Στανισουάβα Βαλασιέβιτς

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Στανισουάβα Βαλασιέβιτς
Γενικές πληροφορίες
Όνομα στη
μητρική γλώσσα		Stella Walsh Olson (Αγγλικά)
Γέννηση13  Απριλίου 1911[1][2]
Βιεσχόβνια
Θάνατος4  Δεκεμβρίου 1980[3][4]
Κλίβελαντ
Αιτία θανάτουτραύμα από πυροβολισμό
Συνθήκες θανάτουληστεία
Τόπος ταφήςCalvary Cemetery
ΨευδώνυμοStella Walsh
Χώρα πολιτογράφησηςΗνωμένες Πολιτείες Αμερικής (από 1947)
Πολωνία
Ύψος174 cm Edit this on Wikidata
Βάρος60 kg Edit this on Wikidata
Εκπαίδευση και γλώσσες
Ομιλούμενες γλώσσεςΠολωνικά
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότηταδρομέας ταχύτητας
αθλητής του στίβου
Περίοδος ακμής1928 - 1946
Αξιώματα και βραβεύσεις
ΒραβεύσειςΧρυσός Σταυρός της Αξίας (1932)
Αθλητική Προσωπικότητα της Χρονιάς της Πολωνίας (1934)
Αθλητική Προσωπικότητα της Χρονιάς της Πολωνίας (1933)
Αθλητική Προσωπικότητα της Χρονιάς της Πολωνίας (1932)
Αθλητική Προσωπικότητα της Χρονιάς της Πολωνίας (1930)
Αργυρός Σταυρός της Αξίας[5]
Commons page Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα

Η Στανισουάβα Βαλασιέβιτς (πολωνικά: Stanisława Walasiewicz) (3 Απριλίου 1911 - 4 Δεκεμβρίου 1980), επίσης γνωστή ως Στεφανία Βαλασιέβιτς[6] και Στέλλα Ουόλς (Stella Walsh),[7] ήταν Πολωνή-Αμερικανίδα αθλήτρια του στίβου, η οποία ήταν χρυσή Ολυμπιονίκης στα 100 μέτρα. Γεννημένη στην Πολωνία και μεγαλωμένη στις Ηνωμένες Πολιτείες, έγινε Αμερικανίδα υπήκοος το 1947.

Υπόβραθρο[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η Βαλασιέβιτς γεννήθηκε στις 3 Απριλίου 1911 στη Βιεσχόβνια (τώρα στο Πόβιατ Μπροντνίτσα), στην Πολωνία του Συνεδρίου.[8] Η οικογένειά της μετανάστευσε στις Ηνωμένες Πολιτείες όταν ήταν τριών μηνών. Οι γονείς της, Γιούλιαν και Βερονίκα Βαλασιέβιτς, εγκαταστάθηκαν στο Κλίβελαντ του Οχάιο, όπου ο πατέρας της βρήκε δουλειά ως εργάτης σε χαλυβουργείο.[9] Η οικογένειά της την αποκαλούσε Στάσια (Stasia), ένα κοινό πολωνικό υποκοριστικό του χριστιανικού της ονόματος, το οποίο αργότερα οδήγησε στο παρατσούκλι Στέλλα, όπως ήταν γνωστή στις Ηνωμένες Πολιτείες.[9]

