Μπιτλομανία

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Οι Beatles φτάνουν στο Διεθνές Αεροδρόμιο Τζον Κένεντι στο Κουίνς της Νέας Υόρκης, 7 Φεβρουαρίου 1964

Μπιτλομανία[1][2][3] (αγγλικά: Beatlemania) λεγόταν ο φανατισμός που επικράτησε γύρω από το βρετανικό ροκ συγκρότημα The Beatles από το 1963 έως το 1966. Η δημοτικότητα του γκρουπ αυξήθηκε στο Ηνωμένο Βασίλειο στα τέλη του 1963, ωθούμενη από τα σινγκλ "Please Please Me", "From Me to You" και "She Loves You". Τον Οκτώβριο, ο βρετανικός τύπος υιοθέτησε τον όρο «Beatlemania» για να περιγράψει τις σκηνές λατρείας που επικρατούσαν στις εμφανίσεις του συγκροτήματος. Μέχρι τις 22 Φεβρουαρίου 1964, οι Beatles κατείχαν τόσο την πρώτη όσο και τη δεύτερη θέση στο Billboard Hot 100, με τα "I Want to Hold Your Hand" και "She Loves You" αντίστοιχα. Οι παγκόσμιες περιοδείες τους χαρακτηρίζονταν από τα ίδια επίπεδα υστερίας και τσιρίδων από τις θαυμάστριές τους, τόσο σε συναυλίες όσο και στις μετακινήσεις του γκρουπ. Οι σχολιαστές παρομοίασαν την ένταση αυτής της λατρείας με θρησκευτικό ενθουσιασμό και με φαντασιώσεις γυναικείου αυνανισμού. Ορισμένες θαυμάστριες έφτασαν να πλησιάζουν το συγκρότημα πιστεύοντας ότι τα μέλη του διέθεταν υπερφυσικές θεραπευτικές δυνάμεις.

Τον Φεβρουάριο του 1964, οι Beatles έφτασαν στις Ηνωμένες Πολιτείες και οι τηλεοπτικές τους εμφανίσεις στο The Ed Sullivan Show έφτασαν τα 73 εκατομμύρια περίπου τηλεθεατές. Η άμεση δημοτικότητα του συγκροτήματος στη χώρα εδραίωσε τη διεθνή τους απήχηση και η άνευ προηγουμένου κυριαρχία τους στους εθνικούς καταλόγους επιτυχιών επαναλήφθηκε σε πολλές άλλες χώρες. Η συναυλία τους τον Αύγουστο του 1965 στο Στάδιο Σι της Νέας Υόρκης σηματοδότησε την πρώτη φορά που χρησιμοποιήθηκε μεγάλο ανοιχτό στάδιο για τέτοιο σκοπό, και με κοινό 55.000, έσπασε κάθε ρεκόρ προσέλευσης και εσόδων. Για προστατευθούν από τις θαυμάστριές τους, οι Beatles συνήθως ταξίδευαν σε αυτές τις συναυλίες με θωρακισμένο αυτοκίνητο. Από το τέλος εκείνης της χρονιάς, το συγκρότημα άρχισε να γυρίζει διαφημιστικά σποτ, για να αποφύγει τις προσωπικές εμφανίσεις σε τηλεοπτικά προγράμματα. Το άλμπουμ τους Rubber Soul που κυκλοφόρησε τον Δεκέμβριο του 1965 σηματοδότησε μια βαθιά αλλαγή στη δυναμική μεταξύ θαυμαστών και καλλιτεχνών, καθώς πολλοί θαυμαστές των Beatles προσπάθησαν να εκτιμήσουν την προοδευτική ποιότητα στην εμφάνιση, τους στίχους και τον ήχο του συγκροτήματος.

Το 1966, ο Τζον Λένον σχολίασε ότι η ομάδα είχε γίνει «πιο δημοφιλής από τον Χριστό». Λίγο αργότερα, όταν οι Beatles έκαναν περιοδεία στην Ιαπωνία, τις Φιλιππίνες και τις ΗΠΑ, αντιμετώπισαν έναν εξεγερμένο όχλο, βία, πολιτικές αντιδράσεις και απειλές δολοφονίας. Απογοητευμένοι από τους περιορισμούς της μπιτλομανίας και μην μπορώντας να ακούσουν τους εαυτούς τους να παίζουν πάνω από τις κραυγές των θαυμαστών τους, σταμάτησαν τις περιοδείες και έγιναν καθαρά στούντιο συγκρότημα. Η δημοτικότητα και η επιρροή τους επεκτάθηκε σε διάφορους κοινωνικούς και πολιτικούς χώρους, ενώ η μπιτλομανία συνεχίστηκε σε μικρότερη κλίμακα από τότε και μέχρι την έναρξη της σόλο καριέρας των μελών τους.

Η μπιτλομανία ξεπέρασε κάθε προηγούμενο λατρείας θαυμαστών ως προς την ένταση και το εύρος της. Αρχικά, οι θαυμάστριες ήταν κυρίως έφηβες και η συμπεριφορά τους κατακρίθηκε από πολλούς. Μέχρι το 1965, η βάση των θαυμαστών τους εμπεριείχε και ακροατές που παραδοσιακά απέφευγαν την ποπ κουλτούρα. Η νεολαία βοήθησε στη γεφύρωση των διαχωρισμών μεταξύ των οπαδών της φολκ και της ροκ. Κατά τη δεκαετία του 1960, η μπιτλομανία αποτέλεσε αντικείμενο ανάλυσης από ψυχολόγους και κοινωνιολόγους. Μια μελέτη του 1997 θεώρησε το φαινόμενο πρώιμη επίδειξη της δύναμης των πρωτοφεμινιστριών. Έχει συγκριθεί με τις εκδηλώσεις απέναντι σε διάφορους ποπ μουσικούς –ιδιαίτερα με αγορίστικες μπάντες και με την Τέιλορ Σουίφτ– αν και καμία από αυτές τις εκδηλώσεις δεν έχει το εύρος και το βάθος του fandom των Beatles ούτε την πολιτιστική τους επίδραση.

Ερμηνείες και πρόδρομοι[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο συγγραφέας και μουσικός Μπομπ Στάνλεϊ θεωρεί ότι η πρόοδος του συγκροτήματος μέσα στο Ηνωμένο Βασίλειο αντιπροσώπευε μια "τελευταία απελευθέρωση" για τους εφήβους της χώρας και, συμβολικά, το συγκρότημα συμβολίζει "το τέλος του Β' Παγκοσμίου Πολέμου στη Βρετανία".[4]

Τη δεκαετία του 1840, οι φαν του Ούγγρου πιανίστα και συνθέτη Φραντς Λιστ παρουσίαζαν ένα επίπεδο φανατισμού παρόμοιο με αυτό που παρατηρήθηκε για τους Beatles. Ο ποιητής Χάινριχ Χάινε δημιούργησε τη λέξη "Lisztomania" για να περιγράψει αυτό το φαινόμενο.[4] Μόλις έγινε διεθνές φαινόμενο το 1964, η μπιτλομανία ξεπέρασε σε ένταση τα όποια προηγούμενα φαινόμενα λατρείας των θαυμαστών που είχαν παρατηρηθεί για τους Ρούντι Βάλι,[4] Φρανκ Σινάτρα και Έλβις Πρίσλεϊ.[4] Ένας παράγοντας για αυτήν την εξέλιξη μπορεί να ήταν το baby boom μετά τον Β ́ Παγκόσμιο Πόλεμο, το οποίο έδωσε στους Beatles μεγαλύτερο κοινό νέων θαυμαστών από ό,τι είχαν ο Σινάτρα και ο Πρίσλεϊ μια δεκαετία νωρίτερα.[5]

Οι ψυχολόγοι κατά τη δεκαετία του 1960 έλκονταν ιδιαίτερα από τη σημασία των μακριών μαλλιών που προτιμούσαν οι Beatles και τα συγκροτήματα που εμφανίστηκαν αμέσως μετά από αυτούς. Οι μελετητές θεωρούσαν ότι τα μακριά μαλλιά σηματοδοτούσαν το ανδρόγυνο αποτελώντας μια λιγότερο απειλητική εκδοχή της ανδρικής σεξουαλικότητας για τις έφηβες και επέτρεπαν και σε αγόρια να δουν το γκρουπ με παρόμοιο τρόπο. Άλλες ανησυχίες που σχετίζονται με τη σεξουαλικότητα και τα κουρέματα των Beatles ήταν προβολή είτε λανθάνουσας ομοφυλοφιλίας είτε υπερβολικής σιγουριάς για την ετεροφυλοφιλία τους.[6] Στο βιβλίο τους το 1986 Re-making Love: The Feminization of Sex, οι συγγραφείς Μπάρμπαρα Έρχενραϊχ, Ελίζαμπεθ Χες και Γκλόρια Τζέικομπς υποστήριξαν ότι τα κομψά κοστούμια του συγκροτήματος έκανε τα μέλη τους να μοιάζουν λιγότερο «αχαλίνωτα» από τον Πρίσλεϊ στους λευκούς της μεσαίας τάξης.[4]

Τον Φεβρουάριο του 1964, ο Πολ Τζόνσον έγραψε ένα άρθρο στο New Statesman το οποίο ανέφερε ότι η μπιτλομανία ήταν μια σύγχρονη ενσάρκωση της γυναικείας υστερίας και ότι οι άγριες θαυμάστριες στις συναυλίες των Beatles ήταν «οι λιγότερο τυχερές της γενιάς τους, οι βαρετές, οι αδρανείς, οι αποτυχημένες».[7] Το άρθρο συγκέντρωσε τα περισσότερα παράπονα αναγνωστών στην ιστορία του περιοδικού.[8]

1963: Επιτυχία στο Ηνωμένο Βασίλειο[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

«Please Please Me» και πρώτες περιοδείες[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Οι Beatles προσκαλούσαν φρενίτιδα στις θαυμάστριες της βόρειας Αγγλίας από τις αρχές της δεκαετίας του 1960. Ο ιστορικός των Beatles Μαρκ Λιούισον λέει ότι άτομα που παρίσταντο σε εμφάνιση του συγκροτήματος στις 27 Δεκεμβρίου 1960 στη Litherland ισχυρίζονται ότι η μπιτλομανία «γεννήθηκε» εκεί, ενώ ο Μπομπ Γούλερ, ο οποίος παρουσίαζε τακτικά τους Beatles στο Cavern Club του Λίβερπουλ, έγραψε τον Αύγουστο του 1961 ότι οι τσιρίδες ήταν σίγουρες όποτε έπαιζαν. Ωστόσο, η μπιτλομανία πήρε εθνικές διαστάσεις στα τέλη του 1963.[9]

Οι Beatles έξω από το Birmingham Hippodrome, Νοέμβριος 1963. Επειδή τα πλήθη ήταν τόσο πυκνά, τους μετέφεραν κρυφά με τη βοήθεια της τοπικής αστυνομίας. [10]

Με την επιτυχία του δεύτερου σινγκλ τους με τίτλο "Please Please Me", οι Beatles έγιναν περιζήτητοι ολόκληρο το 1963. Στο Ηνωμένο Βασίλειο, το τραγούδι έφτασε στο νούμερο δύο στο τσαρτ Record Retailer (που στη συνέχεια μετονομάστηκαν σε UK Singles Chart),[11] και στην κορυφή τόσο των τσαρτ NME όσο και στα τσαρτ Melody Maker.[12] Το συγκρότημα κυκλοφόρησε το πρώτο του άλμπουμ τον Μάρτιο του 1963, με τίτλο Please Please Me.[13] Ολοκλήρωσαν τέσσερις πανεθνικές περιοδείες και εμφανίστηκαν σε πολλές συναυλίες σε όλο το Ηνωμένο Βασίλειο καθ' όλη τη διάρκεια του έτους.[12][14] Οι μουσικές εφημερίδες γέμισαν άρθρα για τους Beatles και τα εφηβικά περιοδικά περιείχαν τακτικά συνεντεύξεις των μελών του συγκροτήματος, έγχρωμες αφίσες και άλλα σχετικά.[12] Ο γάμος του Τζον Λένον τον Αύγουστο του 1962 με τη Σίνθια Πάουελ κρατήθηκε μυστικός από το κοινό.[12][16]

Στις 2 Φεβρουαρίου 1963, οι Beatles ξεκίνησαν την πρώτη τους εθνική περιοδεία σε μια παράσταση στο Μπράντφορντ με τη συμμετοχή των Χέλεν Σαπίρο, Ντάνι Γουίλιαμς, Κένι Lynch, Κέστρελς και Red Price Orchestra.[17] Επικεφαλής της περιοδείας ήταν η 16χρονη Σαπίρο και ακολούθησαν οι άλλοι πέντε – με τελευταίους τους Beatles. Το συγκρότημα αποδείχθηκε εξαιρετικά δημοφιλές στη διάρκεια της περιοδείας, ωστόσο, όπως παρατήρησε ο δημοσιογράφος Γκόρντον Σάμσον, χωρίς να χρησιμοποιείται η λέξη «μπιτλομανία», το φαινόμενο ήταν εμφανές. Ο Σάμσον έγραψε ότι «έγινε υπέροχη υποδοχή στους πολύχρωμα ντυμένους Beatles, που παραλίγο να κλέψουν την παράσταση, γιατί το κοινό τούς καλούσε επανειλημμένα ενώ έπαιζαν άλλοι καλλιτέχνες!».[18] Η δεύτερη εθνική περιοδεία των Beatles ξεκίνησε στις 9 Μαρτίου από το Granada Cinema του Λονδίνου, όπου το γκρουπ εμφανίστηκε με επικεφαλής τους Αμερικανούς αστέρες Τόμι Ρόου και Κρις Μόντεζ, οι οποίοι είχαν εδραιωθεί σταθερά στα τσαρτ των σινγκλ του Ηνωμένου Βασιλείου.[19] Καθ' όλη τη διάρκεια της περιοδείας, τα πλήθη επανειλημμένα καλούσαν τους Beatles και οι Αμερικανοί σταρ ήταν για πρώτη φορά λιγότερο δημοφιλείς. Οι Beatles απολάμβαναν τον ενθουσιασμό, αλλά αισθάνονταν αμηχανία για τους Αμερικανούς ερμηνευτές με αυτήν την απροσδόκητη τροπή των γεγονότων, που συνεχίστηκε σε κάθε σταθμό της περιοδείας.[12]

