακτηριστικά της νήσου είναι χαμηλές κεντρικές πεδιάδες που περιβάλλονται από παραλιακά υψώματα. Το υψηλότερο σημείο είναι το Καραντούελ, με υψόμετρο 1.038 μέτρα πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας. Η δυτική ακτογραμμή παρουσιάζει πλούσιο διαμελισμό, με πολλές χερσονήσους, νησίδες, ακρωτήρια και όρμους. Από φυσικής απόψεως η νήσος χωρίζεται σε δύο περίπου ίσα τμήματα από τον ποταμό Σάνον, που με μήκος 360,5 χιλιόμετρα είναι ο μακρύτερος ποταμός όχι μόνο της Ιρλανδίας, αλλά και των Βρετανικών Νήσων γενικότερα. Υπάρχουν μερικές αρκετά μεγάλες λίμνες στη νήσο, που βρίσκονται κατά μήκος ποταμών. Η μεγαλύτερη είναι η Λοχ Νέι, στα βορειοανατολικά.

Από πολιτικής απόψεως, η νήσος χωρίζεται στη Δημοκρατία της Ιρλανδίας, ανεξάρτητο κράτος που καταλαμβάνει περίπου τα πέντε έκτα της Ιρλανδίας, και στη Βόρεια Ιρλανδία, μια από τις τέσσερις συνιστώσες χώρες του Ηνωμένου Βασιλείου. Η Ιρλανδία βρίσκεται στα δυτικά της νήσου της Μεγάλης Βρετανίας και έχει συνολική έκταση 84.421 τετραγωνικά χιλιόμετρα.[1] Από τη Μεγάλη Βρετανία τη χωρίζει η Ιρλανδική θάλασσα, ενώ από την ηπειρωτική Ευρώπη η Κελτική θάλασσα.

Γεωλογική ανάπτυξη[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η απόκρημνη πλαγιά του βουνού Σληβ Λήγκ προς τη θάλασσα, στην Κομητεία Ντάνυγκώλ

Η γεωλογία της Ιρλανδίας εμφανίζει ποικιλία. Διαφορετικές περιοχές χαρακτηρίζονται από πετρώματα διαφορετικών γεωλογικών περιόδων, που φθάνουν σε ηλικία σχεδόν τα δύο δισεκατομμύρια έτη. Συγκεκριμένα, το αρχαιότερο γνωστό πέτρωμα χρονολογείται στο 1,7 δισεκατομμύριο έτη και βρίσκεται στη Χερσόνησο Μούλετ[2], καθώς και στο νησάκι Ινιστραχόλ. Από την άλλη, οι πλέον πρόσφατοι γεωλογικοί σχηματισμοί που δημιουργήθηκαν είναι τα ντράμλιν και οι παγετωνικές κοιλάδες από την τελευταία εποχή των παγετώνων, καθώς και οι καρστικοί σχηματισμοί στις ασβεστολιθικές περιοχές του Κλερ.[3][4]

Η γεωλογική ιστορία της νήσου περιλαμβάνει τόσο ήφαιστειακή δραστηριότητα, όσο και εποχές παγετώνων. Η Ιρλανδία δημιουργήθηκε σε δύο χωριστά μέρη, που ενώθηκαν με πολύ αργό ρυθμό πριν από κάπου 440 εκατομμύρια έτη. Η επίδραση των παγετώνων διεμόρφωσε σε μεγάλο βαθμό το τοπίο που βλέπουμε σήμερα.[5] Τα εδάφη ποικίλλουν επίσης, από τους εκτεταμένους τυρφώνες μέχρι τραχύ βραχώδες έδαφος. Οι ορεινές περιοχές αποτελούνται από γρανίτη, ψαμμίτη, ασβεστόλιθο και βασάλτη.[6][7][8]

Το μεγαλύτερο μέρος της Ιρλανδίας βρισκόταν πιθανώς πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας τα τελευταία 60 εκατομμύρια έτη, καθώς το τοπίο της έχει διαμορφωθεί αρκετά από τη διάβρωση.[9] Η παρατεταμένη διάβρωση σημαίνει ότι το μεγαλύτερο μέρος των ιζημάτων του Παλαιογενούς και του Νεογενούς έχουν αφαιρεθεί από αυτή ή, σε λίγες περιπτώσεις, έχουν ταφεί κάτω από εναποθέσεις του Τεταρτογενούς.[10] Προτού οι παγετωνικές εποχές του Τεταρτογενούς επηρεάσουν το νησί, είχαν διαμορφωθεί ένα παχύ στρώμα ρηγόλιθου στις υψηλότερες περιοχές και καρστικοί σχηματισμοί στις χαμηλές.[9] Υπάρχει κάποια διχογνωμία σχετικώς με την προέλευση των επίπεδων περιοχών της Ιρλανδίας.[10][11] Κάποιοι επιστήμονες έχουν υποστηρίξει ότι διαμορφώθηκαν υποθαλασσίως, ενώ άλλοι ότι δημιουργήθηκαν από τη διάβρωση και την εναπόθεση ιζημάτων. Υπό συζήτηση βρίσκεται επίσης ο σχετικός ρόλος των μεταβολών στη στάθμη της θάλασσας και των τεκτονικών κινήσεων στη διαμόρφωσή τους.[10] Τα περισσότερα ποτάμια συστήματα στην Ιρλανδία δημιουργήθηκαν στον Καινοζωικό αιώνα, πριν από τις εποχές παγετώνων του Τεταρτογενούς. Οι ποταμοί ακολουθούν στο μεγαλύτερο τμήμα του ρου τους δομικά γεωλογικά χαρακτηριστικά.[9] Η θαλάσσια διάβρωση από το Μειόκαινο μέχρι σήμερα πιθανώς έχει προκαλέσει την υποχώρηση της δυτικής ακτής της νήσου κατά περισσότερο από 100 χιλιόμετρα. Γενικώς, το τοπίο της Ιρλανδίας πριν από το Τεταρτογενές ήταν πιο εντυπωσιακό από το σημερινό, που έχει εξομαλυνθεί από την παγετωνική διάβρωση.[9]

