Λίμνη Ζαραβίνα
Συντεταγμένες: 39°54′12″N 20°30′33″E / 39.90333°N 20.50917°E
| Ζαραβίνα | |
|---|---|
|
  Ζαραβίνα | |
| Έκταση | 0,301 χλμ2 |
| Μέγιστο μήκος | 0,69 χλμ |
| Μέγιστο πλάτος | 0,58 χλμ |
| Μέσο βάθος | 20,9 μ |
| Υψόμετρο | 458 μ |
| Γεωγραφικά στοιχεία | |
| Χώρες |  Ελλάδα
|
| Γεωγραφικό Διαμέρισμα | Ήπειρος |
| Νομός | Ιωαννίνων |
Η λίμνη Ζαραβίνα(ς), γνωστή και ως Νεζερός ή Νιζερός, είναι φυσική λίμνη, του Νομού Ιωαννίνων και συγκεκριμένα της επαρχίας Πωγωνίου (Κοινότητα Ζαραβίνας) σε υψόμετρο 458 μ. Είναι μία από τις βαθύτερες λίμνες της Ελλάδας με μέγιστο βάθος τα 31,5 μ. ενώ η επιφάνειά της ανέρχεται σε 0,301 τ.χλμ.. Βρίσκεται έναντι της Ε.Ο. Ιωαννίνων-Κακαβιάς και απέχει 45 χλμ. από το κοντινότερο αστικό κέντρο, τα Ιωάννινα και 14 χλμ. από τα ελληνοαλβανικά σύνορα, ενώ οι πιο κοντινοί οικισμοί είναι τα χωριά Ζαραβίνα σε απόσταση 4 χλμ. και Σιταριά σε απόσταση 5,5 χλμ. Σημείο αναφοράς για την περιοχή τόσο λόγω της φυσικής της ομορφιάς όσο και λόγω της οικολογικής της σημασίας, περιήλθε στο ελληνικό Δημόσιο ύστερα από πολύχρονη δικαστική διαμάχη, μόλις το 2009.[1] Έχει κηρυχθεί ως τοπίο ιδιαίτερου φυσικού κάλλους από τον Αύγουστο του 1983 (ΦΕΚ Β 572/04-10-1983), ενώ αργότερα εντάχθηκε μαζί με το γειτονικό δάσος της Μερόπης, την κοιλάδα του Γορμού ποταμού και το Ωραιόκαστρο, στο ευρωπαϊκό δίκτυο προστασίας του φυσικού περιβάλλοντος NATURA-2000, με υψηλή μάλιστα προτεραιότητα προστασίας και με κωδικό GR2130010.[2]
Προέλευση ονομασίας[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Η ονομασία Ζαραβίνα προέρχεται από την ονομασία του ομώνυμου χωριού που στο παρελθόν βρισκόταν κατάντη της λίμνης. Η πλειοψηφία των γλωσσολόγων-ερευνητών[3][4] αποδέχεται την άποψη του Γερμανού σλαβολόγου Max Vasmer, ο οποίος θεωρεί ότι η ονομασία είναι σλαβική και προέρχεται από το Ζαροβίνα, με συμπροφορά της σλαβικής πρόθεσης Ζa που σημαίνει "πίσω", με τo τοπωνυμικό Rοvьna (από το πρωτοσλαβικό Rοvь που σημαίνει "τάφρος/λάκκος" και την επιθ. κατάληξη -ьna), με το "ο" της δεύτερης συλλαβής, να αφομοιώνεται στην προφορική -και αργότερα γραπτή- ελληνική γλώσσα σε "α"[5]. Η ετυμολογία αυτή ταιριάζει και με τη μορφολογία του εδάφους, καθώς ο οικισμός βρισκόταν πράγματι πίσω από την τάφρο/λάκκο (βλ. και βάθος), δηλαδή πίσω από τη λίμνη[6]. Ανάλογα, επίσης, την ακριβή ονομασία έχουν δοθεί και διαφορετικές ερμηνείες όπως:
- Τόπος με γερανούς, προερχόμενο από το νοτιο-σλαβικό žeravь που σημαίνει γερανός (το πτηνό)[5],
- Τόπος όπου φύονται δρυς, προερχόμενο από το σλαβικό cerь που σημαίνει δρυς[7],
- Ανθρακιά ή καρβουνότοπος, προερχόμενο από το σλαβικό žarъ που σημαίνει φωτιά, πυρκαγιά[8],
Ορισμένοι Ηπειρώτες Λόγιοι και συγγραφείς πάλι, εξέφρασαν την άποψη ότι είτε πρόκειται για μετάφραση της ελληνικής ονομασίας Καισαροχώρι[9], είτε προέκυψε από εκσλαβισμό συναφών λατρευτικών τίτλων από αρχαίες ελληνικές θεότητες[10]. Τέλος, οι ίδιοι οι κάτοικοι του χωριού, προφανώς λόγω της κατάληξης -βίνα, θεωρούν ότι σημαίνει "Καλό (ή δυνατό) κρασί"[11].