Τον Μάιο, οι Beatles έκαναν το πρώτο τους νούμερο 1 σινγκλ στο τσαρτ Record Retailer με το "From Me to You".[4] Ο Πολ ΜακΚάρτνεϊ ανέφερε αργότερα αυτό το τραγούδι, μαζί με αυτόν της Β πλευράς του, "Thank You Girl", ως παράδειγμα της συνεργασίας του με τον Λένον που απευθυνόταν απευθείας στις θαυμάστριες του γκρουπ και θεωρούσε ότι ένα τέτοιο φαινομενικά προσωπικό μήνυμα είχε απήχηση στο κοινό τους.[20] Σύμφωνα με τον Στάνλεϊ, το συγκρότημα παρείχε μια αίσθηση απελευθέρωσης στους θαυμαστές και των δύο φύλων.[4]

Οι Beatles ξεκίνησαν την τρίτη εθνική τους περιοδεία στις 18 Μαΐου, με επικεφαλής αυτή τη φορά τον Ρόι Όρμπισον. Ο Όρμπισον είχε σημειώσει ακόμη μεγαλύτερη επιτυχία στο βρετανικό τσαρτ από τους Μόντεζ και Ρόου, με τέσσερις επιτυχίες στο top 10,[21] αλλά αποδείχθηκε λιγότερο δημοφιλής από τους Beatles στην εναρκτήρια συναυλία της περιοδείας στο Adelphi Cinema του Σλάοου. Σύντομα έγινε φανερό ότι αυτό δεν επρόκειτο να αλλάξει και μια εβδομάδα μετά την περιοδεία τα εξώφυλλα των προγραμμάτων επανεκτυπώθηκαν για να τοποθετηθούν οι Beatles πάνω από τον Όρμπισον. Ωστόσο, ο Ρίνγκο Σταρ εντυπωσιάστηκε με την απήχηση που εξακολουθούσε να έχει ο Όρμπισον, λέγοντας: "Ήμασταν στα παρασκήνια, ακούγοντας το τρομερό χειροκρότημα που έπαιρνε. Το έκανε μόνο με τη φωνή του. Στεκόταν εκεί και τραγουδούσε, δεν κουνιόταν και δεν έκανε τίποτα".[12] Η περιοδεία διήρκεσε τρεις εβδομάδες και ολοκληρώθηκε στις 9 Ιουνίου.[22]

"She Loves You" και "μπιτλομανία"[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Μια θαυμάστρια από τα πρώτα χρόνια στο Λίβερπουλ σοκαρίστηκε όταν είδε ζωντανά τους Beatles το 1963, επειδή όλες οι νότες της μουσικής τους είχαν θαφτεί από κραυγές κοριτσιών. Γιατί δεν άκουγαν τα είδωλά τους; αναρωτήθηκε. "Ήρθαμε να δούμε τους Beatles", απάντησε μια θαυμάστρια. "Μπορούμε να τους ακούσουμε σε δίσκο. Στο κάτω κάτω, μπορεί να μας απογοήτευαν αν τους ακούγαμε στην πραγματικότητα".[23]

– Πίτερ Ντόγκετ

Υπήρχε τρομερή προσμονή για το τέταρτο σινγκλ των Beatles, το "She Loves You". Χιλιάδες θαυμαστές το είχαν ήδη παραγγείλει από τον Ιούνιο του 1963, πολύ πριν γίνει γνωστός ο τίτλος του.[24] Τον Ιούλιο, το συγκρότημα πήγε στο στούντιο της EMI για την ηχογράφηση του τραγουδιού, γεγονός που δημοσιοποιήθηκε εκ των προτέρων από τις εβδομαδιαίες λαϊκές εφημερίδες.[25] Περισσότεροι από εκατό θαυμαστές συγκεντρώθηκαν έξω από τα στούντιο και δεκάδες έσπασαν το μπλόκο της αστυνομίας, κατακλύζοντας το κτήριο και αναζητώντας τα μέλη του συγκροτήματος.[26] Την ημέρα πριν κυκλοφορήσει το σινγκλ τον Αύγουστο, είχαν γίνει περίπου 500.000 παραγγελίες για αυτό.[24] Το "She Loves You" έφτασε στην κορυφή των τσαρτ και σημείωσε αρκετά ρεκόρ πωλήσεων στο Ηνωμένο Βασίλειο.[27] Το τραγούδι περιελάμβανε το ρεφρέν "Yeah, yeah, yeah" που έγινε ένα είδος υπογραφής για το ευρωπαϊκό κοινό του γκρουπ. Επιπλέον, το φαλτσέτο του τραγουδιού «Ooh!» προκαλούσε μεγααλύτερο παραλήρημα συνοδευόμενο από το απότομα τίναγμα των μαλλιών των τραγουδιστών.[28]

Ο Πολ ΜακΚάρτνεϊ, ο Τζορτζ Χάρισον, η Σουηδή ποπ τραγουδίστρια Λιλ-Μπαμπς και ο Τζον Λένον στα γυρίσματα της σουηδικής εκπομπής Drop-In, 30 Οκτωβρίου 1963

Στις 13 Οκτωβρίου, οι Beatles πρωταγωνίστησαν στο Sunday Night του Βαλ Παρνέλ στο London Palladium.[29] Η εμφάνισή τους μεταδόθηκε ζωντανά και την παρακολούθησαν 15 εκατομμύρια θεατές. Οι τίτλοι μιας εφημερίδας τις επόμενες ημέρες επινόησαν τον όρο «μπιτλομανία» για να περιγράψουν το φαινόμενο του ολοένα και πιο υστερικού ενδιαφέροντος για τους Beatles – και ο όρος έμεινε.[29] Ο δημοσιογράφος Τόνι Μπάροου θεωρεί ότι η μπιτλομανία ξεκίνησε με την εμφάνιση του συγκροτήματος σε εκείνη την εκπομπή.[28] Η λέξη εμφανίστηκε στην εφημερίδα Daily Mail στις 21 Οκτωβρίου σε ένα άρθρο του Βίνσεντ Μάλκροουν με τίτλο "Αυτή η μπιτλομανία".[30]

Το συγκρότημα επέστρεψε από μια πενθήμερη περιοδεία στην Σουηδία στις 31 Οκτωβρίου 1963.[31] Τους υποδέχτηκαν στο Διεθνές Αεροδρόμιο Χίθροου χιλιάδες θαυμαστές που ούρλιαζαν υπό δυνατή βροχή, 50 δημοσιογράφοι και φωτογράφοι και ένα συνεργείο του BBC TV. Οι άγριες σκηνές στο αεροδρόμιο καθυστέρησαν τον Βρετανό πρωθυπουργό Άλεκ Ντάγκλας Χιουμ, που έφτασε με σοφέρ στον χώρο, καθώς το αυτοκίνητό του μπλοκαρίστηκε από τα πλήθη. Η Μις Κόσμος της εποχής περνούσε επίσης από το αεροδρόμιο, αλλά αγνοήθηκε παντελώς από δημοσιογράφους και κοινό.[32][34]

Φθινοπωρινή περιοδεία και χριστουγεννιάτικες παραστάσεις[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Την 1η Νοεμβρίου, οι Beatles ξεκίνησαν τη φθινοπωρινή τους περιοδεία για το 1963, την πρώτη τους περιοδεία ως αδιαμφισβήτητα πρώτα ονόματα.[31] Η περιοδεία προκάλεσε σχεδόν την ίδια αντίδραση όπου κι αν πήγαιναν. Η αστυνομία που προσπάθησε να ελέγξει τα πλήθη χρησιμοποίησε σωλήνες νερού υψηλής πίεσης και η ασφάλεια της αστυνομίας έγινε θέμα εθνικής ανησυχίας, προκαλώντας αμφιλεγόμενες συζητήσεις στο Κοινοβούλιο σχετικά με τους χιλιάδες αστυνομικούς που κινδυνεύουν για την προστασία των Beatles.[35]

Στον πρώτο σταθμό της περιοδείας, στο Odeon στο Τσέλτεναμ, η ένταση των ουρλιαχρών από τα πλήθη ήταν τόσο μεγάλη που οι ενισχυτές των Beatles δεν μπόρεσαν να την επισκιάσουν - τα μέλη του συγκροτήματος δεν άκουγαν τους εαυτούς τους να μιλούν, να τραγουδούν και να παίζουν.[32] Την επομένη, η εφημερία Daily Mirror είχε τίτλο "ΜΠΙΤΛΟΜΑΝΙΑ! Συμβαίνει παντού... ακόμα και στο ναρκωμένο Τσέλτεναμ".[30] Η Daily Telegraph δημοσίευσε ένα αποδοκιμαστικό άρθρο στο οποίο η μπιτλομανία και οι σκηνές λατρείας παρομοιάζονταν με το κομματικό συνέδριο της Νυρεμβέργης του Χίτλερ.[31][36] Οι μεγαλύτεροι σε ηλικία, που είχαν περάσει τις στερήσεις του πολέμου στα νιάτα τους, εξέφραζαν ανησυχίες για την ξέφρενη αντίδραση απέναντι σε ποπ συγκροτήματα όπως οι Beatles.[37] Αντίθετα, ένας κληρικός της Εκκλησίας της Αγγλίας θεωρούσε ότι μια διασκευή από τους Beatles του χριστουγεννιάτικου τραγουδιού "Adeste fideles", που τραγουδιόταν με την προσθήκη "Yeah Yeah Yeah", [38] θα μπορούσε να αποκαταστήσει τη δημοτικότητα της εκκλησίας στη Βρετανία.[39]

Η περιοδεία συνεχίστηκε μέχρι τις 13 Δεκεμβρίου, με σταθμούς στο Δουβλίνο και το Μπέλφαστ,[12] και σηματοδότησε το «αποκορύφωμα της βρετανικής μπιτλομανίας», σύμφωνα με τον Λιούινσον.[40][42] Η Μορίν Λίπμαν παρακολούθησε μια συναυλία στο Χαλ διστακτικά, αλλά 50 χρόνια αργότερα θυμήθηκε τη στιγμή που ο Τζον Λένον τραγούδησε το "Money (That's What I Want)": "Κάποια πολύ κοντά μου ούρλιαζε σε απίστευτο βαθμό, με ένα αρχέγονο κάλεσμα ζευγαρώματος… Σοκαρισμένη συνειδητοποίησα ότι αυτή που ούρλιαζε ήμουν εγώ». Και κατέληξε: «η ζωή, όπως την ήξερα, δεν ήταν ποτέ ξανά η ίδια».[43]

Στις 21 και 22 Δεκεμβρίου, το συγκρότημα έδωσε μια προεπισκόπηση του Χριστουγεννιάτικου Σόου των Beatles στο Μπράντφορντ και το Λίβερπουλ, αντίστοιχα.[44] Σχεδιασμένο για τους θαυμαστές του γκρουπ και πολλών άλλων μουσικών, το σόου συνδύαζε την κωμωδία με τα μουσικά μέρη και στη συνέχεια παιζόταν δύο φορές την ημέρα (εκτός από παραμονή Πρωτοχρονιάς) στο Finsbury Park Astoria στο βόρειο Λονδίνο από τις 24 Δεκεμβρίου έως τις 11 Ιανουαρίου 1964.[13][45] Οι Beatles ηχογράφησαν επίσης τους πρώτους ετήσιους χριστουγεννιάτικους δίσκους τους, μια πρωτοβουλία η οποία περιελάμβανε και πάλι κωμικά σκετς και μουσικά μέρη.[46] Με την κυκλοφορία του δεύτερου άλμπουμ τους τον Νοέμβριο του 1963, με τίτλο With the Beatles, το συγκρότημα εγκαινίασε την παράδοση της έκδοσης νέου LP των Beatles εγκαίρως για την περίοδο των Χριστουγέννων.[47]

1964–1965: Διεθνής επιτυχία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Επιτυχία στις ΗΠΑ και "I Want to Hold Your Hand"[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η EMI κατείχε την Capitol Records, αλλά η Capitol είχε αρνηθεί να κυκλοφορήσει σινγκλ του συγκροτήματος στις ΗΠΑ για το μεγαλύτερο μέρος του έτους.[48] Ο αμερικανικός Τύπος αντιμετώπισε με ευθυμία το φαινόμενο της μπιτλομανίας στο Ηνωμένο Βασίλειο.[49] Άρθρα σε εφημερίδες και περιοδικά για τους Beatles άρχισαν να εμφανίζονται στις ΗΠΑ προς τα τέλη του 1963, αναφερόμενα στο αγγλικό στερεότυπο της εκκεντρικότητας και στο ότι το Ηνωμένο Βασίλειο είχε επιτέλους αναπτύξει ενδιαφέρον για το ροκ εντ ρολ, το οποίο είχε έρθει και είχε παρέλθει εδώ και πολύ καιρό. προηγουμένως στις ΗΠΑ.[49] Κάποιοι τίτλοι ήταν: "Η νέα τρέλα"[50] και "Το ζιζάνιο Beatles ξαναχτυπά".[49] Η Baltimore Sun αντανακλούσε την απορριπτική άποψη των περισσότερων ενηλίκων: "Η Αμερική καλά θα κάνει να σκεφτεί πώς θα αντιμετωπίσει την εισβολή. Πράγματι, ένα συγκρατημένο "Beatles go home" μπορεί να είναι ακριβώς αυτό που χρειάζεται".[51] Αντί να αποθαρρύνει τους Αμερικανούς εφήβους, αυτή η αποδοκιμασία από τους ενήλικες ενίσχυσε τη σύνδεσή τους με το συγκρότημα.[51]

