Βοεβοδάτο Σιλεσίας (1920-1939)
Συντεταγμένες: 50°15′N 19°0′E / 50.250°N 19.000°E
| Βοεβοδάτο Σιλεσίας (1920-1939) | ||
|---|---|---|
| 15 Ιουλίου 1920–1945 | ||
| ||
 | ||
| Χώρα | Πολωνία | |
| Διοικητική υπαγωγή | Δεύτερη Πολωνική Δημοκρατία | |
| Πρωτεύουσα | Κατοβίτσε | |
| Γλώσσες | Πολωνικά | |
| Έκταση | 5.122 km² | |
| Γεωγραφικές συντεταγμένες | 50°15′0″N 19°0′0″E | |
| δεδομένα () | ||
Το Βοεβοδάτο Σιλεσίας (πολωνικά: Województwo Śląskie) ήταν αυτόνομη επαρχία (βοεβοδάτο) της Δεύτερης Πολωνικής Δημοκρατίας. Το μεγαλύτερο μέρος της επικράτειάς του ανήκε προηγουμένως στη γερμανική/πρωσική Επαρχία της Σιλεσίας και έγινε μέρος της πρόσφατα αναγεννημένης Πολωνίας ως αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος της Άνω Σιλεσίας του 1921, των Συμβάσεων της Γενεύης, των τριών εξεγέρσεων της Άνω Σιλεσίας και της τελικής διχοτόμησης της Άνω Σιλεσίας μεταξύ Πολωνίας, Γερμανίας και Τσεχοσλοβακίας. Το υπόλοιπο ήταν το ανατολικότερο τμήμα της Αυστριακής Σιλεσίας (βλ. Σιλεσία του Τσιέσιν), το οποίο χωρίστηκε μεταξύ Πολωνίας και Τσεχοσλοβακίας μετά την κατάρρευση της Αυστροουγγαρίας, τον Πόλεμο Πολωνίας-Τσεχοσλοβακίας και το Συνέδριο του Σπα (1920). Πρωτεύουσα του βοεβοδάτου ήταν το Κατοβίτσε.[1]
Το βοεβοδάτο διαλύθηκε στις 8 Οκτωβρίου 1939 μετά τη γερμανική εισβολή στην Πολωνία και το έδαφός του ενσωματώθηκε στη γερμανική Επαρχία της Σιλεσίας. Μετά την ήττα της Ναζιστικής Γερμανίας στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, η επικράτειά του ενσωματώθηκε σε ένα νέο, μεγαλύτερο Βοεβοδάτο Σιλεσίας που υπήρχε μέχρι το 1950.
Γενική περιγραφή[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Το Βοεβοδάτο Σιλεσίας ήταν μια από τις πλουσιότερες και καλύτερα ανεπτυγμένες επαρχίες της Πολωνίας του μεσοπολέμου. Όφειλε τον πλούτο της σε πλούσια κοιτάσματα άνθρακα, που είχαν ως αποτέλεσμα την κατασκευή πολυάριθμων ανθρακωρυχείων και χαλυβουργείων. Για το λόγο αυτό, αυτό το Βοεβοδάτο ήταν κρίσιμο για την πολωνική παραγωγή εξοπλισμών. Ωστόσο, η θέση του στα σύνορα με τη Γερμανία το έκανε ευάλωτο. Στα μέσα της δεκαετίας του 1930, η πολωνική κυβέρνηση αποφάσισε να μεταφέρει ορισμένους τομείς της βαριάς βιομηχανίας στην καρδιά του έθνους, δημιουργώντας την Κεντρική Βιομηχανική Περιοχή. Λόγω των αποτελεσματικών γεωργικών πρακτικών, το Βοεβοδάτο Σιλεσίας ήταν επίσης σημαντικός παραγωγός τροφίμων, παρά το μικρό του μέγεθος.
Σύμφωνα με την πολωνική απογραφή του 1931, το 92,3% του πληθυσμού δήλωσε τα πολωνικά ως μητρική του γλώσσα. Οι Γερμανοί αποτελούσαν το 7% και οι Εβραίοι μόνο το 0,5%. Οι Πολωνοί ζούσαν κυρίως στα χωριά (95,6% του πληθυσμού εκεί), ενώ οι Γερμανοί και οι Εβραίοι προτιμούσαν τις πόλεις (το 12,9% του πληθυσμού των πολωνικών πόλεων της Άνω Σιλεσίας ήταν Γερμανοί, ιδιαίτερα στο Κατοβίτσε).
Η πυκνότητα πληθυσμού ήταν η υψηλότερη στη χώρα με 299 άτομα ανά 1 χλμ2. Την 1η Ιανουαρίου 1937, οι δασικές εκτάσεις αποτελούσαν το 27,9% του βοεβοδάτου. Η πυκνότητα των σιδηροδρόμων ήταν η υψηλότερη στη χώρα με 18,5 χλμ. ανά 100 χλμ2. Το 1931, το ποσοστό αναλφαβητισμού ήταν το χαμηλότερο στη χώρα, στο 1,5% του πληθυσμού.