Φυσική γεωγραφία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Βουνά[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Μερικά φυσικά χαρακτηριστικά της Ιρλανδίας (μεγαλύτερη εικόνα εδώ)

Η Ιρλανδία αποτελείται από μια ευρεία πεδινή κεντρική περιοχή που πλαισιώνεται από ομάδες χαμηλών βουνών. Αρχίζοντας από το νοτιοδυτικό άκρο της νήσου και προχωρώντας αντίθετα από τη φορά των δεικτών του ρολογιού, συναντούμε τα Μακγκίλυκάντυ Ρηκς (MacGillycuddy's Reeks, όπου και η υψηλότερη κορυφή της νήσου), τα Όρη Κιούμρα, τα Όρη Μπλάκσταιρς, τα Όρη Γουίκλοου, τα Μωρν, οι «Κοιλάδες του Άντριμ», τα Σπέριν, τα Όρη Μπλούστακ, τα Όρη Ντέρυβω, τα Όρη Οξ, τα Όρη Νέφιν-Μπεγκ η Νέφιν και η ομάδα Δώδεκα Μπενς - Maumturks. Κάποιες μικρές οροσειρές εισχωρούν βαθύτερα στο εσωτερικό στα νότια της Ιρλανδίας, όπως το όρος Γκάλτη ή Γκάλτυμορ (το υψηλότερο μεσόγειο όρος της νήσου)[12], τα Όρη Σίλβερμαϊν και τα Όρη Σληβ Μπλουμ. Η υψηλότερη κορυφή της νήσου, το Καραντούελ με υψόμετρο 1.038,6 μέτρα πάνω από τη σημερινή στάθμη της θάλασσας[13], βρίσκεται στα Μακγκίλυκάντυ Ρηκς, βουνά από ψαμμίτη σμιλεμένα από παγετώνες. Μόνο τρεις κορυφές σε όλη την Ιρλανδία ξεπερνούν τα χίλια μέτρα σε υψόμετρο[13], ενώ 457 ακόμα ξεπερνούν τα 500 μέτρα.[14]

Δάση[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η Ιρλανδία αναφέρεται και ως το «Σμαραγδένιο Νησί» (Emerald Isle) εξαιτίας του πράσινου τοπίου της, που αφορά όμως κυρίως τη χλόη, παρά τα δάση.[15][16][17] Κάποτε η Ιρλανδία, όπως και η γειτονική Μεγάλη Βρετανία, καλυπτόταν από τεράστια δάση. Το «ξεκαθάρισμά» τους από τον άνθρωπο άρχισε ήδη από τη Νεολιθική Εποχή και επιταχύνθηκε μετά την κατάκτηση της Ιρλανδίας από την Αγγλία των Τυδώρ, μέχρι που στις αρχές του 20ού αιώνα η δασοκάλυψη ήταν μόλις 1%, πολύ μικρότερη εκείνης της Ελλάδας, παρά το ότι η Ιρλανδία έχει πολύ πιο βροχερό κλίμα.[18] Σήμερα (2018) το ποσοστό των φυσικών δασών έχει ανέβει μετά από προσπάθειες δεκαετιών μόνο στο 2% της εκτάσεως της χώρας, που είναι το τρίτο χαμηλότερο ποσοστό στην Ευρώπη μετά από εκείνα της Ισλανδίας και της Μάλτας.[19]

Ποταμοί και λίμνες[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η λίμνη Λοχ Λέιν στην Κομητεία Γουεστμήδ

Ο Ποταμός Σάνον, με μήκος 360,5 χιλιόμετρα, είναι ο μακρύτερος ποταμός όχι μόνο της Ιρλανδίας, αλλά και των Βρετανικών Νήσων γενικότερα, και έχει λεκάνη απορροής με έκταση[20] 16.865 τετραγωνικά χιλιόμετρα, δηλαδή το ένα πέμπτο της συνολικής εκτάσεως της νήσου. Ο Σάνον διασχίζει 11 κομητείες και χωρίζει τη δυτική Ιρλανδία από τη νότια και ανατολική. Υπάρχουν τρεις λίμνες κατά μήκος του ρου του, οι Λοχ Άλεν, Λοχ Ρη και Λοχ Ντεργκ.[13] Ο Σάνον εκβάλλει στη δυτική-νοτιοδυτική ακτή της νήσου, σχηματίζοντας μια μακρόστενη εκβολή μήκους 102 χιλιομέτρων αντί δέλτα, με την πόλη Λίμερικ στην αρχή της. Σημαντικοί ποταμοί είναι επίσης οι Λίφυ, Λη, Μπλάκγουότερ, Νορ, Σουρ, Μπάροου, Μπαν, Φόυλ, Ερν και Μπόυν.

Η Λοχ Νέι στο Ώλστερ της Βόρειας Ιρλανδίας[13] είναι η μεγαλύτερη λίμνη της νήσου και των Βρετανικών Νήσων γενικότερα, με έκταση 392 τετραγωνικά χιλιόμετρα. Η μεγαλύτερη λίμνη στη Δημοκρατία της Ιρλανδίας είναι η Λοχ Κόριμπ, με έκταση 176 τετρ. χιλιόμετρα. Αρκετά μεγάλες λίμνες είναι και οι Λοχ Ερν, Λοχ Μασκ και Λοχ Κον.[13]

Κόλποι και όρμοι[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το Κίλαρυ Χάρμπορ είναι στην πραγματικότητα ένα φιόρδ που αποτελεί επί 16 χιλιόμετρα το φυσικό σύνορο μεταξύ των Κομητειών Γκόλγουεϊ και Μέιοου.