Το αμερικανικό τηλεοπτικό ντεμπούτο των Beatles έγινε στις 18 Νοεμβρίου 1963 στο The Huntley–Brinkley Report.[52][53] Στις 22 Νοεμβρίου, το CBS Morning News παρουσίασε μια πεντάλεπτη ταινία για την μπιτλομανία στο Ηνωμένο Βασίλειο, η οποία παρουσίαζε κυρίως το κομμάτι "She Loves You". Η προγραμματισμένη επανάληψη την ίδια βραδιά ακυρώθηκε μετά τη δολοφονία του προέδρου Τζον Κένεντι την ίδια μέρα. Στις 10 Δεκεμβρίου, ο Γουόλτερ Κρόνκαϊτ αποφάσισε να προβάλει το κομμάτι στο CBS Evening News.[54]

Η επιτυχία στα αμερικανικά τσαρτ ξεκίνησε όταν ο ντι τζέι Κάρολ Τζέιμς απέκτησε ένα αντίγραφο του βρετανικού σινγκλ "I Want to Hold Your Hand" στα μέσα Δεκεμβρίου και άρχισε να το παίζει στον ραδιοφωνικό σταθμό AM WWDC στην Ουάσιγκτον.[55] Οι ακροατές τηλεφώνησαν επανειλημμένα για να ζητήσουν επανάληψη του τραγουδιού, ενώ τα τοπικά δισκοπωλεία πλημμύρισαν από αιτήματα για έναν δίσκο που δεν ήταν διαθέσιμος.[56] Ο Τζέιμς έστειλε τον δίσκο σε άλλους ντι τζέι σε όλη τη χώρα, προκαλώντας παρόμοια αντίδραση.[51] Στις 26 Δεκεμβρίου, η Capitol κυκλοφόρησε τον δίσκο τρεις εβδομάδες νωρίτερα από το χρονοδιάγραμμα.[56] Πούλησε ένα εκατομμύριο αντίτυπα και έγινε νούμερο ένα επιτυχία στις ΗΠΑ μέχρι τα μέσα Ιανουαρίου.[57] Ο μάνατζερ των Beatles Μπράιαν Επστάιν έστησε μια προωθητική εκστρατεία 40.000 δολαρίων στις ΗΠΑ,[55] μια συμφωνία την οποία αποδέχτηκε η Capitol λόγω της συμφωνίας του Εντ Σάλιβαν να παρουσιάσει τους Beatles στο The Ed Sullivan Show.[58]

Πρώτη επίσκεψη στις ΗΠΑ και Ed Sullivan Show[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Πριν από την άφιξη των Beatles στις ΗΠΑ, το περιοδικό Time ανέφερε ότι ο ήχος των θαυμαστριών του συγκροτήματος που ούρλιαζαν έκαναν τις συναυλίες τους «ελαφρώς οργιαστικές». Τα καθίσματα στους χώρους ήταν γεμάτα ούρα μετά από κάθε παράσταση και, σύμφωνα με την περιγραφή του Ντόγκετ, «κοινωνιολόγοι παρατήρησαν ότι η παρακολούθηση ενός ποπ γκρουπ προκαλούσε οργασμούς σε κορίτσια πολύ μικρά για να καταλαβαίνουν τι βιώνουν».[23] Ο Ντέιβιντ Χόλμπρουκ έγραψε στο New Statesman ότι ήταν «οδυνηρά ξεκάθαρο ότι οι Beatles είναι μια φαντασίωση αυνανισμού, όπως αυτή που υποτίθεται ότι έχει μια κοπέλα κατά τη διάρκεια της αυνανιστικής πράξης».[59]

Στις 3 Ιανουαρίου 1964, η εκπομπή The Jack Paar Program παρουσίασε πλάνα από συναυλία των Beatles με άδεια από το BBC «για πλάκα» σε κοινό 30 εκατομμυρίων θεατών.[51] Στις 7 Φεβρουαρίου, περίπου 4.000 θαυμαστές των Beatles ήταν παρόντες τη στιγμή που η πτήση 101 της Pan Am έφευγε από το αεροδρόμιο Χίθροου.[60] Ανάμεσα στους επιβάτες ήταν οι Beatles στο πρώτο τους ταξίδι στις ΗΠΑ ως συγκρότημα, μαζί με τον Φιλ Σπέκτορ και μια συνοδεία φωτογράφων και δημοσιογράφων.[61] Κατά την άφιξή τους στο πρόσφατα μετονομασμένο Διεθνές Αεροδρόμιο Τζον Κένεντι της Νέας Υόρκης, τους υποδέχτηκε ένα πλήθος 4.000 θαυμαστών και 200 δημοσιογράφων.[62] Μερικά άτομα από το πλήθος τραυματίστηκαν σε μια συγκέντρωση που όμοιά της δεν είχε ξαναζήσει το αεροδρόμιο.[63] Το συγκρότημα έδωσε συνέντευξη Τύπου και μετά μεταφέρθηκαν στη Νέα Υόρκη, ο καθένας με ξεχωριστή λιμουζίνα.[64] Καθοδόν, ο Πολ ΜακΚάρτνεϊ άνοιξε το ραδιόφωνο και άκουσε: «Μόλις έφυγαν από το αεροδρόμιο και έρχονται στη Νέα Υόρκη».[65] Φτάνοντας στο Plaza Hotel, πολιορκήθηκαν από θαυμαστές και δημοσιογράφους.[66]

Οι Beatles με τον Εντ Σάλιβαν, Φεβρουάριος 1964

Οι Beatles έκαναν την πρώτη τους ζωντανή τηλεοπτική εμφάνιση στις ΗΠΑ στις 9 Φεβρουαρίου,[67] όταν 73 εκατομμύρια θεατές – περίπου τα δύο πέμπτα του αμερικανικού πληθυσμού – τους παρακολούθησαν να παίζουν στην εκπομπή The Ed Sullivan Show στις 8 μ.μ.[68] Σύμφωνα με τη Nielsen Media Research, η εκπομπή είχε τον μεγαλύτερο αριθμό θεατών που είχε καταγραφεί σε αμερικανικό τηλεοπτικό πρόγραμμα.[69] Οι Beatles πραγματοποίησαν την πρώτη τους συναυλία στις ΗΠΑ στις 11 Φεβρουαρίου στο Washington Coliseum, ένα αθλητικό στάδιο στην Ουάσιγκτον, την οποία παρακολούθησαν 8.000 άτομα. Έδωσαν μια δεύτερη συναυλία την επόμενη μέρα στο Carnegie Hall της Νέας Υόρκης, την οποία παρακολούθησαν 2.000 άτομα. Και οι δύο συναυλίες είχαν καλές κριτικές.[49] Στη συνέχεια, οι Beatles πέταξαν στο Μαϊάμι Μπιτς και έκαναν τη δεύτερη τηλεοπτική τους εμφάνιση στο The Ed Sullivan Show στις 16 Φεβρουαρίου, η οποία μεταδόθηκε ζωντανά από το ξενοδοχείο Deauville σε 70 εκατομμύρια θεατές. Στις 22 Φεβρουαρίου, οι Beatles επέστρεψαν στο Ηνωμένο Βασίλειο και έφτασαν στο αεροδρόμιο Χίθροου στις 7 το πρωί, όπου τους υποδέχτηκαν 10.000 περίπου θαυμαστές.[49]

Ένα άρθρο στο περιοδικό Magazine της εφημερίδας The New York Times περιέγραψε την μπιτλομανία ως «θρησκεία της εφηβικής κουλτούρας», ενδεικτική των κοινωνικών αξιών και προτύπων της αμερικανικής νεολαίας. [70] Οι ΗΠΑ βρίσκονταν σε κατάσταση πένθους, φόβου και δυσπιστίας μετά τη δολοφονία του προέδρου Κένεντι στις 22 Νοεμβρίου 1963[49] και οι σύγχρονοι ειδήμονες εντόπισαν κάποια σύνδεση μεταξύ του δημόσιου σοκ και του θαυμασμού προς τους Beatles έντεκα εβδομάδες αργότερα.[71] Σύμφωνα με αυτούς, οι Beatles αναζωπύρωσαν την αίσθηση του ενθουσιασμού που θα ξασθενούσε τον απόηχο της δολοφονίας.[71] Άλλοι παράγοντες που αναφέρθηκαν περιελάμβαναν την απειλή πυρηνικού πολέμου, τις φυλετικές εντάσεις στις ΗΠΑ και τις αναφορές για αυξημένη εμπλοκή της χώρας στον πόλεμο του Βιετνάμ.[72][74]

Το πρώτο άλμπουμ των Beatles που κυκλοφόρησε από την Capitol, το Meet the Beatles, έφτασε στο νούμερο ένα στο τσαρτ των Top LPs του Billboard (που αργότερα έγινε Billboard 200) στις 15 Φεβρουαρίου και διατήρησε αυτή τη θέση για 11 εβδομάδες.[75] Στις 4 Απριλίου, το συγκρότημα κατέλαβε τις πέντε κορυφαίες θέσεις του σινγκλ τσαρτ των ΗΠΑ, καθώς και άλλες επτά θέσεις στο Billboard Hot 100.[76] Μέχρι το 2013, ήταν οι μόνοι που το είχαν κάνει αυτό, έχοντας σπάσει και άλλα 11 ρεκόρ στο Hot 100 και στο Billboard 200.[77] Ο Ντέιβιντ Ζάτμαρι δηλώνει: "Στις εννέα ημέρες της σύντομης επίσκεψης των Beatles, οι Αμερικανοί είχαν αγοράσει περισσότερους από δύο εκατομμύρια δίσκους των Beatles και αγαθά που σχετίζονται με τους Beatles αξίας περισσότερων από 2,5 εκατομμύριων δολαρίων".[78] Ο δίσκος The Beatles' Second Album από την Capitol ανέβηκε στην κορυφή των τσαρτ στις 2 Μαΐου και διατήρησε τη θέση του για πέντε εβδομάδες με σύνολο παραμονή στα τσαρτ 55 εβδομάδες.[79]

Παγκόσμια περιοδεία 1964[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Δημοσιογράφοι υποδέχονται τους Beatles στο αεροδρόμιο Σχίπχολ του Άμστερνταμ τον Ιούνιο του 1964, ενώ οι θαυμαστές τους περιμένουν στον τερματικό σταθμό του αεροδρομίου.
Συνέντευξη Τύπου στην Ολλανδία κατά την έναρξη της πρώτης παγκόσμιας περιοδείας τους, Ιούνιος 1964

Όταν το συγκρότημα περιόδευσε στην Αυστραλία τον Ιούνιο του 1964, ως μέρος της παγκόσμιας περιοδείας τους, ο κόσμος έδωσε στην επίσκεψη διαστάσεις εθνικής εορτής.[49] Παρά το γεγονός ότι έφτασαν στο Σίδνεϊ στις 11 Ιουνίου εν μέσω δυνατής βροχής, οι Beatles διέσχισαν το αεροδρόμιο πάνω σε ανοιχτό φορτηγό. Μια γυναίκα μπήκε στο αεροδρόμιο και πέταξε το νοητικά ανάπηρο παιδί της στο φορτηγό, φωνάζοντας: «Πιάσε τον, Πολ!» Ο Πολ ΜακΚάρτνεϊ το έπιασε, είπε ότι ήταν «υπέροχο» και ότι έπρεπε να το πάρει πίσω. Μόλις το φορτηγό επιβράδυνε, η γυναίκα φίλησε το αγόρι της και είπε: "Είναι καλύτερα! Είναι καλύτερα!"[80] Ο Ρίνγκο Σταρ είπε αργότερα ότι οι σκηνές υποτιθέμενων θαυμάτων από τους Beatles ήταν συνηθισμένες σε όλο τον κόσμο, συμπεριλαμβανομένου του Ηνωμένου Βασιλείου.[81][83]

Ένα πλήθος 300.000 - περίπου η μισή πόλη - καλωσόρισε τους Beatles στην Αδελαΐδα στις 12 Ιουνίου.[84] Επρόκειτο για τη μεγαλύτερη καταγεγραμμένη συγκέντρωση Αυστραλών σε ένα μέρος,[85] και για τον διπλάσιο αριθμό ανθρώπων που είχαν πάει να υποδεχτούν τη βασίλισσα Ελισάβετ Β' στη βασιλική της επίσκεψη το 1963.[86] Παρόμοια υποδοχή τούς επιφύλαξαν στις 14 Ιουνίου στη Μελβούρνη.[85][87] Οι θαυμαστές παρατάχθηκαν στους δρόμους της πόλης και στη συνέχεια μαζεύτηκαν έξω από το ξενοδοχείο των Beatles, ενώ αυτοκίνητα καταπλακώθηκαν και 50 άτομα νοσηλεύτηκαν, κάποια από τα οποία έπεσαν από δέντρα στην προσπάθειά τους να δουν καλύτερα τα είδωλά τους. Οι Beatles κλήθηκαν να εμφανιστούν στο μπαλκόνι του ξενοδοχείου με την ελπίδα να κατευναστεί το πλήθος. Η μάζα του κόσμου και ο θόρυβος θύμιζαν κινηματογραφικά πλάνα από το ναζιστικό συνέδριο της Νυρεμβέργης της δεκαετίας του 1930.[87] Σύμφωνα με τον συγγραφέα Κιθ Μπάντμαν, αυτό ώθησε τον Τζον Λένον να χαιρετήσει ναζιστικά «και να φωνάξει «Sieg Heil!», βάζοντας το δάχτυλό του στο πάνω χείλος του ως μουστάκι τύπου Χίτλερ.[88][90] Ο Λένον έκανε επίσης ότι ευλογούσε τα πλήθη με ανοιχτή παλάμη στο στιλ του πάπα.[91]

