Αριστερός λαϊκισμός

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Οι θέσεις της πολιτικής του Χουάν Περόν - «Δικαιοσύνη, Ελευθερία, (Εθνική) Κυριαρχία» - ιδρυτή του αριστερού λαϊκισμού («Περονισμός») στη Λατινική Αμερική

Ως αριστερός λαϊκισμός θεωρείται, από τους πολιτικούς επιστήμονες, ο πολιτικός λόγος με συγκεκριμένα χαρακτηριστικά που εκφέρεται από κόμματα και πολιτικά κινήματα που ανήκουν στην αριστερά πτέρυγα του γνωστού πολιτικού τόξου.

Γενικά στοιχεία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο πολιτικός επιστήμονας Κας Μούντε τον ορίζει ωστόσο και ως «ιδεολογία ισχνού πυρήνα» (thin centered ideology) αφού τα λαϊκιστικά κόμματα χρησιμοποιούν πάντα μια ιδεολογία - ξενιστή : τον σοσιαλισμό εν προκειμένω .[1]

Σύμφωνα με τον φιλόσοφο Ερνέστο Λακλάου τα κύρια χαρακτηριστικά του αριστερού λαϊκιστικού λόγου είναι:

- η αναφορά των αριστερών κομμάτων στον Λαό ως κεντρικό πόλο της πολιτικής τους.
- η ανταγωνιστική θεώρηση του κόσμου, μεταξύ της ελίτ (άρχουσας τάξης) και του Λαού.
- η αντίληψη του λαού ως μιας αυτενεργής συλλογικότητας που πρέπει να της δοθούν τα μέσα για να εκφραστεί άμεσα και από τα κάτω.[2]

Η έννοια του λαϊκισμού είναι μια έννοια που ακόμα και όσοι την χρησιμοποιούν τονίζουν ότι «παραμένει ιδιαίτερα ασαφής και αναφέρεται, εντός διαφορετικών πλαισίων, σε μια ποικιλία φαινομένων που ξαφνιάζει» [3]. Θα μπορούσε «να αμφισβητηθεί ακόμα και το αν σημαίνει οτιδήποτε». [4] Ο Έρνεστ Λακλάου τονίζει επίσης, ότι «λίγοι όροι έχουν χρησιμοποιηθεί τόσο πλατιά στην σύγχρονη πολιτική ανάλυση, αν και λίγοι έχουν οριστεί με λιγότερη ακρίβεια». [5]
Παρόλα αυτά, οι κοινωνιολόγοι και οι πολιτικοί επιστήμονες την χρησιμοποιούν όλο και συχνότερα τα τελευταία χρόνια,- (αν και για τους επιστήμονες ο όρος χρησιμοποιείται με ουδέτερο τρόπο προκειμένου να περιγράψει ένα φαινόμενο, στον δημόσιο λόγο έχει σαφώς αρνητική χροιά) - και μέσα από τη μελέτη τους έχουν προκύψει τα ακόλουθα συμπεράσματα.
Η λαϊκιστική λογική είτε προέρχεται από τα αριστερά είτε από τα δεξιά του πολιτικού τόξου προϋποθέτει την αναγνώριση δυο αντιπάλων, που ο ένας πρέπει να νικήσει τον άλλο. Η αριστερή λαϊκιστική λογική χωρίζοντας τον κόσμο στον λαό και στην άρχουσα τάξη - παραβλέποντας άλλους θεσμούς μιας δημοκρατικά οργανωμένης πολιτείας που θα μπορούσαν να λειτουργήσουν εξισορροπητικά - ή στους προνομιούχους και στους μη προνομιούχους, συντάσσεται με τους δεύτερους και ζητά την συνδρομή τους προκειμένου να ανατραπεί το κατεστημένο. Αυτή είναι η κλασική μορφή αριστερού λαϊκισμού. [6]