Αρχίζοντας από τα βόρεια, το Λοχ Σουίλυ είναι ένα φιόρδ που βρέχει από τη δυτική πλευρά τη Χερσόνησο Ινισόουεν. Η άλλη πλευρά της χερσονήσου οριοθετείται από τον πλατύ κόλπο Λοχ Φόυλ, όπου εκβάλλει ο ομώνυμος ποταμός, ο οποίος αποτελεί εκεί το σύνορο μεταξύ Δημοκρατίας της Ιρλανδίας και Βόρειας Ιρλανδίας.[21] Ακολουθώντας την ακτογραμμή με τη φορά των δεικτών του ρολογιού, συναντούμε το Μπέλφαστ Λοχ, στον μυχό του οποίου είναι κτισμένη η πόλη Μπέλφαστ[22] και τον Στράνγκφορντ Λοχ, πολύ κλειστό κόλπο που σχηματίζει στα δυτικά τη Χερσόνησο Αρντς. Καταβαίνοντας προς τον νότο βρίσκουμε το Κάρλινγκφορντ Λοχ.[22]

Ο Κόλπος του Δουβλίνου είναι ο επόμενος κάπως μεγάλος κόλπος και από εκεί και πέρα η ανατολική ακτή έχει μόνο το Γουέξφορντ Χάρμπορ στο στόμιο του ποταμού Σλάνυ.[23] Στη νότια ακτή της Ιρλανδίας υπάρχει το Γουότερφορντ Χάρμπορ στο στόμιο του ποταμού Σουρ[24], το φυσικό λιμάνι του Κορκ, επίσης στο στόμιο ποταμού (του Λη), που χαρακτηρίζεται από το Γκρέιτ Άιλαντ.

Η δυτική ακτή είναι μια διαδοχή από κόλπους/όρμους και χερσονήσους. Αξιοσημείωτοι κόλποι είναι οι Ντάνμανους, Ντινγκλ, Γκάλγουεϊ, Κλ(ι)ου, Μπρόουντχεβεν, Μπλάκσοντ, Σρουγουάντακον, Κιλάλα και Ντόνεγκαλ.[21]

Ακρωτήρια[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το βορειότερο σημείο της νήσου Ιρλανδίας είναι το ακρωτήριο Μάλιν Χεντ[25], ενώ το Μίζεν Χεντ είναι ένα από τα νοτιότερα, από όπου και η φράση «από το Μάλιν ως το Μίζεν» (ή αντιστρόφως), που χρησιμοποιείται για κάτι που αφορά το νησί της Ιρλανδίας ως σύνολο. Το νοτιοανατολικότερο σημείο του νησιού είναι το Ακρωτήριο Κάρνσορ, ενώ δύο από τα αρκετά ακρωτήρια της νότιας ακτής είναι το Χουκ Χεντ και το Ολντ Χεντ οφ Κινσέιλ. Στη δυτική ακτή δύο αξιοσημείωτα ακρωτήρια είναι τα Χαγκς Χεντ και Λουπ Χεντ (κοντά στους τουριστικούς Βράχους του Μοχέρ), με το Έρρις Χεντ να είναι το βορειοδυτικότερο άκρο.

Νησιά και χερσόνησοι[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η Χερσόνησος Ντινγκλ όπως φαίνεται από την παραλία Μπάνα.

Εκτός από την ίδια την Ιρλανδία, το μεγαλύτερο από τα νησιά που βρίσκονται γύρω της είναι το Άκιλ στα βορειοδυτικά, με έκταση 142,79 τετραγωνικά χιλιόμετρα, το οποίο είναι κατοικημένο και συνδέεται με την κυρίως νήσο με γέφυρα.[26] Το δεύτερο σε έκταση είναι το Ίνισμορ, ενώ άλλα ενδιαφέροντα μέτρια σε έκταση νησιά είναι οι Νήσοι Άραν, το Βαλέντια, επίσης συνδεόμενο με γέφυρα, ενώ η Νήσος Όμυ συνδέεται από μόνο του με τη στεριά όταν η παλίρροια είναι στη φάση της αμπώτιδας. Το βορειότερο από όλα είναι το Ινιστραχόλ, στα ανοικτά του Μάλιν Χεντ, ενώ το νοτιότερο, που ταυτίζεται με το νοτιότερο σημείο της Δημοκρατίας της Ιρλανδίας, είναι η βραχονησίδα Φάστνετ, γνωστή μόνο από τον φάρο της, τον υψηλότερο της χώρας.

Κάποιες από τις γνωστότερες χερσονήσους της Ιρλανδίας βρίσκονται στην Κομητεία Κέρυ: η Χερσόνησος Ντινγκλ, η Ίβεραχ και η Χερσόνησος Μπέαρα. Υπάρχει επίσης η μεγάλη Χερσόνησος Αρντς στη Βόρεια Ιρλανδία και η Ινισόουεν, που καταλήγει στο προαναφερθέν βορειότατο ακρωτήριο Μάλιν Χεντ.