Η άλλη ονομασία με την οποία είναι γνωστή η λίμνη, Νεζερός ή Νιζερός, έχει κι αυτή σλαβική προέλευση και σημαίνει "λίμνη", ενώ έχει ακουστεί κι η άποψη ότι η ορθή ονομασία είναι Νιτζερός[12], λατινικής προέλευσης και σημαίνει μαύρη λίμνη.
Ιδιοκτησιακό καθεστώς[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Η λίμνη μέχρι το 2009, ήταν ιδιωτική. Ωστόσο από τα τέλη της δεκαετίας του 1980, είχαν προκύψει πρωτοβουλίες των κατοίκων της περιοχής ώστε η λίμνη να αποδοθεί στο Δημόσιο. Η δικαστική διαμάχη ξεκίνησε το 1996[13] και υπέρ του ελληνικού Δημοσίου, παρενέβη τόσο η Κοινότητα Ζαραβίνας, ως περιλαμβάνουσα τη λίμνη στα όρια της κτηματικής της περιφέρειας, όσο και ο-μετέπειτα καθολικά διάδοχος της- Δήμος Δελβινακίου, με την υποστήριξη των Αδελφοτήτων Κρυονερίου[14] και Ζαραβίνας. Η αντιδικία περιστρεφόταν κατά κύριο λόγο γύρω από τη γνησιότητα της ιδιοκτησίας, η οποία αναγόταν στην περίοδο της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, αλλά και το μέγεθος της λίμνης. Κι αυτό διότι σύμφωνα με τα άρθρα 967 και 968 του Αστικού Κώδικα[15], οι μεγάλες λίμνες και οι όχθες τους είναι πράγματα κοινής χρήσης (κοινόχρηστα) και ανήκουν στο Δημόσιο, αν δεν ανήκουν σε δήμο ή κοινότητα ή ο νόμος δεν ορίζει διαφορετικά. Ύστερα από 13 χρόνια, αντικρουόμενων τεχνικών γνωμοδοτήσεων, το 2009 το Πολυμελές Πρωτοδικείο Ιωαννίνων (Αποφ. 110/2009) απέδωσε μεν, τη λίμνη στο Δημόσιο θεωρώντας τη όμως δε, μικρή. Η απόφαση δεν ικανοποίησε καμία απ' τις δύο πλευρές, όπου άσκησαν εφέσεις εκατέρωθεν. Κι αυτό διότι, αφενός το Δημόσιο θεωρούσε ότι η απόφαση θα μπορούσε να ανατραπεί σε δεύτερο βαθμό σε περίπτωση που εμφανίζονταν τίτλοι ιδιοκτησίας, μιας που η λίμνη είχε χαρακτηριστεί μικρή και αφετέρου η ιδιοκτησία διότι απεμπολούσε το προϊσχύων καθεστώς της. Τελικά, με την 209/2011 απόφασή του, το Εφετείο Ιωαννίνων δικαίωσε το Ελληνικό Δημόσιο, κατέστησε κοινόχρηστη τη λίμνη, θεωρώντας τη μεγάλη και αφαιρέθηκαν οι όποιες κατασκευές είχαν γίνει πέριξ της λίμνης. Παρ' όλα αυτά, ουδέποτε τέθηκε ζήτημα για τη δασική έκταση, νοτίως της λίμνης που ανήκει ακόμα και σήμερα στην ίδια ιδιοκτησία.[16][17]
