Ρόμπερτ Άνταμ

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Ρόμπερτ Άνταμ
Γενικές πληροφορίες
Όνομα στη
μητρική γλώσσα		Robert Adam (Αγγλικά)
Γέννηση3  Ιουλίου 1728[1][2][3]
Κιρκάλντυ[4]
Θάνατος3  Μαρτίου 1792[1][2][5]
Λονδίνο[4]
Τόπος ταφήςΑββαείο του Ουέστμινστερ
Χώρα πολιτογράφησηςΒασίλειο της Μεγάλης Βρετανίας
Ηνωμένο Βασίλειο
Εκπαίδευση και γλώσσες
Ομιλούμενες γλώσσεςΑγγλικά[6]
ΣπουδέςΠανεπιστήμιο του Εδιμβούργου
Βασιλική Ανώτερη Σχολή
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότητααρχιτέκτονας
αρχαιολόγος
πολιτικός
σχεδιαστής επίπλων[7]
Αξιοσημείωτο έργοΣάιον Παρκ Χάουζ
Λανσντόουν Χάουζ
Κάστρο Κάλζιν
Κέντλεστον Χαλ
Γέφυρα Πάλτενεϊ
Χέργουντ Χάουζ
Περίοδος ακμής1743[8] - 1792[8]
Οικογένεια
ΓονείςΓουίλιαμ Άνταμ[9] και Μαίρη Ρόμπερτσον[10][9]
ΑδέλφιαΤζον Άνταμ[9]
Τζέιμς Άνταμ[9]
Σουζάνα Άνταμ[9]
ΣυγγενείςΓουίλιαμ Άνταμ (ανιψιός)
Αξιώματα και βραβεύσεις
Αξίωμαμέλος της 13ης βουλευτικής περιόδου της Μεγάλης Βρετανίας
ΒραβεύσειςΕταίρος της Βασιλικής Εταιρίας (1761)[11]
εταίρος της Βασιλικής Εταιρείας του Εδιμβούργου (28  Ιανουαρίου 1788)[11]
Μέλος της Εταιρείας Αρχαιοτήτων
Commons page Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα
Ρόμπερτ Άνταμ του Τζέιμς Τάσι (μενταγιόν)

Ο Ρόμπερτ Άνταμ (αγγλικά: Robert Adam‎‎, 3 Ιουλίου 1728 – 3 Μαρτίου 1792) ήταν Βρετανός νεοκλασικός αρχιτέκτονας, σχεδιαστής εσωτερικών χώρων και επίπλων. Ήταν γιος του Γουίλιαμ Άνταμ (1689–1748), του σημαντικότερου αρχιτέκτονα της εποχής στη Σκωτία, και μαθήτευσε κοντά του. Μαζί με τον μεγαλύτερο αδελφό του Τζον, ο Ρόμπερτ ανέλαβε την οικογενειακή επιχείρηση, η οποία περιελάμβανε προσοδοφόρα έργα για το Συμβούλιο Διοίκησης, μετά τον θάνατο του Γουίλιαμ.

Το 1754 έφυγε για τη Ρώμη, όπου πέρασε σχεδόν πέντε χρόνια στην ευρωπαϊκή ήπειρο σπουδάζοντας αρχιτεκτονική υπό τους Σαρλ-Λουί Κλερισώ και Τζοβάνι Μπατίστα Πιρανέζι. Με την επιστροφή του στη Βρετανία ίδρυσε γραφείο στο Λονδίνο, όπου τον συνόδευσε ο μικρότερος αδελφός του Τζέιμς. Εκεί ανέπτυξε το «ύφος του Άνταμ», και τη θεωρία του για την «κίνηση» στην αρχιτεκτονική, βασισμένη στις μελέτες του για την αρχαιότητα και έγινε ένας από τους πιο επιτυχημένους και μοντέρνους αρχιτέκτονες της χώρας. Ο Άνταμ κατείχε τη θέση του αρχιτέκτονα των Βασιλικών Έργων από το 1761 έως το 1769.