Ως σημείωση ιστορικής γεωγραφίας, πρέπει να αναφερθεί ότι ο αρχαίος γεωγράφος Κλαύδιος Πτολεμαίος κατέτασσε τις Εβρίδες και το Άνγκλεσι στη νησιωτική ομάδα της Ιρλανδίας (Ἰουερνία, γνωστότερη ως Ἰέρνη από τον Πυθέα τον Μασσαλιώτη)[27]

Κλίμα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το κλίμα της Ιρλανδίας είναι ήπιο, υγρό και βροχερό, με απότομες μεταβολές του καιρού, αλλά χωρίς ακραίες θερμοκρασίες. Κατατάσσεται στα εύκρατα ωκεάνια κλίματα, Cfb στην Κλιματική ταξινόμηση Κέππεν, όπως εξάλλου και το μεγαλύτερο μέρος της βορειοδυτικής Ευρώπης.[28][29] Η νήσος έχει ευχάριστα ζεστό καλοκαίρι και ήπιους χειμώνες. Είναι πολύ θερμότερη από περιοχές με το ίδιο γεωγραφικό πλάτος που βρίσκονται στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού Ωκεανού, όπως η Νέα Γη. Είναι θερμότερη ακόμα και από περιοχές ίδιου γεωγραφικού πλάτους στον Ειρηνικό Ωκεανό, χάρη στη θερμότητα που απελευθερώνει το Ρεύμα του Κόλπου. Ενδεικτικά το Δουβλίνο είναι 9 °C θερμότερο από ό,τι ο Άγιος Ιωάννης Νέας Γης τον χειμώνα και 4 °C θερμότερο από το Σιάτλ, επίσης τον χειμώνα.[30]

Η επίδραση του θαλάσσιου ρεύματος είναι εξίσου εμφανής στο ότι η ακτογραμμή της νήσου παραμένει ελεύθερη από πάγους ακόμα και στους δριμύτερους χειμώνες.[31] Αλλά και άλλα ακραία καιρικά φαινόμενα, όπως οι ανεμοστρόβιλοι, είναι σπάνια.[32][33] Ωστόσο δέχεται πρώτη τα βαρομετρικά χαμηλά που κινούνται προς τα ανατολικά από τον Βόρειο Ατλαντικό.[34]

Οι επικρατούντες άνεμοι είναι οι νοτιοδυτικοί, οπότε ανακόπτονται από τα βουνά της δυτικής ακτής.[29] Οι βροχοπτώσεις αποτελούν έτσι εξέχουσα συνιστώσα ιδίως της ζωής της δυτικής Ιρλανδίας, με το νησί Βαλέντια να δέχεται τη διπλάσια μέση ετήσια βροχόπτωση από το Δουβλίνο (1.557 mm έναντι 714 mm).[35]

Ο Ιανουάριος και ο Φεβρουάριος είναι οι ψυχρότεροι μήνες του έτους, με τις μέσες ημερήσιες θερμοκρασίες του αέρα να πέφτουν στους 4 έως 7 °C. Ο Ιούλιος και ο Αύγουστος είναι οι θερμότεροι μήνες, με μέσες ημερήσιες θερμοκρασίες του αέρα από 14 έως 16 °C και μέσες μέγιστες από 17 έως 18 °C κοντά στην ακτή ή 19 έως 21 °C στα μεσόγεια. Οι πιο ηλιόλουστοι μήνες είναι ο Μάιος και ο Ιούνιος.[36]

Παρότι τα ακραία καιρικά φαινόμενα στην Ιρλανδία είναι σχετικώς σπάνια σε σύγκριση με άλλες, ηπειρωτικές χώρες της Ευρώπης, ωστόσο συμβαίνουν. Τα βαρομετρικά χαμηλά του Ατλαντικού, που αναπτύσσονται κυρίως τους χειμερινούς μήνες, μπορούν κάποτε να δώσουν ανέμους με ταχύτητα μέχρι και 160 χιλιόμετρα την ώρα στις δυτικές παραλιακές περιοχές. Το καλοκαίρι πάλι, ιδίως κατά τα τέλη Ιουλίου και αρχές Αυγούστου, αναπτύσσονται καταιγίδες.[37][38][39]

Πολιτική γεωγραφία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το σύνολο της νήσου χωρίζεται ιστορικά σε 4 Επαρχίες, τις Κόνοτ, Λένστερ, Μάνστερ και Όλστερ, και αυτές σε συνολικώς 32 κομητείες.[40] Οι 6 από τις εννέα κομητείες του Όλστερ συναπαρτίζουν τη Βόρεια Ιρλανδία και οι υπόλοιπες 26 της νήσου το ανεξάρτητο κράτος Δημοκρατία της Ιρλανδίας. The map shows the county boundaries for all 32 counties.

Χάρτης της Ιρλανδίας με αριθμημένες τις κομητείες Δημοκρατία της Ιρλανδίας
  1. Dublin
  2. Γουίκλοου
  3. Γουέξφορντ
  4. Κάρλοου
  5. Κιλντέρ
  6. Μηδ
  7. Λάουδ
  8. Μόναχαν
  9. Κάβαν
  10. Λόνγκφορντ
  11. Γουεστμήδ
  12. Όφαλυ
  13. Λης
  14. Κίλκενυ
  15. Γουότερφορντ
  16. Κορκ
  1. Κέρυ
  2. Λίμερικ
  3. Τιπερέαρυ
  4. Κλερ
  5. Γκόλγουεϊ
  6. Μέιοου
  7. Ροσκόμαν
  8. Σλάιγκο
  9. Λήτραμ
  10. Ντάνυγκώλ