Μορφομετρία-Υδρολογία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Η λίμνη της Ζαραβίνας είναι ανοικτού τύπου καρστική λίμνη με τεκτονική προέλευση και καλύπτεται και κατακλύζεται μόνιμα από νερά εδώ και εκατομμύρια χρόνια. Οι ακτές της είναι απότομες (έχει σχήμα χωνιού) και τροφοδοτείται απ' ευθείας με τη βροχή ή το χιόνι, από επιφανειακά νερά με τη βοήθεια πηγών, ποταμών κλπ. καθώς και από υπολίμνιες πηγές. Η λίμνη Ζαραβίνας έχει πολύ μεγάλη υδροφορία (η υδρολογική λεκάνη της περιοχής είναι τεράστια[18]) και για αυτό το λόγο κατασκευάστηκε θυρόφραγμα όπου διοχετεύονται τα πλεονάζοντα νερά της λίμνης για αρδευτικούς σκοπούς και μέσω του ποταμού Νιζερού, καταλήγουν τελικώς, στον Καλαμά. Ο όγκος της λίμνης είναι πολύ μεγάλος αφού ανέρχεται σε 6.281.300 m³,ενώ θα μπορούσε να είχε ακόμη μεγαλύτερη αποθηκευτική ικανότητα νερού, περί τα 875.000 m³ ετησίως. Συνεπώς, λόγω και του μεγάλου της βάθους, δεν είναι δυνατό να αποξηρανθεί ή να παγώσει. Τα νερά της λίμνης είναι πεντακάθαρα με αρκετά καλή έως άριστη ποιότητα για άρδευση και ύδρευση κάτι που αποτυπώνεται και στον χρόνο ανανέωσης τους που υπολογίζεται το πολύ, σε 10,5 μήνες. Ενδεικτικά ο ρυθμός ανανέωσης των νερών της λίμνης Παμβώτιδας στα Ιωάννινα ανέρχεται σε 5 έτη ενώ της Τριχωνίδας στην Αιτωλοακαρνανία σε 7 έτη.[19] Παρόλα αυτά υπάρχουν και έρευνες στις οποίες έχουν παρατηρηθεί υψηλές μετρήσεις θειικών ιόντων και οι οποίες καθιστούν το νερό, ακατάλληλο για ύδρευση.[20][21]
Κλίμα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Το κλίμα στη λίμνη Ζαραβίνας είναι ηπειρωτικό με ψυχρούς χειμώνες και ήπια καλοκαίρια. Όπως και στην υπόλοιπη περιοχή του Νομού Ιωαννίνων, οι βροχοπτώσεις είναι πολύ συχνές και μοιράζονται ισόποσα στο φθινόπωρο και στο χειμώνα (72% συνολικά), ενώ κάνουν την εμφάνισή τους και το καλοκαίρι (7%). Σε γενικές γραμμές η συνεισφορά της λίμνης στο κλίμα της περιοχής είναι πολύ σημαντική καθώς συγκρατεί το διοξείδιο του άνθρακα, μετριάζει ακραία καιρικά φαινόμενα, ενώ είναι σε θέση να κατακρατεί μεγάλες ποσότητες νερού, οι οποίες θα μπορούσαν να προκαλέσουν πλημμυρικά συμβάντα.
