Ροδογύνη (θεατρικό έργο)

Ροδογύνη

Η Ροδογύνη και η Κλεοπάτρα, πίνακας του Σαρλ Αντουάν Κουαπέλ (1749)
Συγγραφέας	Πιέρ Κορνέιγ
Τίτλος	Rodogune
Γλώσσα	Γαλλικά
Ημερομηνία δημοσίευσης	1647
Πολιτιστικό κίνημα	κλασικισμός
Μορφή	θεατρικό έργο
δεδομένα ()

Ροδογύνη (γαλλικός τίτλος: Rodogune) είναι πεντάπρακτη έμμετρη τραγωδία του Γάλλου συγγραφέα Πιέρ Κορνέιγ που παρουσιάστηκε για πρώτη φορά το 1644 ή το 1645 και δημοσιεύτηκε το 1647.

Η ιστορία διαδραματίζεται στη Σελεύκεια περίπου από το 138 π.Χ. έως το 121 π.Χ., κατά την ελληνιστική εποχή, και βασίζεται στον ιστορικό Αππιανό, όπως αναφέρει ο Κορνέιγ στον πρόλογο της πρώτης έκδοσης. Τα χαρακτηριστικά αυτής της σκοτεινής και βίαιης τραγωδίας είναι ο έρωτας, η ζήλια, η εκδίκηση και η δίψα για εξουσία. Αναφέρεται σε πολιτικά, προσωπικά και οικογενειακά θέματα από τη ζωή της Ροδογύνης, πριγκίπισσας της Παρθίας, και της Κλεοπάτρας, πρόκειται για την Κλεοπάτρα Θεά, βασίλισσα της Συρίας.

Η παράσταση είχε μεγάλη επιτυχία και ο ίδιος ο συγγραφέας το θεωρούσε ένα από τα καλύτερα έργα του.

Τίτλος

Το έργο αναφέρεται κυρίως στην Κλεοπάτρα και λιγότερο στην Ροδογύνη, έτσι ο Κορνέιγ, στον πρόλογο της πρώτης έκδοσης, εξηγεί: «Ίσως θα εκπλαγεί κανείς που έδωσα σ' αυτήν την τραγωδία το όνομα Ροδογύνη και όχι Κλεοπάτρα, στην οποία πέφτει όλη η τραγική δράση. [...] Ομολογώ ευγενικά ότι αυτό το έργο θα έπρεπε να φέρει το όνομα της Κλεοπάτρας, παρά της Ροδογύνης, αλλά αυτό που με έκανε να το χρησιμοποιήσω ήταν ο φόβος ότι το κοινό θα θεωρούσε ότι αναφέρομαι στη διάσημη τελευταία βασίλισσα της Αιγύπτου και όχι στη βασίλισσα της Συρίας...». Άλλωστε, η διάσημη Κλεοπάτρα Ζ΄ της Αιγύπτου ήταν ένας χαρακτήρας στο προηγούμενο έργο του, Ο θάνατος του Πομπήιου.

Υπόθεση

Στην πρώτη πράξη, η Λαονίκη, η έμπιστη της Κλεοπάτρας και ο Τιμαγένης, παιδαγωγός των δύο δίδυμων γιων της, του Αντίοχου και του Σέλευκου, καθώς θυμούνται γεγονότα του παρελθόντος, παρουσιάζουν στο κοινό την ιστορία της Κλεοπάτρας: καθώς πίστευε ότι ο σύζυγος και πατέρας των παιδιών της Δημήτριος Νικάτωρ, για χρόνια αιχμάλωτος των Πάρθων, είχε σκοτωθεί, η βασίλισσα παντρεύτηκε τον αδελφό του άνδρα της Αντίοχο Ζ΄ Σιδήτη, ο οποίος πέθανε στα χέρια των Πάρθων. Εξηγούν ότι ο Νικάτωρ δεν είχε πεθάνει και εμφανίστηκε ξαφνικά. Για να εκδικηθεί την Κλεοπάτρα (που απέκτησε νέο σύζυγο όσο αυτός ήταν αιχμάλωτος), ήθελε να την ανατρέψει και να παντρευτεί τη Ροδογύνη, μια Πάρθια πριγκίπισσα, αδελφή του βασιλιά της Παρθίας Φραάτη Β', με την οποία ήταν ερωτευμένος. Η Κλεοπάτρα, έξαλλη, επιτέθηκε και νίκησε τους Πάρθους, σκότωσε τον Νικάτορα και αιχμαλώτισε και φυλάκισε τη Ροδογύνη. Ωστόσο, οι Πάρθοι ζητώντας εκδίκηση, πολιόρκησαν τη Σελεύκεια. Καθώς δεν της έμεινε παρά ένα μόνο όπλο που να της επιτρέπει να διαπραγματευτεί, η όμηρος Ροδογύνη, απελευθέρωσε την πριγκίπισσα και δέχθηκε να παντρευτεί έναν από τους γιους της, τον διάδοχό της, και έτσι να ανεβεί στον συριακό θρόνο. Αυτήν τη συνθήκη την δέχθηκαν οι Πάρθοι, έλυσαν την πολιορκία, συμφωνήθηκε ειρήνη και αποχώρησαν.