Ο Ρόμπερτ Άνταμ ήταν πρωτεργάτης της πρώτης φάσης της κλασικής αναγέννησης στην Αγγλία και τη Σκωτία από το 1760 περίπου μέχρι το θάνατό του.[12] Επηρέασε την ανάπτυξη της δυτικής αρχιτεκτονικής, τόσο στην Ευρώπη όσο και στη Βόρεια Αμερική. Ο Άνταμ σχεδίασε εσωτερικούς χώρους και εξοπλισμό καθώς και κατοικίες.[13] Μεγάλο μέρος του έργου του συνίστατο στην αναδιαμόρφωση υφιστάμενων κατοικιών, καθώς και στη συμβολή του στο αστικό τοπίο του Εδιμβούργου και στο σχεδιασμό ρομαντικών ψευδομεσαιωνικών εξοχικών κατοικιών στη Σκωτία.[14]

Διετέλεσε βουλευτής του Κίνρος-Σάιρ από το 1768 έως το 1774.[15]

Βιογραφία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Πρώτα χρόνια[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Βασιλικό Λύκειο (1578–1777) στο χώρο του μοναστηριού Μπλακφράιαρς, Εδιμβούργο.

Ο Άνταμ γεννήθηκε στις 3 Ιουλίου 1728 στην έπαυλη Γκλάντνεϊ στο Κιρκάλντυ του Φάιφ, δεύτερος γιος της Μαίρης Ρόμπερτσον (1699–1761), κόρης του Γουίλιαμ Ρόμπερτσον του Γκλάντνεϊ, και του αρχιτέκτονα Γουίλιαμ Άνταμ.[16][17] Ως παιδί είχε σημειωθεί ότι είχε «αδύναμη σωματική διάπλαση».[18] Από το 1734, σε ηλικία έξι ετών, ο Άνταμ φοίτησε στο Βασιλικό Λύκειο του Εδιμβούργου[19] όπου έμαθε λατινικά (από το δεύτερο έτος τα μαθήματα διεξάγονταν στα λατινικά)[20] μέχρι τα 15 του χρόνια, διδάχθηκε να διαβάζει έργα του Βιργίλιου, του Οράτιου, του Σαλλούστιου και μέρη του Κικέρωνα και στο τελευταίο έτος του Λίβιου.[20]

Το φθινόπωρο του 1743 εγγράφηκε στο Πανεπιστήμιο του Εδιμβούργου[21] και τα υποχρεωτικά μαθήματα για όλους τους φοιτητές ήταν: ελληνική γλώσσα, λογική, μεταφυσική και φυσική φιλοσοφία.[21] Οι φοιτητές μπορούσαν να επιλέξουν τρία μαθήματα επιλογής, ο Άνταμ παρακολούθησε μαθήματα μαθηματικών, τα οποία δίδασκε ο Κόλιν Μακλόριν, και ανατομίας, τα οποία δίδασκε ο Αλεξάντερ Μόνρο ο Γηραιός.[22] Οι σπουδές του διακόπηκαν από την άφιξη του Κάρολου Εδουάρδου Στιούαρτ και των Ορεινών του, οι οποίοι κατέλαβαν το Εδιμβούργο κατά τη διάρκεια της εξέγερσης των Ιακωβιτών το 1745. Στο τέλος του έτους, ο Ρόμπερτ αρρώστησε σοβαρά για μερικούς μήνες και φαίνεται απίθανο να επέστρεψε στο πανεπιστήμιο, έχοντας ολοκληρώσει μόνο δύο χρόνια σπουδών.[23]

Μετά την ανάρρωσή του από την ασθένεια το 1746, εντάχθηκε στο πλευρό του μεγαλύτερου αδελφού του Τζον ως μαθητευόμενος του πατέρα του. Βοήθησε τον Γουίλιαμ Άνταμ σε έργα όπως η κατασκευή του κάστρου του Ινβεραρέι και οι συνεχείς επεκτάσεις της οικίας του Χόουπταουν. Η θέση του Γουίλιαμ ως αρχιτεχνίτη στο Συμβούλιο Διοίκησης άρχισε επίσης να του προσφέρει πολλές εργασίες, καθώς τα Χάιλαντς οχυρώνονταν μετά την αποτυχημένη εξέγερση των Ιακωβιτών. Η πρώιμη φιλοδοξία του Ρόμπερτ ήταν να γίνει καλλιτέχνης και όχι αρχιτέκτονας, και το ύφος των πρώιμων σκίτσων του με τη μέθοδο του Σαλβατόρ Ρόζα αντανακλάται στα πρώτα σωζόμενα αρχιτεκτονικά του σχέδια, τα οποία απεικονίζουν γραφικά γοτθικά φουρούσια.[24] Ο Γουίλιαμ Άνταμ πέθανε τον Ιούνιο του 1748 και άφησε το Ντάουχιλ, ένα μέρος της ιδιοκτησίας Μπλερ Άνταμ που περιλάμβανε το κάστρο Ντάουχιλ, στον Ρόμπερτ. Από τον πατέρα του, ο Ρόμπερτ κληρονόμησε μια πλούσια βιβλιοθήκη την οποία επέκτεινε.[25]