Ο αριστερός λαϊκισμός έχει ως κυρίαρχο θέμα της ατζέντας του, τα ζητήματα οικονομικής και κοινωνικής ανισότητας, σχηματοποιώντας τον κόσμο σε «πάνω» και «κάτω» και παίρνοντας θέση υπέρ των «κάτω» - εν αντιθέσει με τον δεξιό λαϊκισμό που αντιπαρατίθεται και με τους «από πάνω» αλλά και με συγκεκριμένες κατηγορίες των «από κάτω» (μετανάστες, μουσουλμάνοι, μαύροι, εβραίοι) .[7] Οι μελετητές του φαινομένου ονομάζουν αυτήν την ειδοποιό διαφορά μεταξύ αριστερού και δεξιού λαϊκισμού ως «λαϊκή ενσωμάτωση» (inclusionary populism) για τους πρώτους και «αποκλεισμό αδύναμων κοινωνικών ομάδων» (exclusionary populism) για τους δεύτερους. [8] ή πιο απλά, όπως το έθεσε η Σαντάλ Μουφ: «Η διαφορά μεταξύ δεξιού και αριστερού λαϊκισμού βρίσκεται στο ότι ο πρώτος αποσκοπεί στον περιορισμό της δημοκρατίας, ενώ ο δεύτερος στοχεύει στην επέκταση και τη ριζοσπαστικοποίηση της δημοκρατίας».[9]

Σύγχρονες μορφές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Σύγχρονες μορφές αριστερού λαϊκισμού βλέπουμε ενσωματωμένες σε κοινωνικο-πολιτικά κινήματα όπως το «Occupy Wall Street» (“We are the 99%”) ή και σε κόμματα όπως ο ΣΥΡΙΖΑ της περιόδου 2012 - 2015 («ή Εμείς ή Αυτοί»), [10]το Podemos[11] στην Ισπανία και το Die Linke στη Γερμανία, ενώ στην Λατινική Αμερική όπου το φαινόμενο παρουσιάζει μεγάλη απήχηση λόγω διαφορετικών ιστορικών και κοινωνικο-οικονομικό-πολιτικών δομών, οι Έβο Μοράλες στη Βολιβία και Ούγκο Τσάβες στη Βενεζουέλα, θεωρούνται σχεδόν αρχετυπικές μορφές αριστερών λαϊκιστών ηγετών.

Ο αριστερός λαϊκισμός στην Ευρώπη[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο Αλέξης Τσίπρας, ήταν ηγέτης του κόμματος ΣΥΡΙΖΑ της Ελλάδας την περίοδο 2008-2023

Ελλάδα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο ΣΥΡΙΖΑ - Προοδευτική Συμμαχία, που έγινε το μεγαλύτερο κόμμα στην Ελλάδα στις εκλογές του Ιανουαρίου 2015, χαρακτηρίστηκε ως αριστερό λαϊκιστικό κόμμα[12][13][14][15][16][17], αφού η πολιτική πλατφόρμα του ενσωμάτωσε τις περισσότερες απαιτήσεις των λαϊκών κινημάτων στην Ελλάδα κατά τη διάρκεια της κρίσης δημόσιου χρέους. Τα λαϊκιστικά χαρακτηριστικά στην πλατφόρμα του ΣΥΡΙΖΑ περιλαμβάνουν την αυξανόμενη σημασία του «Λαού» στη ρητορική τους, όπως επίσης και των συνθημάτων: «δικά μας» / «ο λαός εναντίον τους» / «το κατεστημένο», που τα χρησιμοποιεί στην πολιτική εκστρατεία του.[18] Όσον αφορά τα δικαιώματα των μεταναστών και των ΛΟΑΤ, ο ΣΥΡΙΖΑ τα υποστηρίζει πλήρως.

Ο ΣΥΡΙΖΑ, ωστόσο, δεν αποδέχεται τον χαρακτηρισμό, "λαϊκιστικό κόμμα".[19][20] Το 2017, ο Γάλλος πολιτικός, τότε Επίτροπος, Πιερ Μοσκοβισί έχει δηλώσει ότι ο ΣΥΡΙΖΑ δεν είναι λαϊκιστικό κόμμα[21][22], ενώ ο καθηγητής Πολιτικής Επιστήμης Φιλίπ Μαρλιέρ, το 2019, δήλωσε ότι ο ΣΥΡΙΖΑ είναι ένα σοσιαλδημοκρατικό κόμμα.[23] Ο πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ που διετέλεσε και πρωθυπουργός, Αλ. Τσίπρας, έχει χαρακτηριστεί ως λαϊκιστής, κυρίως επειδή υποσχέθηκε να λύσει το πρόβλημα του χρέους και της λιτότητας της Ελλάδας.[24][25]

