Ιστορία της Αμοργού

Προσθήκη συνδέσεων
Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια

Η ιστορία του νησιού της Αμοργού ξεκινάει από την αρχαιότητα, σχεδόν από την 4η χιλιετία π.Χ.

Αρχαίοι Χρόνοι[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Από τα τέλη της 4ης χιλιετίας π.Χ υπάρχουν ίχνη ανθρώπινης παρουσίας στην Αμοργό[1]. Κατά την αρχαιότητα, το νησί γίνεται ένα από τα σημαντικότερα κέντρα του Κυκλαδικού πολιτισμού.

Αργότερα, κατά τη μινωική εποχή, καταφθάνουν στο νησί πολλοί Μινωίτες ιδρύοντας μία από τις πρώτες πόλεις του νησιού, τη Μινώα[2]. Αργότερα, Ναξιώτες ιδρύουν την Αρκεσίνη στη σημερινή περιοχή Καστρί και την ίδια εποχή Μιλήσιοι εγκαθίστανται στην Αιγιάλη, κοντά στο σημερινό χωριό Θολάρια. Αυτές ήταν κατά την αρχαιότητα οι σπουδαιότερες πόλεις του νησιού.

Η Αμοργός ήταν γνωστή με τα ονόματα Υπερία, Πλαταγία, Παγκάλη και Ψυχία. Εκείνα τα χρόνια στο νησί φτιάχνονταν υφάσματα και ενδύματα, τα οποία μάλιστα ήταν περιζήτητα λόγω της ποιότητάς τους (αμοργίδες, αμοργίς[3]).

Μεταξύ των θεών που τιμούσαν οι Αμοργιανοί ήταν η Πολιάς Αθηνά, ο Πάνας, ο Ζευς, η Ήρα, η Ουρανία Αφροδίτη, ο Κισσοκόμας Διόνυσος[4] και ο Αποτρόπαιος Απόλλων. Γνωστές εορτές, οι οποίες λάμβαναν χώρα, ήταν τα Ηραία, Εκατόμβαια και τα Διονύσια.

Βρέθηκε υπό την κυριαρχία των Μακεδόνων, Πτολεμαίων, Σάμου και Ρόδου, πριν καταλήξει στους Ρωμαίους.

Στους Ρωμαϊκούς χρόνους θα είναι τόπος εξορίας: επί Τιβερίου, το 23 μ.Χ. θα εξοριστεί ο Βέβιος Σειρήνος, ανθύπατος της Ισπανίας[5][6]

Βυζαντινή Περίοδος[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Τα βυζαντινά χρόνια, άνηκε στο θέμα Αιγαίου ενώ τα χρόνια αυτά υπήρχαν συχνές επιδρομές πειρατών[7], οι οποίες ανάγκασαν τους κατοίκους να μετακινηθούν από τους παραλιακούς σε οχυρωμένους οικισμούς στην ενδοχώρα του νησιού[7]. 

Τον 9ο αιώνα χτίζεται η μονή της Παναγίας της Χοζοβιώτισσας και το 1088 ανακαινίστηκε από τον αυτοκράτορα Αλέξιο Κομνηνό. Αφορμή για την ίδρυση της στάθηκε η εύρεση μιας εικόνας της Παναγίας, που έφτασε από το Χόζοβο ή Χόζοβα της Παλαιστίνης.

Λατινοκρατία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το 1207 ξεκινάει η Λατινοκρατία (1206-1537) με την κατάληψη του νησιού από τον Μάρκο Σανούδο και την υπαγωγή του στο Δουκάτο της Νάξου. Τότε οχυρώνεται ο φυσικός βράχος το 1207 από τους αδελφούς Ιερεμία και Ανδρέα Γκύζη[7] και ο οικισμός της χώρας επεκτείνεται στη νότια πλευρά του Κάστρου. Επίσης δημιουργούνται οι εσωτερικές πλακόστρωτες πλατείες που φέρουν ακόμα το λατινογενές όνομα "Λόζα", καθώς και ο κεντρικός δρόμος, η σημερινή "μέση" (οδός), που διατρέχει όλον τον οικισμό[7].

Από τα λίγα αρχιτεκτονικά λείψανα της Ενετοκρατίας συγκαταλέγονται ο "Πύργος του Γαβρά" και ο "Κάτω Λάκκος".[7]

Τουρκοκρατία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Σύμφωνα με τον Sauger, τον 15ο αιώνα είχε 4000 άτομα, από τους οποίους οι 900 ήταν ικανοί για οπλοφορία. Το έτος 1537 ο Χαιρεντίν Μπαρμπαρόσα καταλαμβάνει το νησί και το θέτει υπό Οθωμανική κυριαρχία (1537-1824). Ο περιηγητής Κορνάρο λέει ότι οι κάτοικοι κατέφυγαν στην Κρήτη για να σωθούν και ότι έπειτα από το έτος αυτό είχε ερημωθεί ή φαινόταν έρημη. Παρόλ' αυτά, οι κάτοικοι πρέπει να επανήλθαν, αφού επώνυμα που υπάρχουν σε μοναστηριακά κείμενα από το Μεσαίωνα συνεχίζουν να υπάρχουν και έπειτα.[8] Ο περιηγητής Μίλο το 1580 την αναφέρει κατοικημένη με τρία κάστρα ενώ ως κατοικημένη την αναφέρει και ο ιστορικός Crusius ο οποίος επικαλείται πηγή Σαντορίνης του 1577.

