Λιθουανικές εγκυκλοπαίδειες
Οι λιθουανικές εγκυκλοπαίδειες είναι εγκυκλοπαίδειες οι οποίες εκδίδονται στη λιθουανική γλώσσα ή αφορούν τη Λιθουανία και τα χαρακτηριστικά της. Η πρώτη γνωστή απόπειρα δημιουργίας αντίστοιχου μεγέθους έργου, χρονολογείται στο 1883, ημερομηνία κατά την οποία ο Γιόνας Γιατσεβίτσιους επεχείρησε, δίχως επιτυχία, την συγγραφή της, αιτούμενος σχετική άδεια εκ μέρους του τσάρου Αλεξάνδρου Γ΄, κατά την περίοδο της απαγόρευσης της λιθουανικής τυπογραφίας μεταξύ του 1865 και του 1904[1]. Κατά τη διάρκεια του 20ού αιώνα, αριθμός διαφόρων γενικής φύσεως εγκυκλοπαιδικών εκδόσεων εκδόθηκε, με την συγγραφή της πρώτης χρονικά εξ'αυτών να ξεκινά κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1930, περίοδο η οποία συνέπεσε με την πρώτη περίοδο της λιθουανικής ανεξαρτησίας, δίχως, ωστόσο, να ολοκληρωθεί, καθώς η συγγραφή της διακόπηκε από τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Στη συνέχεια, δύο εγκυκλοπαίδειες εκδόθηκαν στις Ηνωμένες Πολιτείες, τρεις στη Λιθουανική ΣΣΔ, καθώς και μία ύστερης ημερομηνίας, και συνεπώς πληρέστερη, η συγγραφή της οποίας έλαβε χώρα μεταξύ του 2001 και του 2015, στη σημερινή Λιθουανία. Το περιεχόμενο του 25ου τόμου της τελευταίας, καθώς και η ιστορία της συγγραφής της Visuotinė lietuvių enciklopedija, επίσης γνωστής ως VLE, είναι διαθέσιμες διαδικτυακά[2][3].
Κύριες εγκυκλοπαίδειες[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Ανεξάρτητη Λιθουανία (1918–1944)[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Ο στόχος της συγγραφής της πρώτης επίσημης λιθουανικής εγκυκλοπαίδειας, της Lietuviškoji enciklopedija, σίγουρα ήταν φιλόδοξος και, ταυτόχρονα, δύσκολος ως προς την υλοποίησή του. Συγκεκριμένα, το 1910, ο Αντάνας Ολσάουσκας, Λιθουανός πολίτης ο οποίος είχε μεταναστεύσει στο Σικάγο, ξεκίνησε την στελέχωση ομάδων προσώπων τα οποία θα ήταν σε θέση ώστε να τον βοηθήσουν στην υλοποίηση του συγκεκριμένου στόχου, ωστόσο, οικονομικής, καθώς και εκδοτικής, φύσεως προβλήματα τον οδήγησαν, το 1912, στην εγκατάλειψη του συγκεκριμένου εγχειρήματος[2].
Μετά το πέρας του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου και την ίδρυση μίας ανεξάρτητης Λιθουανίας, δύο σχετικές απόπειρες έλαβαν χώρα το 1924. Η πρώτη εξ'αυτών πραγματοποιήθηκε από τον εκδοτικό οίκο Švyturys, με απώτερο σκοπό την έκδοση γενικής φύσεως εγκυκλοπαίδειας, ενώ η δεύτερη από τον εκδοτικό οίκο Kultūra, με έδρα το Σιαουλιάι, με απώτερο σκοπό την έκδοση εγκυκλοπαίδειας αφιερωμένης στη Λιθουανία και οποιαδήποτε άλλη γνώση σχετιζόμενη με το συγκεκριμένο βαλτικό κράτος. Τελικώς, ωστόσο, και οι δυο αυτές απόπειρες ήσαν ανεπιτυχείς, λόγω του υψηλού οικονομικού αντιτίμου που θα απαιτείτο.
Το 1929, οι Spaudos Fondas και Lietuvių Katalikų Mokslo Akademija ξεκίνησαν δύο σχετικά χωριστά εγχειρήματα, ωστόσο, τελικώς, κατέληξαν σε συμφωνία για την μεταξύ τους συνεργασία το 1931, με έναν πρώτο τόμο να εκδίδεται τον Οκτώβριο του ίδιου έτους[4], ενώ η γενική επιμέλεια του συγκεκριμένου εγχειρήματος ανατέθηκε στον Βατσλόβας Μπιρζίσκα. Η διαδικασία υλοποίησης δεν ήταν εύκολη, ωστόσο, ακόμη περισσότεροι τόμοι εκδόθηκαν κατά τη διάρκεια των αμέσως επόμενων ετών, μεταξύ άλλων, χάρη και στη δημοσίευση σχετικών προωθητικών ενθέτων εντός επιστημονικών περιοδικών και επιθεωρήσεων[5] Στη συνέχεια, τα πρώτα δώδεκα εξ'αυτών ενώθηκαν μεταξύ τους, προκειμένου να δημιουργηθεί ο πρώτος τόμος, ο οποίος και εκδόθηκε το 1933, ενώ περιείχε περίπου 5.000 λήμματα και 700 εικονογραφήσεις. Την συγκεκριμένη έκδοση ακολούθησαν ακόμη εννέα τόμοι, έως το γράμμα J, με τον δέκατο και τελευταίο εξ'αυτών να εκδίδεται το 1944, ημερομηνία κατά την οποία η Σοβιετική Ένωση προχώρησε στην ανακατάληψη των βαλτικών κρατών, με αποτέλεσμα την παύση της τυπογραφίας. Τελικώς, το εγχείρημα της συγκεκριμένης εγκυκλοπαίδειας ουδέποτε ολοκληρώθηκε[2].
