Γλώσσες της Ουκρανίας

Η επίσημη γλώσσα της Ουκρανίας είναι η ουκρανική, μια Ανατολική Σλαβική γλώσσα. Η ουκρανική γλώσσα είναι η μητρική γλώσσα του 67.5% του πληθυσμού της Ουκρανίας. Τα ρωσικά είναι η μητρική γλώσσα του 29.6% του πληθυσμού της Ουκρανίας και το υπόλοιπο των κατοίκων (2.9%) είναι γηγενείς ομιλητές άλλων γλωσσών. Ο Εθνολόγος καταγράφει 40 μειονοτικές γλώσσες και διαλέκτους, εκ των οποίων σχεδόν όλες μεταφέρθηκαν στην Ουκρανία από εσωτερικούς μετανάστες από άλλα μέρη της Σοβιετικής Ένωσης. Σύμφωνα με μια έρευνα που διεξήχθη κατά την περίοδο 2006-2007 από το Ινστιτούτο Γκάλοπ το 83% των ερωτηθέντων προτίμησαν να κάνουν την έρευνα στα ρωσικά.

Σύμφωνα με το Άρθρο 10 του Συντάγματος της Ουκρανίας, το κράτος έχει την υποχρέωση να διασφαλίσει την ολοκληρωμένη ανάπτυξη και λειτουργία της ουκρανικής γλώσσας σε όλους τους τομείς της κοινωνικής ζωής στην Ουκρανία, ενώ εγγυάται την ελεύθερη ανάπτυξη, τη χρήση και την προστασία της ρωσικής γλώσσας και άλλων γλωσσών των εθνικών μειονοτήτων της Ουκρανίας.

Γλώσσα και καθημερινή ζωή

Σε μια έρευνα του κέντρου Ραζούμκοφ στις 11-23 Δεκεμβρίου σε όλες τις περιοχές της Ουκρανίας εκτός από την Κριμαία, τις κατεχόμενες περιοχές του Ντόνετσκ και του Λουχάνσκ, έδειξε ότι η πλειοψηφία των Ουκρανών θεωρεί την ουκρανική ως μητρική γλώσσα (60%), ακολουθούμενη από την ρωσική (15%) και το υπόλοιπο 22% θεωρούσε και τις δύο γλώσσες ισοδύναμα. Το υπόλοιπο 2% είχε άλλη μητρική γλώσσα. Για την προτιμώμενη γλώσσα στην εργασία, ένα ισοδύναμο ποσοστό 37% επέλεξε τα ουκρανικά και τα ρωσικά, ενώ άλλο ένα 21% επικοινωνούσε δίγλωσσα. Η έρευνα ερεύνησε 10.071 άτομα με πιθανότητα σφάλματος 1%.

Παρελθόν δημοσκοπήσεις

Σε ένα δημοσκόπηση του ΦΟΜ-Ουκρανία σε δείγμα 1.000 ατόμων, το 52% δήλωσε τα ρωσικά ως γλώσσα επικοινωνίας, ένα 41% τα ουκρανικά και το 8% ένα μείγμα των δύο.

Το Μάρτιο του 2010, σύμφωνα με δημοσκόπηση της Research & Branding Group το 65% θεωρούσε τα ουκρανικά μητρική γλώσσα και το 33% τα ρωσικά. Η έρευνα έδειξε ότι το επίπεδο γνώσης της ρωσικής γλώσσας (επάρκεια γνώσεων για διάλογο, γραφή και ανάγνωση) στην Ουκρανία ήταν 76% και ξεπερνούσε αυτό των ουκρανικών (69%). Περισσότερα άτομα προτιμούσαν να μιλούν στα Ουκρανικά (46%) σε σχέση με τα ρωσικά (38%), αλλά ένα 16% δήλωσε ότι προτιμά να μιλά και τις δύο με ίσο τρόπο. Στην απογραφή του 2009 στο Καζακστάν, για σύγκριση, το 74% των κατοίκων δήλωσαν ότι γνωρίζουν τα καζακικά αλλά το 84% γνώριζε τα ρωσικά.