Αθλητική καριέρα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το 1927, η Βαλασιέβιτς προκρίθηκε για μια θέση στα προκριματικά για την αμερικανική Ολυμπιακή ομάδα που ξεκίνησε από την εφημερίδα Cleveland Press. Ωστόσο, η Βαλασιέβιτς δεν ήταν Αμερικανίδα υπήκοος και δεν μπορούσε να λάβει υπηκοότητα επειδή ήταν κάτω των 21 ετών, επομένως δεν μπορούσε να αγωνιστεί.[9] Η επιτυχία της Χαλίνα Κονοπάτσκα, μιας Πολωνής αθλήτριας που κέρδισε το χρυσό μετάλλιο στη δισκοβολία στους Θερινούς Ολυμπιακούς Αγώνες του 1928 του 1928, ενέπνευσε την Βαλασιέβιτς να ενταχθεί στο τοπικό παράρτημα του Σόκουου, μιας πολωνικής αθλητικής και πατριωτικής οργάνωσης που δραστηριοποιείται στην πολωνική διασπορά. Κατά τη διάρκεια της πανσλαβικής αγωνιστικής συνάντησης του κινήματος Σόκουου στο Πόζναν, σημείωσε τις πρώτες σημαντικές διεθνείς νίκες της. Κέρδισε πέντε χρυσά μετάλλια στα 60 μέτρα, στα 100 μέτρα, στα 200 μέτρα και στα 400 μέτρα, καθώς και στο άλμα εις μήκος.[9] Της ζητήθηκε να παραμείνει στην Πολωνία και να ενταχθεί στην εθνική αθλητική ομάδα της Πολωνίας και συνέχισε να τρέχει σε αμερικανικούς και αγώνες.

Η Βαλασιέβιτς συνέχισε να αγωνίζεται ως ερασιτέχνης, ενώ εργαζόταν και ως υπάλληλος στο Κλίβελαντ. Την περίοδο που οδήγησε στους Θερινούς Ολυμπιακούς Αγώνες του 1932, κέρδισε τα αμερικανικά εθνικά πρωταθλήματα στις 100 γιάρδες (1930), 220 γιάρδες (1930–1) και στο άλμα εις μήκος (1930).[10] Για τη συμμετοχή της σε διακρατικά αθλητικά πρωταθλήματα, η πόλη του Κλίβελαντ την βράβευσε με ένα αυτοκίνητο.[9][11] Της προσφέρθηκε η αμερικανική υπηκοότητα. Ωστόσο, μόλις δύο ημέρες πριν δώσει τον όρκο της ιθαγένειας, άλλαξε γνώμη και αντ΄ αυτού υιοθέτησε την πολωνική υπηκοότητα, που της προσφέρθηκε από το πολωνικό προξενείο στη Νέα Υόρκη.[9][12] Το 1930, επιλέχθηκε ως η πιο δημοφιλής Πολωνή αθλήτρια από τους αναγνώστες της καθημερινής εφημερίδας Przegląd Sportowy (Αθλητική Ανασκόπηση).[13]

Στους Θερινούς Ολυμπιακούς Αγώνες του 1932, η Βαλασιέβιτς εκπροσώπησε την Πολωνία. Στα 100 μ., ισοφάρισε το τότε παγκόσμιο ρεκόρ των 11,9 δευτερολέπτων και κατέκτησε το χρυσό μετάλλιο. Την ίδια μέρα, τερμάτισε 6η, μεταξύ 9 αθλητών, στο αγώνισμα της δισκοβολίας.[14] Με την επιστροφή της στην Πολωνία, έγινε σχεδόν αμέσως μια γνωστή προσωπικότητα. Την υποδέχτηκε πλήθος κόσμου στο λιμάνι της Γκντίνια και λίγες μέρες αργότερα της απονεμήθηκε ο Χρυσός Σταυρός της Αξίας για τα επιτεύγματά της. Επιλέχθηκε ξανά η πιο δημοφιλής Πολωνή αθλήτρια και κράτησε αυτόν τον τίτλο για τρία χρόνια.[13]

Την άνοιξη του 1933, εμφανίστηκε στο Πρωτάθλημα της Βαρσοβίας, όπου κατέκτησε 9 χρυσά μετάλλια στον στίβο, συμπεριλαμβανομένων 80 μέτρων μετ΄ εμποδίων, 4 × 200 σκυταλοδρομίας και άλματος εις μήκος.[15] Στις 17 Σεπτεμβρίου 1933, στο Πόζναν, έσπασε δύο παγκόσμια ρεκόρ σε μια μέρα: 7,4 δευτερόλεπτα στα 60 μέτρα και 11,8 δευτερόλεπτα στα 100 μέτρα. Η Ολυμπιακή της επιτυχία της χάρισε επίσης υποτροφία στο Ινστιτούτο Φυσικής Αγωγής της Βαρσοβίας, όπου γνώρισε μερικούς από τους πιο αξιόλογους Πολωνούς αθλητές της εποχής, συμπεριλαμβανομένων των Γιαντβίγκα Βάις, Μάρια Κφασνιέφσκα και Γιάνους Κουσοτσίνσκι.

