Απέλλαι
Οι Απέλλαι ήταν αρχαία ελληνική θρησκευτική εορτή προς τιμή του θεού Απόλλωνα. Είχε οικογενειακό περισσότερο, παρά δημόσιο χαρακτήρα και διαρκούσε τρεις ημέρες. Η καταγωγή της εορτής ανιχνεύεται στη βορειοδυτική Ελλάδα και διαδόθηκε στην υπόλοιπη χώρα από τους Δωριείς, εξάλλου η ίδια η ονομασία της εορτής σύμφωνα με μία εκδοχή προέρχεται από το Ἀπέλλων, τη δωρική μορφή του ονόματος του θεού[1]. Η αντίστοιχη εορτή των Ιώνων ήταν τα Απατούρια. Οι Απέλλαι δεν πρέπει να συγχέονται με την Απέλλα, τη συνέλευση της αρχαίας Σπάρτης, παρότι είναι ο πληθυντικός της.
Σύμφωνα με άλλη εκδοχή, η ονομασία της εορτής προέρχεται από τη λέξη της αρχαίας μακεδονικής διαλέκτου πέλλα, που σημαίνει «πέτρα» (Ησύχιος) και εμφανίζεται σε τοπωνύμια όπως Πέλλα και Πελλήνη[2][3]. Αυτή η εκδοχή συνδέει την εορτή με τη συνέλευση: η α-πέλλα σήμαινε αρχικώς τον πέτρινο τοίχο, το περιτείχισμα, και συνεκδοχικώς τον χώρο που είναι χωρισμένος, αποκλεισμένος, άρα τον χώρο όπου συγκεντρώνονταν σε συναντήσεις χωριστά οι άνδρες. Πάντοτε ο λόγος είναι για τη δωρική διάλεκτο, στην οποία η λέξη απαντάται συνηθέστερα στον πληθυντικό. Τη στιγμή λοιπόν που ένας έφηβος γινόταν δεκτός στο σώμα των ενηλίκων ανδρών ως κούρος (νεαρός άνδρας), γινόταν ἀπελλάξ και μπορούσε να συμμετέχει στις συναντήσεις τους, τας απέλλας.
Στην εορτή «Απέλλαι» προσφέρονταν τα απελλαία, δηλαδή προσφορές που γίνονταν κατά τη μύηση του νεαρού άνδρα σε μια συνάντηση της ευρύτερης οικογένειας.[4]
Το «απελλαίον» ειδικότερα ήταν η προσφορά ενός μέρους της κόμης της κεφαλής στον θεό, αντίστοιχη πράξη με το κουρείον των Απατουρίων.[5] Ακόμα και ο μήνας τελέσεως της εορτής ονομαζόταν Απελλαίος, ενώ ο θεός Απόλλων/Απέλλων χαρακτηριζόταν ως ο «μέγιστος κούρος».[6]
Μαρτυρίες για την τέλεση της εορτής Απέλλαι υπάρχουν για τις πόλεις Επίδαυρος, Ολούς, Χαλκηδόνα, Ηράκλεια (μικρή πόλη κοντά στη Σύριν), Ταυρομένιον, Χάλαιον, Λαμία, Οίτη (πόλη στην επικράτεια των Μαλιέων[7]), Τολοφών, Δελφοί και πόλεις της αρχαίας Μακεδονίας.[8] Η δωρική phratry («αδελφότητα») έλεγχε την πρόσβαση στα πολιτικά δικαιώματα. Η τρήμερη εορτή περιελάμβανε οικογενειακές τελετές μυήσεως, που δεν αφορούσαν το κράτος:
- Ένας πατέρας συνέστηνε το παιδί του.
- Ο πατέρας παρουσίαζε και πάλι τον γιο του αργότερα, ως νεαρό άνδρα (κούρον).
- Ένας σύζυγος παρουσίαζε τη σύζυγό του μετά τον γάμο τους.
Οι αντίστοιχες ονομασίες για τις προσφορές που γίνονταν ήταν παίδεια, απελλαία και γάμηλα.[1]
Σύνδεση του θεού Απόλλωνα με την οικογένεια υπήρχε και στους Ίωνες, καθώς στην αρχαία Αθήνα μια συνηθισμένη επίκλησή του ήταν εκείνη του «Απόλλωνος Πατρώου» (υπήρχε και ομώνυμος ναός).[9][10]
Δείτε επίσης[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- ↑ 1,0 1,1 Walter Burkert: Greek Religion, Harvard University Press, 1985, σελ. 255
- ↑ Solders (Hesychius), Schol.Ulp. Demosth. XIX 155: Nilsson, τόμ. I, σελ. 558
- ↑ Το λήμμα «pella» στο A Greek–English Lexicon των Henry George Liddell και Robert Scott
- ↑ «ἀπελλαῖα»
- ↑ Nilsson, τόμ. I, σσ. 137, 556
- ↑ Jane Ellen Harrison: Themis: A study to the Social origins of Greek Religion, Cambridge University Press, 2010, σελ. 441 (ISBN 1108009492)
- ↑
(Αγγλικά) Smith, William, επιμ. (1854). «Oeta». Dictionary of Greek and Roman Geography. I. Λονδίνο: John Murray. https://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus:text:1999.04.0064:id=oeta-geo.
- ↑ Martin Nilsson: Die Geschichte der Griechische Religion, τόμ. I, εκδ. C.H. Beck, 1955, σσ. 555-556
- ↑ Πλάτωνος Ευθύδημος, 302c
- ↑ Temple of Apollo Patroos
