Ιερά Μητρόπολις Δέρκων
| Ιερά Μητρόπολις Δέρκων | |
|---|---|
 | |
| Γενικές πληροφορίες | |
| Ίδρυση | 491 μ.Χ. |
| Xώρα | Τουρκία |
| Έδρα | Θεραπειά |
| Υπαγωγή | Οικουμενικό Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως |
| Ενορίες | 5 |
| Ναοί | 8 |
| Μητροπολιτικός ναός | Αγίας Παρασκευής Θεραπείων |
| Ιεραρχία | |
| Μητροπολίτης | Απόστολος |
| Πρωτοσύγκελλος | Αρχιμανδρίτης Χρύσανθος Δημητριάδης |
| Εφημέριοι | 5 |
| Διάκονοι | 1 |
Η Γεροντική Ιερά Μητρόπολις Δέρκων είναι μια εκ των εν Τουρκία ενεργών Μητροπόλεων του Οικουμενικού Πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως.
Ιστορικά στοιχεία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Η Ιερά Μητρόπολις πρωτοεμφανίζεται εκκλησιαστικά στο χωριό Δέρκος ή Δέρκοι της Ανατολικής Θράκης. Οι Δέρκοι κατά τον Στράβωνα ήταν η θρακική πόλη Φινέπολη της Μάυρης Θάλασσας[1]. Την ονομασία Δέρκοι διατηρεί μέχρι και σήμερα.
Η Επισκοπή Δέρκων ιδρύθηκε κατά πάσα πιθανότητα τον 6ο με 7ο αιώνα ως Επισκοπή Δέρκων και Χηλής υπό την Μητρόπολη Ηρακλείας. Αρχές του 8ου αιώνα προήχθη σε αυτοκέφαλη Αρχιεπισκοπή. Ο επίσκοπος Δέρκων αναφέρεται ανάμεσα σε αυτούς που συμμετείχαν στην Ζ΄ Οικουμενική Σύνοδο (786)[2].
Το 1354, λόγω των σεισμών και των ασθενειών πού επικρατούσαν στην περιοχή, η Επισκοπή Δέρκων εμφανίζεται συγχωνευμένη με την Μητρόπολη Βιζύης. Γύρω στα 1380 επί Αυτοκράτορα Ανδρονίκου Παλαιολόγου του Γέροντος ανυψώθηκε σε Μητρόπολη και κατατάχθηκε τελευταία στο κλίμα του Πατριαρχείου[3]. Γύρω στα μέσα του 15ου αιώνα, η περιοχή ερημώνεται και η Μητρόπολη εξέλιπε[α].
Τον Ιούνιο του 1655 επί Πατριάρχου Ιωαννίκιου Β΄ εκδίδεται Πατριαρχικός και Συνοδικός Τόμος, σύμφωνα με τον οποίο ανασυστήνεται η Μητρόπολη με τον τίτλο «Δέρκων καί Νεοχωρίου», παραχωρούνται στη δικαιοδοσία της τα πατριαρχικά χωριά Θεραπειά και Μπουγιούκντερε[5] και εκλέγεται επίσκοπος ο Αθανάσιος. Μετά την απόφαση αυτή ο Μητροπολίτης Δέρκων Αθανάσιος (1655-1660) μετέφερε από τους Δέρκους την έδρα της Μητροπόλεως στα Θεραπειά. Τον Οκτώβριο του 1746 επί Πατριάρχου Παϊσίου Β΄ εκδόθηκε Πατριαρχική και Συνοδική Πράξη Προβιβασμού της Μητροπόλεως Δέρκων στον Όγδοο θρόνο μετά την Μητρόπολη Χαλκηδόνος και πριν από την Μητρόπολη Θεσσαλονίκης. Ο Μητροπολίτης Δέρκων κατατάσσεται ως ένας από τους Γέροντες του Οικουμενικού Θρόνου. Η φήμη του ορίζεται «ὑπέρτιμος καί ἔξαρχος Βοσπόρου Θρακικοῦ καί Κυανέων».