| Κλιματικά δεδομένα λίμνης Ζαραβίνας | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Μήνας | Ιαν | Φεβ | Μάρ | Απρ | Μάι | Ιούν | Ιούλ | Αύγ | Σεπ | Οκτ | Νοε | Δεκ | Έτος |
| Μέση Μέγιστη °C (°F) | 8.39 | 10.28 | 13.39 | 17.10 | 22.51 | 27.28 | 30.84 | 30.38 | 25.98 | 19.76 | 13.26 | 9.45 | 19,05 |
| Μέση Μηνιαία °C (°F) | 4.54 | 5.95 | 8.23 | 11.74 | 17.20 | 21.64 | 24.54 | 23.86 | 19.46 | 13.85 | 8.70 | 4.93 | 13,41 |
| Μέση Ελάχιστη °C (°F) | −0.99 | 0.22 | 1.81 | 4.87 | 8.83 | 12.47 | 14.67 | 14.57 | 12.08 | 8.56 | 3.64 | 0.46 | 6,67 |
| Υετός mm (ίντσες) | 133,46 | 139,13 | 110,19 | 97,39 | 66,38 | 35,66 | 23,25 | 34,64 | 77,49 | 177,24 | 206,89 | 193,11 | 1,294,83 |
| Πηγή: ΕΜΥ-Κλιματικός Άτλαντας 1971-2000 [1] | |||||||||||||
Χλωρίδα και πανίδα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Γύρω από τη λίμνη αναπτύσσονται καλαμιώνες και υγρά λιβάδια, ενώ οι λόφοι καλύπτονται από πυκνά δάση δρυός που αποτελούνται από τέσσερα είδη βελανιδιάς, ανάμεσα στα οποία υπάρχουν και κάποια αιωνόβια . Άλλα είδη είναι οι οστρυές, οι γαύροι, οι φράξοι, οι ψευτοπλάτανοι και οι βατομουριές.
Το σημαντικότερο φυτό της περιοχής είναι ο σπάνιος Solenanthus albanicus. Άλλα αξιόλογα φυτά είναι ο κρίνος Lilium candidum, το κολχικό Colchicum autumnale, η Asphodeline taurica, το κυκλάμινο Cyclamen hederifolium, η Digitalis grandiflora, η ίριδα Iris sintenisii, η Lysimachia atropurpurea, η Silene coronaria, ο κρόκος Crocus cancellatus, η Lysimachia punctata, το Ornithogalum sphaerocarpum, η Scabiosa tenuis, η Scutellaria rupestris, η Orlaya daucorlaya και οι ορχιδέες Epipactis microphylla, Platanthera chlorantha, Ophrys helenae, O. hystera, O. zeusii και Ο. oestifera, ενώ λίγα χιλιόμετρα από τη λίμνη φυτρώνει και μια εξαιρετικά σπάνια ορχιδέα, η Ophrys bertolonii.
Στη λίμνη ζει ένας μεγάλος αριθμός από αρπακτικά πουλιά. Πρόκειται για ένα από τα τελευταία καταφύγια του κραυγαετού και του σπάνιου τσίφτη στην Ελλάδα. Παλιότερα στην γύρω περιοχή ζούσανε σπάνιοι ασπροπάρηδες. Άλλα αρπακτικά είναι ο φιδαετός, ο σφηκιάρης, η γερακίνα, ο χειμωνόκιρκος, ο καλαμόκιρκος, το ξεφτέρι, το σαΐνι, το διπλοσάινο και ο πετρίτης.
Στα υγρά λιβάδια της λίμνης συναντάει κανείς λευκούς πελαργούς και μαυροπελαργούς, ενώ στους καλαμιώνες και στις όχθες ζούνε σταχτοτσικνιάδες, αργυροτσικνιάδες, νυχτοκόρακες, κρυπτοτσικνιάδες, μικροτσικνιάδες, λαγγόνες, αλκυόνες, ψευταηδόνια, νεροκελάδες, σχοινοποταμίδες, τσιχλοποταμίδες, καλαμοτριλιστές, κ.ά.
Η ορνιθοπανίδα συμπληρώνεται με είδη, όπως κύκνοι, βαλτόπαπιες, φαλαρίδες, νερόκοτες, νανοβουτηχτάρια, σκουφοβουτηχτάρια, μπεκατσίνια, βουνοσταχτάρες, κίσσες, γιδοβύζια, λούγαρα, μεσαίοι δρυοκολάπτες, αετομάχοι, κοκκινοκεφαλάδες, τριγώνια, χρυσοβασιλίσκοι, μελισσοφάγοι, κοκκοθραύστες, κούκκοι, φάσσες, μιλτοχελίδονα, κοκκινοτσιροβάκοι, τσαλαπετεινοί και αιγίθαλοι.