Εξετάζοντας την περίπτωση του λαϊκισμού στην Ελλάδα, στην οποία υπάρχει υψηλό ποσοστό,[26] εμφανίζεται έντονα επίσης την δεκαετία του 1980 μέσα από τον ηγεμονικό ρόλο του ΠΑΣΟΚ στην ελληνική κοινωνία. Ως κόμμα χρησιμοποίησε έντονα στη φρασεολογία του και σε προεκλογικά σλόγκαν την έννοια "λαός" παρουσιάζοντας την ταυτότητα του ως το κόμμα που εκπροσωπεί τη "λαϊκή" βούληση και δηλώνει αντίσταση προς το "κατεστημένο" και τα "ξένα συμφέροντα"[27].

Ισπανία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο Πάμπλο Ιγλέσιας Τουριόν, αρχηγός των Podemos.

Το αριστερό λαϊκιστικό κόμμα Podemos κέρδισε το 8% των εθνικών ψήφων στις εκλογές του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, το 2014. Αποφεύγει επίσης να στρέφεται κατά των μεταναστών και προσφύγων, όπως κάνουν πάντα τα δεξιά λαϊκιστικά κόμματα, και έτσι το κόμμα των Podemos είναι σε θέση να προσελκύσει τους αριστερούς ψηφοφόρους οι οποίοι είναι απογοητευμένοι από το πολιτικό κατεστημένο.[28]

Στις εθνικές εκλογές του 2015, οι Podemos εξασφάλισαν το 20,65% των ψήφων και έγιναν έτσι το τρίτο μεγαλύτερο κόμμα στο Ισπανικό κοινοβούλιο, μετά το συντηρητικό Λαϊκό Κόμμα με 28,71% και το Ισπανικό Σοσιαλιστικό Εργατικό Κόμμα με 22,02%. Στο νέο κοινοβούλιο, το κόμμα των Podemos κατέχει 69 από τις 350 έδρες και αυτό το αποτέλεσμα τερμάτισε το δικομματικό σύστημα στην Ισπανία.[29]

Σε μια συνέντευξη του Νοεμβρίου 2018, στο περιοδικό Jacobin, ο πολιτικός αναλυτής Íñigo Errejón υποστήριξε ότι οι Podemos χρειάζονται μια νέα, δημοφιλή «εθνική στρατηγική» για να κερδίσουν τις εθνικές εκλογές.[30]

Ιταλία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το ιταλικό κόμμα, Κίνημα Πέντε Αστέρων (M5S), το οποίο έγινε το μεγαλύτερο κόμμα στις εθνικές εκλογές του 2018 στην Ιταλία, χαρακτηρίστηκε συχνά ως ένα λαϊκιστικό κόμμα «ευρείας λαϊκής βάσης»[31][32][33][34][35], αλλά μερικές φορές επίσης ως ένα αριστερό λαϊκιστικό κίνημα. [36]

Στην πραγματικότητα, τα «πέντε αστέρια» τα οποία αποτελούν βασικά σημεία αναφοράς για πέντε θεμελιώδους πολιτικής σημασίας ζητήματα, για το κόμμα M5S, είναι: i) το νερό ως δημόσιο αγαθό, ii) οι βιώσιμες δημόσιες μεταφορές, iii) η εν γένει βιώσιμη ανάπτυξη της χώρας, iv) το δικαίωμα ελεύθερης πρόσβασης των πολιτών στο διαδίκτυο, και v) η προστασία του φυσικού περιβάλλοντος∙ τυπικές πολιτικές προτάσεις των αριστερών λαϊκιστικών κομμάτων.[37] Ωστόσο παρά το πολιτικό υπόβαθρό του στην αριστερή πτέρυγα, το κίνημα M5S έχει συχνά εκφράσει καθαρές απόψεις της Δεξιάς για τη μετανάστευση.[38]

Το Σεπτέμβριο 2019, το κόμμα M5S σχημάτισε κυβέρνηση με το κεντροαριστερό Δημοκρατικό Κόμμα (PD) και τον αριστερό συνασπισμό κομμάτων, Ελεύθεροι και Ίσοι (Ιταλία) (LeU), με επικεφαλής τον Τζουζέπε Κόντε.[39][40] Η Κυβέρνηση της Ιταλίας μερικές φορές αναφέρεται ως αριστερό (λαϊκιστικό) υπουργικό συμβούλιο.[41]

