Βαρλαάμ και Ιωάσαφ

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Βαρλαάμ και Ιωάσαφ
δεδομένα (π • σ • ε )

Ο Βαρλαάμ και ο Ιωάσαφ (γνωστοί και ως Bilawhar και Buddhasaf) είναι χριστιανοί άγιοι. Η ιστορία της ζωής τους βασίστηκε στη ζωή του Γκαουτάμα Βούδα[α][2] που έζησε ιστορικά αρκετούς αιώνες πριν από τον Ιησού (και επομένως πριν από τον Χριστιανισμό).

Η ιστορία τους μιλάει για τη μεταστροφή του Ιωσαφάτ στον Χριστιανισμό. Σύμφωνα με τον μύθο, ένας Ινδός βασιλιάς καταδίωξε τη χριστιανική εκκλησία στο βασίλειό του. Αφού οι αστρολόγοι προέβλεψαν ότι ο γιος του θα γινόταν μια μέρα Χριστιανός, ο βασιλιάς φυλάκισε τον νεαρό πρίγκιπα Ιωσαφάτ, ο οποίος ωστόσο γνώρισε τον ερημίτη Άγιο Βαρλαάμ και ασπάστηκε τον Χριστιανισμό. Μετά από πολλές δοκιμασίες, ο πατέρας του νεαρού πρίγκιπα ασπάστηκε και αυτός τη χριστιανική πίστη, παρέδωσε τον θρόνο του στον Ιωσαφάτ και αποσύρθηκε στην έρημο για να γίνει ερημίτης. Ο ίδιος ο Ιωσαφάτ παραιτήθηκε αργότερα και μόνασε με τον παλιό του δάσκαλο Βαρλαάμ[3].

Ιστορία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η ιστορία του Βαρλαάμ και του Ιωάσαφ ή Ιωσαφάτ είναι μια εκχριστιανισμένη και μεταγενέστερη εκδοχή της ιστορίας του Σιντάρτα Γκαουτάμα, του μετέπειτα γνωστού ως Βούδας[4]. Η ιστορία προέρχεται από ένα σανσκριτικό βουδιστικό κείμενο Μαχαγιάνα του δεύτερου έως τέταρτου αιώνα, μέσω μιας μανιχαϊστικής εκδοχής του[5] και στη συνέχεια το αραβικό Kitāb Bilawhar wa-Būd̠āsaf (Βιβλίο Μπιλαγάρ και Μπουντάσαφ), που κυκλοφόρησε στη Βαγδάτη τον όγδοο αιώνα, από όπου εισήλθε στους χριστιανικούς κύκλους της Μέσης Ανατολής πριν εμφανιστεί σε ευρωπαϊκές εκδόσεις.

Η πρώτη εκχριστιανισμένη προσαρμογή του ήταν το γεωργιανό έπος Balavariani, που χρονολογείται τον 10ο αιώνα. Ένας Γεωργιανός μοναχός, ο Ευθύμιος ο Αθωνίτης, μετέφρασε την ιστορία στα ελληνικά λίγο πριν πεθάνει σε ατύχημα κατά τη διάρκεια επίσκεψής του στην Κωνσταντινούπολη το 1028[6]. Εκεί η ελληνική διασκευή μεταφράστηκε στα λατινικά το 1048 και σύντομα έγινε γνωστή στη Δυτική Ευρώπη ως Βαρλαάμ και Ιωσαφάτ[7]. Ο ελληνικός μύθος του «Βαρλαάμ και Ιωάσαφ» αποδίδεται μερικές φορές στον Ιωάννη τον Δαμασκηνό (7ος αιώνας)[8], αλλά ο F.C.Conybeare υποστήριξε ότι μεταγράφηκε από τον Ευθύμιο τον 11ο αιώνα[9].

Ο πρίγκιπας Ιωσαφάτ χαιρετά τον λεπρό και τον ανάπηρο. Εικονογράφηση από αντίγραφο του 14ου αιώνα του Speculum Historiale του Vincent de Beauvais.