Μια δημοσκόπηση που πραγματοποιήθηκε τον Νοέμβριο του 2009 έδειξε ότι το 54.7% των Ουκρανών δήλωσαν ότι δεν υπήρχε γλωσσικό ζήτημα στην χώρα, διότι ο καθένας μπορούσε να χρησιμοποιήσει την γλώσσα της προτίμησης του και γιατί υπήρχαν πολύ πιο σημαντικά προβλήματα στη χώρα. Ένα 14.7% δήλωνε ότι είναι επείγον πρόβλημα που πρέπει να λυθεί άμεσα, ενώ το 28.3% δήλωσε ότι πρέπει να λυθεί αλλά δεν είναι άμεση προτεραιότητα.

Μια δημοσκόπηση του κέντρου Ραζούμκοφ τον Αύγουστο του 2011 δείχνει ότι το 53.3% των ερωτηθέντων μιλούσε τα ουκρανικά στην καθημερινή ζωή και ένα 44.5% τα ρωσικά.

Σε μια δημοσκόπηση που έλαβε χώρα τον Μάιο του 2012 από το ινστιτούτο Ρέιτινγκ, το 50% των ερωτηθέντων δήλωσαν τα ουκρανικά ως μητρική γλώσσα, ένα 29% τα ρωσικά, ένα 20% θεωρούσε τις δύο παραπάνω γλώσσες ως μητρικές γλώσσες, ενώ το υπόλοιπο 1% είχε άλλη μητρική γλώσσα.

Τρέχουσες γλώσσες

Ο παραπάνω πίνακας παραθέτει τις γλώσσες ανά αριθμό ομιλητών στην απογραφή του 2001:

Γλώσσα	Αριθμός ομιλητών	Ποσοστό επί του συνόλου του πληθυσμού
Ουκρανικά	32.577.468	67.53%
Ρωσικά	14.273.670	29.59%
Ταταρικά Κριμαίας	231.382	0.48%
Μολδαβικά	185.032	0.38%
Ουγγρικά	161.618	0.34%
Ρουμανικά	142.671	0.30%
Βουλγαρικά	134.396	0.28%
Λευκορωσικά	56.249	0.12%
Αρμενικά	51.847	0.11%
Γκαγκαουζιανά	23.765	0.05%
Ρομανί	22.603	0.05%
Πολωνικά	19.195	0.04%
Γερμανικά	4.206	0.01%
Ελληνικά	6.029	0.01%
Εβραϊκά	3.307	0.01%
Σλοβακικά	2.768	0.01%
Καραΐμ	96	0.00%
Άλλες γλώσσες	143.163	0.30%
Δεν δηλώθηκε κάποια μητρική γλώσσα	201.437	0.42%
Συνολικός πληθυσμός	48.240.902	100%

Δεν περιλαμβάνονται στον παραπάνω πίνακα οι ομιλητές των ρουθηνικών με 6.725 ομιλητές το 2001, της ουκρανικής νοηματικής γλώσσας (54.000 ομιλητές το 2008), των ανατολικών γίντις (11.500 ομιλητές το 2007), των ουρούμ (95.000 ομιλητές το 2000, συχνά καταμετρούνται με τα ταταρικά), και των κριμτσάκ (200 ομιλητές το 2007). Οι ποικιλίες της ρομανί που απαντούνται στην περιοχή είναι τα βλάχικα, τα καρπαθιανά και τα βαλκανικά ρομανί. Υπάρχουν, επίσης, ομιλητές της σουηδικής διαλέκτου Γκαμαλσβένσκα (τουλάχιστον 10 άπταιστοι ομιλητές και περίπου 150 με κάποια γνώση το 2014).

Περιφερειακές γλώσσες

Ως αποτέλεσμα της νομοθεσίας με τίτλο "Νομοσχέδιο σχετικά με τις αρχές της κρατικής γλωσσικής πολιτικής", η οποία εγκρίθηκε από το ουκρανικό κοινοβούλιο τον Αύγουστο του 2012, οι γλώσσες που ομιλούνται από τουλάχιστον το 10% του πληθυσμού της περιφέρειας μπορούσαν να γίνουν περιφερειακές γλώσσες. Ενώ τα ουκρανικά παρέμειναν ως η μόνη επίσημη γλώσσα, άλλες γλώσσες, ανάλογα με την υιοθέτηση τους από τις περιφερειακές αρχές, έγιναν δεκτά μέσα επικοινωνίας στην εκπαίδευση, την τοπική αυτοδιοίκηση, τα δικαστήρια και για επίσημους σκοπούς, με αποτέλεσμα τα ρωσικά να γίνουν συνεπίσημη γλώσσα πολλών περιοχών της χώρας. Τον Οκτώβριο του 2014 το Συνταγματικό Δικαστήριο της Ουκρανίας άρχισε την εξέταση της συνταγματικότητας του νόμου, και στις 28 Φεβρουαρίου 2018 έκρινε το νόμο αντισυνταγματικό.