Στους Ολυμπιακούς Αγώνες του 1936 στο Βερολίνο, προσπάθησε να υπερασπιστεί τον Ολυμπιακό της τίτλο στα 100 μέτρα, αλλά η Χέλεν Στίβενς από τις ΗΠΑ την κέρδισε για 0,02 δευτερόλεπτα, με την Βαλασιέβιτς να κερδίζει το αργυρό μετάλλιο. Κατά ειρωνικό τρόπο, η Στίβενς κατηγορήθηκε από έναν δημοσιογράφο πολωνικής εφημερίδας ότι ήταν άνδρας και αναγκάστηκε να υποβληθεί σε έλεγχο των γεννητικών οργάνων, που επιβεβαίωσε το φύλο της ως γυναίκα.

Μετά τους Ολυμπιακούς Αγώνες, η Βαλασιέβιτς μετακόμισε στις ΗΠΑ και συνέχισε την ερασιτεχνική της καριέρα.[9] Κατά τη διάρκεια και μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, κέρδισε τα αμερικανικά εθνικά πρωταθλήματα στα 100 μέτρα (1943, 1944 και 1948), στα 200 μέτρα (1939–40 και 1942–8), στη δισκοβολία (1941–2) και στο άλμα εις μήκος. (1938–46, 1948 και 1951).[10][11]

Το 1947, αποδέχτηκε την αμερικανική υπηκοότητα και αργότερα παντρεύτηκε τον σχεδιαστή αεροπλοΐας, Χάρι Όλσον, το 1956.[16] Αν και ο γάμος δεν κράτησε πολύ, συνέχισε να χρησιμοποιεί το όνομα Στέλλα Ουόλς Όλσον για το υπόλοιπο της ζωής της. Κέρδισε τον τελευταίο της τίτλο στις ΗΠΑ το 1951, σε ηλικία σαράντα ετών.[11] Εισήχθη στο Hall of Fame στίβου των ΗΠΑ το 1975.

Μετέπειτα καριέρα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Μετά τη απόσυρσή της ως αθλήτρια, συνέχισε να δραστηριοποιείται σε διάφορες πολωνικές αθλητικές ενώσεις στις ΗΠΑ, όπου διοργάνωσε πρωταθλήματα και βοήθησε νέους αθλητές. Χρηματοδότησε επίσης μια ποικιλία βραβείων για Πολωνούς αθλητές που ζουν στην Αμερική. Το 1974, η Στέλλα Ουόλς εισήχθη στο Εθνικό Πολωνο-Αμερικανικό Αθλητικό Hall of Fame. Η Ουόλς ήταν διαγωνιζομένη στο επεισόδιο της 16ης Ιουνίου 1954 του ραδιοφωνικού προγράμματος κουίζ You Bet Your Life, με παρουσιαστή τον Γκράουτσο Μαρξ.[17]

Θάνατος και διαμάχη[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η Ουόλς σκοτώθηκε κατά τη διάρκεια ένοπλης ληστείας σε ένα πάρκινγκ στο Κλίβελαντ, στις 4 Δεκεμβρίου 1980.[18][19] Αγόραζε κορδέλες για μια τελετή υποδοχής επισκεπτών Πολωνών καλαθοσφαιριστών.[20] Μια νεκροψία έδειξε ότι δεν είχε μήτρα, είχε αφύσικη ουρήθρα και μη λειτουργικό, υπανάπτυκτο πέος, αν και ορισμένες πηγές υποδηλώνουν ότι εμφάνιζε επίσης γυναικεία χαρακτηριστικά.[21][22][23] Η ανάλυση χρωμοσωμάτων αποκάλυψε ότι τα περισσότερα από τα κύτταρά της περιείχαν φυσιολογικά χρωμοσώματα X και Y (αρσενικά), αλλά μερικά ήταν X0 (περιείχαν μόνο ένα χρωμόσωμα Χ), με αποτέλεσμα τη γοναδική δυσγένεση ΧΥ.[24]