Στις 15 Μαρτίου 1977 η Αγία και Ιερά Σύνοδος του Οικουμενικού Πατριαρχείου, χωρίς να προβεί σε νέα έκδοση Πατριαρχικής και Συνοδικής Πράξης, αποφάσισε, μετά την παραίτηση για λόγους υγείας του Γέροντος Μητροπολίτου Δέρκων Ιακώβου, να αλλάξει το καθεστώς της μητροπολιτικής τάξεως. Συγκεκριμένα, αποφασίσθηκε ο Μητροπολίτης Δέρκων Κωνσταντίνος να καταλαμβάνει θέση στην τάξη της Ιεραρχίας του Οικουμενικού Πατριαρχείου, σύμφωνα με την πρεσβεία χειροτονίας. Το καθεστώς αυτό διήρκεσε 30 χρόνια.
Στις 22 Ιουλίου 2008, με πρόταση του Οικουμενικού Πατριάρχου Βαρθολομαίου, η Αγία και Ιερά Σύνοδος του Οικουμενικού Πατριαρχείου αποκατέστησε την εκκλησιαστική τάξη της ιστορικής Μητροπόλεως Δέρκων, η οποία επανήλθε στον 8ο Θρόνο, την οποία κατείχε στο Συνταγμάτιο του Οικουμενικού Θρόνου των Γεροντικών Μητροπόλεων του Θρόνου. Έτσι εκ νέου ο Μητροπολίτης Δέρκων καλείται Μητροπολίτης Γέρων Δέρκων.
Επισκοπικός κατάλογος[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
| Όνομα | Έτη | Σχόλια |
|---|---|---|
| Γρηγόριος | ~ 787[6] | |
| Ιωάννης | ~ 997[7] | |
| Ιωάννης | ~ 1166[8] | |
| Κωνστάντιος | ~ 1278[9] | |
| Μακάριος | ~ 1294[10] | |
| Λουκάς | πριν τον Μάρτιο 1324[11] – μετά τον Απρίλιο 1329[12] | |
| Παύλος | πριν τον Σεπτέμβριο 1379[13] – μετά το 1381[14] | |
| Ιωσήφ | ~ 1389[15] | |
| Δανιήλ | ~ 1634[16] | |
| Παχώμιος | ~ 1636[17] | |
| Αθανάσιος | Ιούνιος 1655[18] – 1660 † | |
| Χρύσανθος | Δεκέμβριος 1660[19] – 1673 | παραιτήθηκε[20] |
| Μακάριος Α΄ | 11 Σεπτεμβρίου 1673 – μετά τον Οκτώβριο 1686[21] | από Αγαθουπόλεως[20] |
| Νικόδημος | πριν το 1694[22] – μετά το 1708[23] | |
| Μακάριος Β΄ | ~ 1741[24] | |
| Σαμουήλ (Χαντζερής) | Δεκέμβριος 1731 – 24 Μαΐου 1763[25] | κατόπιν Οικουμενικός Πατριάρχης |
| Διονύσιος (Σαρμουκάσης) | 24 Μαΐου 1763 – 1773 † | από Εφέσου |
| Ανανίας | Φεβρουάριος 1773 – 26 Μαρτίου 1791[26] | από Αγχιάλου |
| Μιχαήλ | περί το 1782;[27] | |
| Γεράσιμος | 26 Μαρτίου 1791[26] – 3 Μαρτίου 1794[28] | από Νικομηδείας, μετέπειτα Οικουμενικός Πατριάρχης |
| Μακάριος Γ΄ (Βαλασάκης[29]) | 4 Μαρτίου 1794 – Ιούνιος 1801 | από Ναυπάκτου και Άρτης[28], κατόπιν Εφέσου |