Ιστορία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Μετά τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο προέκυψε μια διαμάχη για το μέλλον της Άνω Σιλεσίας. Αυτό το τμήμα της περιοχής της Σιλεσίας ήταν το λιγότερο επηρεασμένο από αιώνες γερμανικοποίησης. Ο πληθυσμός ήταν κατά κύριο λόγο Σλάβοι, ιδιαίτερα στις αγροτικές περιοχές. Πολλοί από αυτούς θεωρούσαν τους εαυτούς τους Πολωνούς και κάποιοι Τσέχους. Οι υπόλοιποι δεν ένιωθαν ισχυρούς δεσμούς με κανένα από αυτά τα έθνη. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του Βόιτσεχ Κορφάντι, αυτή η τελευταία ομάδα αντιπροσώπευε έως και το ένα τρίτο του συνολικού πληθυσμού της περιοχής.[2]
Η Συνθήκη των Βερσαλλιών αποφάσισε να διεξαχθεί δημοψήφισμα έτσι ώστε ο τοπικός πληθυσμός να αποφασίσει εάν η Άνω Σιλεσία θα έπρεπε να εκχωρηθεί στην Πολωνία ή στη Γερμανία. Πριν γίνει το δημοψήφισμα, είχαν ξεσπάσει δύο Σιλεσικές εξεγέρσεις που υποστήριζαν την πολωνική επιλογή. Μια τρίτη εξέγερση σημειώθηκε μετά το δημοψήφισμα.
Με βάση τα αποτελέσματα του δημοψηφίσματος, που πραγματοποιήθηκε στις 20 Μαρτίου 1921, η Άνω Σιλεσία μοιράστηκε μεταξύ της Πολωνίας και της Γερμανίας. Το πολωνικό τμήμα ενσωματώθηκε ως Βοεβοδάτο Σιλεσίας. Μετά το δημοψήφισμα του 1921, η Γερμανο-Πολωνική Συμφωνία για την Άνω Σιλεσία (Σύμβαση της Γενεύης) συνήφθη στις 15 Μαΐου 1922 και αφορούσε το συνταγματικό και νομικό μέλλον της Άνω Σιλεσίας, καθώς μέρος της είχε γίνει πολωνικό έδαφος.
Το βοεβοδάτο ήταν ένα από τα πιο οικονομικά ανεπτυγμένα μέρη της Πολωνίας. Είχε λάβει αυτόνομο καθεστώς με νόμο του Πολωνικού Σέιμ της 15ης Ιουλίου 1920.[3] Αυτό το καθεστώς ήταν ασφαλές μέχρι το Πραξικόπημα του Μαΐου το 1926, το οποίο ξεκίνησε διάφορες προσπάθειες για τον περιορισμό του υπέρ ενός ισχυρού και συγκεντρωτικού κράτους.
_powiaty.svg)
Μετά τη γερμανική εισβολή στην Πολωνία, το βοεβοδάτο διαλύθηκε στις 8 Οκτωβρίου 1939 και το έδαφός του ενσωματώθηκε στη γερμανική Επαρχία της Άνω Σιλεσίας. Η περιοχή επέστρεψε στην πολωνική κατοχή στο τέλος του πολέμου και η πράξη του 1920 που έδινε αυτόνομες εξουσίες στο Βοεβοδάτο Σιλεσίας καταργήθηκε επίσημα με νόμο της 6ης Μαΐου 1945.[4] Ένα διευρυμένο Βοεβοδάτο Σιλεσίας (ανεπίσημα ονομάστηκε Βοεβοδάτο Σιλεσίας-Ντομπρόβα, województwo śląsko-dąbrowskie) συνέχισε να υπάρχει μέχρι το 1950, όταν χωρίστηκε στο Βοεβοδάτο Κατοβίτσε και στο Βοεβοδάτο Οπόλε. (Για λεπτομέρειες, βλ. Διοικητικές διαιρέσεις της Λαϊκής Δημοκρατίας της Πολωνίας).
Πολιτική[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Το βοεβοδάτο διέθετε ευρεία αυτονομία σε εσωτερικά θέματα, εξαιρουμένης της εξωτερικής και στρατιωτικής πολιτικής. Είχε το δικό του Σιλεσικό Κοινοβούλιο με 48 βουλευτές (24 από το 1935) που εκλέγονταν σε δημοκρατικές εκλογές. Η νομοθεσία, ωστόσο, έπρεπε να είναι συνεπής με το πολωνικό σύνταγμα. Το βοεβοδάτο είχε επίσης το δικό του εθνικό θησαυροφυλάκιο - το Θησαυροφυλάκιο της Σιλεσίας (πολωνικά: Skarb Śląski). Μόνο το 10% περίπου των φόρων μεταφερόταν στο πολωνικό εθνικό ταμείο. Επικεφαλής της διοίκησης ήταν ένας βοεβόδας που διοριζόταν από τον πρόεδρο της Πολωνίας, για να ενεργεί ως εκπρόσωπος της κεντρικής κυβέρνησης.
Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- ↑ Κεντρική Στατιστική Υπηρεσία της Πολωνικής Δημοκρατίας (1927). Population of Poland according to religious denominations and nationality (PDF). Βαρσοβία: GUS. Ανακτήθηκε στις 14 Οκτωβρίου 2015.
- ↑ Historia Śląska, σελ. 395, Βρότσουαφ, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, 2002
- ↑ Constitutional Act of 15 July 1920 containing the organic statutes of the Silesian Voivodeship
- ↑ Constitutional Act of 6 May 1845 on the repeal of the organic statutes of the Silesian Voivodeship.
Πηγές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- "Mały rocznik statystyczny" nakładem Głównego Urzędu Statystycznego - 1939 (Συνοπτική Στατιστική Επετηρίδα της Πολωνίας, Βαρσοβία 1939).