Ο αριστερός λαϊκισμός στην Αμερική[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Λατινοαμερικανικός αριστερός λαϊκισμός[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο Λατινοαμερικανικός αριστερός λαϊκισμός, (που παραδοσιακά ονομάζεται «Περονισμός»), είναι συμπίλημα αριστερών και εθνικιστικών λαϊκιστικών στοιχείων, και δημιουργήθηκε πρώτη φορά από τον Αργεντινό πρόεδρο Χουάν Περόν. Ο φιλόσοφος Πιερ-Αντρέ Ταγκιέφ (Pierre-Andre Taguieff) τον ονομάζει και «Εθνικολαϊκισμό»[42], ενώ ο πολιτικός επιστήμονας Ντάριο Αντζελίνι (Dario Azzellini) τον προσδιορίζει ως «Επαναστατικό λαϊκισμό». [43]

Ο Χουάν Περόν αναλαμβάνοντας το «Υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης» ως μέλος του κυβέρνησης που επιβλήθηκε με το στρατιωτικό πραξικόπημα του 1943 προχώρησε σε μια σειρά από φιλεργατικά μέτρα που εξύψωσαν το βιοτικό επίπεδο των εργαζομένων. Όταν και εξαιτίας αυτών των μέτρων, ο Περόν ήρθε σε σύγκρουση με την κυβέρνηση της οποίας ήταν μέλος, συνελήφθη και φυλακίστηκε η πρωτόγνωρη υποστήριξη που δέχτηκε από εκατομμύρια Αργεντινούς, ανάγκασαν την κυβέρνηση να τον απελευθερώσει: και ακόμα παραπέρα. Ο Περόν, εξελέγη θριαμβευτικά στην Προεδρία της χώρας το 1946 και συνέχισε τις κρατικές παρεμβάσεις υπέρ των οικονομικά φτωχότερων πληθυσμών. Παρουσίασε την νέα, δική του πολιτική θεωρία, τον «Justicialismo» (χουστισιαλίσμο) που αρνείται τους όρους αριστερά και δεξιά, αρνείται τον δρόμο του καπιταλισμού ή του κομμουνισμού και δημιουργεί τον δικό του δρόμο που βασίζεται στην κοινωνική δικαιοσύνη, και την πολιτική και οικονομική ανεξαρτησία της χώρας του, και ορίζει ως βασικές αρχές την πίστη και την αφοσίωση στην Πατρίδα, στο κίνημα και στους ανθρώπους. Χαρακτηριστικά αναφέρονται μερικές από τις αρχές του όπως διατυπώθηκαν στο δόγμα του «Justicialismo», στις 17 Οκτωβρίου 1950 : «1. Η πραγματική δημοκρατία είναι αυτή όπου η κυβέρνηση απαντά στις επιθυμίες του λαού και δεν υπερασπίζεται παρά μόνον ένα συμφέρον: αυτό του λαού. 2. Ο περονισμός είναι ουσιωδώς λαϊκού χαρακτήρα. […] 8. Η κλίμακα των αξιών που κάθε περονιστής πρέπει να τηρεί στην πολιτική δράση είναι η ακόλουθη: κατ’ αρχάς η Πατρίδα, μετά το κίνημα, στο τέλος οι άνθρωποι. 9. Η πολιτική δεν είναι για εμάς σκοπός αλλά μέσον για να δώσουμε στο λαό την ευτυχία και στην Πατρίδα το μεγαλείο της. […] Ο περονισμός προσβλέπει όχι στον αγώνα για τον αγώνα, αλλά να πραγματοποιήσει την εθνική ενότητα. […] Θέλουμε μία κοινωνικά δίκαιη Αργεντινή, οικονομικά ελεύθερη και πολιτικά κυρίαρχη. 19. Το έθνος μας χαρακτηρίζεται από μία συγκεντροποιημένη διακυβέρνηση, ένα οργανωμένο κράτος και έναν ελεύθερο λαό. 20. Ο,τι καλύτερο διαθέτει η Αργεντινή, είναι ο λαός της. » [44]

Μετά την κυριαρχία των Νεοφιλελεύθερων πολιτικών που ακολούθησε όχι μόνο η Αργεντινή αλλά σχεδόν ολόκληρη η Λατινική Αμερική από το 1990 και μετά, και των οικονομικών κρίσεων που αυτές δημιούργησαν[45], θα προκύψει, από τις αρχές του 2000 το δεύτερο λαϊκιστικό κύμα που εκφράστηκε μέσα από τις πολιτικές των κυβερνήσεων Κίρχνερ στην Αργεντινή, Τσάβες στη Βενεζουέλα, Κορρέα στον Ισημερινό και Μοράλες στη Βολιβία.

Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Αν και οι ΗΠΑ έχουν παράδοση στον λαϊκισμό, αφού εκεί εμφανίστηκε στα τέλη του 19ου αιώνα ένα από τα πρώτα λαϊκιστικά κόμματα, το «Λαϊκό κόμμα»(D/R), ο αριστερός όμως λαϊκισμός δεν ευδοκίμησε ιδιαίτερα σε καμμιά περίοδο της Αμερικανικής ιστορίας όπως δεν ευδοκίμησε γενικά και καμμία άλλη αριστερή θεωρία. Ωστόσο, τα τελευταία χρόνια, ο λόγος και οι απόψεις του Μπέρνι Σάντερς -που αυτοαποκαλείται δημοκράτης σοσιαλιστής - συγκεντρώνει τα πυρά περί αριστερού λαϊκισμού, δικαιολογημένα ή όχι.
Η ρητορική του Μπέρνι Σάντερς όπως φαίνεται και από αυτό το παράδειγμα : «(...) Σήµερα στεκόµαστε εδώ και λέµε δυνατά και ξεκάθαρα ότι "Ως εδώ". Αυτό το µεγάλο έθνος και η κυβέρνησή ανήκει σε όλους τους ανθρώπους και όχι σε λίγους δισεκατοµµυριούχους. Σήµερα, ζούµε στο πλουσιότερο έθνος στην ιστορία τον κόσµο, αλλά αυτή η πραγµατικότητα σηµαίνει πολύ λίγα για τους περισσότερους από εµάς επειδή σχεδόν όλος αυτός ο πλούτος ανήκει και ελέγχεται από µια µικρή χούφτα ανθρώπων.(...)» - πληροί όλα τα κριτήρια υπαγωγής στον λαϊκιστικό λόγο. [46]