Η ιστορία του Βαρλαάμ και του Ιωσαφάτ ήταν δημοφιλής στο Μεσαίωνα και εμφανιζόταν σε διάφορα έργα, ενώ μια σκηνή εμφανίστηκε μέσω αγγλικής μετάφρασης του Κάξτον μιας λατινικής εκδοχής, στον «Έμπορο της Βενετίας» του Σαίξπηρ[10]. Ο ποιητής Chardri δημιούργησε μια αγγλο-νορμανδική εκδοχή (La vie de seint Josapaz) τον 13ο αιώνα. Η ιστορία του Βαρλαάμ και του Ιωσαφάτ καταλαμβάνει επίσης μεγάλο μέρος του 15ου (XV) βιβλίου του Speculum Maius του Γάλλου εγκυκλοπαιδιστή Vincent of Beauvais του 13ου αιώνα.

Ένα από τα χειρόγραφα του Μάρκο Πόλο υπογραμμίζει την αξιοσημείωτη ομοιότητα μεταξύ της ιστορίας του Sakyamuni Burkham (το όνομα που χρησιμοποιεί για τον Βούδα) και του Αγίου Ιωάσαφ, προφανώς αγνοώντας την προέλευση της ιστορίας[11].

Βαρλαάμ και Ιωάσαφ, ρωσική γκραβούρα του 16ου αιώνα.

Δημοσιεύτηκαν δύο γερμανικές εκδόσεις: η μία, η Laubacher Barlaam, του επισκόπου Όθωνα Β' του Φράιζινγκ και μια άλλη, το Barlaam und Josaphat, μια έμμετρη μυθιστορία, του Rudolf von Ems. Το τελευταίο περιγράφηκε ως «ίσως το άνθος της θρησκευτικής λογοτεχνικής δημιουργικότητας στον γερμανικό Μεσαίωνα» από τον Χάινριχ Χάινε[β].

Τον 16ο αιώνα, η ιστορία του Ιωσαφάτ επανεμφανίστηκε ως υπεράσπιση του μοναχισμού κατά τη διάρκεια της Προτεσταντικής Μεταρρύθμισης και της ελεύθερης βούλησης ενάντια στα προτεσταντικά δόγματα σχετικά με τον προκαθορισμένο προορισμό[γ].

Ονόματα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το όνομα Ιωασαφ(ατ) προέρχεται από το σανσκριτικό μποντισάτβα (bodhisattva)[14][4][15]. Η σανσκριτική λέξη αλλοιώθηκε σε Bodisav σε μεσοπερσικά κείμενα τον 6ο ή 7ο αιώνα, στη συνέχεια σε Būdhasaf ή Yūdhasaf σε αραβικό έγγραφο του 8ου αιώνα (το αραβικό αρχικό "b" άλλαξε σε "y" ‎ από λανθασμένη επανάληψη κουκκίδας σε χειρόγραφο)[δ]. Αυτό έγινε Iodasaph στα Γεωργιανά τον 10ο αιώνα, και κατόπιν μεταφέρθηκε ως Ἰωάσαφ στην Ελλάδα τον 11ο αιώνα, από όπου αφομοιώθηκε με Iosaphat/Josaphat στα Λατινικά[17].

Το όνομα Βαρλαάμ προέρχεται από το αραβικό όνομα Bilawhar (بِلَوْهَر), το οποίο δανείστηκε μέσω των γεωργιανών (ბალაჰვარ, Balahvar) στα βυζαντινά ελληνικά ως Βαρλαάμ. Το αραβικό Bilawhar έχει ιστορικά θεωρηθεί ότι προέρχεται από το σανσκριτικό bhagavan, ένα επίθετο του Βούδα, αλλά αυτή η προέλευση δεν έχει αποδειχθεί και έχουν προταθεί και άλλες[18]. Ο Almuth Degener προτείνει την προέλευση από τη σανσκριτική purohita μέσω υποθετικού περσικού ενδιάμεσου[19].