Στη δεύτερη πράξη, η Κλεοπάτρα εμφανίζεται για πρώτη φορά στη σκηνή. Σε έναν μονόλογο, εκθέτει τα πραγματικά της σχέδια: σχεδιάζει αιματηρή εκδίκηση, παρά τη συμφωνία που έχει κάνει.

Ζηλεύει και φθονεί τη Ροδογύνη και, έτοιμη να κάνει τα πάντα για να ικανοποιήσει την εκδίκησή της, υπόσχεται το στέμμα της σε όποιον από τους γιους της την σκοτώσει. Αγνοεί, ωστόσο, ότι και οι δύο γιοι της είναι ερωτευμένοι με την πριγκίπισσα. Οι νεαροί πρίγκιπες της λένε ότι δεν θέλουν την εξουσία και προτιμούν τη μητέρα τους να κυβερνά το κράτος. Επίσης ορκίζονται τίποτε να μην καταστρέψει την αγάπη μεταξύ τους.

Η Ροδογύνη μαθαίνει τις προθέσεις της Κλεοπάτρας και ανταποδίδει με το εξής σχέδιο: θα παντρευτεί όποιον από τους δύο πρίγκιπες σκοτώσει τη μητέρα του. Ο Αντίοχος και ο Σέλευκος βρίσκονται έτσι αντιμέτωποι σε μια κατάσταση που δεν μπορεί να επιλυθεί, μια σύγκρουση που διαδραματίζεται τόσο σε οικογενειακό επίπεδο (οφείλουν σεβασμό στη μητέρα τους), σε πολιτικό (οφείλουν να υπακούσουν στη βασίλισσά τους), σε ηθικό επίπεδο (ανυπακοή και δολοφονία) και σε προσωπικό (στον έρωτα).

Μαθαίνοντας ότι οι γιοι της είναι ερωτευμένοι με την πριγκίπισσα, η Κλεοπάτρα αλλάζει στρατηγική, προσποιείται ότι υποστηρίζει τον Αντίοχο για διάδοχό της και αποδέχεται τον γάμο του με τη Ροδογύνη, ώστε να στρέψει εναντίον του τον Σέλευκο. Αντιμέτωπη με την αποτυχία αυτού του νέου σχεδίου, σκοτώνει τον Σέλευκο και, στη συνέχεια, κατά τη διάρκεια της τελετής του γάμου μεταξύ της Ροδογύνης και του Αντίοχου, προσφέρει ένα φλιτζάνι με δηλητήριο στο νεαρό ζευγάρι. Έρχονται όμως και ανακοινώνουν τη δολοφονία του Σέλευκου. Καθώς ο Αντίοχος ετοιμάζεται να πάρει το φλιτζάνι και να πιει, η Ροδογύνη τον προειδοποιεί ότι είναι ύποπτο, καθώς το έδωσε η Κλεοπάτρα. Η Κλεοπάτρα, έτοιμη να πεθάνει, αν χρειαστεί, αντί να παραιτηθεί από τον θρόνο της, πίνει το δηλητήριο και αυτοκτονεί.