| Γρηγόριος Γ΄ | Ιούνιος 1801 – 4 Ιουνίου 1821 † | από Βιδινίου, Άγιος (μαρτύρησε) |
| Ιερεμίας (Ταυλάριος) | 9 Ιουνίου 1821 – Νοέμβριος 1824 | από Βιζύης, καθαιρέθηκε |
| Νικηφόρος (Πηλουσιώτης) | Σεπτέμβριος 1824 – Νοέμβριος 1835 † | από Αδριανουπόλεως |
| Γερμανός | Νοέμβριος 1835 – 14 Ιουνίου 1842 | από Δράμας, μετέπειτα Οικουμενικός Πατριάρχης |
| Νεόφυτος Γ΄ (Βεγλερής) | Ιούνιος 1842 – 13 Μαρτίου 1853 † | από Φιλίππων |
| Γεράσιμος Β΄ (Πουρνάρας) | 15 Μαρτίου 1853 – 12 Μαρτίου 1865 † | από Πελαγονίας |
| Νεόφυτος Δ΄ (Δρυμάδης) | 14 Μαρτίου 1865 – 5 Αυγούστου 1875 † | από Κασσανδρείας |
| Ιωακείμ Α΄ (Κρουσουλούδης) | 8 Αυγούστου 1875 – 1 Οκτωβρίου 1884 | από Λαρίσης, μετέπειτα Οικουμενικός Πατριάρχης |
| Καλλίνικος (Φωτιάδης) | 20 Δεκεμβρίου 1884 – 8 Μαΐου 1924 | από Θεσσαλονίκης, κατόπιν Εφέσου |
| Κωνσταντίνος Β΄ (Αράμπογλου) | 8 Μαΐου 1924 – 17 Δεκεμβρίου 1924 | από Προύσης, μετέπειτα Οικουμενικός Πατριάρχης |
| Φώτιος (Μανιάτης) | 17 Ιανουαρίου 1925 – 7 Οκτωβρίου 1929 | από Φιλαδελφείας, μετέπειτα Οικουμενικός Πατριάρχης |
| Αμβρόσιος (Σταυρινός) | 24 Οκτωβρίου 1929 – 9 Δεκεμβρίου 1931 † | από Νεοκαισαρείας |
| Ιωακείμ Β΄ (Πελεκάνος) | 12 Δεκεμβρίου 1931 – 23 Ιανουαρίου 1950 † | από Σταυρουπόλεως |
| Ιάκωβος (Παπαπαϊσίου) | 27 Μαρτίου 1950 – 1 Μαρτίου 1977 | από Ίμβρου και Τενέδου, παραιτήθηκε |
| Κωνσταντίνος (Χαρισιάδης) | 15 Μαρτίου 1977 – 29 Αυγούστου 2011 | από Πριγκηποννήσων, κατόπιν Νικαίας |
| Απόστολος (Δανιηλίδης) | 29 Αυγούστου 2011 – σήμερα | από Μοσχονησίων |
Οικισμοί[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Στις αρχές του 20ου αιώνα η Μητρόπολη Δέρκων περιλάμβανε τους κατωτέρω οικισμούς: [30]
- Θεραπεία (Tarabya)
- Βαθυρρύαξ (Büyükdere)
- Κεφελί Κιοΐ (Kefeliköy)
- Γενί Μαχαλέ (Yenimahalle)
- Φαναράκιο (Rumelifeneri)
- Βελιγράδιο (Bahçeköy)
- Δομούζ Ντερέ (Uskumruköy) από τη σημερινή Επαρχία Σάριγερ
- Μακροχώριο (Bakırköy)
- Άγιος Στέφανος (Yeşilköy) από τη σημερινή Επαρχία Μακροχωρίου
- Μικρός Τσεκμεκτσές (Küçükçekmece)
- Γαλατάρια
- Σαφράς (Kanarya) από τη σημερινή Επαρχία Ρηγίου
- Αμπαρλή (Ambarlı)
- Καλλιό (Esenyurt) από τη σημερινή Επαρχία Άβτζιλαρ