Απεικόνιση παραβολής από την ιστορία των Βαρλαάμ και Ιωάσαφ στο Βαπτιστήριο της Πάρμας, Ιταλία

Το όνομα του βασιλιά πατέρα του Ιωάσαφ προέρχεται από τα ελληνικά (Ἀβεννήρ), αν και μια άλλη ελληνική εκδοχή του μύθου αποδίδει αυτό το όνομα ως Ἄβενιρ. Αυτές οι ελληνικές ονομασίες προσαρμόστηκαν στο γεωργιανό Αμπενεσέρ (Abeneser, აბენესერ), αργότερα συντομεύτηκε σε Abenes, აბენეს), το οποίο προήλθε από την αραβική εκδοχή του μύθου όπου ονομάζεται Βασιλιάς Τζουναϊσάρ (جُنَيسَر). Σύμφωνα με τον I.V. Abuladze, κατά τον δανεισμό από τα αραβικά στα γεωργιανά, η λανθασμένη τοποθέτηση διακριτικού (i'jām) είχε ως αποτέλεσμα την εσφαλμένη ανάγνωση του Junaysar ως Habeneser, μετά την οποία το αρχικό H- παραλείφθηκε[20][21]. Η προέλευση του αραβικού ονόματος είναι ασαφής.

Αγιοκατάταξη[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο Βαρλαάμ και ο Ιωάσαφ εντάχθηκαν στο ελληνορθόδοξο λειτουργικό ημερολόγιο στις 26 Αυγούστου[14][22][23], ενώ οι Ορθόδοξες Εκκλησίες σλαβικής παράδοσης τιμούν τη μνήμη τους στις 19 Νοεμβρίου[24][25].

Προηγούμενες εκδόσεις του Ρωμαϊκού Μαρτυρολογίου της Καθολικής Εκκλησίας περιελάμβαναν τους Βαρλαάμ και Ιωάσαφ με κοινή εορτή στις 27 Νοεμβρίου[14][26][27].

Χριστιανική απεικόνιση του Ιωάσαφ, χειρόγραφο του 12ου αιώνα.

Κείμενα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Υπάρχει μεγάλος αριθμός διαφόρων βιβλίων σε πολλές γλώσσες, τα οποία ασχολούνται με τη ζωή των Αγίων Βαρλαάμ και Ιωάσαφ στην Ινδία. Σε αυτή την αγιογραφική παράδοση, η ζωή και οι διδασκαλίες του Ιωάσαφ έχουν πολλές ομοιότητες και παραλληλισμούς με εκείνες του Βούδα. «Αλλά μόλις στα μέσα του δέκατου ένατου αιώνα αναγνωρίστηκε ότι, στο πρόσωπο του Ιωάσαφ, τιμώνταν ο Βούδας ως χριστιανός άγιος επί περίπου χίλια χρόνια[28]». Αυτό διαπιστώθηκε μέσω των ερευνών των Edouard de Laboulaye και Felix Liebrecht το 1859/60.

Η πατρότητα του έργου «Βίος Βαρλαάμ καί Ιωάσαφ» αμφισβητείται. Η προέλευση της ιστορίας μπορεί να είναι ένα χειρόγραφο της Κεντρικής Ασίας γραμμένο στη μανιχαϊκή παράδοση. Αυτό το βιβλίο μεταφράστηκε κατόπιν στα γεωργιανά και στα αραβικά. Η ελληνική διασκευή αποτέλεσε το πρότυπο για την σλαβική, αιθιοπική, αρμενική, και εβραϊκή έκδοση[ε]. Στην αραβική έκδοση ο Ιωάσαφ (Μποντισάτβα) έγινε μουσουλμάνος.

Σελίδα της έκδοσης του 1896 από τον Joseph Jacobs, Πανεπιστήμιο του Τορόντο (Κάντε κλικ στην εικόνα για να διαβάσετε το βιβλίο).

Ελληνικά χειρόγραφα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η πιο γνωστή εκδοχή στην Ευρώπη προέρχεται από μια ξεχωριστή, αλλά όχι εντελώς ανεξάρτητη πηγή, γραμμένη στα ελληνικά η οποία, αν και ανώνυμη, αποδίδεται σε έναν μοναχό ονόματι Ιωάννη. Αρκετά αργότερα προέκυψε η παράδοση ότι αυτός ήταν ο Ιωάννης ο Δαμασκηνός, αλλά οι περισσότεροι μελετητές δεν δέχονται πλέον αυτήν την εκδοχή. Αντίθετα, πολλά στοιχεία κατατείνουν στον Ευθύμιο τον Αθωνίτη, Γεωργιανό μοναχό που πέθανε το 1028[30].