Δείτε επίσης[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  1. ↑ «Αρχειοθετημένο αντίγραφο». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 14 Δεκεμβρίου 2021. Ανακτήθηκε στις 26 Μαΐου 2021. 
  2. ↑ Σταυρακάκης, σελ. 6
  3. ↑ Canovan, M. (1981) Populism, Λονδίνο: Junction Books., σελ.3
  4. ↑ (ομοίως, σελ. 5)
  5. ↑ Laclau «Προς μια θεωρία του λαϊκισμού», στο Laclau, E., Πολιτική και ιδεολογία στη μαρξιστική θεωρία: Καπιταλισμός, λαϊκισμός, φασισμός, μτφρ. Γρ. Ανανιάδης, Θεσσαλονίκη: Σύγχρονα Θέματα
  6. ↑ https://tvxs.gr/news/έγραψαν-είπαν/ο-αναγκαίος-λαϊκισμός-συνέντευξη-του-ερνέστο-λακλάου
  7. ↑ https://m.naftemporiki.gr/story/1439468
  8. ↑ https://www.researchgate.net/publication/304489491_Ethnographia_tou_laikismou σελ. 11
  9. ↑ https://chronos.fairead.net/mouffe-aristeros-laikismos
  10. ↑ «(...)Η κατασκευή αυτής της ταυτότητας συμπληρώνεται με την αίσθηση ότι η εν λόγω συλλογικότητα συνιστά τη συντριπτική πλειοψηφία, ενώ ο εχθρός αποτελείται από μία ισχνή εγχώρια ή/και έξωθεν μειοψηφία που έχει ως στόχο τη χειραγώγηση και την εκμετάλλευση των πολλών. Το σλόγκαν “We are the 99%” του Occupy Wall Street ή το «ή Εμείς ή Αυτοί» του ΣΥΡΙΖΑ στις εκλογές του 2012 και το εμβληματικό «η Ελλάδα στους Έλληνες» παλαιότερα του ΠΑΣΟΚ, αποτελούν χαρακτηριστικά παραδείγματα πολιτικής κινητοποίησης όπου η κρίσιμη αντίστιξη είναι είτε ρητή είτε υπόρρητη.(...)» «Λαϊκισμός στην Ευρώπη και την Αμερική», πρόλογος του μεταφραστή, σελ. 20 https://www.epikentro.gr/PDF/9789604584178-E03.pdf
  11. ↑ Cas Mudde and Cristóbal Rovira Kaltwasser, Populism: A Very Short Introduction, Oxford University Press, 2017, σ. 100 Αρχειοθετήθηκε 2022-03-12 στο Wayback Machine. DOI: 10.1093/actrade/9780190234874.001.0001
  12. ↑ https://ecpr.eu/Events/Event/PaperDetails/24680
  13. ↑ https://onlinelibrary.wiley.com/doi/full/10.1111/spsr.12255
  14. ↑ https://www.researchgate.net/publication/297721292_Dealing_with_populists_in_government_the_SYRIZA-ANEL_coalition_in_Greece
  15. ↑ https://www.liberal.gr/politics/guardian-o-suriza-to-laikistiko-komma-tou-notou/229946 Guardian (2018)
  16. ↑ https://www.iefimerida.gr/news/311095/cnbc-ta-laikistika-kommata-einai-ishyra-mono-os-antipoliteysi-deite-ton-syriza CNBC (2017)
  17. ↑ https://www.researchgate.net/publication/342216329_E_ennoia_tou_laikismou_kai_e_periptose_tes_ellenikes_rizospastikes_aristeras «Η έννοια του λαϊκισμού και η περίπτωση της ελληνικής ριζοσπαστικής αριστεράς»
  18. ↑ «Greece 'leaves behind the austerity that ruined it,' party leader vows after vote». CNN. 25 January 2015. http://edition.cnn.com/2015/01/25/europe/greece-elections/index.html. Ανακτήθηκε στις 2 January 2015. 
  19. ↑ Stavrakaki, Yannis; Katsambekis, Giorgos (June 2014). «Left-wing populism in the European periphery: the case of SYRIZA». Journal of Political Ideologies 19 (2): 119–142. doi:10.1080/13569317.2014.909266. 
  20. ↑ Katsourides, Yiannos (2016). Radical Left Parties in Government: The Cases of SYRIZA and AKEL. Palgrave Macmillan. σελίδες 103ff. 
  21. ↑ https://www.worldenergynews.gr/index.php/2016-09-23-09-20-28/item/10493-moscovici-o-syriza-den-einai-laikistiko-komma,-echei-efarmosei-dyskoles-metarrythmiseis
  22. ↑ https://www.newsbeast.gr/politiki/arthro/2752749/moskovisi-o-siriza-den-ine-laikistiko-komma-ekane-sklires-epiloges
  23. ↑ https://www.efsyn.gr/politiki/synenteyxeis/180889_o-syriza-einai-ena-sosialdimokratiko-komma-me-exypiretiseis-ston
  24. ↑ "How Greece's populist saviour Alexis Tsipras became a 'devil in disguise' ", The Times, 3 Ιουλ. 2019
  25. ↑ Mark Lowen, "Greek elections: Where did Alexis Tsipras go wrong?", BBC, 8 Ιουλ. 2019
  26. ↑ Iefimerida.Gr, Newsroom (17 Απριλίου 2024). «Ανθεκτικός ο λαϊκισμός σε Ελλάδα και Ευρώπη ενόψει ευρωεκλογών -Ποια ελληνικά κόμματα αφορά, σύμφωνα με μελέτη». iefimerida.gr. Ανακτήθηκε στις 17 Απριλίου 2024. 