Κατά την πρώτη συναυλία στο Σίδνεϊ, στις 18 Ιουνίου, η συνήθεια του κοινού να πετάει ζελεδάκια στη σκηνή – επειδή ο Τζορτζ Χάρισον είχε πει την ίδια χρονιά ότι του άρεσαν[92] – ανάγκασε το συγκρότημα να σταματήσει δύο φορές τη συναυλία, ενώ ο ΜακΚάρτνεϊ παραπονέθηκε ότι ήταν «σαν σφαίρες που έρχονται από όλες τις κατευθύνσεις».[13] Εκτός από τα γλυκά, οι θαυμαστές πετούσαν μικροσκοπικά κοάλα και πακέτα με δώρα για το συγκρότημα.[13] Η εκσφενδόνιση αντικειμένων στο γκρουπ έγινε τελετουργικό των θαυμαστών οπουδήποτε εμφανίζονταν οι Beatles.[92]

Η παγκόσμια περιοδεία συνεχίστηκε στη Νέα Ζηλανδία τον ίδιο μήνα. Εκεί, οι αρχές εξέφρασαν την αποδοκιμασία τους για τους Beatles και τη συμπεριφορά των θαυμαστών τους αρνούμενες να παράσχουν αστυνομική συνοδεία και διαθέτοντας το πολύ τρεις αξιωματικούς για να ελέγχουν τους χιλιάδες θαυμαστές που ούρλιαζαν έξω από χώρους συναυλιών και ξενοδοχεία. Στο Όκλαντ και στο Ντανίντιν, το συγκρότημα αφέθηκε να παλεύει να απαλλαγεί από τα πλήθη με τη βοήθεια των υπεύθυνων της περιοδείας, Μαλ Έβανς και Νιλ Άσπινολ. Ο Λένον αργότερα έδειξε έντονα την αποστροφή του προς τις τοπικές αρχές.[13] Στις 22 Ιουνίου, μια νεαρή γυναίκα εισέβαλε στο ξενοδοχείο όπου έμεναν οι Beatles στο Ουέλινγκτον και έκοψε τις φλέβες της όταν ο Έβανς της απαγόρευσε να μπει στα δωμάτια του συγκροτήματος.[93] Μετά την άφιξη των Beatles στο Κράιστσερτς στις 27 Ιουνίου, ένα κορίτσι πετάχτηκε πάνω στη λιμουζίνα του συγκροτήματος και εκτοξεύθηκε από το καπό του αυτοκινήτου. Δεν έπαθε τίποτα και προσκλήθηκε από το γκρουπ να πάει μαζί τους στο ξενοδοχείο.[94]

A Hard Day's Night[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το London Pavilion προβάλλει την ταινία A Hard Day's Night, Αύγουστος 1964

Οι Beatles πρωταγωνίστησαν ως φανταστικές εκδοχές του εαυτού τους στη μεγάλου μήκους ταινία A Hard Day's Night.[49] Αρχικά η ταινία είχε τον τίτλο Beatlemania,[13] απεικόνιζε τα μέλη να αγωνίζονται να ξεφύγουν από τη δημοτικότητά τους.[49] Τα γυρίσματα ήταν πιο περίπλοκα από την πραγματική μπιτλομανία που κεσπούσε όπου κι αν πήγαινε το συγκρότημα.[49]

Το A Hard Day's Night έκανε την παγκόσμια πρεμιέρα του στις 6 Ιουλίου, στην οποία συμμετείχαν μέλη της βρετανικής βασιλικής οικογένειας. 12.000 θαυμαστές γέμισαν το Piccadilly Circus στο κεντρικό Λονδίνο, στο οποίο απαγορεύτηκε η κυκλοφορία.[13] Μία ακόμη πρεμιέρα πραγματοποιήθηκε στη βόρεια Αγγλία στις 10 Ιουλίου, για την οποία οι Beatles επέστρεψαν στο Λίβερπουλ. Ένα πλήθος που υπολογίζεται σε 200.000 άτομα (το ένα τέταρτο του πληθυσμού της πόλης) παρατάχθηκε στους δρόμους καθώς τα μέλη του συγκροτήματος μεταφέρονταν στο Δημαρχείο του Λίβερπουλ. Κάπου εκεί, σύμφωνα με τον Μπάρι Μάιλς, ο Λένον «ζωντάνεψε την εκδήλωση απευθύνοντας στο πλήθος μια σειρά από χιτλερικούς χαιρετισμούς».[95][97]

Ο Στάνλεϊ αναφέρεται στον δίσκο Hard Day's Night ως το άλμπουμ που δείχνει καλύτερα τη διεθνή απήχηση του συγκροτήματος, λέγοντας: "Υπήρχε περιπέτεια, γνώση, αγάπη και άφθονη γοητεία [στα τραγούδια]... το ναρκωτικό ήταν η αδρεναλίνη. Ο κόσμος τους αγάπησε, και ο κόσμος ήταν το παιχνίδι τους».[98] Το άλμπουμ παρέμεινε 14 εβδομάδες στο νούμερο ένα στο Billboard Top τσαρτ των LPs στο οποίο έμεινε 56 εβδομάδες.[99] Στο Ηνωμένο Βασίλειο, ήταν 21 εβδομάδες νούμερο ένα και έγινε το δεύτερο άλμπουμ με τις περισσότερες πωλήσεις της χρονιάς, μετά το Beatles for Sale του γκρουπ που κυκλοφόρησε τον Δεκέμβριο του 1964 και που αντικατέστησε τον δίσκο στην κορυφή του τσαρτ.[100]

Πρώτη περιοδεία στις ΗΠΑ[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Τρελάθηκα τελείως γύρω στο 1964. Είχα καβαλήσει το καλάμι. Νόμιζα ότι ήμουν Θεός, ένας ζωντανός Θεός. Και οι άλλοι τρεις με κοίταξαν και είπαν: Συγγνώμη, εγώ είμαι ο Θεός. Όλοι περάσαμε μια περίοδο τρέλας.[101]

– Ρίνγκο Σταρ

Το συγκρότημα επέστρεψε στις ΗΠΑ για μια δεύτερη επίσκεψη στις 18 Αυγούστου 1964,[13] αυτήν τη φορά για περιοδεία διάρκειας ενός μήνα.[102] Οι Beatles πραγματοποίησαν 30 συναυλίες σε 23 πόλεις, από την Καλιφόρνια μέχρι τη Νέα Υόρκη.[102] Ένας από τους κύριους όρους ήταν ότι το συγκρότημα δεν θα έπαιζε για κοινό με φυλετικό διαχωρισμό ή σε χώρους από όπου αποκλείονταν οι μαύροι.[103] Η περιοδεία χαρακτηρίστηκε από έντονη υστερία και τσιρίδες θαυμαστριών, τόσο σε συναυλίες όσο και στη διάρκεια των ταξιδιών τους.[78] Σε κάθε σταθμό της, η συναυλία αντιμετωπιζόταν ως ένα σημαντικό γεγονός από τον τοπικό Τύπο και την παρακολουθούσαν από 10.000 έως 20.000 θαυμαστές των οποίων η ενθουσιώδης ανταπόκριση δεν άφηνε πολλά περιθώρια για να ακούγεται η μουσική.[102]

Ο Τζορτζ Μάρτιν, ο μουσικός παραγωγός των Beatles, βοήθησε στη μαγνητοφώνηση της συναυλίας του συγκροτήματος στις 23 Αυγούστου στο Hollywood Bowl για ένα λάιβ άλμπουμ. Δεδομένων των ανελέητων κραυγών του κοινού, είπε ότι ήταν «σαν να βάζεις μικρόφωνο στην άκρη ενός τζετ 747».[104] Όταν οι Beatles έπαιξαν στο Σικάγο στις 5 Σεπτεμβρίου, ένας αστυνομικός περιέγραψε τις αντιδράσεις ως «Σινάτρα πολλαπλασιασμένος επί 50 ή 100».[105] Το περιοδικό Variety ανέφερε ότι 160 γυναίκες νοσηλεύτηκαν για τραυματισμούς και ψυχική οδύνη στο Βανκούβερ, όταν χιλιάδες θαυμαστές επιτέθηκαν στα κιγκλιδώματα ασφαλείας μπροστά από τη σκηνή.[106] Στο Τζάκσονβιλ, στις 11 Σεπτεμβρίου, 500 θαυμαστές κράτησαν τους Beatles παγιδευμένους στο πάρκινγκ του ξενοδοχείου George Washington μετά από συνέντευξη Τύπου. Με μόνο δώδεκα αστυνομικούς σε ετοιμότητα, η μπάντα χρειάστηκε 15 λεπτά για να κάνει μια διαδρομή οκτώ μέτρων από το ασανσέρ μέχρι τη λιμουζίνα που την περίμενε.[107] Ο Τζορτζ Χάρισον είπε ότι η συνεχής καταδίωξη από θαυμαστές, επίσημους φορείς της πόλης, τη διεύθυνση του ξενοδοχείου και άλλους ήταν τέτοια, που το συγκρότημα συχνά κλειδωνόταν στο μπάνιο του ξενοδοχείου τους για λίγη ηρεμία.[108]

Η αστυνομία φυγαδεύτει τους Τζορτζ Χάρισον και Πολ ΜακΚάρτνεϊ εν μέσω θαυμαστών στο ξενοδοχείο George Washington στο Τζάκσονβιλ της Φλόριντα, Σεπτέμβριος 1964.

Η περιοδεία απέφερε στο γκρουπ πάνω από ένα εκατομμύριο δολάρια σε πωλήσεις εισιτηρίων και προκάλεσε περαιτέρω αύξηση στις πωλήσεις δίσκων και συναφών προϊόντων.[102] Ο Ρόμπερτ Σέλτον της εφημερίδας New York Times επέκρινε τους Beatles λέγοντας ότι «δημιούργησαν ένα τέρας στο κοινό τους» και είπε ότι το συγκρότημα θα πρέπει να προσπαθήσει να υποτάξει τις θαυμάστριές του πριν «η υστερία φτάσει σε ανεξέλεγκτες διαστάσεις».[13][109] Τα ρεπορτάζ παρομοίαζαν την ένταση της λατρείας με θρησκευτικό φανατισμό.[91] Ο Ντέρεκ Τέιλορ, υπεύθυνος Τύπου του συγκροτήματος, φέρεται να είπε στην εφημερίδα New York Post: «Ανάπηροι πετούσαν τα μπαστούνια τους [και] άρρωστοι ορμούσαν στο αυτοκίνητο... Ήταν σαν να είχε έρθει κάποιος σωτήρας και όλοι αυτοί οι άνθρωποι ήταν χαρούμενοι και ανακουφισμένοι». Σε ανταπόκρισή του από το Λονδίνο για την Partisan Review, ο Τζόναθαν Μίλερ έγραψε για τις επιπτώσεις της παρατεταμένης απουσίας των Beatles στο εξωτερικό: «Έχουν γίνει θρησκεία...».[91]

Στην περιοδεία τους το 1964, οι Beatles γνώρισαν τον Μπομπ Ντίλαν στο ξενοδοχείο τους στη Νέα Υόρκη. Ο Λένον αργότερα ενθουσιάστηκε με τη συνάντηση. Είπε ότι η μπιτλομανία ήταν «κάτι που μπορεί να καταλάβει ο Ντίλαν».[110] Στο βιβλίο του Can't Buy Me Love: The Beatles, Britain and America, ο συγγραφέας Τζόναθαν Γκουλντ σχολιάζει τη μουσική και πολιτιστική σημασία αυτής της συνάντησης, καθώς οι θαυμαστές των Beatles και του Ντίλαν «θεωρούνται ότι κατοικούν σε δύο ξεχωριστούς υποπολιτισμικούς κόσμους».[49][113] Ως αποτέλεσμα, σύμφωνα με τον Γκουλντ, ο παραδοσιακός διαχωρισμός μεταξύ των οπαδών της φολκ και της ροκ «σχεδόν εξανεμίστηκε» τον επόμενο χρόνο, καθώς οι θαυμαστές των Beatles άρχισαν να ωριμάζουν και το κοινό του Ντίλαν αγκάλιασε τη νέα ποπ κουλτούρα.[49]

Η Capitol Records εκμεταλλεύτηκε τη δημοτικότητα του συγκροτήματος γυρνώντας ένα 48λεπτο ντοκιμαντέρ σε διπλό LP με τίτλο The Beatles' Story[114] που κυκλοφόρησε τον Νοέμβριο του 1964 και υποτίθεται ότι είναι μια "αφηγηματική και μουσική βιογραφία της μπιτλομανίας".[115] Μεταξύ άλλων περιελάμβανε μέρος του "Twist and Shout" από τη συναυλία στο Hollywood Bowl.[116]

Στάδιο Σι και περιοδεία 1965 στις ΗΠΑ[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Οι Beatles σε συνέντευξη Τύπου κατά την περιοδεία τους στη Βόρεια Αμερική τον Αύγουστο του 1965

Οι Beatles παρακολούθησαν την πρεμιέρα της ταινίας τους Help! τον Ιούλιο του 1965, αφού ολοκλήρωσαν μια περιοδεία δύο εβδομάδων στη Γαλλία, την Ιταλία και την Ισπανία, και στη συνέχεια επέστρεψαν στις ΗΠΑ για μια άλλη μια περιοδεία δύο εβδομάδων.[117] Πριν από την περιοδεία, ο αμερικανικός Τύπος δημοσίευσε κριτικές για τη μουσική των Beatles, σηματοδοτώντας βελτίωση από την περιφρόνηση που είχε εκδηλωθεί για το συγκρότημα το 1964. Γραμμένα από μουσικολόγους, αυτά τα άρθρα έδειχναν τη συνειδητοποίηση από τα μέσα ενημέρωσης ότι, αντί να είναι μια παροδική μόδα, η μπιτλομανία είχε ριζώσει βαθύτερα στην κοινωνία.[118]

Η εμφάνιση των Beatles τον Αύγουστο του 1965 στο στάδιο Σι (φωτογραφία του 1964) ήταν η πρώτη του είδους της.