Αρχιτεκτονικό γραφείο στο Εδιμβούργο[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η πρόσοψη της εισόδου της Οικίας Χόοπταουν, σχεδιασμένη από τον Γουίλιαμ Άνταμ και τροποποιημένη από τους αδελφούς Άνταμ

Με τον θάνατο του Γουίλιαμ Άνταμ, ο Τζον Άνταμ κληρονόμησε τόσο την οικογενειακή επιχείρηση όσο και τη θέση του αρχιτεχνίτη στο Συμβούλιο Διοίκησης. Αμέσως πήρε τον Ρόμπερτ ως συνέταιρο, ενώ αργότερα προσχώρησε και ο Τζέιμς Άνταμ. Η πρώτη μεγάλη παραγγελία των αδελφών Άνταμ ήταν η διακόσμηση των μεγαλοπρεπών κρατικών διαμερισμάτων στον πρώτο όροφο της οικίας Χοουπτάουν, ενώ ακολούθησε η πρώτη τους «νέα κατασκευή» στον οίκο Ντάμφρις. Για λογαριασμό του Συμβουλίου Διοίκησης, οι αδελφοί ήταν ο κύριος εργολάβος του Οχυρού Τζορτζ, ενός μεγάλου σύγχρονου οχυρού κοντά στο Ινβερνές, που σχεδιάστηκε από τον στρατιωτικό μηχανικό συνταγματάρχη Σκίνερ. Οι επισκέψεις σε αυτό το έργο, που ξεκίνησε το 1750, θα απασχολούσαν τους αδελφούς κάθε καλοκαίρι για τα επόμενα 10 χρόνια και, μαζί με τα έργα σε πολλούς άλλους στρατώνες και οχυρά, παρείχαν στον Ρόμπερτ στέρεα θεμέλια στην πρακτική οικοδόμησ.[26]

Το χειμώνα του 1749–1750, ο Άνταμ ταξίδεψε στο Λονδίνο με το φίλο του, τον ποιητή Τζον Χόουμ. Εκμεταλλεύτηκε την ευκαιρία για αρχιτεκτονική μελέτη, επισκεπτόμενος το Γουίλτον, σχεδιασμένο από τον Ίνιγκο Τζόουνς, και το Κουίνς Ερμιτάζ στο Ρίτσμοντ του Ρότζερ Μόρις. Το βιβλίο σκίτσων του από το ταξίδι αυτό δείχνει επίσης ένα συνεχιζόμενο ενδιαφέρον για τη γοτθική αρχιτεκτονική.[27]

Μεταξύ των φίλων του στο Εδιμβούργο ήταν οι φιλόσοφοι Άνταμ Φέργκιουσον και Ντέιβιντ Χιουμ και ο καλλιτέχνης Πολ Σάντμπι, τον οποίο γνώρισε στα Χάιλαντς. Άλλοι γνωστοί του στο Εδιμβούργο ήταν οι Γκίλμπερτ Έλιοτ, Γουίλιαμ Γουίλκι, Τζον Χόουμ και Αλεξάντερ Γουέντερμπερν.[24]

Μεγάλη περιοδεία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Κάτοψη του ανακτόρου του Διοκλητιανού στο Σπλιτ της Κροατίας. Ρ. Άνταμ 1764
Περιστύλιο του ανακτόρου του Διοκλητιανού στο Σπλιτ της Κροατίας. Ρ. Άνταμ 1764