Η σύγχρονη έκδοση του ελληνικού κειμένου, από τα 160 σωζόμενα χειρόγραφα (2006), με εισαγωγή (γερμανικά, 2009) εκδόθηκε ως Τόμος 6 των έργων του Ιωάννη του Δαμασκηνού από τους μοναχούς του Αβαείου του Scheyern, με επιμέλεια Robert Volk. Περιλήφθηκε στην έκδοση λόγω της παραδοσιακής απόδοσης, αλλά χαρακτηρίζεται «ανακριβής» καθώς μεταφραστής είναι ο Ευθύμιος (περίπου 955–1028) στο Άγιο Όρος και όχι ο Ιωάννης ο Δαμασκηνός της μονής του Αγίου Σάββα στην Ιουδαϊκή έρημος. Η εισαγωγή του 2009 περιλαμβάνει μια αναλυτικότερη επισκόπηση αυτών[31].

Αγγλικά χειρόγραφα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Μεταξύ των χειρογράφων στα αγγλικά, δύο από τα πιο σημαντικά είναι το MS Egerton 876 στη Βρετανική Βιβλιοθήκη (η βάση για το βιβλίο του Ikegami) και το MS Peterhouse 257 στο Πανεπιστήμιο του Κέιμπριτζ (η βάση για το βιβλίο του Hirsh). Το βιβλίο περιέχει μια ιστορία παρόμοια με αυτή που περιλαμβάνεται στο Gesta Romanorum και αργότερα στον «Έμπορο της Βενετίας» του Σαίξπηρ[30].

Εκδόσεις στα ελληνικά[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Πρώτη σελίδα του χειρογράφου Βαρλαάμ και Ιωάσαφ στην Ισπανική Εθνική Βιβλιοθήκη, 14ος ή 15ος αιώνας.
  • Robert Volk, Die Schriften des Johannes von Damaskos VI/1: Historia animae utilis de Barlaam et Ioasaph (spuria). Patristische Texte und Studien Bd. 61. Berlin: Walter de Gruyter, 2009. Pp. xlii, 596. (ISBN 978-3-11-019462-3).
  • Robert Volk, Die Schriften des Johannes von Damaskos VI/2: Historia animae utilis de Barlaam et Ioasaph (spuria). Text und zehn Appendices. Patristische Texte und Studien Bd. 60. Berlin: Walter de Gruyter, 2006. Pp. xiv, 512. (ISBN 978-3-11-018134-0).
  • Boissonade – παλαιότερη έκδοση
  • G.R. Woodward and H. Mattingly – παλαιότερη μετάφραση του ελληνικού στα αγγλικά Online Harvard University Press, Cambridge MA, 1914
  • S. Ioannis Damasceni Historia, de vitis et rebvs gestis SS. Barlaam Eremitae, & Iosaphat Indiæ regis. Iacobo Billio Prunæo, S. Michaëlis in eremo Cœnobiarcha interprete. Coloniae, In Officina Birckmannica, sumptibus Arnoldi Mylij. Anno M. D. XCIII. – Μετάφραση του ελληνικού στα λατινικά.
  • Vitæ et res gestæ SS. Barlaam eremitæ, et Iosaphat Indiæ regis. S. Io. Damasceno avctores, Iac. Billio Prunæo interprete. Antverpiæ, Sumptibus Viduæ & hæredum Ioannis Belleri. 1602. – Μετάφραση του ελληνικού στα λατινικά.
  • S. Ioannis Damasceni Historia, de vitis et rebvs gestis SS. Barlaam Eremitæ, & Iosaphat Indiæ regis. Iacobo Billio Prvnæo, S. Michaëlis in eremo Cœnobiarcha, interprete. Nune denuò accuratissimè à P. Societate Iesv revisa & correcta. Coloniæ Agrippinæ, Apud Iodocvm Kalcoven, M. DC. XLIII. – Μετάφραση του ελληνικού στα λατινικά.