Ιστορικά γεγονότα

Σύμφωνα με τη ρωσική απογραφή του 1897 στο έδαφος των εννέα ρωσικών κυβερνείων στο έδαφος της σύγχρονης Ουκρανίας, η γλωσσική κατανομή ήταν η εξής:

Γλωσσική σύνθεση

• Ουκρανικά - 14.931.500 ομιλητές (73%)
• Ρωσικά - 2.146.100 ομιλητές (11%)
• Γίντις - 1.871.800 ομιλητές (9%)
• Γερμανικά - 451.300 ομιλητές (2%)
• Πολωνικά - 375.900 ομιλητές (2%)
• Λευκορωσικά - 208.500 ομιλητές (1%)
• Ρουμανικά - 185.700 ομιλητές (1%)
• Ομιλητές άλλων γλωσσών - 1%

Κατάλογος αναφερόμενων κυβερνείων

• Κυβερνείο Πολτάβας
• Κυβερνείο Χαρκόβου
• Κυβερνείο Ποντόλιε
• Κυβερνείο Κιέβου
• Κυβερνείο Βολίν
• Κυβερνείο Γιεκατερινοσλάβ
• Κυβερνείο Τσέρνιγκοφ
• Κυβερνείο Χερσώνας
• Κυβερνείο Ταυρίδας

Χάρτες

Πανουκρανικά

• 
  Ευχέρεια στα ουκρανικά (κόκκινη στήλη) και στα ρωσικά (μπλε στήλη) στις απογραφές του 1989 και 2001.
• 
  Η μητρική, αλλά όχι απαραίτητα κύρια ομιλούμενη γλώσσα ανά περιοχή στην Ουκρανία το 2001
• 
  Ποσοστό ομιλητών της ουκρανικής γλώσσας ως μητρική γλώσσα (όχι απαραίτητα η κύρια ομιλούμενη γλώσσα) το 2001
• 
  Ποσοστό ομιλητών της ρωσικής γλώσσας ως μητρική γλώσσα το 2001
• 
  Γλώσσα της πλειοψηφίας ανά περιφέρεια στην Ουκρανία το 2001
• 
  Χρήση του σούρζικ (μείγμα ουκρανικών και ρωσικών) ως κύρια γλώσσα ανά περιοχή στην Ουκρανία το 2003

Κριμαία

• 
  Γεωγραφική κατανομή της Κριμαϊκής Ταταρικής γλώσσας στην Κριμαία.

Γλωσσική πολιτική

Το 2016, ένας νέος νόμος που μπήκε σε ισχύ απαιτούσε τους ουκρανικούς ραδιοφωνικούς σταθμούς να παίζουν μια ποσόστωση τραγουδιών στα ουκρανικά. Ο νόμος υποχρεώνει τους τηλεοπτικούς και ραδιοφωνικούς σταθμούς να εγγυηθούν ότι το 60% των προγραμμάτων όπως οι ειδήσεις και η ανάλυση γίνεται στα ουκρανικά.

Τον Σεπτέμβριο του 2017, η Ουκρανία ψήφισε μια παρόμοια πολιτική για τις γλώσσες στη δημόσια εκπαίδευση. Ο νόμος απαιτεί την χρήση των ουκρανικών για κάθε μάθημα που δεν χρειάζεται δεύτερη γλώσσα. Εξαιρούνται τα μαθήματα ξένων γλωσσών που διδάσκονται χρησιμοποιώντας τα "αγγλικά ή κάποια επίσημη γλώσσα της Ευρωπαϊκής Ένωσης."

Μετά τα γεγονότα του 2013-2014 (Γιουρομάινταν, προσάρτηση Κριμαίας και πόλεμος του Ντονμπάς) η ουκρανική γλωσσική πολιτική έχει αλλάξει με σκοπό να θέσει στο περιθώριο τα ρωσικά και να αναβαθμίσει τα ουκρανικά.

Δείτε επίσης

• Ουκρανική γλώσσα
• Δημογραφία της Ουκρανίας
• Ρωσική γλώσσα στην Ουκρανία