Η περιοδεία στις ΗΠΑ ξεκίνησε στο στάδιο Σι στη Νέα Υόρκη στις 15 Αυγούστου. Το κυκλικό στάδιο είχε κατασκευαστεί το προηγούμενο έτος και είχε καθίσματα τοποθετημένα σε τέσσερα αμφιθεατρικά επίπεδα, τα οποία στη συναυλία ήταν όλα γεμάτα.[117] Ήταν η πρώτη φορά που χρησιμοποιήθηκε για τέτοιο σκοπό ένα μεγάλο υπαίθριο στάδιο[119][120] και προσέλκυσε κοινό πάνω από 55.000 ατόμων – όντας η μεγαλύτερη ζωντανή συναυλία των Beatles.[117] Η εκδήλωση σημείωσε ρεκόρ συμμετοχής και εσόδων, με εισπράξεις 304.000 δολαρίων (ποσό αντίστοιχο με 2,94 εκ. δολάρια το 2019).[121][123] Σύμφωνα με την εφημερίδα New York Times, η συλλογική κραυγή που προερχόταν από το κοινό του σταδίου κλιμακώθηκε σε ένα επίπεδο που αντιπροσώπευε «την κλασική ελληνική έννοια της λέξης πανδαιμόνιο – την περιοχή όλων των δαιμόνων».[124] Το συγκρότημα έμεινε έκπληκτο με το θέαμα, ενώ ο Τζον Λένον αντέδρασε με γελοίες παρωδίες[125] κάνοντας τον Τζορτζ Χάρισον να γελάει υστερικά καθώς έπαιζαν το τελευταίο τραγούδι, το "I'm Down".[126][127] Ο Ρίνγκο Σταρ είπε αργότερα: «Νιώθω ότι σε εκείνη τη συναυλία ο Τζον σάλταρε... όχι ότι ήταν ψυχικά άρρωστος, αλλά τρελάθηκε... έπαιζε πιάνο με τους αγκώνες του».[126]

Η υπόλοιπη περιοδεία είχε εξαιρετική επιτυχία, με καλές ερμηνείες και στους δέκα σταθμούς της,[117] οι περισσότερες από τις οποίες πραγματοποιήθηκαν σε στάδια και αθλητικούς χώρους.[122] Στο Χιούστον, οι θαυμαστές έπεσαν πάνω στα φτερά του ναυλωμένου Lockheed Elektra των Beatles. Τρεις μέρες αργότερα, ένας από τους κινητήρες του αεροπλάνου πήρε φωτιά, με αποτέλεσμα το συγκρότημα να περάσει μια τρομαχτική δοκιμασία κατά την κάθοδό του στο Πόρτλαντ.[104][129] Μια 50λεπτη ταινία με τίτλο The Beatles at Shea Stadium μεταδόθηκε στο Ηνωμένο Βασίλειο τον Μάρτιο του 1966.[130] Κατά την άποψη του μουσικοκριτικού Ρίτσι Αντερμπέργκερ, «λίγες σεκάνς συναυλιών των Beatles είναι πιο συναρπαστικές από το φινάλε [της ταινίας] με το "I'm Down"».[131]

Το 1965, η επιρροή του συγκροτήματος στην αμερικανική νεολαία έγινε αντικείμενο καταδίκης από συντηρητικούς χριστιανούς όπως ο Μπομπ Λάρσον και ο Ντέιβιντ Νέμπελ.[132] Σε ένα γνωστό φυλλάδιο με τίτλο Ο κομμουνισμός, η ύπνωση, και οι Beatles, ο Νέμπελ έγραφε ότι οι Αμερικανοί πατριώτες «πολεμούσαν για τις ζωές μας και για τις ζωές των παιδιών μας» δίνοντας την προτροπή: «Ας φροντίσουμε ότι αυτοί οι τέσσερις αντίχριστοι μπίτνικ με μαλλιά-σφουγγαρίστρα να μην καταστρέψουν την ψυχική και συναισθηματική ισορροπία των παιδιών μας και, τελικά, τη χώρα μας».[49] Την ίδια χρονιά, ο Λένον παραπονέθηκε για την περιοδεία του 1965 στις ΗΠΑ: «Ο κόσμος έφερνε διαρκώς τυφλά, ανάπηρα και παραμορφωμένα παιδιά στο καμαρίνι μας και η μητέρα του αγοριού έλεγε: "Έλα, φίλα τον, ίσως του δώσεις πίσω την όρασή τους". Δεν είμαστε σκληροί. Έχουμε δει αρκετές τραγωδίες στο Μέρσεϊσαϊντ... Θα παραμείνουμε φυσιολογικοί, ακόμα κι αν αυτό μας σκοτώσει».[133]

Rubber Soul και περιοδεία 1965 στο Ηνωμένο Βασίλειο[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Στις 26 Οκτωβρίου 1965, 4.000 θαυμαστές συγκεντρώθηκαν έξω από τα ανάκτορα του Μπάκιγχαμ στο κεντρικό Λονδίνο, ενώ οι Beatles παραλάμβαναν τα παράσημά τους από τη βασίλισσα. Όσο το πλήθος φώναζε "Yeah, yeah, yeah!", ορισμένοι οπαδοί ξέφυγαν από τους αστυνομικούς και σκαρφάλωσαν στις πύλες του παλατιού.[134] Η αδυναμία να ταξιδέψουν χωρίς όχληση οδήγησε τους Beatles να εγκαταλείψουν τις ζωντανές τηλεοπτικές εμφανίσεις για την προώθηση των σινγκλ τους.[135] Τον Νοέμβριο, γύρισαν διαφημιστικά κλιπ για τα "We Can Work It Out" / "Day Tripper", για να παιχτούν σε εκπομπές όπως Ready Steady Go! και Top of the Pops. Αυτό απάλλαξε το συγκρότημα από την υποχρέωση να πηγαίνει σε τηλεοπτικά στούντιο σε όλο το Ηνωμένο Βασίλειο και τους επέτρεψε να επικεντρωθούν στην ηχογράφηση του επόμενου άλμπουμ τους, του Rubber Soul [136] Στη μελέτη της για τη μπιτλομανία, η κοινωνιολόγος Κάντι Λέοναρντ, λέει ότι το Rubber Soul δυσκόλεψε κάποιους νεαρούς θαυμαστές, λόγω του πιο προχωρημένου στιχουργικού και μουσικού του περιεχομένου, αλλά η κυκλοφορία του τον Δεκέμβριο του 1965 σηματοδότησε τη στιγμή που «οι Beatles ήρθαν να διαδραματίσουν έναν ρόλο στη ζωή των θαυμαστών και μια θέση στην ψυχή τους διαφορετική από οποιαδήποτε προηγούμενη σχέση θαυμαστών-ερμηνευτών».[137]

Το εξώφυλλο του δίσκου περιείχε μια παραμορφωμένη εικόνα των προσώπων των Beatles, που ωστόσο ήταν άμεσα αναγνωρίσιμα.[138][139] Η σουρεαλιστική του φύση οδήγησε ορισμένους θαυμαστές να γράψουν στο επίσημο fanzine του συγκροτήματος, το Beatles Monthly, ανησυχώντας ότι τα μέλη του γκρουπ έμοιαζαν με πτώματα.[138] Η Λέοναρντ γράφει ότι το Rubber Soul ξεκίνησε την "προσεκτική ακρόαση" των θαυμαστών των Beatles, ιδιαίτερα σε σχέση με τους στίχους των τραγουδιών, και ότι η παρατήρηση του εξωφύλλου ήταν μέρος της ακουστικής εμπειρίας.[137] Οι θαυμαστές γοητεύτηκαν από τη φωτογραφία και την αλλαγή στην εμφάνιση του συγκροτήματος. Στη μελέτη της Λέοναρντ, οι άνδρες θαυμαστές θυμήθηκαν τη σημασία των μακρύτερων μαλλιών, του διαφορετικού ντυσίματος και της συλλογικής αυτοπεποίθησης των μελών του συγκροτήματος. Η αντίδραση από τις γυναίκες θαυμάστριες διέφερε. Κάποια βρήκε το εξώφυλλο «πολύ αισθησιακό... έδειχναν ώριμοι και σέξι», ενώ μια άλλη το περιέγραψε ως «τρομακτικό, δύσκολο, δυσάρεστο», προσθέτοντας: «Έμοιαζαν απειλητικοί, σαν να κοιτούσαν από ψηλά ένα θύμα. Έμοιαζαν με τριχωτά μαμούθ, χαφετιά και τραχιά».[137]

Στο Ηνωμένο Βασίλειο, η κυκλοφορία του δίσκου συνοδεύτηκε από εικασίες ότι η επιτυχία του γκρουπ θα τελείωνε σύντομα, δεδομένου ότι τα περισσότερα εκεί μουσικά σχήματα ξεθώριασαν μετά από δύο ή τρία χρόνια επιτυχίας.[140] Οι Beatles είχαν επίσης αθετήσει τη σύμβαση και τις επιθυμίες του Μπράιαν Επστάιν μειώνοντας δραστικά το πρόγραμμα των συναυλιών τους το 1965[141] και απογοήτευσαν τους θαυμαστές τους αρνούμενοι να επαναλάβουν την ετήσια χριστουγεννιάτικη εκπομπή τους.[142] Στην περιοδείας του συγκροτήματος στο Ηνωμένο Βασίλειο τον Δεκέμβριο, ορισμένες εφημερίδες ανέφεραν ότι το πάθος των θαυμαστών φαινόταν να έχει μειωθεί. Στην κριτική του για την εναρκτήρια συναυλία στη Γλασκώβη, ο Άλαν Σμιθ του NME έγραψε ότι "η τρελή μπιτλομανία τελείωσε στα σίγουρα", παρά την επικράτηση "λιποθυμικών τάσεων και των κυμάτων από βροντερές κραυγές".[143] Μέχρι το τέλος της περιοδείας, ωστόσο, μετά από μια σειρά συναυλιών στο Λονδίνο, ο Σμιθ έγραψε: "χωρίς αμφιβολία, Η ΜΠΙΤΛΟΜΑΝΙΑ ΕΠΕΣΤΡΕΨΕ!"[144]

1966: Τελικές περιοδείες και αντιπαραθέσεις[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Γερμανία, Ιαπωνία και Φιλιππίνες[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Αφού πέρασαν τρεις μήνες μακριά από τα φώτα της δημοσιότητας στις αρχές του 1966, οι Beatles ήταν πρόθυμοι να απομακρυνθούν από τη συνταγή που τους επιβλήθηκε ως ποπ σταρ, τόσο στη μουσική τους όσο και στην παρουσίασή τους.[145] Η πρώτη τους πλήρης ομαδική δραστηριότητα της χρονιάς ήταν μια φωτογράφιση από τον φωτογράφο Ρόμπερτ Γουίτακερ,[146] ο οποίος, έχοντας ζήσει την μπιτλομανία σε όλη την περιοδεία του 1965 στις ΗΠΑ, προσπάθησε να εξανθρωπίσει το συγκρότημα και να αντικρούσει τις εντυπώσεις της εμβληματικής τους θέσης.[140] Μια φωτογραφία από τότε, που δείχνει το συγκρότημα ντυμένο με λευκές ποδιές κρεοπωλών, κομμάτια ωμό κρέας και μέλη από πλαστικές κούκλες, προτάθηκε αρχικά ως εικόνα εξωφύλλου ενός άλμπουμ στις ΗΠΑ με τίτλο Yesterday and Today.[140] Σε μια εξήγηση που έδωσε στη συνέχεια, ο Γουίτακερ είπε ότι το κρέας και τα τεμαχισμένα μέλη συμβόλιζαν τη βία πίσω από την μπιτλομανία και το τι θα τους έκαναν οι θαυμαστές χωρίς την παρουσία αυστηρών μέτρων ασφαλείας στις συναυλίες.[147]

Μέχρι το 1966, οι Beatles δεν ήταν πλέον πρόθυμοι να παίζουν σε μικρούς χώρους όπως οι κινηματογράφοι του Ηνωμένου Βασιλείου, αλλά συνέχιζαν να παίζουν σε μεγάλα στάδια.[104] Έδωσαν την τελευταία τους συναυλία στο Ηνωμένο Βασίλειο την 1η Μαΐου 1966 παίζοντας στο NME Poll-Winners Concert, που πραγματοποιήθηκε στο Empire Pool του βορειοδυτικού Λονδίνου.[148] Σε δημοσκόπηση που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Melody Maker, το 80% των ερωτηθέντων εξέφρασε βαθιά απογοήτευση που το γκρουπ δεν έδινε συναυλίες, τηλεοπτικές και ραδιοφωνικές εμφανίσεις και οι περισσότεροι από αυτούς τους αναγνώστες είπαν ότι η μπιτλομανία ήταν σε παρακμή.[149]

Η εμφάνιση των Beatles στο Budokan στο Τόκιο (φωτογραφία του 2009) προκάλεσε αντιπαραθέσεις, καθώς ο χώρος θεωρούνταν ιερός.