Βόρεια Ιρλανδία

  1. Φερμάνα
  2. Τυρόουν
  3. Λόντονντερυ
  4. Άντριμ
  5. Ντάουν
  6. Αρμά

Από διοικητικής απόψεως, οι 21 από τις κομητείες της Δημοκρατίας αποτελούν ενιαίες αυτοδιοικητικές μονάδες, ενώ οι άλλες έχουν περισσότερα από ένα τοπικά συμβούλια, οπότε υπάρχουν συνολικά 31 διοικήσεις επιπέδου κομητείας. Η Κομητεία Τιπερέρυ χωριζόταν σε δύο υποκομητείες, τη Βόρεια και τη Νότια, που ιδρύθηκαν το 1838, μετονομάσθηκαν το 2001[41] και συνενώθηκαν το 2014.[42] Οι πόλεις Δουβλίνο, Κορκ και Γκόλγουεϊ έχουν δημοτικά συμβούλια και διοικούνται ξεχωριστά από τις κομητείες που φέρουν τα ονόματά τους. Οι πόλεις Λίμερικ και Γουότερφορντ συγχωνεύθηκαν με τα αντίστοιχα κομητειακά τους συμβούλια το 2014. Το εναπομείναν μέρος της Κομητείας του Δουβλίνου υποδιαιρέθηκε στις κομητείες Ντουν Λαίαρε-Ράθνταουν, Φίνγκαλ και Νότιο Δουβλίνο.[40]

Στη Βόρεια Ιρλανδία μία μείζων αναδιοργάνωση της τοπικής αυτοδιοικήσεως το 1973 αντικατέστησε τις 6 παραδοσιακές κομητείες και τους δύο «κομητειακούς δήμους» (Μπέλφαστ και Ντέρυ) με 26 «διαμερίσματα»[43], που διασχίζουν τα παραδοσιακά σύνορα των κομητειών. Οι κομητείες και οι κομητειακοί δήμοι παραμένουν σε χρήση για κάποιες παραδοσιακές λειτουργίες.

Ο συνολικός πληθυσμός της νήσου είναι σχεδόν 7 εκατομμύρια και είναι συγκεντρωμένος στα ανατολικά και στα νότια, ιδίως στο Δουβλίνο, το Μπέλφαστ, το Κορκ και τις περιβάλλουσες περιοχές τους.[44][45]

Φυσικοί πόροι[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Τυρφώνες[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Πεδίο εξορύξεως τύρφης στο Μπογκ του Άλεν

Περίπου 12 χιλιάδες τετραγωνικά χιλιόμετρα της Ιρλανδίας καλύπτονται από τυρφώνες[46]. Μερικοί από αυτούς προήλθαν από την ανθρώπινη δραστηριότητα, βοηθούμενη από το υγρό ιρλανδικό κλίμα, καθώς σχηματίσθηκαν σε περιοχές όπου οι πρώτοι γεωργοί (Νεολιθική Εποχή) έκοβαν τα δέντρα για να αποδώσουν τη γη στην καλλιέργεια.[47] Καθώς αιώνες αργότερα σε κάποια από αυτά τα μέρη η αποψιλωμένη γη έπαψε να καλλιεργείται, το έδαφος άρχισε να γίνεται πιο όξινο και στυπτικό, δημιουργώντας ένα κατάλληλο περιβάλλον για την ανάπτυξη βρύων και ερεικοειδών θάμνων. Τα υπολείμματα αυτών των φυτών μεταμορφώθηκαν σε ένα στρώμα τύρφης. Μεγάλοι τυρφώνες στο νησί είναι το Μπογκ του Άλεν και οι τυρφώνες της Κομητείας Μέιοου.[47]

Από τον 17ο αιώνα οι κάτοικοι των περιοχών δίπλα στους τυρφώνες συνέλεγαν την τύρφη ως καύσιμο για την οικιακή θέρμανση και το μαγείρευμα. Η διαδικασία επιταχύνθηκε καθώς αναπτύχθηκε η εμπορική εκμετάλλευση των τυρφώνων. Τη δεκαετία του 1940 εισάχθηκε και η μηχανική κοπή-εξόρυξη της τύρφης και η κλίμακα της εκμεταλλεύσεως των τυρφώνων μεγάλωσε. Στη Δημοκρατία της Ιρλανδίας αυτή η εκμετάλλευση πέρασε στο μονοπώλιο μιας ημικρατικής εταιρείας, της «Bord na Móna». Εκτός από την χρήση σε αδιαφοροποίητη μορφή, η τύρφη μεταποιείται σε μπρικέτες για τζάκια και σόμπες, αλλά και σε αλεσμένη μορφή για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας[48], παρά το ότι είναι η φτωχότερη σε ενέργεια μορφή γαιάνθρακα, χειρότερη και από τον λιγνίτη. Πιο πρόσφατα, η τύρφη αναμειγνύεται με βιομάζα, και το μείγμα καίγεται για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας.[49]

Από τις αρχές του 21ου αιώνα η εξάλειψη των τυρφώνων έχει προκαλέσει περιβαλλοντικές ανησυχίες. Το θέμα είναι οξύτερο για τους λεγόμενους ανώτερους ή ομβροτροφικούς τυρφώνες, που δέχονται και τη μεγαλύτερη εκμετάλλευση καθώς παρέχουν υψηλότερης ποιότητας τύρφη. Σήμερα έχουν καταρτισθεί σχέδια, τόσο στη Δημοκρατία της Ιρλανδίας όσο και στη Βόρεια Ιρλανδία, για τη διατήρηση των περισσότερων από τους εναπομείναντες ομβροτροφικούς τυρφώνες στο νησί.[50]

Πετρέλαιο, φυσικό αέριο και ορυκτά[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το 2020 η Ιρλανδία παρήγαγε το 38% της ηλεκτρικής ενέργειας από αιολική ενέργεια (ανεμογεννήτριες), το υψηλότερο ποσοστό από οποιαδήποτε χώρα στον κόσμο.[51]

Η εκμετάλλευση υποθαλάσσιων κοιτασμάτων φυσικού αερίου άρχισε από το 1970.[52] Η πρώτη μεγάλη ανακάλυψη ήταν το κοίτασμα αερίου του Kinsale Head το 1971.[53] Μετά ανακαλύφθηκαν το κοίτασμα Ballycotton και το κοίτασμα Corrib (1989 και 1996 αντιστοίχως).[54] Το αέριο από αυτά αντλείται στην ακτή και καταναλώνεται σε οικιακή και βιομηχανική χρήση.