Στις 3 Οκτωβρίου 1754, ο Ρόμπερτ Άνταμ με τη συνοδεία του αδελφού του Τζέιμς (που πήγε μέχρι τις Βρυξέλλες) ξεκίνησε από το Εδιμβούργο για τη Μεγάλη Περιοδεία του, κάνοντας ολιγοήμερη στάση στο Λονδίνο, όπου επισκέφθηκαν το Μάνσιον Χάουζ του Λονδίνου, τον Άγιο Στέφανο Γουόλμπρουκ,[28] τον Καθεδρικό Ναό του Αγίου Παύλου, το Ουίνδσορ, το Μπέρκσαϊρ, με τη συνοδεία του Τόμας Σάντμπι, ο οποίος τους έδειξε τη διαμόρφωση του τοπίου του στο Μεγάλο Πάρκο του Ουίνδσορ και τη λίμνη Βιρτζίνια Γουότερ.[29] Απέπλευσαν από το Ντόβερ και έφτασαν στο Καλαί στις 28 Οκτωβρίου 1754.[30] Συνδέθηκε με τον Τσαρλς Χόουπ-Γουίρ, αδελφό του κόμη του Χόπετουν στις Βρυξέλλες[31] και μαζί ταξίδεψαν στη Ρώμη.[32] Ο Χόουπ συμφώνησε να πάρει τον Άνταμ στην περιοδεία μετά από πρόταση του θείου του, μαρκήσιου του Ανναντέιλ, ο οποίος είχε πραγματοποιήσει ο ίδιος τη Μεγάλη Περιοδεία. Ενώ βρίσκονταν στις Βρυξέλλες, οι δυο τους παρακολούθησαν μια θεατρική παράσταση και μια μασκαράτα, καθώς και επισκέφθηκε εκκλησίες και παλάτια της πόλης.[33] Συνέχισαν το ταξίδι τους στο Τουρναί και στη συνέχεια στη Λιλ, όπου επισκέφθηκαν το Σιταντάλ που σχεδίασε ο Σεμπαστιάν Λε Πρεστρ ντε Βωμπάν.[34] Στις 12 Νοεμβρίου 1754 ο Άνταμ και ο Χόουπ βρίσκονταν στο Παρίσι, όπου κατέλυσαν στο Ξενοδοχείο Ντε Νοτρ Νταμ.[35]

Ο Άνταμ και ο Χόουπ ταξίδεψαν μαζί στην Ιταλία, πριν διαφωνήσουν στη Ρώμη για τα έξοδα ταξιδιού και τη διαμονή. Ο Ρόμπερτ Άνταμ παρέμεινε στη Ρώμη μέχρι το 1757, μελετώντας την κλασική αρχιτεκτονική και τελειοποιώντας τις σχεδιαστικές του ικανότητες. Στους δασκάλους του περιλαμβάνονταν ο Γάλλος αρχιτέκτονας και καλλιτέχνης Σαρλ-Λουί Κλερισώ και ο Ιταλός καλλιτέχνης Τζοβάνι Μπατίστα Πιρανέζι. Εκεί, γνώρισε το έργο του πρωτοπόρου κλασικού αρχαιολόγου και ιστορικού τέχνης, θεωρητικού Γιόχαν Γιοάχιμ Βίνκελμαν. Στο ταξίδι της επιστροφής του, ο Άνταμ και ο Κλερισώ πέρασαν χρόνο μελετώντας εντατικά τα ερείπια του παλατιού του Διοκλητιανού στο Σπαλάτρο της Δαλματίας (σήμερα γνωστό ως Σπλιτ, στη σύγχρονη Κροατία).[36] Οι μελέτες αυτές δημοσιεύτηκαν αργότερα ως Ερείπια του παλατιού του αυτοκράτορα Διοκλητιανού στο Σπαλάτρο της Δαλματίας το 1764.

Αρχιτεκτονικό γραφείο στο Λονδίνο[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Κτίριο Ναυαρχείου 1759–61, Γουάιτχολ, Λονδίνο, ένα από τα πρώτα κτίρια του Άνταμ που εκτελέστηκαν μετά τη μεγάλη περιοδεία του
Κέντλεστον Χολ στο Ντέρμπισιρ. Η νότια πρόσοψη του Ρόμπερτ Άνταμ, βασισμένη στην Αψίδα του Κωνσταντίνου στη Ρώμη

Επέστρεψε στη Βρετανία το 1758 και άρχισε να δραστηριοποιείται επιχειρηματικά στο Λονδίνο με τον αδελφό του Τζέιμς Άνταμ. Επικεντρώθηκαν στον σχεδιασμό ολοκληρωμένων σχεδίων για τη διακόσμηση και την επίπλωση σπιτιών. Το παλλαντιανό σχέδιο ήταν δημοφιλές και ο Ρόμπερτ σχεδίασε αρκετές εξοχικές κατοικίες σε αυτό το ύφος,[37] αλλά ανέπτυξε ένα νέο, πιο ευέλικτο ύφος που ενσωμάτωσε στοιχεία του κλασικού ρωμαϊκού σχεδίου μαζί με επιρροές από το ελληνικό, βυζαντινό και μπαρόκ στυλ.[38] Η επιτυχία των αδελφών Άνταμ μπορεί επίσης να αποδοθεί στην επιθυμία τους να σχεδιάζουν τα πάντα μέχρι την παραμικρή λεπτομέρεια, εξασφαλίζοντας μια αίσθηση ενότητας στο σχεδιασμό τους. Στους εσωτερικούς χώρους του Άνταμ, όλα τα έπιπλα σχεδιάζονταν κατά παραγγελία ώστε να συμφωνούν με τη διακόσμηση του δωματίου σε μια ενιαία αρμονία. Συχνά τα χαλιά πλέκονταν για να ταιριάζουν με τα περίπλοκα μοτίβα της οροφής από πάνω, ενώ κάθε εξάρτημα, συμπεριλαμβανομένων των απλικών, των καθρεπτών και των πόμολων, λάμβανε επίσης ένα προσαρμοσμένο σχέδιο που μιμούνταν τα μοτίβα του δωματίου.[39][40]