- Πύργος (Kemerburgaz) από τη σημερινή Επαρχία Εγιούπ
- Δέρκοι (Durusu)
- Βογάζ Κιοΐ (Boğazköy)
- Αρναούτ Κιοΐ (Arnavutköy)
- Αγιασματάκι (Taşoluk)
- Ιμβροχώρι (İmrahor)
- Νεοχωράκι (Yeniköy)
- Δελή Πονούζ (Balaban) από τη σημερινή Επαρχία Γκαζιοσμάνπασα
- Δακιακαδίν (Tayakadın)
- Άγιος Γεώργιος ή Αζατλή (Güvercintepe) από τη σημερινή Επαρχία Μπασάκσεχιρ
- Λαζάρ Κιοΐ (Yazlık)
- Τσανάκτσα (Çanakça)
- Καστανέαι (Kestanelik)
- Οκλαλή (Oklalı)
- Ακαλάνη (Akalan)
- Ερμενί Κιοΐ (İhsaniye)
- Τσιφλίκ Κιοΐ (Çiftlik)
- Τζελέπ ή Τζελέλ Κιοΐ (Celepköy)
- Ταρφάς (Örencik) από τη σημερινή Επαρχία Μετρών
- Καλφάς
- Νύμφαι
- Άγιοι Πάντες
- Γρύπες
- Λύτρες από τη σημερινή Επαρχία Μπαχτσελιεβλέρ
- Αβάσο από τη σημερινή Επαρχία Γκιούνγκιορεν
- Κιουτσούκ Κιοΐ από τη σημερινή Επαρχία Μπαϊράμπασα
- Τσεβετζή (Cebeci) από τη σημερινή Επαρχία Σουλτάνγκαζι.
Ενορίες - Κοινότητες[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Σήμερα υπάρχουν εν ενεργεία οι εξής Ναοί:
- Ιερός Ναός Αγίας Παρασκευής Θεραπείων
- Ιερός Ναός Αγίας Παρασκευής Βουγιούκδερε
- Ιερός Ναός Αγίου Ιωάννου Γενή Μαχαλέ
- Ιερός Ναός Αγίου Γεωργίου Μακρυχωρίου
- Ιερός Ναός Αγίου Στεφάνου, ομωνύμου Κοινότητος
- Ιερός Ναός Θείας Αναλήψεως Μακρυχωρίου (Κοιμητηριακός)
- Ιερός Ναός Αγίου Γεωργίου Βουγιούκδερε (Κοιμητηριακός)
- Ιερός Ναός Αγίας Ελένης Θεραπείων (Κοιμητηριακός)
Υποσημειώσεις και παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Υποσημειώσεις[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- ↑ Σε επιστολή του το 1466, ο Πατριάρχης Μάρκος Β΄ Ξυλοκαράβης αναφέρεται στην αποστολή Εξάρχου μεταξύ άλλων στα χωριά της πρώην Μητροπόλεως Δέρκων, τα οποία είχαν στο μεταξύ προσαρτηθεί στην Αρχιεπισκοπή Κωνσταντινουπόλεως. Αναφέρει μάλιστα χαρακτηριστικά τα διάφορα δεινά που είχαν οδηγήσει σε παρακμή αυτή την επαρχία: σεισμοί, λοιμοί, πυρκαγιές κ.ά[4]
Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- ↑ «Ιερά Μητρόπολις Δέρκων». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 1 Οκτωβρίου 2020. Ανακτήθηκε στις 11 Απριλίου 2020.
- ↑ Μπακούρος 1998, σελ. 114.
- ↑ Μπακούρος 1998, σελ. 115.
- ↑ Μπακούρος 1998, σελ. 116.
- ↑ Αποστολόπουλος 1987, σελίδες 331-332.