Εγκυκλοπαίδειες εκδοθείσες από Λιθουανούς μετανάστες[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Η ιδέα της συγγραφής μίας εγκυκλοπαίδειας με αντικείμενο τη Λιθουανία επανήλθε στο προσκήνιο από Λιθουανούς μετανάστες εγκατεστημένους στις Ηνωμένες Πολιτείες. Ο Γιουόζας Καπότσιους προχώρησε στον σχηματισμό συντακτικής ομάδας, της οποίας, εκ νέου, τέθηκε ως επικεφαλής ο Βατσλόβας Μπιρζίσκα. Μεταξύ του 1953 και του 1966, εκδόθηκαν, συνολικά, 35 τόμοι της Lietuvių enciklopedija (επίσης γνωστή ως Boston Encyclopedia, καθώς τόπος έκδοσής της ήταν η Βοστώνη), οι οποίοι ήσαν γραμμένοι στην ιταλική γλώσσα[6]. Δύο επιπρόσθετοι τόμοι, ενημερωμένοι ως προς το περιεχόμενό τους, εκδόθηκαν μεταξύ του 1969 και του 1985. Πιστεύεται πως το εγχείρημα που ξεκίνησε στις ΗΠΑ, επί της ουσίας αποτελούσε συνέχεια και βασιζόταν στην προσπάθεια η οποία είχε ξεκινήσει μερικές δεκαετίες νωρίτερα στην χώρα καταγωγής των συγγραφέων, ωστόσο, στην πραγματικότητα, αρκετές ενημερώσεις χρειάστηκαν να γίνουν ως προς το περιεχόμενο, καθώς και προσθήκες νέων λημμάτων, ενώ αρκετά εγκυκλοπαιδικά στοιχεία είχαν παραμείνει στη Λιθουανία, με αποτέλεσμα, πλέον, να μην είναι διαθέσιμο, ιδιαίτερα κατά την περίοδο του σιδηρού παραπετάσματος.
Μεταξύ του 1970 και του 1978, η ίδια συντακτική ομάδα προχώρησε στην έκδοση εγκυκλοπαιδικού πονήματος έξι τόμων υπό τον τίτλο Encyclopedia Lituanica, το οποίο συνεγράφη στην αγγλική γλώσσα, ενώ περιείχε λήμματα σχετικά με τη Λιθουανία, καθώς και με θέματα που άπτονταν της τελευταίας.[2]. Έως σήμερα, παραμένει ως το μεγαλύτερο, ως προς το μέγεθός του, βιβλιογραφικό έργο γραμμένο στην αγγλική γλώσσα με αντικείμενο τη Λιθουανία. Η συγκεκριμένη ονομασία προήλθε από άλλες ανάλογες εγκυκλοπαιδικές σειρές, όπως οι Encyclopædia Britannica και Encyclopedia Americana[7].
Λιθουανική ΣΣΔ (1944–1990)[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Στη Λιθουανική ΣΣΔ, οι Σοβιετικοί έδωσαν σχετική άδεια για την έκδοση τριών τόμων μίας Περιληπτικής εγκυκλοπαίδειας της Λιθουανίας (Mažoji lietuviškoji tarybinė enciklopedija) μεταξύ του 1966 και του 1971, γεγονός το οποίο συνέβη έπειτα από την ολοκλήρωση της συγγραφής της Boston Encyclopedia[2]. Η συγκεκριμένη εγκυκλοπαιδική συλλογή επικεντρωνόταν αποκλειστικά σε θεματολογία σχετιζόμενη με τη Λιθουανία. Η Lietuviškoji tarybinė enciklopedija, επίσης γνωστή ως LTE, εκδόθηκε σε σύνολο 12 τόμων, με ακόμη έναν επιπρόσθετο, μεταξύ του 1976 και του 1985. Αναφέρεται συχνά ως «Κόκκινη Εγκυκλοπαίδεια», λόγω του χρώματος των εξώφυλλων της. Σήμερα, θεωρείται ακόμη ως έγκυρη σχετικά με επιστημονικής φύσεως ζητήματα,[8], ωστόσο, ως προς τα ιστορικής και κοινωνικής φύσεως ζητήματα, το περιεχόμενό της ήταν επαρκώς παραποιημένο, ώστε αυτό να ανταποκρίνεται στη σοβιετική προπαγάνδα, με ενδεικτικό παράδειγμα, μεταξύ άλλων, να αποτελεί ο ορισμός των δυτικών κρατών ως δικτατορίες της αστικής τάξης[2]. Παράλληλα, ιδιαίτερη έμφαση δινόταν στις έννοιες του Μαρξισμού-Λενινισμού και του Κομμουνιστικού Κόμματος, ενώ, αντιθέτως, αριθμός «προβληματικών» ζητημάτων της εθνικής ιστορίας της χώρας, όπως, μεταξύ άλλων, το λιθουανικό αντάρτικο, αποσιωπήθηκαν πλήρως[9].