Σημαντικά κοιτάσματα πετρελαίου ανακαλύφθηκαν λίγο αργότερα: Είναι το Helvick, που εκτιμάται ότι περιέχει πάνω από 28 εκατομμύρια βαρέλια (περίπου 7 εκατομμύρια τόνους) πετρελαίου και ανακαλύφθηκε το 2000, και το πολύ μεγαλύτερο Barryroe, που εκτιμάται ότι περιέχει 1,6 δισεκατομμύριο βαρέλια και ανακαλύφθηκε το 2012. Κανένα από τα δύο δεν έχει δεχθεί εκμετάλλευση.[55]

Η Δημοκρατία της Ιρλανδίας είναι η μεγαλύτερη παραγωγός ψευδαργύρου ευρωπαϊκή χώρα, με το ορυχείο ψευδαργύρου-μολύβδου Τάρα, που είναι το μεγαλύτερο και βαθύτερο τέτοιο ορυχείο σε λειτουργία σε ευρωπαϊκή χώρα. Ο ορυκτός πλούτος της Ιρλανδίας περιλαμβάνει επίσης χρυσό, άργυρο, γύψο, τάλκη, ασβεστίτη, δολομίτη, πλάκες σχιστολίθου, άμμο και χαλίκι.[56]

Τον Μάιο του 2007 το αρμόδιο υπουργείο της Δημοκρατία της Ιρλανδίας ανέφερε ότι ίσως υπάρχουν συνολικά αποθέματα 130 δισεκατομμύρια βαρέλια πετρελαίου και 1,4 τρισεκατομμύριο κυβικά μέτρα φυσικού αερίου στην ιρλανδική ΑΟΖ[57], συνολικής αξίας τρισεκατομμυρίων ευρώ. Η ελάχιστη επιβεβαιωμένη ποσότητα πετρελαίου είναι 10 δισεκατομμύρια βαρέλια. Υπάρχουν επίσης κοιτάσματα πετρελαίου και φυσικού αερίου κάτω από τη χερσαία επιφάνεια της νήσου, π.χ. στη λεκάνη της λίμνης Λοχ Άλεν με 270 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα αερίου και 1,5 δισεκατομμύριο βαρέλια πετρελαίου. Υπάρχει εκμετάλλευση μερικών πεδίων.

Τον Μάρτιο του 2012 γεωτρήθηκε για πρώτη φορά πετρελαιοπηγή, 70 χιλιόμετρα έξω από την ακτή του Κορκ (Barryroe) και σήμερα αποδίδει 3.500 βαρέλια την ημέρα.[58]


Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  1. ↑ Nolan, Professor William. «Geography of Ireland». Government of Ireland. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 24 Νοεμβρίου 2009. Ανακτήθηκε στις 15 Οκτωβρίου 2009. 
  2. ↑ Daly, J. Stephen (1996). «Pre-Caledonian History of the Annagh Gneiss Complex North-Western Ireland, and Correlation with Laurentia-Baltica». Irish Journal of Earth Sciences (Δουβλίνο: Royal Irish Academy) 15: 5-18. 
  3. ↑ Woodcock, N.H. (1994). Geology and Environment in Britain and Ireland. CRC Press. σελ. 13. ISBN 978-1-85728-054-8. 
  4. ↑ Moody, Theodore William· Francis John Byrne· Francis X. Martin· Art Cosgrove (2005). A New History of Ireland. Oxford University Press. σελ. 37. ISBN 978-0-19-821737-4. 
  5. ↑ Foster, John Wilson· Helena C.G. Chesney (1998). Nature in Ireland: A Scientific and Cultural History. McGill-Queen's Press. σελ. 16. ISBN 978-0-7735-1817-9. 
  6. ↑ «Bog of Allen». Ask About Ireland. Department of the Environment, Community and Local Government. Ανακτήθηκε στις 22 Νοεμβρίου 2013. 
  7. ↑ «Giant's Causeway and Causeway Coast». Unesco World Heritage Sites. Ανακτήθηκε στις 23 Ιανουαρίου 2008. 
  8. ↑ Deegan, Gordon (27 May 1999). «Blasting threatens future of stalactite». Irish Examiner. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2011-06-29. https://web.archive.org/web/20110629130315/http://archives.tcm.ie/irishexaminer/1999/05/27/ihead.htm. Ανακτήθηκε στις 23 January 2008. 
  9. ↑ 9,0 9,1 9,2 9,3 Simms, Michael J.· Coxon, Peter (2017). «The Pre-Quaternary Landscape of Ireland». Στο: Coxon, Peter· McCarron, Stephen· Mitchell, Fraser. Advances in Irish Quaternary Studies. Atlantis Advances in Quaternary Science. Atlantis Press. σελίδες 19–42. ISBN 978-94-6239-219-9. 
  10. ↑ 10,0 10,1 10,2 Mitchell, G.F. (1980). «The search for Tertiary Ireland». Journal of Earth Sciences Royal Dublin Society 3: 13-33. 
  11. ↑ Miller, A.A. (1955). «The origin of the South Ireland Peneplane». Irish Geography 3 (2): 79-86. doi:10.1080/00750775509555491. 
  12. ↑ «Glen of Aherlow». Glen of Aherlow Fáilte Society. Ανακτήθηκε στις 20 Φεβρουαρίου 2012. 
  13. ↑ 13,0 13,1 13,2 13,3 13,4 «Ordnance Survey FAQs». Ordnance Survey of Ireland. Ανακτήθηκε στις 12 Αυγούστου 2016. 
  14. ↑ «500 m Irish Mountains». MountainViews.com. Ανακτήθηκε στις 11 Ιανουαρίου 2008. 
  15. ↑ «When Erin First Rose». www.libraryireland.com. Ανακτήθηκε στις 18 Ιουνίου 2016. 
  16. ↑ Maurer, Erin (15 Μαρτίου 2018). «What Is 'The Emerald Isle?'». Travel Tips. USA Today. Ανακτήθηκε στις 30 Απριλίου 2021. 
  17. ↑ «Emerald Isle: Ireland from Space». Live Science. 2012. Ανακτήθηκε στις 30 Απριλίου 2021. 
  18. ↑ Sullivan, Arthur (27 July 2018). «Ireland's forests: Watching a vanished world return». Environment (Deutsche Welle). https://www.dw.com/en/irelands-forests-watching-a-vanished-world-return/a-44848417. Ανακτήθηκε στις 25 November 2019. 
  19. ↑ «Forestry and Woodland in Ireland». Irish Wildlife Trust. Φεβρουάριος 2018. Ανακτήθηκε στις 15 Οκτωβρίου 2019. 
  20. ↑ «Chapter 2: Study Area» (PDF). Biology and Management of European Eel (Anguilla anguilla, L) in the Shannon Estuary, Ireland. Αρχειοθετήθηκε (PDF) από το πρωτότυπο στις 7 Σεπτεμβρίου 2014. Ανακτήθηκε στις 7 Σεπτεμβρίου 2014. 
  21. ↑ 21,0 21,1 Joyce, P.W. (1900). «Description of County Donegal». Atlas and Cyclopedia of Ireland. Ανακτήθηκε στις 2 Φεβρουαρίου 2008. 
  22. ↑ 22,0 22,1 Joyce, P.W. (1900). «Description of County Down». Atlas and Cyclopedia of Ireland. Ανακτήθηκε στις 2 Φεβρουαρίου 2008. 
  23. ↑ Joyce, P.W. (1900). «Description of County Wexford». Atlas and Cyclopedia of Ireland. Ανακτήθηκε στις 2 Φεβρουαρίου 2008. 
  24. ↑ Joyce, P.W. (1900). «Description of County Waterford». Atlas and Cyclopedia of Ireland. Ανακτήθηκε στις 2 Φεβρουαρίου 2008. 
  25. ↑ «Malin Head». Weather Observing Stations. Met Éireann. Ανακτήθηκε στις 2 Φεβρουαρίου 2008. 
  26. ↑ Walsh, David· Sean Pierce (2004). Oileain: A Guide to the Irish Islands. Pesda Press. σελ. 158. ISBN 978-0-9531956-9-5. 
  27. ↑ Πτολεμαίος, Geog., Bk. 2, Ch. 1 & 2 .
  28. ↑ Peel, M.C., Finlayson, B.L. και McMahon, T.A. (2007). «Updated world map of the Köppen–Geiger climate classification». Hydrol. Earth Syst. Sci. 11 (5): 1633-1644. doi:10.5194/hess-11-1633-2007. ISSN 1027-5606. Bibcode: 2007HESS...11.1633P. 
  29. ↑ 29,0 29,1 «Marine Climatology». Met Éireann. Ανακτήθηκε στις 14 Μαΐου 2018. 
  30. ↑ McCarthy, G.D., Gleeson, E. και Walsh, S.: «The influence of the Ocean on the Climate of Ireland», Weather, τόμος 70 (έτος 2015), νο. 8, σσ.242-245
  31. ↑ «Climate». Education in Ireland. 
  32. ↑ «Exceptional weather events» (PDF). Met Éireann. Μάρτιος 1995. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (PDF) στις 23 Οκτωβρίου 2017. Ανακτήθηκε στις 14 Σεπτεμβρίου 2017. 
  33. ↑ «Met Éireann Weather Warning System Explained». Met Éireann. 2017. Ανακτήθηκε στις 14 Σεπτεμβρίου 2017. 
  34. ↑ Devoy, R.J.N. (2008): «Coastal vulnerability and the implications of sea-level rise for Ireland», Journal of Coastal Research, τόμος 24(2), σσ. 327-331
  35. ↑ «Rainfall in Ireland». Climate. Met Éireann. 2017. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 29 Σεπτεμβρίου 2017. Ανακτήθηκε στις 14 Σεπτεμβρίου 2017. 
  36. ↑ «Sunshine in Ireland». Met Éireann. Ανακτήθηκε στις 23 Ιανουαρίου 2008. 
  37. ↑ «Evidence of winter storms». Independent Newspapers. Ανακτήθηκε στις 4 Φεβρουαρίου 2016. 
  38. ↑ «Evidence of storms». Irish Examiner. 2014-02-13. http://www.irishexaminer.com/ireland/storm-darwin-hurricane-gusts-mass-destruction-widespread-blackouts-and-not-one-person-seriously-injured-258663.html. Ανακτήθηκε στις 4 February 2016. 
  39. ↑ «July Thunderstorm» (PDF). Met Éireann. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (PDF) στις 5 Απριλίου 2016. Ανακτήθηκε στις 4 Φεβρουαρίου 2016. 
  40. ↑ 40,0 40,1 «Placenames (Counties and Provinces) Order 2003» (PDF). Department of Culture, Heritage and the Gaeltacht. 30 Οκτωβρίου 2003. Ανακτήθηκε στις 31 Οκτωβρίου 2018. 
  41. ↑ Callanan, Mark· Keogan, Justin F. (2003). Local Government in Ireland: Inside Out. Δουβλίνο: Institute of Public Administration. σελ. 45. ISBN 978-1-902448-93-0. 
  42. ↑ «Tipperary County Council: General News». 3 Ιουνίου 2014. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 6 Ιουνίου 2014. Ανακτήθηκε στις 7 Ιουνίου 2014. Tipperary County Council will become an official unified authority on 3 June 2014. The new authority combines the existing administration of North Tipperary County Council and South Tipperary County Council. 
  43. ↑ «Local Government Policy Division Structure». Department of the Environment, Northern Ireland. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 3 Ιανουαρίου 2008. Ανακτήθηκε στις 30 Ιανουαρίου 2008. 
  44. ↑ «Population of each Province, County and City, 2011». Principal Statistics. Central Statistics Office (Ireland). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 6 Μαρτίου 2013. Ανακτήθηκε στις 22 Νοεμβρίου 2013. 
  45. ↑ «Provisional Population Statistics for New 11 Districts, 2011/2012» (PDF). Population Statistics. Northern Ireland Statistics and Research Agency. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (PDF) στις 10 Οκτωβρίου 2013. Ανακτήθηκε στις 22 Νοεμβρίου 2013. 
  46. ↑ Abbot, Patrick. «Ireland's Peat Bogs». The Ireland Story. Ανακτήθηκε στις 21 Ιανουαρίου 2008. 
  47. ↑ 47,0 47,1 «Blanket Bogs». Irish Peatland Conservation Council. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2 Ιουνίου 2006. Ανακτήθηκε στις 22 Νοεμβρίου 2013. 
  48. ↑ «Peat Energy History». Bord na Móna. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 11 Μαΐου 2011. Ανακτήθηκε στις 21 Ιανουαρίου 2008. 
  49. ↑ «Replacement of peat with Biomass in Electricity Generation». Feedstock. Bord na Móna. 2013. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 23 Σεπτεμβρίου 2016. Ανακτήθηκε στις 22 Νοεμβρίου 2013. 
  50. ↑ «Written Answers. – Raised Bog Conservation». Dáil Éireann Parliamentary Debates – Volume 487. Office of the Houses of the Oireachtas. 26 Φεβρουαρίου 1998. Ανακτήθηκε στις 21 Ιανουαρίου 2008. 
  51. ↑ «Government must act now to cut future electricity bills». Wind Energy Ireland. 17 Νοεμβρίου 2021. Ανακτήθηκε στις 6 Δεκεμβρίου 2021. 
  52. ↑ Shannon, Corcoran & Haughton: The petroleum exploration of Ireland's offshore basins: introduction, Geological Society, Lyell Collection—Special Publications, Λονδίνο 2001, σελ. 2
  53. ↑ «Major petroleum exploration conference: Conference on Ireland's Deepwater Frontier». Department of Communications, Energy and Natural Resources. 16 Σεπτεμβρίου 2001. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2 Απριλίου 2015. Ανακτήθηκε στις 4 Απριλίου 2014. 
  54. ↑ «History of the Corrib Project». Natural Resources. Department of Communications, Energy and Natural Resources. 2015. Ανακτήθηκε στις 30 Αυγούστου 2015. 
  55. ↑ «Providence sees Helvick oil field as key site in Celtic Sea». Irish Examiner. 17 Ιουλίου 2000. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 19 Ιανουαρίου 2012. Ανακτήθηκε στις 27 Ιανουαρίου 2008. 
  56. ↑ «Mining in Ireland». Minerals Ireland: Exploration and Mining Division. Department of Communications, Energy and Natural Resources. 2009. Ανακτήθηκε στις 17 Δεκεμβρίου 2017. 
  57. ↑ «Ireland on the verge of an oil and gas bonanza». Irish Independent. 20 Μαΐου 2007. Ανακτήθηκε στις 11 Ιανουαρίου 2008. 
  58. ↑ «Ireland's first oil well to yield 4,000 barrels per day». Northern Ireland (BBC News). 15 March 2012. https://www.bbc.co.uk/news/uk-northern-ireland-17378943. Ανακτήθηκε στις 17 December 2017. 