Η διαμάχη για το βιολογικό της φύλο παραμένει άλυτη και η κατάσταση περιπλέκεται ακόμη περισσότερο καθώς πολλά προηγούμενα έγγραφα, συμπεριλαμβανομένου του αρχείου γέννησής της, αναφέρουν ότι ήταν γυναίκα. Ο ιατροδικαστής της κομητείας Κουαχόγκα, Σάμιουελ Γκέρμπερ, δήλωσε ότι η Βαλασιέβιτς ήταν «κοινωνικά, πολιτιστικά και νομικά» γυναίκα.[9][24] Υπήρξε επίσης διαμάχη για το αν πρέπει να διαγραφούν τα ρεκόρ και τα επιτεύγματά της.[25]

Κληρονομιά[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Στο Κλίβελαντ, στη λεωφόρο Μπρόντγουεϊ, υπάρχει ένα κέντρο αναψυχής που ανήκει στην πόλη που φέρει το όνομα της Στέλλα Ουόλς. Είναι προσαρτημένο στο South High School του Κλίβελαντ. Είναι ενταφιασμένη στο κοιμητήριο Κάλβαρι στο Κλίβελαντ του Οχάιο.[26]

Η Βαλασιέβιτς ήταν θέμα συζήτησης στο The Long View του BBC Radio 4 τον Απρίλιο του 2019, όταν το επίμαχο ζήτημα ήταν το «Φύλο στον γυναικείο αθλητισμό».[27]