- ↑ Πατριάρχου Γερμανού, Ευρισκόμενα πάντα, σελ. 204
- ↑ «Εἰς τὴν ἐπ' ὀλέθρῳ τοῦ κόσμου ἐπεισφέρεσαν ἤδη τῆς τοῦ Χριστοῦ ποίμνῃ ἀθεμιτογαμίαν». Herzog August Bibliothek Wolfenbüttel Handschriftendatenbank. σελ. 203. Ανακτήθηκε στις 30 Ιουλίου 2020.
- ↑ Χωνιάτης, Νικήτας (1865). Τα ευρισκόμενα πάντα. σελ. 256.
- ↑ Παπαδόπουλος-Κεραμεύς 1963, σελ. 382.
- ↑ Failler, Albert (1993). «Un acte inédit du patriarche de Constantinople Jean XII (2 juin 1294)». Revue des études byzantines 51: 79. https://www.persee.fr/doc/rebyz_0766-5598_1993_num_51_1_1870. Ανακτήθηκε στις 30 Ιανουαρίου 2024.
- ↑ von Miklosich & Müller 1860, σελ. 98.
- ↑ von Miklosich & Müller 1860, σελ. 147.
- ↑ von Miklosich, Franz Ritter· Müller, Joseph (1862). Acta patriarchatus Constantinopolitani 1315-1402 e codibus manu scriptis bibliothecae Palatinae Vindobonensis. Γάνδη: Gerold. σελ. 6.
- ↑ von Miklosich, Franz Ritter· Müller, Joseph (2012). Acta et Diplomata Graeca Medii Aevi Sacra et Profana. Volume 2 Acta Patriarchatus Constantinopolitani MCCCXV-MCCCCII Tomus Posterior. Cambridge: Cambridge University Press. σελ. 39. ISBN 9781108044516.
- ↑ Preiser-Kapeller, Johannes (2007). «Die hauptstädtische Synode von Konstantinopel (Synodos endemusa). Zur Geschichte und Funktion einer zentralen Institution der (spät)byzantinischen Kirche». Historicum 96: 28. https://www.academia.edu/512045/Die_hauptst%C3%A4dtische_Synode_von_Konstantinopel_Synodos_endemusa_Zur_Geschichte_und_Funktion_einer_zentralen_Institution_der_sp%C3%A4t_byzantinischen_Kirche_The_Synod_of_Constantinopel_On_the_History_and_Function_of_a_central_Institution_of_the_Late_Byzantine_Church_. Ανακτήθηκε στις 13 Μαρτίου 2021.
- ↑ «Ψηφιακή Συλλογή Κοσμόπολις». Kosmopolis. σελ. 198. Ανακτήθηκε στις 30 Ιουλίου 2020.
- ↑ «Συμβολή εις την ιστορίαν της μονής του Σωτήρος εν Σκοπέλω» (PDF). Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας. σελ. 367. Ανακτήθηκε στις 27 Ιουλίου 2020.
- ↑ Αποστολόπουλος 1987, σελ. 332.
- ↑ Αποστολόπουλος 1987, σελ. 218.
- ↑ 20,0 20,1 Αποστολόπουλος 1987, σελ. 344.
- ↑ «Απόφαση επί Πατριάρχου Διονυσίου Δ΄ (Οκτώβριος 1686)». Εκκλησιαστική Αλήθεια. Κ (5): 38. 4. https://books.google.de/books?id=sIwXAAAAYAAJ&hl=el&pg=PA38#v=onepage&q&f=false. Ανακτήθηκε στις 4 Μαΐου 2022.
- ↑ Μανουήλ Γεδεών, σελ. 610.
- ↑ Κατάλογος χειρογράφων κωδίκων της βιβλιοθήκης της κατά το αγιώνυμων όρος του Άθω ιεράς και μεγαλώνυμου Σκήτης της αγίας Θεομήτορος Άννης (μέρος Α') (PDF). σελ. 95.