Ωστόσο, η εργασία του Άνταμς δεν ήταν χωρίς απρόοπτα. Το 1768 οι αδελφοί Άνταμ αγόρασαν μια 99ετή μίσθωση για ένα ελώδες οικόπεδο δίπλα στον Τάμεση στο Ουέστμινστερ, όπου έχτισαν ένα συγκρότημα με 24 κατοικίες, γνωστό ως Adelphi.[39] Το έργο ήταν πολύ φιλόδοξο και αποτελεί την πρώτη περίπτωση όπου τα σπίτια σε σειρά σχεδιάστηκαν ξεχωριστά για να δώσουν ενιαία αρμονία στο σύνολο της ανάπτυξης (προηγουμένως τα σπίτια σε σειρά χτίζονταν σε ένα επαναλαμβανόμενο σχέδιο δίπλα-δίπλα, γύρω από μια πλατεία).[39] Ωστόσο, το έργο έγινε ασύμφορη επένδυση για τον Ρόμπερτ και τα αδέλφια του, με αβέβαιη χρηματοδότηση και το κόστος να ξεφεύγει από τον έλεγχο. Τα σπίτια χτίστηκαν σε μια τεράστια τεχνητή βεράντα που στηριζόταν σε θολωτές υποκατασκευές στο επίπεδο του Τάμεση, οι οποίες ο Ρόμπερτ Άνταμ ήταν βέβαιος ότι θα μπορούσαν να εκμισθωθούν στη βρετανική κυβέρνηση ως αποθήκες. Ωστόσο, το ενδιαφέρον αυτό δεν ευοδώθηκε και οι αδελφοί Άνταμ έμειναν με τεράστια χρέη και το 1772 αναγκάστηκαν να απολύσουν 3.000 εργάτες και να σταματήσουν την οικοδόμηση. Ο ίδιος ο Άνταμ μετακόμισε σε ένα από τα σπίτια του Adelphi, μαζί με υποστηρικτές φίλους όπως ο Ντέιβιντ Γκάρικ και ο Τζόσια Γουέτζγουντ, ο οποίος άνοιξε εκθετήριο για τα κεραμικά του σε ένα από τα σπίτια. Το 1774, πραγματοποιήθηκε δημόσια λαχειοφόρος αγορά για να συγκεντρωθούν κεφάλαια για τους αδελφούς, γεγονός που τους επέτρεψε να αποφύγουν τη χρεοκοπία.[39]

Δημόσιος βίος[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ένα από τα αριστουργήματα του Άνταμ: Γέφυρα Πάλτενεϊ, Μπαθ

Ο Άνταμ εξελέγη μέλος της Εταιρείας για την Προώθηση των Τεχνών, των Βιοτεχνιών και του Εμπορίου το 1758 και της Εταιρείας Αρχαιοτήτων το 1761, την ίδια χρονιά που διορίστηκε Αρχιτέκτονας των Βασιλικών Έργων (από κοινού με τον σερ Γουίλιαμ Τσέιμπερς). Ο νεότερος αδελφός του Τζέιμς τον διαδέχθηκε στη θέση αυτή όταν εκείνος παραιτήθηκε από το αξίωμα αυτό το 1768 για να αφιερώσει περισσότερο χρόνο στο αιρετό αξίωμά του ως βουλευτής του Κίνρος-Σάιρ.