Τα χρόνια της Τουρκοκρατίας γνώρισε ημέρες οικονομικής ακμής και "εκκλησιαστικής αναγέννησης", πολλές εκκλησίες ανακαινίστηκαν ενώ κατασκευάστηκαν και καινούριες, γεγονός το οποίο οφείλεται και στην παντελή απουσία Τούρκων στο νησί[7].

Οι Αμοργιανοί ασκούσαν την πειρατεία συστηματικά και εφορμούσαν ιδιαίτερα προς τις ακτές της Μικράς Ασίας. Κατά το έτος 1696, σύμφωνα με τον Κορονέλι, υπήρχαν στο νησί 6000 άτομα. Το έτος 1797 έχει καταγραφεί μία επιδρομή Μανιατών πειρατών με επικεφαλής τον καπετάν Στεκούλη με καταγωγή από τα Επτάνησα[9]. Αυτοί σκότωσαν πολλούς νησιώτες και κατέκλεψαν τα πάντα από τα σπίτια, αφού δεν άφησαν ούτε καν ρούχα στους κατοίκους, οι οποίοι τα είχαν εγκαταλείψει προκειμένου να κρυφτούν στα βουνά. Το μέγεθος της καταστροφής πρέπει να ήταν πολύ μεγάλο, καθώς ζητήθηκε από τους Τούρκους να μην πληρώσουν φόρους για τρία χρόνια, αίτημα το οποίο δεν έγινε δεκτό.

Στο νησί φαίνεται να μην υπήρχε καδής και βοεβόδας, καθώς οι κάτοικοι πήγαιναν για την εκδίκαση των υποθέσεων τους στη Νάξο ή την Αστυπάλαια.

Βυζαντινά Επώνυμα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Στο νησί παρατηρείται η ύπαρξη μεγάλου πλήθους επιφανών βυζαντινών επωνύμων[10]. Έχει προταθεί από τον ακαδημαϊκό Ι. Βογιατζίδη [8] ότι πολλά προέρχονται από Βυζαντινούς εξόριστους, οι οποίοι βρέθηκαν εκεί έπειτα από μία αποτυχημένη εξέγερση εναντίον του αυτοκράτορα Ιωάννη Βατάτζη, ενώ άλλα (π.χ. Θεολογίτης[11]) θεωρούνται αυτόχθονα του νησιού. Κάποια ίσως να είναι παλαιότερα της εποχής του Βατάτζη, αφού ο βυζαντινολόγος Σ. Βρυώνης[12] αναφέρει ότι ο αυτοκράτορας Αλέξιος Κομνηνός λόγω πίεσης από τους Τούρκους μετέφερε οικογένειες από τα ενδότερα στα παράλια της Μικράς Ασίας και σε άλλες περιοχές. Ανάμεσα στις οικογένειες που αναφέρονται είναι οι Συνοδινοί[10]. Κάποια επώνυμα, που δεν υπάρχουν πλέον στο νησί, είναι Ψαροβράκης και Κουτσοδόντης. Άξιο αναφοράς είναι και τα γυναικεία ονόματα του νησιού όπως Δουκαινώ από Δούκισσα, Καλλιώ από Καλλιόπη κ.τ.λ. όπως επίσης και ορισμένα αρχαιοπρεπή όπως Ερατώ, Κλειώ κ.τ.λ.

Νεότερα Χρόνια[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Μετά την επανάσταση του 1821 ενσωματώθηκε στο νεοσύστατο Ελληνικό κράτος, ενώ λίγα χρόνια αργότερα η Αμοργός χρησιμοποιήθηκε πάλι ως τόπος εξορίας.

Στο κτήριο του σημερινού ΕΠΑ.Λ Αμοργού βρίσκεται μια επιγραφή, που αναφέρει ότι το σχολείο ιδρύθηκε στις 21 Ιουνίου 1826 με χρήματα της Ιεράς μονής Χοζοβιωτίσης, γεγονός που αποδεικνύει ότι στην Αμοργό λειτούργησε ένα από τα πρώτα σχολεία της ελεύθερης Ελλάδας.

Ως πρώτοι εξόριστοι είναι ορισμένοι δεξιοί βασιλικοί αξιωματικοί, που τοποθετήθηκαν εκεί από την κυβέρνηση του Ελευθέριου Βενιζέλου το 1917-1918. Μετά το 1926 αρχίζουν να καταφτάνουν αριστεροί εξόριστοι μέχρι και την περίοδο της Δικτατορίας.[13]

Την περίοδο της κατοχής από τις δυνάμεις του Άξονα εντάσσεται αρχικά στην ιταλική διοίκηση, ενώ από το 1943 την διαδέχεται η γερμανική έως την απελευθέρωση το 1944.