Αφού ολοκλήρωσαν την ηχογράφηση για τον δίσκο Revolver στα τέλη Ιουνίου, οι Beatles ξεκίνησαν περιοδεία συνδυάζοντας συναυλίες στη Δυτική Γερμανία, την Ιαπωνία και τις Φιλιππίνες . Η γερμανική αστυνομία χρησιμοποίησε δακρυγόνα και σκύλους για τον περιορισμό του πλήθους στο Έσσεν, ενώ στο Τόκιο εκδηλώθηκαν φόβοι τρομοκρατικής επίθεσης, αναγκάζοντας τα μέλη του γκρουπ να τεθούν υπό αυστηρά μέτρα ασφαλείας ως απάντηση στις απειλές θανάτου από τους σκληροπυρηνικούς οπαδούς της παράδοσης της χώρας.[140] Τον Ιούλιο, ενώ βρίσκονταν στις Φιλιππίνες, οι Beatles σνόμπαραν άθελά τους την πρώτη κυρία Ιμέλντα Μάρκος, η οποία τους περίμενε σε δεξίωσή της στο παλάτι της στη Μανίλα.[150] Ο Μπράιαν Επστάιν είχε απορρίψει την πρόσκληση για λογαριασμό του συγκροτήματος, καθώς δεν ήταν ποτέ πολιτική του να δέχεται τέτοιες επίσημες προσκλήσεις.[151] Προέκυψαν ταραχές που έθεσαν σε κίνδυνο το συγκρότημα το οποίο έφυγε με δυσκολία από τις Φιλιππίνες.[152]

Σύμφωνα με τον Στιβ Τέρνερ, η περιοδεία στις τρεις χώρες ανέδειξε τη σκοτεινή πλευρά της μπιτλομανίας. Ενώ τα πλήθη που διαπερνούσαν το αστυνομικό μπλόκο ήταν η μεγαλύτερη ανησυχία μέχρι το προηγούμενο έτος, οι κίνδυνοι πλέον «ήταν η εξέγερση του όχλου, η βία, οι πολιτικές αντιδράσεις και οι απειλές για δολοφονίες».[153]

«Πιο δημοφιλείς από τον Χριστό» και τρίτη περιοδεία στις ΗΠΑ[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Οι Beatles επέστρεψαν στις ΗΠΑ στις 11 Αυγούστου, λίγο μετά την κυκλοφορία του Revolver, για την τελευταία τους περιοδεία.[49] Αυτή συνέπεσε με μια θύελλα δημόσιων διαμαρτυριών που ξέσπασε στη χώρα λόγω της παρατήρησης του Τζον Λένον ότι οι Beatles είχαν γίνει πιο δημοφιλείς από τον Χριστό.[49][67][155] Ο Μπράιαν Επστάιν σκέφτηκε να ακυρώσει τις 14 συναυλίες της περιοδείας φοβούμενος για τη ζωή του συγκροτήματος λόγω της σφοδρότητας των διαμαρτυριών, που περιλάμβαναν δημόσιες καύσεις δίσκων των και ισχυρισμούς ότι οι Beatles ήταν «αντίχριστοι».[49] Στην περιοδεία σημειώθηκαν ταραχές και μια εμφάνιση σταμάτησε προσωρινά όταν μέλος του κοινού πέταξε μια κροτίδα, κάνοντας τους Beatles να πιστέψουν ότι τους πυροβολούσαν.[49] Δέχθηκαν επίσης τηλεφωνικές απειλές και η Κου Κλουξ Κλαν έκανε πικετοφορία σε κάποιες συναυλίες τους.[49] Μια ειδησεογραφική ομάδα του ITN που στάλθηκε από το Λονδίνο για να καλύψει τις ταραχές ανέφερε ότι πολλοί έφηβοι στη Ζώνη της Βίβλου των ΗΠΑ ήταν μεταξύ εκείνων που είχαν προσβληθεί από τους Beatles.[156] Τα σχόλια του Λένον δεν είχαν προκαλέσει καμία αναστάτωση όταν δημοσιεύθηκαν αρχικά στο Ηνωμένο Βασίλειο, τον Μάρτιο.[157] Ωστόσο, ο Τζον Γκριγκ, στη στήλη του για την εφημερίδα The Guardian, είχε χρησιμοποιήσει την περιγραφή του Λένον για τους μαθητές του Χριστού ως «χοντρούς και συνηθισμένους» για να περιγράψει τους θαυμαστές του συγκροτήματος: «Οι οπαδοί της μπιτλομανίας είναι σαφές εμπόδιο για τη βαθύτερη εκτίμηση των Beatles».[158]

Candlestick Park, ο τελευταίος συναυλιακός χώρος εμφάνισης των Beatles

Όταν το συγκρότημα έφτασε στη Νέα Υόρκη, η κίνηση στο κέντρο της πόλης σταμάτησε καθώς δύο θαυμάστριες, σκαρφαλωμένες σε περβάζι του 22ου ορόφου πάνω από την Έκτη Λεωφόρο, απειλούσαν να πηδήξουν αν δεν τις επισκέπτονταν οι Beatles. Έξω από το ξενοδοχείο Warwick, όπου έμενε το συγκρότημα, ακολούθησαν συγκρούσεις μεταξύ χριστιανών διαδηλωτών και πλήθους θαυμαστών.[159] Ωστόσο, στη διάρκεια της περιοδείας, ο αμερικανικός Τύπος άδραξε την ευκαιρία να προβλέψει το τέλος της μπιτλομανίας, αναφέροντας τις φωτιές και τις ραδιοφωνικές απαγορεύσεις ως επιβλαβείς παράγοντες για την απήχηση των Beatles στους εφήβους.[160]

Η αμερικανική περιοδεία ολοκληρώθηκε στις 29 Αυγούστου με μια συναυλία στο Candlestick Park του Σαν Φρανσίσκο.[49] Αν και εμπορικά επιτυχημένη, η περιοδεία είχε επηρεαστεί από την επικρατούσα ατμόσφαιρα ταραχών, καθώς υπήρχαν σειρές άδειων καθισμάτων σε ορισμένους χώρους[161] και, σύμφωνα με τον Σάφνερ, «τα ουρλιαχτά είχαν επίσης μειωθεί κάπως – περιστασιακά μπορούσε κανείς να ακούσει ακόμη και μουσικά τμήματα».[159]

Μέχρι το 1966 οι Beatles είχαν απογοητευτεί από τις περιοδείες και από την ποιότητα των ζωντανών εμφανίσεών τους, που ήταν τόσο αντίθετη με την ολοένα και πιο προχωρημένη μουσική που δημιουργούσαν στο στούντιο.[59][163] Ο Τζορτζ Χάρισον ήταν ο πρώτος που κουράστηκε από την μπιτλομανία, ενώ ο Πολ ΜακΚάρτνεϊ συνέχιζε να απολαμβάνει τη λατρεία. Ο ΜακΚάρτνεϊ τελικά υποχώρησε στην επιμονή των υπολοίπων να σταματήσει η περιοδεία τους προς το τέλος της.[148] Ο Λένον είπε ότι οι συναυλίες τους είχαν μετατραπεί σε «τελετές αγρίων φυλών», όπου τα πλήθη έρχονταν μόνο για να ουρλιάξουν.[164] Ο Χάρισον αργότερα παρομοίασε τη μπιτλομανία με την υπόθεση του μυθιστορήματος του Κεν Κέσεϊ Στη φωλιά του κούκου, "όπου είσαι λογικός ενώ όλοι γύρω σου είναι θεόμουρλοι".[165] Σύμφωνα με τον Ρίνγκο Σταρ, σταμάτησαν τις περιοδείες «την κατάλληλη στιγμή», αφού «τέσσερα χρόνια μπιτλομανίας θα ήταν αρκετά για οποιονδήποτε».[166]

Μετά τις περιοδείες[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Αποχώρηση από τις περιοδείες[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Οι Beatles δεν έδωσαν άλλες εμπορικές συναυλίες μετά το τέλος της περιοδείας τους στις ΗΠΑ το 1966 μέχρι τη διάλυσή τους το 1970, αντίθετα αφιέρωσαν τις προσπάθειές τους στη δημιουργία νέου υλικού στο στούντιο ηχογράφησης.[167] Στα τέλη του 1966, πολλοί νεαροί θαυμαστές από τις ΗΠΑ είχαν απομακρυνθεί προσωρινά από τους Beatles, καθώς είχαν βρει το Revolver υπερβολικά λιτό και χωρίς τη διασκεδαστική πτυχή που περίμεναν από τη μουσική του συγκροτήματος.[137] Διαισθανόμενοι το γεγονός αυτό, οι ανερχόμενοι κινηματογραφιστές του Χόλιγουντ Μπομπ Ράφελσον και Μπερτ Σνάιντερ δημιούργησαν τους The Monkees, μια εκπομπή με πρωταγωνιστές την ομώνυμη τετραμελή μπάντα στο καλούπι των Beatles[168] οπυ παρέπεμπε στο πνεύμα των ταινιών τους A Hard Day's Night και Help![169] Γνωρίζοντας άμεση εμπορική επιτυχία, οι Monkees αιχμαλώτισαν το εφηβικό κοινό[140][145] και προκάλεσαν τον ξέφρενο θαυμασμό της πρώτης εποχής της μπιτλομανίας.[170] Για τους νεότερους θαυμαστές των Beatles, μια εβδομαδιαία σειρά κινουμένων σχεδίων με τίτλο The Beatles διατήρησε την αθώα εικόνα των προηγούμενων ετών.[170]

Μετά την τελευταία τους περιοδεία, καθένα από τα μέλη του συγκροτήματος επικεντρώθηκε σε ξεχωριστά ενδιαφέροντα και έργα.[171] Η αδράνεια του γκρουπ και η έλλειψη νέας μουσικής παραγωγής φάνηκαν στα αποτελέσματα των δημοσκοπήσεων στο τέλος του έτους από περιοδικά όπως NME, Record Mirror και Bravo.[172][174] Τα σχόλιά τους στον τύπο αντανακλούσαν επίσης μια απογοήτευση από τη φήμη τους. Σε χαρακτηριστικό άρθρο στο περιοδικό Woman's Mirror, ο Ρίνγκο Σταρ φέρεται να είπε ότι η εικόνα τους είχε γίνει «παγίδα» στην οποία τους είχαν χώσει ως «Σιαμαία τετράδυμα που τρώνε από το ίδιο πιάτο», ενώ ο Τζον Λένον είπε: «Κατά κάποιον τρόπο, ελπίζουμε να έρθει η πτώση. Μια ωραία πτώση».[140][176]

Ο Τζον Λένον το 1967

Οι Beatles κυκλοφόρησαν ένα διπλό σινγκλ που περιείχε τα «Strawberry Fields Forever» και «Penny Lane» –τις πρώτες τους νέες μουσικές μετά το Revolver– τον Φεβρουάριο του 1967. Οι συνοδευτικές προωθητικές ταινίες περιείχαν εικόνες αβάν-γκαρντ και όχι ερμηνείες.[177] Επίσης, έδειξαν τα μέλη του συγκροτήματος με μουστάκια και γένια,[178][179] μια λεπτομέρεια που ερχόταν σε αντίθεση με την τότε συμβατική εμφάνιση των ποπ σταρ.[180][181] Οι ταινίες μπέρδεψαν πολλούς θαυμαστές τους[182] και προκάλεσαν δυσμενείς αντιδράσεις από το κοινό στο American Bandstand, την κορυφαία εκπομπή ποπ μουσικής στις ΗΠΑ.[183][148] Όταν το σινγκλ δεν κατάφερε να φτάσει στο νούμερο ένα στον κατάλογο του Record Retailer, τα βρετανικά πρακτορεία τύπου υπέθεσαν ότι η επιτυχία του γκρουπ είχε τελειώσει, με τίτλους όπως "Οι Beatles δεν καταφέρνουν να φτάσουν στην κορυφή", "Πρώτη φορά σε τέσσερα χρόνια" και " Έχει σκάσει η φούσκα;"[184] Ωστόσο, ο αμερικανικός Τύπος, ανταποκρινόμενος σε κριτικές των περιοδικών Time και Newsweek, επαίνεσε τα δύο τραγούδια για την πειραματική τους φύση. Σύμφωνα με τον συγγραφέα Μπέρναρντ Γκέντρον, «μια ενήλικη μπιτλομανία στην πραγματικότητα αντικατέστησε τη φαινομενικά ξεθωριασμένη "εφηβική" μπιτλομανία, αντικαθιστώντας τις κραυγές και τα τελετουργικά λατρείας με ρεπορτάζ που κόβουν την ανάσα και μεγαλοπρεπείς επαίνους».[160]