  27. ↑ Φραντζής, Γιώργος. Η εθνική ιδέα στην Ελλάδα την δεκαετία του 1980 και η επανάκαμψη της "εθνικοφροσύνης". Αθήνα: Εκδόσεις Παπαζήση. σελ. 259. ISBN 978-960-02-3963-8. «Τον λαϊκιστικό χαρακτήρα του ΠΑΣΟΚ αποδίδει έντονα και η φρασεολογία του κόμματος. Χαρακτηριστικά είναι τα σλόγκαν με τη λέξη "λαός" που έχει χρησιμοποιήσει κατά καιρούς το κόμμα». Για τις εκλογές του 1993 είχε το σύνθημα "Από τον λαό, με τον λαό, για τον λαό". 
  28. ↑ Carlos de la Torre (11 Δεκεμβρίου 2014). The Promise and Perils of Populism: Global Perspectives. University Press of Kentucky. σελ. 211. ISBN 978-0-8131-4687-4. 
  29. ↑ Entscheidung in Spanien: Konservative sind Wahlsieger, verlieren aber Mehrheit. Spiegel Online, 20 Demcember 2015 (German)
  30. ↑ «Rebuilding the Demos». 
  31. ↑ Maria Elizabetta Lanzone (2014). «The "post-modern" populism in Italy: The case of the Five Star Movement». Στο: Dwayne Woods· Barbara Wejnert. Many Faces of Populism: Current Perspectives. Emerald Group Publishing. ISBN 978-1-78350-257-8. 
  32. ↑ Paul Rowinski (2013). «Euroscepticism in the Berlusconi and Murdoch Press». Στο: Alec Charles. Media/Democracy: A Comparative Study. Cambridge Scholars Publishing. σελ. 77. ISBN 978-1-4438-5008-7. 
  33. ↑ John Foot (2014). Modern Italy. Palgrave Macmillan. σελίδες 223–226. ISBN 978-1-137-04192-0. [νεκρός σύνδεσμος]
  34. ↑ Emilie van Haute· Anika Gauja, επιμ. (2015). «List of party names and abbreviations». Party Members and Activists. Routledge. σελ. 18. ISBN 978-1-317-52432-8. 
  35. ↑ Donatella M. Viola (2015). «Italy». Στο: Donatella M. Viola. Routledge Handbook of European Elections. Routledge. σελ. 113. ISBN 978-1-317-50363-7. 
  36. ↑ Italy’s Left-Wing Populists Won’t Stop the Far-Right. They’ll Strengthen It, Foreign Policy
  37. ↑ Paolo Gerbaudo (2014). «Populism 2.0: Social media activism, the generic Internet user and interactive direct democracy». Στο: Daniel Trottier· Christian Fuchs. Social Media, Politics and the State: Protests, Revolutions, Riots, Crime and Policing in the Age of Facebook, Twitter and YouTube. Routledge. σελίδες 76–77. ISBN 978-1-317-65548-0. 
  38. ↑ Quando Luigi Di Maio disse che le Ong sono taxi del mare. La polemica con Saviano, Huffington Post
  39. ↑ Antonucci, Maria Cristina (21 Σεπτεμβρίου 2019). «Da sinistra a destra, Conte fa (bene) il presidentissimo. Analisi di Antonucci». Formiche.net. 
  40. ↑ «Conte? Campione di trasformismo». www.iltempo.it. 
  41. ↑ Last ditch effort: Italy's Conte pushes for populist-left wing alliance, EuroNews
  42. ↑ https://booksjournal.gr/kritikes/politiki/1157-περονισμός,-το-υπόδειγμα-του-εθνικολαϊκισμού
  43. ↑ http://www.populismus.gr/dario-azzelini-venezuela-latinn-american-context-revolutionary-populismu/?lang=el
  44. ↑ https://cognoscoteam.gr/περονισμός-το-υπόδειγμα-του-εθνικολα/
  45. ↑ «(...) Στην Αργεντινή, η αποχώρηση του ΔΝΤ βύθισε τη χώρα σε μια βαθιά κρίση που οδήγησε σε ένα σπιράλ καθοδικής κοινωνικής κινητικότητας τις μεσαίες και κατώτερες τάξεις και σε συνακόλουθη κατάρρευση της πολιτικής αντιπροσώπευσης. Η έκρυθμη αυτή κατάσταση οδήγησε στην ανάπτυξη ισχυρών κοινωνικών κινημάτων και στην εκλογή του Νέστορ Κίρσνερ στην προεδρία της χώρας (2003), ενός outsider που ανέδειξε τη συνεχιζόμενη επικαιρότητα του αριστερού περονισμού (...)https://www.houp.gr/wp-content/uploads/2020/10/EΝΔΕΙΚΤΙΚΟ-ΑΠΟΣΠΑΣΜΑ-Σταυρακάκης.pdf σελ. 35
  46. ↑ https://pergamos.lib.uoa.gr/uoa/dl/frontend/file/lib/default/data/2922682/theFile σελ. 34

Πηγές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Διαβάστε επίσης[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Εξωτερικοί σύνδεσμοι[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αριστερός_λαϊκισμός&oldid=10521271"