Μεταξύ του 1985 και του 1988, εκδόθηκαν, συνολικά, τέσσερις τόμοι της Tarybų Lietuvos enciklopedia, επίσης γνωστής ως TLE (Εγκυκλοπαίδεια της Σοβιετικής Λιθουανίας). Εντός των σελίδων της, περιείχε αριθμό εννοιών οι οποίες προϋπήρχαν εντός της LTE. Ο τελευταίος εκ των τόμων της συγκεκριμένης εγκυκλοπαιδικής σειράς συνεγράφη κατά τη διάρκεια μίας περιόδου αυξημένης ελευθερίας της έκφρασης, η οποία αποτέλεσε αποτέλεσμα της εφαρμογής της πολιτικής της γκλάσνοστ στη Ρωσία, καθώς και της ανάπτυξης του κινήματος του Σαγιούντις.
Ανεξάρτητη Λιθουανία (με σημείο εκκίνησης το 1990)[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Το 2001, το Ινστιτούτο Επιστημονικών και Εγκυκλοπαιδικών Εκδόσεων, με έδρα το Βίλνιους, προχώρησε στην έκδοση του 25ου τόμου της Visuotinė lietuvių enciklopedija, επίσης γνωστής ως VLE. Ο τελευταίος εκ των τόμων της συγκεκριμένης εγκυκλοπαιδικής σειράς εκδόθηκε το 2014, ακολουθούμενος από ορισμένα επιπρόσθετα ένθετα, τα οποία εκδόθηκαν το 2015. Συνολικά, αριθμούσε 3.120 σελίδες, περίπου 25.120 εικονογραφήσεις και 656 χάρτες[10]. Ποσοστό, περίπου, της τάξεως του 21% επί του συνόλου των λημμάτων της αφορούσε ζητήματα είτε λογοκριμένα είτε αποσιωπημένα κατά τη διάρκεια της σοβιετικής περιόδου. Το 2017, το περιεχόμενο της συγκεκριμένης εγκυκλοπαίδειας έγινε διαθέσιμο, επίσης, διαδικτυακά[10].
Κατάλογος[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Συνολικά, οι κύριες γενικής φύσεως εγκυκλοπαίδειες εκδοθείσες στη λιθουανική γλώσσα είναι, κατά αλφαβητική σειρά, οι κάτωθι:
- Boston Encyclopedia;
- Encyclopedia Lituanica;
- Lietuviškoji tarybinė enciklopedija (LTE);
- Tarybų Lietuvos enciklopedia (TLE);
- Visuotinė lietuvių enciklopedija (VLE).
Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- ↑ (Αγγλικά) «Press ban». spaudos.lt. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 9 Απριλίου 2006. Ανακτήθηκε στις 20 Ιουλίου 2020.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 2,5 (Αγγλικά) Klimas, Antanas (1979). «Two Lithuanian Encyclopedias completed». Lituanus 25 (4).
- ↑ (Λιθουανικά) «VLE». www.vle.lt. Ανακτήθηκε στις 20 Ιουλίου 2020.
- ↑ (Αγγλικά) «Lithuanian encyclopedias». wikimili.com. Ανακτήθηκε στις 20 Ιουλίου 2020.
- ↑ (Αγγλικά) «Vaclovas Biržiška». spaudos.lt. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 24 Σεπτεμβρίου 2015. Ανακτήθηκε στις 20 Ιουλίου 2020.
- ↑ (Αγγλικά) «Boston, Massachusetts». truelithuania.com. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 20 Ιουλίου 2020. Ανακτήθηκε στις 20 Ιουλίου 2020.
- ↑ (Αγγλικά) Ayers, Phoebe· Matthews, Charles· Yates, Ben (2008). How Wikipedia Works: And how You Can be a Part of it. No Starch Press. σελ. 35. ISBN 978-15-93-27176-3.
- ↑ (Λιθουανικά) «Enciclopedia sovietica lituana». vle.lt. Ανακτήθηκε στις 20 Ιουλίου 2020.
- ↑ (Αγγλικά) Krapauskas, Virgil (1992). «Marxism and Nationalism in Soviet Lithuanian historiography». Journal of Baltic Studies 23 (3): 239-260. https://www.jstor.org/stable/43211756?seq=1.
- ↑ 10,0 10,1 (Λιθουανικά) «Visuotinė lietuvių enciklopedija». vle.lt. Ανακτήθηκε στις 20 Ιουλίου 2020.
Εξωτερικοί Σύνδεσμοι[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Πολυμέσα σχετικά με το θέμα Enciclopedie lituane στο Wikimedia Commons