Στους γύρω λόφους ζούνε υγιείς πληθυσμοί από αρκούδες, λύκους και ζαρκάδια. Άλλα θηλαστικά είναι τα κουνάβια, οι νυφίτσες, τα αγριογούρουνα, οι αγριόγατες, οι ασβοί, οι αλεπούδες, οι δασομυωξοί και οι σκίουροι.
Στη λίμνη Ζαραβίνα διαβιούν άνω των 11 ειδών ψαριών γλυκού νερού όπως τα Χέλια (Anguilla anguilla), η Πελοποννησιακή Μπριάνα (Barbus peloponnesius), ο Κυπρίνος (Cyprinus carpio), το Σκαρούνι (Luciobarbus albanicus), η Ιονική Πέστροφα (Salmo farioides), η Λιάρα (Telestes pleurobipunctatus) και το Γληνί (Tinca tinca). Επίσης, η περιοχή έχει την Καραβίδα του γλυκού νερού (Astacus fluviatilis) ενώ πιθανολογείται η παρουσία της ηπειρωτικής Τσίμας (Pelasgus epiroticus), ενός ψαριού που βρίσκεται στα όρια της εξαφάνισης[22]. Τέλος συναντώνται και βίδρες (Lutra lutra), ένα σπάνιο υδρόβιο θηλαστικό που απαιτεί πεντακάθαρα νερά και πλούσια παρόχθια βλάστηση.[23]
Ιστορία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Η ευρύτερη περιοχή της Ζαραβίνας, όπως και ολόκληρου του Πωγωνίου, ήταν θέρετρο μαχών τόσο κατά τη φασιστική εισβολή του 1940, όσο και κατά τον εμφύλιο πόλεμο όπου η περιοχή συγκέντρωνε ισχυρές δυνάμεις του Δημοκρατικού Στρατού.
Φωτοθήκη[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
-
Μερική άποψη της λίμνης Ζαραβίνα. -
Μερική άποψη της λίμνης Ζαραβίνα. -
Μερική άποψη της λίμνης Ζαραβίνα. -
Μερική άποψη της λίμνης Ζαραβίνα. -
Μερική άποψη της λίμνης Ζαραβίνα.
Εξωτερικοί Σύνδεσμοι - Πηγές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- ↑ Αργύρης, Σωτήρης. «Πρώτο βήμα για λίμνη Ζαραβίνα». www.agon.gr. Ανακτήθηκε στις 21 Αυγούστου 2018.
- ↑ «NATURA 2000 - STANDARD DATA FORM».
- ↑ Malingoudis, Phaedon (1981). Studien zu den slavischen Orstnamen Griechenlands. Wiesbaden: Franz Steiner Verlag GmbH. σελ. 98.
- ↑ Συμεωνίδης, Χαράλαμπος (2010). Ετυμολογικό λεξικό των νεοελληνικών οικωνυμίων. Θεσσαλονίκη. σελ. 5447 (λήμμα).
- ↑ 5,0 5,1 «Max Vasmer, Die Slaven in Griechenland (γερμ.)».
- ↑ Οικονόμου, Κωνσταντίνος (2002). Τα Οικωνύμια του Νομού Ιωαννίνων-Γλωσσολογική Εξέταση. Ιωάννινα. σελ. 113-114.
- ↑ Zaimov, Yordan (1975). Beitrag zur Erforschung der bulgarischen geographischen Namen in Griechenland. In: Ztschr. f. Balkanologie. Berlin. σελ. 115.
- ↑ Λαμπρίδης, Ιωάννης (1994) [1886]. Πογωνιακά. Ιωάννινα. σελ. 8.
- ↑ Αραβαντινός, Παναγιώτης (1856). Χρονογραφία της Ηπείρου: των τε ομόρων ελληνικών και ιλλυρικών χωρών διατρέχουσα κατά σειράν τα εν αυταίς συμβάντα από του σωτηρίου έτους μέχρι του 1854. Αθήνα. σελ. 366.