Δείτε επίσης[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  1. ↑ 1,0 1,1 (Αγγλικά) Find A Grave. Ανακτήθηκε στις 30  Αυγούστου 2019.
  2. ↑ 2,0 2,1 «Encyclopædia Britannica» (Αγγλικά) biography/Stanislawa-Walasiewicz.
  3. ↑ «Encyclopædia Britannica» (Αγγλικά) biography/Stanislawa-Walasiewicz. Ανακτήθηκε στις 9  Οκτωβρίου 2017.
  4. ↑ (Αγγλικά) Find A Grave. 4424. Ανακτήθηκε στις 9  Οκτωβρίου 2017.
  5. ↑ Ανακτήθηκε στις 7  Μαρτίου 2021.
  6. ↑ «Stefania Walasiewicz». Encyclopædia Britannica. 
  7. ↑ Wallechinsky, David (2012). The Book of Olympic Lists. σελ. 19. ISBN 978-1845137731. 
  8. ↑ Some sources also cite 7 and 11 April
  9. ↑ 9,0 9,1 9,2 9,3 9,4 9,5 9,6 9,7 Klaudia Snochowska-Gonzales; Tomasz Kuzia (14 August 2004). «Walasiewicz była kobietą» (στα pl). Gazeta Wyborcza 190: σελ. 8. http://szukaj.gazeta.pl/archiwum/1,0,4144041.html?wyr=Walasiewicz%2B%2B%2B. Ανακτήθηκε στις 31 May 2006. 
  10. ↑ 10,0 10,1 USA Track & Field – USA Outdoor Track & Field Champions Αρχειοθετήθηκε 2021-12-26 στο Wayback Machine..
  11. ↑ 11,0 11,1 11,2 «USA Outdoor Track & Field Champions—Women's Long Jump». USA Track & Field. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 26 Δεκεμβρίου 2021. Ανακτήθηκε στις 13 Ιουλίου 2015. 
  12. ↑ Την εποχή της γέννησης της Βαλασιέβιτς, η Πολωνία ήταν υπό διαμελισμό και ήταν επίσημα πολίτης της Ρωσικής Αυτοκρατορίας, παρόλο που το κράτος είχε πάψει να υπάρχει ως αποτέλεσμα του Ρωσικού Εμφυλίου Πολέμου.
  13. ↑ 13,0 13,1 «Plebiscyt PS». ozarow.maz.pl. Ανακτήθηκε στις 13 Ιουλίου 2015. 
  14. ↑ Polish Olympic Committee (corporate author) (2005). «Los Angeles – 1932.08.02». Polski Portal Olimpijski PKOl. Polish Olympic Committee. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 3 Φεβρουαρίου 2006. Ανακτήθηκε στις 1 Ιουνίου 2006. 
  15. ↑ Krzysztof Bazylow (25 Οκτωβρίου 2004). «1933 – STANISŁAWA WALASIEWICZ». sports.pl (στα Πολωνικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 30 Σεπτεμβρίου 2007. Ανακτήθηκε στις 1 Ιουνίου 2006. 
  16. ↑ Toby C. Rider (Pennsylvania State University, Berks, USA)· Sarah Teetzel (University of Manitoba, Canada). «The Strange Tale of Stella Walsh's Olympic Eligibility» (PDF). Amateur Athletic Foundation. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (PDF) στις 25 Αυγούστου 2016. CS1 maint: Πολλαπλές ονομασίες: authors list (link)
  17. ↑ «You Bet Your Life 35 Eps : Free Download & Streaming». Archive.org. 16 Ιουνίου 1954. Ανακτήθηκε στις 13 Ιουλίου 2015. 
  18. ↑ «Olympic track star Stella Walsh dies». Wilmington Morning Star. December 6, 1980. https://news.google.com/newspapers?id=174sAAAAIBAJ&pg=6623,1399646. Ανακτήθηκε στις August 23, 2016. 
  19. ↑ «Stella Walsh Slain; Olympic Track Star». New York Times: σελ. 20. December 6, 1980. https://www.nytimes.com/1980/12/06/archives/stella-walsh-slain-olympic-track-star-polishborn-sprinter-69-is.html. 
  20. ↑ Louise Mead Tricard (1 Ιανουαρίου 1996). American Women's Track and Field: A History, 1895 Through 1980. McFarland. σελ. 645. ISBN 978-0-7864-0219-9. 
  21. ↑ Matt Tullis (27 Ιουνίου 2013). «Who was Stella Walsh?: The story of the intersex Olympian». SB Nation. 
  22. ↑ «Coroner's report says Stella Walsh 'lived and died' a woman». United Press International. 23 January 1981. https://www.upi.com/Archives/1981/02/11/Coroners-report-says-Stella-Walsh-lived-and-died-a-woman/3764350715600/. Ανακτήθηκε στις 24 May 2020. 
  23. ↑ Renata Gorczyńska (15 November 2002). «Co ma wirus do płci» (στα pl). Rzeczpospolita 266. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 24 July 2003. https://web.archive.org/web/20030724221234/http://rzeczpospolita.pl/gazeta/wydanie_021115/nauka/nauka_a_1.html. Ανακτήθηκε στις 23 August 2016. 
  24. ↑ 24,0 24,1 «Ex-Olympian Stella Walsh legally a woman». Sarasota Journal. February 12, 1981. https://news.google.com/newspapers?id=1P4cAAAAIBAJ&pg=6668,1265165. Ανακτήθηκε στις July 21, 2014. 
  25. ↑ «Stella: Fontana woman recalls races vs. 'Polish Flyer'». The San Bernardino County Sun: σελ. 39. February 10, 1981. https://www.newspapers.com/clip/6344493//. Ανακτήθηκε στις August 23, 2016.  (απαιτείται συνδρομή)
  26. ↑ Vigil, Vicki Blum (2007). Cemeteries of Northeast Ohio: Stones, Symbols & Stories. Cleveland, Ohio: Gray & Company. ISBN 978-1-59851-025-6. 
  27. ↑ «Gender in women's sport». https://www.bbc.co.uk/programmes/m0004l75. 

Εξωτερικοί σύνδεσμοι[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Καθιερωμένοι όροι
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Στανισουάβα_Βαλασιέβιτς&oldid=10258923"