Πηγές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Έντυπες[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  • Mitchell, Frank and Ryan, Michael: Reading the Irish landscape, 1998, ISBN 1-86059-055-1
  • Whittow, J B.: Geography and Scenery in Ireland, Penguin Books, 1974
  • Holland, Charles, H. και Sanders, Ian S.: The Geology of Ireland, 2η έκδ., 2009, ISBN 1903765722
  • «Place-names», Diarmuid O Murchadha & Kevin Murray, στο The Heritage of Ireland, επιμ. N. Buttimer κ.ά., The Collins Press, Cork 2000, σσ. 146-155
  • J.H. Andrews: A paper landscape:the Ordnance Survey in nineteenth-century Ireland, Λονδίνο 1975
  • M. Archdall: Monasticon Hibernicum, 1786
  • R. Baumgarten: «Etymological aetiology in Irish tradition», Eiru, τόμ. 41, σσ. 115-122, έτοις 1990
  • Patrick Weston Joyce: The Origin and History of Irish names of Places, 3 τόμοι, Δουβλίνο 1869, 1875, 1913
  • D. Flanagan και L. Flanagan: Irish Place Names, Δουβλίνο 1994
  • Census of Ireland: general alphabetical index to the townlands and towns, parishes and paronies of Ireland, Δουβλίνο 1861
  • Paul Walsh: The Placenames of Westmeath, 1957
  • P. Power: The Placenames of Decies, Cork 1952
  • Liam Price: The place-names of county Wicklow, 7 τόμοι, Δουβλίνο 1945-1967

Διαδικτυακές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Εξωτερικοί σύνδεσμοι[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Γεωγραφία_της_Ιρλανδίας&oldid=9921340"