Ανάμεσα στους εξόριστους πολιτικούς βρέθηκε και ο πρώην υπουργός της Ένωσης Κέντρου, Γεώργιος Μυλωνάς, ο οποίος σχεδίασε την απόδραση του και κατέφυγε στο εξωτερικό. Για την επιτυχημένη αυτή απόδραση γράφτηκαν βιβλία («Η Συνωμοσία της Αμοργού», «Απόδραση από την Αμοργό»[14]) και γυρίστηκε η ταινία «Απόδραση από την Αμοργό» του Σ. Κούλογλου.[15]

Η φήμη του νησιού εκτοξεύτηκε με την προβολή της ταινίας "Tο Απέραντο Γαλάζιο" σε σκηνοθεσία του Λυκ Μπεσόν, η οποία γυρίστηκε κατά μεγάλο μέρος στην Αμοργό.

Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  1. ↑ Cyclades (7 Ιανουαρίου 2011). «Μαρκιανή Αμοργού». Αμοργός | Κυκλάδες. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 3 Μαΐου 2022. Ανακτήθηκε στις 26 Δεκεμβρίου 2020. 
  2. ↑ Λίλα Μαραγκού «ΑΜΟΡΓΟΣ Ι — Η ΜΙΝΩΑ», εκδ. Αρχαιολογική Εταιρεία, Αθήναι 2002.
  3. ↑ «Τόπος - Ιστορία Αμοργού». Greek Gastronomy Guide. Ανακτήθηκε στις 26 Δεκεμβρίου 2020. 
  4. ↑ Nik (31 Οκτωβρίου 2011). «ΤΟ ΚΑΣΤΡΟ ΤΗΣ ΑΜΟΡΓΟΥ: Αρχαϊκές επιγραφές από την αρχαία Αρκεσίνη». ΤΟ ΚΑΣΤΡΟ ΤΗΣ ΑΜΟΡΓΟΥ. Ανακτήθηκε στις 26 Δεκεμβρίου 2020. 
  5. ↑ Τουρλίδης, Γεώργιος (1969). Η Αμοργός εν τοις Χρονικοίς του Τακίτου. 8. Επετηρίς Εταιρείας Κυκλαδικών Μελετών. σελ. 666. Εξορίστηκε επειδή είχε διαπράξει δημοσίως βιαιοπραγία. 
  6. ↑ Σακελλαρίου, Αντ (1998). Οι Κυκλάδες ως τόπος εξορίας επί Τιβερίου. 50. Πλάτων. σελ. 170. 
  7. ↑ 7,0 7,1 7,2 7,3 7,4 7,5 «Ιστορικό Χώρας Αμοργού». Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού. 2012. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 28 Απριλίου 2016. Ανακτήθηκε στις 18 Σεπτεμβρίου 2018. 
  8. ↑ 8,0 8,1 Ι. Κ. Βογιατζίδου, Αμοργός, Ιστορικαί έρευναι περί της νήσου, εν Αθήναις 1918
  9. ↑ «Ψηφιακό Αποθετήριο Ακαδημίας Αθηνών - Academy of Athens Digital Repository». repository.academyofathens.gr. Ανακτήθηκε στις 26 Δεκεμβρίου 2020. 
  10. ↑ 10,0 10,1 Νικος, Δετσης (3 Αυγούστου 2010). «GREEK SURNAMES: ΕΠΩΝΥΜΑ ΤΗΣ ΑΜΟΡΓΟΥ». GREEK SURNAMES. Ανακτήθηκε στις 26 Δεκεμβρίου 2020. 
  11. ↑ Nik (21 Σεπτεμβρίου 2011). «ΤΟ ΚΑΣΤΡΟ ΤΗΣ ΑΜΟΡΓΟΥ: Θεολογίτης: από τα παλαιότερα επώνυμα της Αμοργού». ΤΟ ΚΑΣΤΡΟ ΤΗΣ ΑΜΟΡΓΟΥ. Ανακτήθηκε στις 26 Δεκεμβρίου 2020. 
  12. ↑ Vryonis, Speros (1971). The decline of medieval Hellenism in Asia Minor: and the process of Islamization from the eleventh through the fifteenth century. Berkeley: University of California Press. 
  13. ↑ "Εξόριστοι στο απέραντο γαλάζιο", Νίκος Νικητίδης, περιοδικό Πολιτικά Θέματα, Αθήνα Ιούνιος 2012
  14. ↑ Mylōnas, Geōrgios Al.· Potamianou, Vikē. (2015). Apodrasē apo tēn Amorgo. Athēna: Potamos. ISBN 978-960-545-045-8. 911177809. 
  15. ↑ «Απόδραση από την Αμοργό - YouTube». www.youtube.com. Ανακτήθηκε στις 26 Δεκεμβρίου 2020. 

Πηγές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Ιστορία_της_Αμοργού&oldid=10247177"