Αρχιτεκτονικό ύφος[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο Άνταμ απέρριψε το παλλαντιανό ύφος, όπως εισήχθη στην Αγγλία από τον Ίνιγκο Τζόουνς και υποστηρίχθηκε από τον λόρδο Μπέρλινγκτον, ως «βαρύγδουπο» και «αηδιαστικό».[41] Ωστόσο, συνέχισε την παράδοσή τους να αντλεί έμπνευση απευθείας από την κλασική αρχαιότητα, κατά τη διάρκεια της τετραετούς παραμονής του στην Ευρώπη.[41] Ο Άνταμ ανέπτυξε ένα νέο ύφος αρχιτεκτονικής διακόσμησης, το οποίο ήταν πιο ακριβές από αρχαιολογική άποψη από τα προηγούμενα νεοκλασικά πρότυπα, αλλά παρ' όλα αυτά καινοτόμο και δεν δεσμευόταν μόνο από τα αρχαία προηγούμενα. Στο έργο Works in Architecture, το οποίο συνέγραψε με τον αδελφό του Τζέιμς, οι αδελφοί δήλωσαν ότι τα ελληνορωμαϊκά παραδείγματα «θα πρέπει να χρησιμεύουν ως πρότυπα που θα πρέπει να μιμηθούμε και ως πρότυπα με βάση τα οποία θα πρέπει να κρίνουμε».[39] Οι ανακαλύψεις στο Ερκολάνο και την Πομπηία που βρίσκονταν σε εξέλιξη εκείνη την εποχή παρείχαν άφθονο υλικό για να αντλήσει έμπνευση ο Ρόμπερτ Άνταμ.[39]

Η αρχή της «κίνησης» των αδελφών Άνταμ ήταν σε μεγάλο βαθμό σύλληψη του Ρόμπερτ, αν και η θεωρία καταγράφηκε για πρώτη φορά από τον Τζέιμς. Η «κίνηση» βασιζόταν στις δραματικές αντιθέσεις και την ποικιλομορφία της μορφής και στηριζόταν στη γραφική αισθητική. Ο πρώτος τόμος του Works των αδελφών Άνταμ (1773) ανέφερε το Κέντλεστον Χολ, που σχεδιάστηκε από τον Ρόμπερτ το 1761, ως εξαιρετικό παράδειγμα κίνησης στην αρχιτεκτονική.

Με την αντίθεση των μεγεθών των δωματίων και των διακοσμητικών σχεδίων, ο Άνταμ εφάρμοσε την έννοια της κίνησης και στους εσωτερικούς του χώρους. Το ύφος της διακόσμησής του, που περιγράφεται από τον Πέβσνερ ως «κλασσικό ροκοκό», βασίστηκε στη ρωμαϊκή «γκροτέσκα» στοκαρισμένη διακόσμηση.[41][42]

Επιρροή[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο Άνταμ σχεδίασε τη βιβλιοθήκη του 1776, που πιθανώς κατασκευάστηκε από τον Τόμας Τσίπεντεϊλ

Το έργο του Άνταμ επηρέασε την κατεύθυνση της αρχιτεκτονικής και του σχεδιασμού σε ολόκληρο τον δυτικό κόσμο. Στην Αγγλία, η συνεργασία του με τον Τόμας Τσίπεντεϊλ είχε ως αποτέλεσμα μερικά από τα ωραιότερα νεοκλασικιστικά σχέδια της εποχής, κυρίως στη συλλογή έργων του Τσίπεντεϊλ στο Χέργουντ Χάουζ. Στη Βόρεια Αμερική, ο ομοσπονδιακός ρυθμός οφείλει πολλά στον νεοκλασικισμό, όπως τον εφάρμοσε ο Άνταμ. Στην Ευρώπη, ο Άνταμ επηρέασε ιδιαίτερα τον Τσαρλς Κάμερον, τον Σκωτσέζο που σχεδίασε το Τσάρσκογιε Σελό και άλλα ρωσικά παλάτια για τη Μεγάλη Αικατερίνη.[43] Ωστόσο, την εποχή του θανάτου του, ο νεοκλασικισμός του Άνταμ είχε αντικατασταθεί στη Βρετανία από μια πιο αυστηρή, ελληνική φάση της κλασικής αναβίωσης, όπως την εφάρμοσε ο Τζέιμς Στιούαρτ. Οι αδελφοί Άνταμ απασχολούσαν αρκετούς σχεδιαστές που θα καθιερώνονταν στη συνέχεια ως αρχιτέκτονες, μεταξύ των οποίων ο Τζορτζ Ρίτσαρντσον και ο Ιταλός Τζόζεφ Μπονόμι, τον οποίο ο Ρόμπερτ προσέλαβε αρχικά στη Ρώμη.

Γραπτά έργα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Κατά τη διάρκεια της ζωής τους ο Ρόμπερτ και ο Τζέιμς Άνταμ δημοσίευσαν δύο τόμους με τα σχέδιά τους, Works in Architecture of Robert and James Adam (Έργα αρχιτεκτονικής των Ρόμπερτ και Τζέιμς Άνταμ, το 1773–1778 και το 1779· ένας τρίτος τόμος δημοσιεύτηκε μετά θάνατον, το 1822).