Υποσημειώσεις και παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Υποσημειώσεις[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  1. ↑ Ανατολικές επιδράσεις: Ομοιότητες παρατηρούνται ανάμεσα στο έπος του Διγενή και σε άλλα έπη, όπως «Βίος Βαρλαάμ και Ιωάσαφ» που υποκρύπτει βιογραφικά στοιχεία του Βούδα[1].
  2. ↑ Die Blüte der heiligen Dichtkunst im deutschen Mittelalter ist vielleicht »Barlaam und Josaphat«...[12]
  3. ↑ ...y que ya en el s. XVI se convirtiera en un arma defensora de la validez de la vida monástica y del libre albedrío frente a la doctrina luterana.[13]
  4. ↑ Le nom de Josaphat dérive, tout comme son associé Barlaam dans la légende, du mot Bodhisattva. Le terme Bodhisattva passa d'abord en pehlevi, puis en arabe, où il devint Budasaf. Étant donné qu'en arabe le "b" et le "y" ne different que ...[16]
  5. ↑ ...αφηγείται την ιστορία του Βούδα. Το μυθιστόρημα κυκλοφόρησε διασκευασμένο στην αραβική, την περσική και τη συριακή, από τις διασκευές δε αυτές προέκυψαν η ελληνική και η γεωργιανή. Η ελληνική διασκευή εξ άλλου αποτέλεσε το πρότυπο για την αρμενική, εβραϊκή, αιθιοπική, σλαβική και λατινική έκδοση[29]

Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  1. ↑ Δημήτρης Ι. Κουκουλομμάτης Νεοελληνική λογοτεχνία: ποίηση 1988 σελίδα 13
  2. ↑ Levine, Nathan H.. «Barlaam and Josaphat». Encyclopedia of Buddhism Online. Brill. doi:10.1163/2467-9666_enbo_COM_2008. https://referenceworks.brillonline.com/entries/encyclopedia-of-buddhism/barlaam-and-josaphat-COM_2008. Ανακτήθηκε στις 27 April 2022. 
  3. ↑ The Golden Legend: The Story of Barlaam and Josaphat Αρχειοθετήθηκε 16 December 2006 στο Wayback Machine.
  4. ↑ 4,0 4,1  «Barlaam and Josaphat». Catholic Encyclopedia. New York: Robert Appleton Company. 1913. 
  5. ↑ Wilson, Joseph (2009). «The Life of the Saint and the Animal: Asian Religious Influence in the Medieval Christian West». The Journal for the Study of Religion, Nature and Culture 3 (2): 169–194. doi:10.1558/jsrnc.v3i2.169. https://journals.equinoxpub.com/JSRNC/article/view/5782. Ανακτήθηκε στις 30 July 2020. 
  6. ↑ "St. Euthymius of Athos the translator", Orthodox Church in America
  7. ↑ William Cantwell Smith, "Towards a World Theology" (1981)
  8. ↑ Ιωάννης Δαμασκηνός Βίος Βαρλαάμ καί Ιωάσαφ: μιά αγιολογική ιστορία
  9. ↑ F.C. Conybeare, "The Barlaam and Josaphat Legend in the Ancient Georgian and Armenian Literatures" (Gorgias Press)
  10. ↑ Sangharakshita, "From Genesis to the Diamond Sutra – A Western Buddhist's Encounters with Christianity" (Windhorse Publications, 2005), p.165
  11. ↑ Polo, Marco (1958). The travels of Marco Polo. Penguin classics. Μτφρ. Latham, R. E. Harmondsworth: Penguin. σελ. 257. ISBN 978-0-14-044057-7. 
  12. ↑ Heinrich Heine, Die romantische Schule (Erstes Buch) στο heinrich-heine.net. (Γερμανικά).
  13. ↑ Cañizares Ferriz, Patricia (1 January 2000). «La Historia de los dos soldados de Cristo, Barlaan y Josafat (Madrid 1608).» (στα ισπανικά). Cuadernos de Filología Clásica. Estudios Latinos 19: 260. ISSN 1988-2343. https://core.ac.uk/download/pdf/38829954.pdf. Ανακτήθηκε στις 21 Φεβρουαρίου 2021. 
  14. ↑ 14,0 14,1 14,2 Macdonnel, Arthur Anthony (1900). «Sanskrit Literature and the West». A History of Sanskrit Literature. New York: D. Appleton and Co. σελ. 420. 
  15. ↑ Trainor, Kevin, επιμ. (2001). Buddhism. Duncan Baird Publishers. σελ. 24. 
  16. ↑ Choisnel, Emmanuel (2004). Les Parthes et la Route de la soie (στα Γαλλικά). σελ. 202. 
  17. ↑ D.M. Lang, The Life of the Blessed Iodasaph: A New Oriental Christian Version of the Barlaam and Ioasaph Romance (Jerusalem, Greek Patriarchal Library: Georgian MS 140), BSOAS 20.1/3 (1957):
  18. ↑ Forster, Regula (24 Οκτωβρίου 2013). «Buddha in Disguise: Problems in the Transmission of »Barlaam and Josaphat«». Acteurs des transferts culturels en Méditerranée médiévale (στα Γαλλικά). Oldenbourg Wissenschaftsverlag. doi:10.1524/9783486989342.180. ISBN 978-3-486-98934-2. 
  19. ↑ Degener, Almuth (2014). «Barlaam the Priest». Zeitschrift der Deutschen Morgenländischen Gesellschaft 164 (2): 527–530. ISSN 0341-0137. https://www.researchgate.net/publication/297970563. 
  20. ↑ Lopez, Donald S. Jr. (2014). In search of the Christian Buddha: how an Asian sage became a medieval saint. New York. ISBN 978-0-393-08915-8. 
  21. ↑ Taniguchi, Isamu (1985). «Story of Barlaam and Josaphat as Crucible of Intercultural Communication». Journal of Human Sciences (St. Andrew's University) 21 (2): 45–57. 
  22. ↑ Μέγας Συναξαριστής: Ὁ Ὅσιος Ἰωάσαφ γιὸς τοῦ βασιλιὰ τῆς Ἰνδίας Ἄβενιρ. 26 Αυγούστου.
  23. ↑ «Αιώνια Ορθόδοξο ημερολόγιο». Αιώνια Ορθόδοξο ημερολόγιο. 
  24. ↑ November 19/December 2 Αρχειοθετήθηκε 1 March 2014 στο Wayback Machine.. Orthodox Calendar (Pravoslavie.ru).
  25. ↑ Venerable Joasaph the Prince of India. OCA – Feasts and Saints.
  26. ↑ Martyrologium Romanum 27 Novembris Apud Indos, Persis finitimos, sanctorum Barlaam et Josaphat, quorum actus mirandos sanctus Joannes Damascenus conscripsit.
  27. ↑ Emmanuel Choisnel Les Parthes et la Route de la soie 2004 – Page 202 "Dans l'Église grecque orthodoxe, Saint Josaphat a été fêté le 26 août et, dans l'Église romaine, le 27 novembre a été la ... D. M. Lang, auteur du chapitre «Iran, Armenia and Georgia» dans la Cambridge History of Iran, estime pour sa part ..."
  28. ↑ Barlaam and Ioasaph, John Damascene, Loeb Classical Library 34, Introduction by David M. Lang
  29. ↑ Μεγάλη Εγκυκλοπαίδεια της Νεοελληνικης Λογοτεχνίας (του Χάρη Πάτση) 1995 σ.287
  30. ↑ 30,0 30,1 Barlaam and Ioasaph, John Damascene, Loeb Classical Library 34, at LOEB CLASSICAL LIBRARY
  31. ↑ Pieter W. van der Horst, Utrecht – Review of 2006/2009 Robert Volk edition


Καθιερωμένοι όροι
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Βαρλαάμ_και_Ιωάσαφ&oldid=10553122"