- ↑ Μήτσης, Βασίλειος (2015). Κρυονέρι Πωγωνίου Ιστορία-Τοπωνύμια-Γλωσσάρι. Κρυονέρι. σελ. 211.
- ↑ «Κοινότητα Ζαραβίνας». www.zaravina.gr. Ανακτήθηκε στις 20 Αυγούστου 2018.[νεκρός σύνδεσμος]
- ↑ Μήτσης, Βασίλειος (2015). Κρυονέρι Πωγωνίου Ιστορία-Τοπωνύμια-Γλωσσάρι. Κρυονέρι. σελ. 255.
- ↑ «Τεχνική Γνωμοδότηση Κουτσογιάννη Δ. (2004)». ΑΔΕΛΦΟΤΗΤΑ ΛΙΜΝΙΩΝ ΠΩΓΩΝΙΟΥ ΗΠΕΙΡΟΥ. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 30 Σεπτεμβρίου 2020. Ανακτήθηκε στις 23 Σεπτεμβρίου 2018.
- ↑ Ηπειρου, Αδελφοτητα Κρυονεριτων Πωγωνιου. «ΛΙΜΝΗ "ΝΙΖΕΡΟΣ"». ΑΔΕΛΦΟΤΗΤΑ ΚΡΥΟΝΕΡΙΤΩΝ ΠΩΓΩΝΙΟΥ ΗΠΕΙΡΟΥ. Ανακτήθηκε στις 23 Σεπτεμβρίου 2018.
- ↑ «Άρθρο 967 - Αστικός Κώδικας - Κοινόχρηστα». Lawspot. 2014-08-09. https://www.lawspot.gr/nomikes-plirofories/nomothesia/astikos-kodikas/arthro-967-astikos-kodikas-koinohrista. Ανακτήθηκε στις 2018-09-23.
- ↑ Μποζιάρης, Αθανάσιος. «Η λίμνη «Νιζερός» ή «Ζαραβίνα»: ένα αριστούργημα της φύσης στα ... αζήτητα του Δήμου Πωγωνίου». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 27 Ιουνίου 2019.
- ↑ «Aδελφότητα Βησσανιωτών Η ΑΡΕΤΗ: Η λίμνη Ζαραβίνας την μ.Μ.εποχή -Οτι ίσως θα θέλατε να μάθετε και δεν ρωτήσατε...». Ανακτήθηκε στις 21 Αυγούστου 2018.
- ↑ «Λίμνη Ζαραβίνας Πωγωνίου Ιωαννίνων - Hpeiros.gr Ειδήσεις από την Ήπειρο». ipiros.gr (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 21 Αυγούστου 2018.
- ↑ «Πραγματογνωμοσύνη ΥΠ.ΑΝ. Δρ. Κουσουρή (2001)». www.zaravina.gr. Ανακτήθηκε στις 20 Αυγούστου 2018.
- ↑ «Τεχνική Γνωμοδότηση Κουτσογιάννη Δ. (2004)». ΑΔΕΛΦΟΤΗΤΑ ΛΙΜΝΙΩΝ ΠΩΓΩΝΙΟΥ ΗΠΕΙΡΟΥ. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 27 Σεπτεμβρίου 2020. Ανακτήθηκε στις 26 Σεπτεμβρίου 2018.
- ↑ «ΥΔΡΟΝΑΥΤΕΣ – Ελληνικό καταδυτικό δίκτυο». ydronaftes.gr. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 27 Σεπτεμβρίου 2018. Ανακτήθηκε στις 26 Σεπτεμβρίου 2018.
- ↑ «Λίμνες / Λίμνη-Ζαραβίνα, NaturaGraeca». www.naturagraeca.com (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 20 Αυγούστου 2018.
- ↑ «Φυσικό περιβάλλον». www.pogoni.gr. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 25 Αυγούστου 2018. Ανακτήθηκε στις 21 Αυγούστου 2018.
| |||||||||||||||||