Θάνατος και ταφή[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο Άνταμ υπέφερε επί μακρόν από προβλήματα στο στομάχι και το έντερο,[44] τα οποία πιθανώς οφείλονταν σε πεπτικό έλκος και σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου. Ενώ βρισκόταν στο σπίτι του - στην οδό Albemarle Street 11 του Λονδίνου - την 1η Μαρτίου 1792, ένα από τα έλκη εκδηλώθηκε και στις 3 Μαρτίου ο Άνταμ πέθανε.[44]

Η κηδεία του έγινε στις 10 Μαρτίου. Θάφτηκε στο νότιο κλίτος του Αββαείου του Ουέστμινστερ.[44]

Γνωρίζοντας ότι πέθαινε, συνέταξε τη διαθήκη του στις 2 Μαρτίου 1792. Καθώς δεν είχε παντρευτεί ποτέ, ο Άνταμ άφησε την περιουσία του στις αδελφές του Ελίζαμπεθ Άνταμ και Μάργκαρετ Άνταμ.[44]

Άφησε σχεδόν 9.000 σχέδια, 8.856 από τα οποία (τόσο του Ρόμπερτ όσο και του Τζέιμς Άνταμ) αγοράστηκαν στη συνέχεια το 1833 για 200 λίρες από τον αρχιτέκτονα Τζον Σόαν και βρίσκονται σήμερα στο Μουσείο Σόαν στο Λονδίνο.[45]

Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας: (Γαλλικά) καθιερωμένοι όροι της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Γαλλίας. data.bnf.fr/ark:/12148/cb12157117b. Ανακτήθηκε στις 10  Οκτωβρίου 2015.
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 Εθνική Βιβλιοθήκη της Γερμανίας: (Γερμανικά) Gemeinsame Normdatei. 118643754. Ανακτήθηκε στις 17  Οκτωβρίου 2015.
  3. ↑ 3,0 3,1 «Robert Adam». (Ολλανδικά) RKDartists. 364.
  4. ↑ 4,0 4,1 «Большая советская энциклопедия» (Ρωσικά) Η Μεγάλη Ρωσική Εγκυκλοπαίδεια. Μόσχα. 1969. Ανακτήθηκε στις 28  Σεπτεμβρίου 2015.
  5. ↑ «Robert Adam». (Αγγλικά) Adam, Robert. 17  Ιανουαρίου 2018.
  6. ↑ Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας: (Γαλλικά) καθιερωμένοι όροι της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Γαλλίας. data.bnf.fr/ark:/12148/cb12157117b. Ανακτήθηκε στις 10  Οκτωβρίου 2015.
  7. ↑ Ανακτήθηκε στις 24  Ιουνίου 2019.
  8. ↑ 8,0 8,1 8,2 (Ολλανδικά) RKDartists. rkd.nl/explore/artists/364. Ανακτήθηκε στις 26  Σεπτεμβρίου 2022.
  9. ↑ 9,0 9,1 9,2 9,3 9,4 9,5 9,6 «Kindred Britain»
  10. ↑ 10,0 10,1 Darryl Roger Lundy: (Αγγλικά) The Peerage.
  11. ↑ 11,0 11,1 «Former Fellows of The Royal Society of Edinburgh 1783 – 2002, Part 1» Βασιλική Εταιρεία του Εδιμβούργου. Ιουλίου 2006. Ανακτήθηκε στις 19  Οκτωβρίου 2019. σελ. 5.
  12. ↑ Pevsner, σελ. 237
  13. ↑ Adam silver (1953).
  14. ↑ Norwich, John Julius (1990). Oxford Illustrated Encyclopedia of the Arts. US: Oxford University Press. σελίδες 3. ISBN 978-0198691372. 
  15. ↑ Waterston, Charles D· Macmillan Shearer, A (Ιουλίου 2006). Former Fellows of the Royal Society of Edinburgh 1783–2002: Biographical Index (PDF). I. Edinburgh: The Royal Society of Edinburgh. ISBN 978-0-902198-84-5. 
  16. ↑ Jude, Jude (2005). Kirkcaldy: A History & Celebration of the Town. Kirkcaldy: Kirkcaldy Civic Society. σελ. 60. ISBN 1-84567-749-8. 
  17. ↑ «Adam, Robert (1728–1792), architect». Oxford Dictionary of National Biography (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 27 Νοεμβρίου 2023. 
  18. ↑ Fleming, σελ. 76
  19. ↑ Graham, σελ. 2
  20. ↑ 20,0 20,1 Graham, σελ. 4
  21. ↑ 21,0 21,1 Graham, σελ. 26
  22. ↑ Graham, σελ. 27
  23. ↑ Fleming, σσ. 79–80
  24. ↑ 24,0 24,1 Fleming, σελ. 81
  25. ↑ «Robert Adam 1728–1792 – Book Owners Online». www.bookowners.online. Ανακτήθηκε στις 27 Νοεμβρίου 2023. 
  26. ↑ Fleming, σσ. 85–86
  27. ↑ Fleming, σελ. 85
  28. ↑ Graham, σελ. 47
  29. ↑ Graham, σελ. 48
  30. ↑ Graham, σελ. 52
  31. ↑ Graham, σελ. 54
  32. ↑ Graham, σελ. 49
  33. ↑ Graham, σελ. 53
  34. ↑ Graham, σελ. 53-54
  35. ↑ Graham, σελ. 55
  36. ↑ «Diocletian's Palace - Ancient Palace in Croatia». megalithic.co.uk. Ανακτήθηκε στις 27 Νοεμβρίου 2023. 
  37. ↑ Roth, σελ. 397
  38. ↑ Roth, σελ. 402
  39. ↑ 39,0 39,1 39,2 39,3 39,4 39,5 Steven Parissien (1992). Adam Style. Phaidon. σελίδες 43–44. 
  40. ↑ David Irwin (1997). Neoclassicism. Phaidon. σελ. 101. 
  41. ↑ 41,0 41,1 41,2 Glendinning and McKechnie, σελ. 106
  42. ↑ Pevsner, σελ. 238
  43. ↑ Glendinning & McKechnie, σελ. 108
  44. ↑ 44,0 44,1 44,2 44,3 Graham, Roderick (2009) Arbiter of Elegance: A Biography of Robert Adam, Birlinn, (ISBN 978-1-84158-802-5), σσ. 328–329
  45. ↑ The Adam Brothers in Rome: Drawings from the Grand Tour, A.A. Tait, 2008 Scala Publishers Ltd, (ISBN 978-1-85759-574-1), σελ. 11