Το Sgt. Pepper's Lonely Hearts Club Band κυκλοφόρησε τον Μάιο και γνώρισε μεγάλη καλλιτεχνική και εμπορική επιτυχία. Σύμφωνα με τον Γκουλντ, το άλμπουμ έφερε αμέσως επανάσταση «τόσο στην αισθητική όσο και στα οικονομικά της δισκογραφικής παραγωγής με τρόπους που ξεπέρασαν κατά πολύ τις προηγούμενες ποπ εκρήξεις που προκλήθηκαν από το φαινόμενο του Έλβις του 1956 και το φαινόμενο της μπιτλομανίας του 1963».[185]

Τελικές δημόσιες συγκεντρώσεις[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η μπιτλομανία συνεχίστηκε σε μειωμένη κλίμακα μετά την αποχώρηση του συγκροτήματος από τις ζωντανές εμφανίσεις και στη σόλο καριέρα τους.[186] Στα τέλη Αυγούστου του 1967, 2.000 οπαδοί διαδήλωσαν έξω από το Στάδιο Σι επειδή το συγκρότημα δεν εμφανίστηκε στις ΗΠΑ εκείνο το καλοκαίρι.[187] Όταν οι Beatles πήγαν στη νότια Αγγλία για τα γυρίσματα της τηλεοπτικής τους ταινίας Magical Mystery Tour τον Σεπτέμβριο του 1967, ήταν η πρώτη ευκαιρία για πολλούς θαυμαστές τους να δουν το συγκρότημα μαζί μετά από περισσότερο από ένα χρόνο.[188] Ο Γκάβρικ Λούζι, βοηθός παραγωγής στην ταινία, θυμάται: «Μέναμε σε ένα μικρό ξενοδοχείο έξω από το Γουέστ Μόλινγκ και το πλήθος που ήρθε έσπρωξε το μπροστινό τζάμι του ξενοδοχείου».[189]

Η τελευταία μαζική επίδειξη θαυμασμού έλαβε χώρα στην παγκόσμια πρεμιέρα της ταινίας κινουμένων σχεδίων των Beatles Yellow Submarine,[190][191] που πραγματοποιήθηκε στο London Pavilion του Πικαντίλι Σέρκους στις 17 Ιουλίου 1968.[192] Στην εκδήλωση παρευρέθηκαν και τα τέσσερα μέλη του συγκροτήματος και, σύμφωνα με τον Μάιλς, «οι θαυμαστές ως συνήθως σταμάτησαν την κυκλοφορία και απέκλεισαν τους δρόμους».[192] Ένα σπάνιο παράδειγμα αλληλεπίδρασης των Beatles με τους θαυμαστές ήταν όταν γύρισαν ένα διαφημιστικό κλιπ για το σινγκλ τους "Hey Jude" τον Σεπτέμβριο του 1968, πλαισιωμένοι από κοινό στο στούντιο.[127] Ο Μαρκ Σίντεν, μετέπειτα ηθοποιός και σκηνοθέτης, θυμάται: «Ήταν η εποχή των κραυγών, αλλά κανείς δεν ούρλιαζε. Ξαφνικά βρισκόμασταν μπροστά στον Θεό. Μόνο έτσι μπορώ να το περιγράψω. Αυτοί οι άνθρωποι είχαν αλλάξει την ιστορία. Μεγαλώσαμε μαζί τους».[193]

Κοινωνικός αντίκτυπος[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Οι Beatles, κατά την άποψη του Γκουλντ, έγιναν εμβλήματα της αντικουλτούρας της δεκαετίας του 1960 και καταλύτης για τον μποέμικο τρόπο ζωής και τον ακτιβισμό για διάφορα κοινωνικά και πολιτικά θέματα, τροφοδοτώντας κινήματα όπως τα δικαιώματα των γυναικών και ο περιβαλλοντισμός.[49] Μια μελέτη του 1997 με τίτλο "Μπιτλομανία: Μια σεξουαλικά προκλητική καταναλωτική υποκουλτούρα;" υποστήριζε ότι η μπιτλομανία αποτελούσσε μια πρωτοφεμινιστική επίδειξη της γυναικείας δύναμης.[194] Ο Ντέρεκ Τέιλορ, υπεύθυνος τύπου του συγκροτήματος το 1964 και από το 1968 μέχρι τη διάλυσή τους, περιέγραψε τη σχέση μεταξύ των Beatles και των θαυμαστριών τους ως «το μεγαλύτερο ειδύλλιο του εικοστού αιώνα».[180]

Το πρώτο συγκρότημα μετά τους Beatles που έτυχε ευρείας προσοχής από τους θαυμαστές του στο Ηνωμένο Βασίλειο ήταν οι T.Rex[195], ένα glam-rock συγκρότημα με επικεφαλής τον Μαρκ Μπόλαν.[196] Στις αρχές της δεκαετίας του 1970, η φρενίτιδα των θαυμαστών γύρω από το συγκρότημα συγκρίθηκε με την μπιτλομανία και έγινε γνωστή ως "μπολανμανία"[197] και "T.Rextasy".[196][198] Την ίδια δεκαετία, ο βρετανικός Τύπος επινόησε τον όρο "ρολερμανία" για τη λατρεία που έδειχναν οι θαυμάστριές τους στους Bay City Rollers.[199] Γράφοντας στην εφημερίδα The Observer το 2013, ο Ντόριαν Λίνσκεϊ είπε ότι «τα θέματα της μπιτλομανίας έχουν επαναληφθεί σε εκδηλώσεις θαυμαστών από τους Bay City Rollers έως τους Bros και από τους East 17 έως του One Direction: οι κραυγές, οι ουρές, η αναμονή, η λαχτάρα, η συλλογή τροπαίων, η λαχτάρα για ακόμη και την πιο σύντομη επαφή».[5] Στο βιβλίο Εγκυκλοπαίδεια του κλασικού ροκ, αναφέρεται ότι ενώ αγορίστικες μπάντες όπως οι One Direction συνεχίζουν να προσελκύουν κοριτσίστικο κοινό που ουρλιάζει, «κανένα από αυτά τα σχήματα δεν προώθησε την ποπ κουλτούρα και δεν πέτυχε το εύρος και το βάθος της λατρείας των Beatles».[200] Ο Αντρέ Μιλάρντ γράφει ότι, όπως «το ύψος και η αγριότητα» της μπιτλομανίας ξεπέρασε κατά πολύ τις σκηνές λατρείας για τους Φρανκ Σινάτρα, Έλβις Πρίσλεϊ και Τζόνι Ρέι, «κανείς στην ποπ ψυχαγωγία δεν κατάφερε να επαναλάβει αυτή τη στιγμή με όλη της την οικονομική και πολιτισμική σημασία».[201]

Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  1. ↑ Καπράνος, Άκης (2 Σεπτεμβρίου 2016). «Ολη η μπιτλομανία σε ένα ντοκιμαντέρ». Τα Νέα. Ανακτήθηκε στις 15 Απριλίου 2024. 
  2. ↑ Τσαντάκη, Σάντυ (10 Δεκεμβρίου 2009). «Η μπιτλομανία καλά κρατεί…». Η Καθημερινή (στα greek). Ανακτήθηκε στις 15 Απριλίου 2024. CS1 maint: Μη αναγνωρίσιμη γλώσσα (link)
  3. ↑ «Η «μπιτλομανία» επιστρέφει με αφορμή την κυκλοφορία ενός βιβλίου». in.gr. 15 Δεκεμβρίου 2000. Ανακτήθηκε στις 15 Απριλίου 2024. 
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 4,4 4,5 4,6 Stanley 2014, σελ. 85.
  5. ↑ 5,0 5,1 Lynskey, Dorian (28 September 2013). «Beatlemania: 'the screamers' and other tales of fandom». The Guardian. https://www.theguardian.com/music/2013/sep/29/beatlemania-screamers-fandom-teenagers-hysteria. Ανακτήθηκε στις 23 September 2014. 
  6. ↑ Doggett 2015, σελ. 323.
  7. ↑ Johnson, Paul (28 February 1964). «The Menace of Beatlism». New Statesman. 
  8. ↑ «From the archive: The Menace of Beatlism». New Statesman. 2014. https://www.newstatesman.com/culture/2014/08/archive-menace-beatlism. 
  9. ↑ Lewisohn 2002, σελ. 46.
  10. ↑ Miles 2001, σελ. 113.
  11. ↑ Roberts 2001, σελ. 103.
  12. ↑ 12,0 12,1 12,2 12,3 12,4 12,5 12,6 Pawlowski 1990.
  13. ↑ 13,0 13,1 13,2 13,3 13,4 13,5 13,6 13,7 13,8 Miles 2001.
  14. ↑ «The Beatles on Tour 1963 to 1966». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 6 Μαΐου 2009. Ανακτήθηκε στις 30 Μαΐου 2009. 
  15. ↑ Pawlowski 1990, σελίδες 128–129.
  16. ↑ Lennon's son Julian was born on 8 April 1963. Lennon visited the hospital to see his wife and meet his new son for the first time, but he attempted to disguise himself to prevent people in the hospital from recognising him.[15]
  17. ↑ Murashev, Dmitry. «Beatles history – 1963 year». Dmbeatles.com. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 20 Απριλίου 2009. Ανακτήθηκε στις 27 Μαΐου 2009. 
  18. ↑ Pawlowski 1990, σελ. 124.
  19. ↑ Roberts 2001, σελ. 382.
  20. ↑ Lewisohn 2005, σελ. 9.
  21. ↑ Roberts 2001, σελ. 344.
  22. ↑ Pawlowski 1990, σελ. 132.
  23. ↑ 23,0 23,1 Doggett 2015, σελ. 321.
  24. ↑ 24,0 24,1 Davies 1968, σελ. 202.
  25. ↑ Lewisohn 2010, σελ. 115.
  26. ↑ Emerick & Massey 2006.
  27. ↑ Lewisohn 2005, σελ. 35.
  28. ↑ 28,0 28,1 MacDonald 1998, σελ. 75.
  29. ↑ 29,0 29,1 Pawlowski 1990, σελ. 146.
  30. ↑ 30,0 30,1 Wickman, Forrest (24 Οκτωβρίου 2013). «When Did "Beatlemania" Actually Start?». Slate Magazine. Ανακτήθηκε στις 18 Δεκεμβρίου 2018. 
  31. ↑ 31,0 31,1 31,2 Miles 2001, σελ. 111.
  32. ↑ 32,0 32,1 Pawlowski 1990, σελ. 150.
  33. ↑ Pawlowski 1990, σελίδες 175–176.
  34. ↑ Ed Sullivan was also among those held up at Heathrow. He was told the reason for the delay and responded: "Who the hell are The Beatles?"[33]
  35. ↑ Pawlowski 1990, σελ. 153.
  36. ↑ Millard 2012.
  37. ↑ Doggett 2015, σελ. 322.
  38. ↑ Lewisohn 2002, σελ. 48.
  39. ↑ Gould 2007, σελ. 342.
  40. ↑ Lewisohn 2002.
  41. ↑ Miles 2001, σελίδες 111–12.
  42. ↑ On 4 November, the Beatles sang before the Queen Mother and Princess Margaret at the Royal Variety Performance, sharing the large bill with non-pop acts including Marlene Dietrich and Harry Secombe.[41]
  43. ↑ Lipman, Maureen (2014-08-28). «Forty pairs of abandoned knickers: Maureen Lipman on the Fab Four in Hull». New Statesman. http://www.newstatesman.com/culture/2014/08/forty-pairs-abandoned-knickers-maureen-lipman-fab-four-hull. Ανακτήθηκε στις 21 November 2014. 
  44. ↑ 44,0 44,1 Miles 2001, σελ. 121.
  45. ↑ Chris Charlesworth, subsequently a Melody Maker journalist, recalled of the Bradford show: "There were very few boys in the audience ... I couldn't hear a note they sang or played [above the girls' screams] ... but it was the most exciting thing I'd ever seen in my life – an unbelievable experience. The next day all I could think about was getting a guitar."[44]
  46. ↑ Runtagh, Jordan (15 December 2017). «Beatles' Rare Fan-Club Christmas Records: A Complete Guide». Rolling Stone. https://www.rollingstone.com/music/music-lists/beatles-rare-fan-club-christmas-records-a-complete-guide-120854/the-beatles-christmas-record-1963-121068/. Ανακτήθηκε στις 16 March 2020. 
  47. ↑ Turner 2016, σελ. 35.
  48. ↑ Harry 2000, σελ. 225.
  49. ↑ 49,00 49,01 49,02 49,03 49,04 49,05 49,06 49,07 49,08 49,09 49,10 49,11 49,12 49,13 49,14 49,15 49,16 49,17 49,18 49,19 Gould 2007.
  50. ↑ Gould 2007, σελ. 196.
  51. ↑ 51,0 51,1 51,2 51,3 Greenberg, Steve (7 Φεβρουαρίου 2014). «How the Beatles Went Viral: Blunders, Technology & Luck Broke the Fab Four in America». billboard.com. Ανακτήθηκε στις 18 Δεκεμβρίου 2018. 
  52. ↑ «Being for the benefit of Mr. (Cron)Kite». Dailynightly.msnbc.msn.com. 18 Νοεμβρίου 1963. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 14 Οκτωβρίου 2010. Ανακτήθηκε στις 29 Αυγούστου 2011. 
  53. ↑ The Beatles' first appearance on American TV – NBC News. 21 Νοεμβρίου 2013. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 21 Δεκεμβρίου 2021. Ανακτήθηκε στις 5 Σεπτεμβρίου 2019. 
  54. ↑ «Remembering Walter Cronkite». CBS News. 19 July 2009. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2009-07-25. https://web.archive.org/web/20090725130633/http://www.cbsnews.com/stories/2009/07/19/broadcasts/main5173249_page3.shtml. Ανακτήθηκε στις 22 July 2009. 
  55. ↑ 55,0 55,1 Lloyd Vries (16 January 2004). «Beatles' 'Helping Hand' Shuns Fame». CBS News. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 6 August 2017. https://web.archive.org/web/20170806140924/http://www.cbsnews.com/news/beatles-helping-hand-shuns-fame/. Ανακτήθηκε στις 28 June 2017. 
  56. ↑ 56,0 56,1 Lewis, Martin (18 Ιουλίου 2009). «Tweet The Beatles! How Walter Cronkite Sent The Beatles Viral ... in 1963!». The Huffington Post. Ανακτήθηκε στις 18 Δεκεμβρίου 2018. 
  57. ↑ Lewisohn 2010.
  58. ↑ Stark 2005, σελ. 40.
  59. ↑ 59,0 59,1 Doggett 2015.
  60. ↑ Pawlowski 1990, σελ. 175.
  61. ↑ Spitz 2005, σελ. 458.
  62. ↑ Gould 2007, σελ. 1.
  63. ↑ Spitz 2005, σελ. 459.
  64. ↑ Gould 2007, σελ. 3.
  65. ↑ Spitz 2005, σελ. 462.
  66. ↑ Spitz 2005, σελ. 464.
  67. ↑ 67,0 67,1 Gilliland 1969.
  68. ↑ Kozinn, Allan (6 February 2004). «Critic's Notebook; They Came, They Sang, They Conquered». The New York Times. https://www.nytimes.com/2004/02/06/movies/critic-s-notebook-they-came-they-sang-they-conquered.html?scp=3&sq=Beatles+Ed+Sullivan+show&st=nyt. Ανακτήθηκε στις 4 June 2008. 
  69. ↑ Gould 2007, σελ. 4.
  70. ↑ Romanowski 2006, σελ. 214.
  71. ↑ 71,0 71,1 Schaffner 1978, σελ. 9.
  72. ↑ Gendron 2002, σελ. 166.
  73. ↑ Lewisohn 2002, σελ. 49.
  74. ↑ Writing for Mojo in 2002, Lewisohn said that while some people dismiss the Kennedy association as "psychobabble", "it does make sense."[73]
  75. ↑ «The Beatles Meet The Beatles! Chart History». billboard.com. Ανακτήθηκε στις 18 Δεκεμβρίου 2018. 
  76. ↑ «Billboard Hot 100». billboard.com. 
  77. ↑ Caulfield, Keith· Trust, Gary· Letkemann, Jessica (7 Φεβρουαρίου 2014). «The Beatles' American Chart Invasion: 12 Record-Breaking Hot 100 & Billboard 200 Feats». billboard.com. 
  78. ↑ 78,0 78,1 Szatmary, David P. (2014). Rockin' in Time: A Social History of Rock-and-Roll. Pearson. p. 105.
  79. ↑ «The Beatles The Beatles' Second Album Chart History». billboard.com. Ανακτήθηκε στις 18 Δεκεμβρίου 2018. 
  80. ↑ Miles 2001, σελ. 147.
  81. ↑ 81,0 81,1 The Beatles 2000, σελ. 142.
  82. ↑ The Beatles 2000, σελ. 143.
  83. ↑ Lennon said it was especially common in the US, where nurses or mothers would bring blind children and "cripples" backstage in the belief that a Beatle's touch could cure them.[82] The band took to signalling roadie Mal Evans with the words "Cripples, Mal!", which became a code for him to remove any visitors the Beatles did not wish to see.[81]
  84. ↑ Hertsgaard 1996, σελ. 90.
  85. ↑ 85,0 85,1 Schaffner 1978, σελ. 31.
  86. ↑ Spitz 2005, σελ. 509.
  87. ↑ 87,0 87,1 Miles 2001, σελ. 148.
  88. ↑ Badman, Keith (2002). «Aussie Rulers». Mojo Special Limited Edition: 1000 Days of Beatlemania (The Early Years – April 1, 1962 to December 31, 1964). London: Emap. σελ. 111. 
  89. ↑ Clayson 2003a, σελ. 75.
  90. ↑ During the group's years on the Hamburg club circuit, Lennon had taken to giving mock-Hitler tirades from the stage and baiting audiences with jokes about Germany's loss in World War II.[89]
  91. ↑ 91,0 91,1 91,2 Gould 2007, σελ. 341.
  92. ↑ 92,0 92,1 Millard 2012, σελ. 26.
  93. ↑ Miles 2001, σελ. 151.
  94. ↑ Miles 2001, σελ. 152.
  95. ↑ Miles 2001, σελ. 154.
  96. ↑ The Beatles 2000, σελ. 144.
  97. ↑ According to Aspinall, a fellow Liverpudlian, Lennon's "Hitler bit on the balcony" was an example of his irreverent attitude in high-pressure situations. Aspinall recalled, "Nobody seemed to pick up on it."[96]
  98. ↑ Stanley 2014, σελ. 79.
  99. ↑ «The Beatles A Hard Day's Night (Soundtrack) Chart History». billboard.com. Ανακτήθηκε στις 18 Δεκεμβρίου 2018. 
  100. ↑ Mawer, Sharon (Μαΐου 2007). «Album Chart History: 1964». The Official UK Charts Company. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 17 Δεκεμβρίου 2007. Ανακτήθηκε στις 1 Ιανουαρίου 2020. 
  101. ↑ Hibbert, Tom (June 1992). «Who the Hell Does Ringo Starr Think He Is?». Q.  Available at Rock's Backpages (subscription required).
  102. ↑ 102,0 102,1 102,2 102,3 Gould 2007, σελ. 249.
  103. ↑ «The Beatles banned segregated audiences, contract shows» (στα αγγλικά). BBC News. 2011-09-18. https://www.bbc.com/news/entertainment-arts-14963752. Ανακτήθηκε στις 2024-04-10. 
  104. ↑ 104,0 104,1 104,2 Spitz 2005.
  105. ↑ Miles 2001, σελ. 166.
  106. ↑ Spitz 2005, σελ. 524.
  107. ↑ Miles 2001, σελ. 168.
  108. ↑ The Beatles 2000, σελ. 155.
  109. ↑ Millard 2012, σελ. 27.
  110. ↑ Miles 2001, σελ. 165.
  111. ↑ Scaduto, Anthony (16 March 1972). «Bob Dylan: An Intimate Biography, Part Two». Rolling Stone. https://www.rollingstone.com/music/music-news/bob-dylan-an-intimate-biography-part-two-237760/. 
  112. ↑ Jackson 2015, σελίδες 13–14.
  113. ↑ Dylan recalled in 1971: "I just kept it to myself that I really dug them. Everybody else thought they were for the teenyboppers, that they were gonna pass right away. But it was obvious to me that they had staying power."[111] During their first meeting, Dylan answered the constantly ringing telephone in the band's hotel suite, saying, "This is Beatlemania here."[112]
  114. ↑ Miles 2001, σελ. 177.
  115. ↑ Womack 2014.
  116. ↑ Womack 2014, σελ. 93.
  117. ↑ 117,0 117,1 117,2 117,3 Gould 2007, σελ. 281.
  118. ↑ Gendron 2002, σελ. 174.
  119. ↑ Badman 1999, σελ. 193.
  120. ↑ Jackson 2015, σελ. 165.
  121. ↑ Jackson 2015, σελ. 166.
  122. ↑ 122,0 122,1 122,2 Spitz 2005, σελ. 578.
  123. ↑ The group played a standard 30-minute set. Their earnings were estimated at $100 (equivalent to $NaN in 2019) for each second they were on stage.[122]
  124. ↑ Spitz 2005, σελ. 577.
  125. ↑ Ingham 2006, σελ. 31.
  126. ↑ 126,0 126,1 The Beatles 2000, σελ. 187.
  127. ↑ 127,0 127,1 Unterberger 2006.
  128. ↑ Harrison 2002, σελ. 41.
  129. ↑ Witnessing the scene at Houston, Lennon joked, "It happens every time we come to Texas, we nearly get killed."[122] In the early 1970s, Harrison met with their tour pilot who told him that the Elektra would routinely be riddled with bullet-holes – a result of fans' jealous boyfriends shooting at the plane on the runway.[128]
  130. ↑ Rodriguez 2012, σελ. 241.
  131. ↑ Unterberger 2006, σελ. 315.
  132. ↑ Frontani 2007, σελ. 95.
  133. ↑ Miles 2001, σελ. 244.
  134. ↑ Miles 2001, σελ. 213.
  135. ↑ The Beatles 2000, σελ. 214.
  136. ↑ Miles 2001, σελ. 215.
  137. ↑ 137,0 137,1 137,2 137,3 Leonard 2014.
  138. ↑ 138,0 138,1 Schaffner 1978, σελ. 49.
  139. ↑ Everett 2001.
  140. ↑ 140,0 140,1 140,2 140,3 140,4 140,5 Turner 2016.
  141. ↑ Unterberger 2006, σελ. 141.
  142. ↑ Everett 2001, σελ. 335.
  143. ↑ Turner 2016, σελ. 22.
  144. ↑ Turner 2016, σελ. 29.
  145. ↑ 145,0 145,1 Savage 2015.
  146. ↑ Savage 2015, σελ. 126.
  147. ↑ Turner 2016, σελ. 122.
  148. ↑ 148,0 148,1 148,2 Rodriguez 2012.
  149. ↑ Spitz 2005, σελ. 609.
  150. ↑ Spitz 2005, σελ. 619.
  151. ↑ Spitz 2005, σελ. 620.
  152. ↑ Spitz 2005, σελ. 623.
  153. ↑ Turner 2016, σελ. 254.
  154. ↑ Schaffner 1978, σελ. 55.
  155. ↑ This development followed the controversy surrounding the artwork for Yesterday and Today in June, which was soon withdrawn and replaced with another group portrait.[154]
  156. ↑ Savage 2015, σελ. 326.
  157. ↑ Miles 2001, σελ. 227.
  158. ↑ Turner 2016, σελ. 106.
  159. ↑ 159,0 159,1 Schaffner 1978, σελ. 58.
  160. ↑ 160,0 160,1 Gendron 2002.
  161. ↑ Gould 2007, σελ. 347.
  162. ↑ Savage 2015, σελίδες 315–16.
  163. ↑ Author Jon Savage describes the band's career as inhabiting "two separate time zones" by the summer of 1966 – "their present as increasingly experimental artists, and the past of Beatlemania".[162]
  164. ↑ The Beatles 2000, σελ. 229.
  165. ↑ Harrison 2002, σελ. 43.
  166. ↑ Clayson 2003b, σελ. 152.
  167. ↑ Miles 1997.
  168. ↑ Gould 2007, σελ. 373.
  169. ↑ Stanley 2014, σελ. 205.
  170. ↑ 170,0 170,1 Schaffner 1978, σελ. 84.
  171. ↑ Gould 2007, σελ. 367.
  172. ↑ Clayson 2003b, σελ. 153.
  173. ↑ Rodriguez 2012, σελίδες 184–85.
  174. ↑ In the NME's readers poll, they came second to the Beach Boys in the top World Vocal Group category, marking the only year between 1963 and 1969 that the Beatles did not win in that category.[173]
  175. ↑ Savage 2015, σελ. 545.
  176. ↑ The same writer, Maureen Cleave, cited a comment by Harrison in her round-up of 1966 for The Evening Standard: "If we do slip [in popularity], so what? ... Being a Beatle isn't the living end."[175]
  177. ↑ Hertsgaard 1996.
  178. ↑ Schaffner 1978, σελ. 69.
  179. ↑ Ingham 2006, σελ. 165.
  180. ↑ 180,0 180,1 Frontani 2007.
  181. ↑ Turner 2016, σελ. 393.
  182. ↑ Courrier 2009.
  183. ↑ Wawzenek, Bryan (12 Μαρτίου 2017). «50 Years Ago Today: The Beatles Debut New Image with 'Strawberry Fields Forever', 'Penny Lane' Videos». Ultimate Classic Rock. Ανακτήθηκε στις 13 Δεκεμβρίου 2017. 
  184. ↑ Harry 2002, σελ. 714.
  185. ↑ Gould 2007, σελ. 418.
  186. ↑ Frontani 2007, σελ. 237.
  187. ↑ Miles 2001, σελ. 276.
  188. ↑ Winn 2009, σελ. 123.
  189. ↑ Neaverson, Bob (1997). The Beatles Movies. London: Cassell. σελ. 53. ISBN 978-0-304337965. 
  190. ↑ Schaffner 1978, σελ. 99.
  191. ↑ Gould 2007, σελ. 484.
  192. ↑ 192,0 192,1 Miles 2001, σελ. 303.
  193. ↑ Pinchabout, Emma (6 March 2009). «Marc Sinden on John Lennon: We were in the presence of God». Liverpool Daily Post. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 10 March 2009. https://web.archive.org/web/20090310053521/http://www.liverpooldailypost.co.uk/liverpool-life-features/liverpool-special-features/2009/03/06/marc-sinden-on-john-lennon-we-were-in-the-presence-of-god-92534-23077241. Ανακτήθηκε στις 10 May 2019. 
  194. ↑ Kimsey 2016.
  195. ↑ Morgan & Wardle 2015, σελ. 153.
  196. ↑ 196,0 196,1 Schaffner 1978, σελ. 151.
  197. ↑ Clayson 2003b, σελ. 226.
  198. ↑ Woffinden 1981, σελ. 68.
  199. ↑ Clayson 2003b, σελ. 216.
  200. ↑ Luhrssen & Larson 2017, σελ. 27.
  201. ↑ Millard 2012, σελ. 22.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  • Πολυμέσα σχετικά με το θέμα Beatlemania στο Wikimedia Commons
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Μπιτλομανία&oldid=10538048"