- ↑ Κτιτορικόν ή προσκυνητήριον της ιεράς και βασιλικής μονής του Μεγάλου Σπηλαίου, σελ. 97
- ↑ Μανουήλ Γεδεών, σελ. 657.
- ↑ 26,0 26,1 Μακραίος 1872, σελ. 375.
- ↑ Γρεβενών, Σέργιος (1991). Ιερά Μονή του Οσίου Νικάνορος (Ζάβορδας) και το κειμηλιοφυλάκιον αυτής. Γρεβενά. σελ. 49.
- ↑ 28,0 28,1 Μακραίος 1872, σελ. 387.
- ↑ Ιωσηφίδης, Γρηγόριος (1917). «Μακάριος Βαλασάκης, Μητροπολίτης Εφέσου». Γρηγόριος ο Παλαμάς Α: 752. http://digital.lib.auth.gr/record/139963/files/5073_1.pdf. Ανακτήθηκε στις 6 Μαΐου 2022.
- ↑ http://users.sch.gr/markmarkou/katalog/ecp/derkoi.htm
Πηγές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- Ιστοσελίδα Ιεράς Μητροπόλεως Δέρκων Αρχειοθετήθηκε 2020-10-01 στο Wayback Machine.
- Μπακούρος, Βασίλειος (1998). Ο Οικουμενικός Πατριάρχης Σαμουήλ Α΄ Χαντζερής ο βυζάντιος: ο βίος και το έργο του (1700-1775). Διδακτορική Διατριβή, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών (ΕΚΠΑ).
- Kiminas, Demetrius (31 Μαρτίου 2009). The Ecumenical Patriarchate: A History of Its Metropolitanates with Annotated Hierarch Catalogs. Wildside Press LLC. σελ. 55. ISBN 978-1434458766. Ανακτήθηκε στις 25 Ιουλίου 2020.
- Μακραίος, Σέργιος (1872). Εκκλησιαστική Ιστορία. Βενετία: Τύποις του Χρόνου.
- Γεδεών, Μανουήλ (1885). Πατριαρχικοί Πίνακες: Ειδήσεις ιστορικαί βιογραφικαί περί των Πατριαρχών Κωνσταντινουπόλεως: από Ανδρέου του Πρωτοκλήτου μέχρις Ιωακείμ Γ' του από Θεσσαλονίκης, 36-1884. Κωνσταντινούπολη: Lorenz & Keil.
- Δελιάλης, Ν. (2017). «Δύο Πατριαρχικά Σιγίλλια Διονυσίου του Δ' και Γρηγορίου του Ε'». Μακεδονικά (1): 112. doi:.
- von Miklosich, Franz Ritter· Müller, Joseph (1860). Acta patriarchatus Constantinopolitani 1315-1402 e codibus manu scriptis bibliothecae Palatinae Vindobonensis. Βιέννη: Gerold.
- Βέης, Νίκος. Ο κώδιξ της Ορθοδόξου Εκκλησίας Άνδρου και Σύρου (PDF).
- Αποστολόπουλος, Δημήτρης Γ. (1987). Η Νομική Συναγωγή Του Δοσιθέου. Μία Πηγή Και Ένα Τεκμήριο. Αθήνα: Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών, Κέντρο Νεοελληνικών Ερευνών.
- Παπαδόπουλος-Κεραμεύς, Αθανάσιος (1963). Ιεροσολυμιτική Βιβλιοθήκη, ήτοι κατάλογος των εν ταις βιβλιοθήκαις του αγιωτάτου αποστολικού τε και καθολικού ορθοδόξου πατριαρχικού θρόνου των Ιεροσολύμων και πάσης Παλαιστίνης αποκειμένων ελληνικών κωδίκων, τόμος τέταρτος (1899) (PDF). Βρυξέλλες: Culture et Civilisation. σελ. 11. Ανακτήθηκε στις 11 Νοεμβρίου 2023.