Πηγές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  • Adam, Robert (1764) Ruins of the palace of the Emperor Diocletian at Spalatro in Dalmatia
  • Bolton, Arthur T. (1922, ανατύπωση 1984) The Architecture of Robert & James Adam, 1785–1794, 2 τόμοι (ISBN 0-907462-49-9)
  • Curl, James Stevens (2006) Oxford Dictionary of Architecture and Landscape Architecture 2nd Edition. Oxford University Press. (ISBN 0-19-860678-8)
  • Fleming, John (1962) Robert Adam and his Circle John Murray (ISBN 0-7195-0000-1)
  • Glendinning, Miles, and McKechnie, Aonghus, (2004) Scottish Architecture, Thames and Hudson. (ISBN 0-500-20374-1)
  • Graham, Roderick (2009) Arbiter of Elegance: A Biography of Robert Adam (Birlinn, (ISBN 978-1-84158-802-5))
  • Harris, Eileen (1963) The Furniture of Robert Adam Alec Tiranti, London. (ISBN 0-85458-929-5).
  • Harris, Eileen (2001) The Genius of Robert Adam: His Interiors (ISBN 0-300-08129-4)
  • Lees-Milne, James (1947) The Age of Adam
  • Pevsner, Nikolaus (1951) An Outline of European Architecture 2nd Edition. Pelican
  • Roderick, Graham (2009) Arbiter of Elegance A Biography of Robert Adam. Birlinn (ISBN 978-1-84158-802-5)
  • Roth, Leland M. (1993). Understanding Architecture: Its Elements, History and Meaning (First ed.). Boulder, CO: Westview Press. (ISBN 0-06-430158-3).
  • Stillman, Damie (1966) The Decorative Work of Robert Adam(ISBN 0-85458-160-X)
  • Tait, AA (2004) "Adam, Robert (1728–1792)", Oxford Dictionary of National Biography, Oxford University Press, 
  • Yarwood, Doreen (1970) Robert Adam (ISBN 0-460-03824-9) και (ISBN 0-460-02130-3) (χαρτόδετο 1973)
  • Belamarić, Joško – Šverko, Ana (επιμ.): Robert Adam and Diocletian's Palace in Split, Zagreb 2017, (ISBN 978-953-0-60975-4)
Καθιερωμένοι όροι
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Ρόμπερτ_Άνταμ&oldid=10356431"