Χαιρεφών
| Χαιρεφών | |
|---|---|
| Γενικές πληροφορίες | |
| Όνομα στη μητρική γλώσσα | Χαιρεφῶν (Αρχαία Ελληνικά) |
| Γέννηση | 4ος αιώνας π.Χ.[1] Σφηττός |
| Θάνατος | 4ος αιώνας π.Χ.[2] |
| Χώρα πολιτογράφησης | Αρχαία Αθήνα |
| Εκπαίδευση και γλώσσες | |
| Ομιλούμενες γλώσσες | αρχαία ελληνικά |
| Πληροφορίες ασχολίας | |
| Ιδιότητα | φιλόσοφος |
| Περίοδος ακμής | Δεκαετία του 400 π.Χ. |
Ο Χαιρεφών (αρχαία ελληνικά: Χαιρεφῶν 470/460 – 403/399 π.Χ.), του αθηναϊκού δήμου Σφηττός, ήταν ένας αρχαίος Έλληνας που θυμόμαστε περισσότερο ως πιστό φίλο και οπαδό του Σωκράτη. Είναι γνωστός μόνο μέσω σύντομων περιγραφών από κλασικούς συγγραφείς και ήταν «ένας ασυνήθιστος άνθρωπος από κάθε άποψη»,[3] αν και άνθρωπος με πιστές δημοκρατικές αξίες.
Βιογραφία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Ο Χαιρεφών αναφέρεται από τρεις συγγραφείς της εποχής του, οι οποίοι πιθανώς τον γνώριζαν καλά: τον Αριστοφάνη, τον Ξενοφώντα και τον Πλάτωνα. Εξεταζόμενες μαζί, αυτές οι πηγές υποδηλώνουν ότι ο Χαιρεφών ήταν ένα πολύ γνωστό, δραστήριο και ελκυστικό άτομο, πιθανώς με χαρακτηριστική εμφάνιση, που κινούνταν εύκολα στους κοινωνικούς και πνευματικούς κύκλους της εποχής.
Στον Αριστοφάνη[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Ο Χαιρεφών εμφανίζεται σε τρεις από τις κωμωδίες του Αριστοφάνη: Νεφέλες, Σφήκες και Όρνιθες. Οι Νεφέλες, που γράφτηκε το 423 π.Χ., απεικονίζουν τον Σωκράτη και τον βοηθό του Χαιρεφώντα ως τσαρλατάνους που διευθύνουν ένα ψευδοεπιστημονικό σχολείο στην Αθήνα. Ο Χαιρεφών παρουσιάζεται στις Νεφέλες χλομός και υποσιτισμένος, ένα «ζωντανό πτώμα» και μερικές φορές συμπεραίνεται ότι πρέπει να ήταν αδύνατος και ασθενικός στην πραγματικότητα.[4] Στους Σφήκες, ο Χαιρεφών ή κάποια καρικατούρα του έχει έναν σύντομο, βουβό ρόλο ως αμερόληπτος μάρτυρας. Στους Όρνιθες έχει το παρατσούκλι "νυχτερίδα", που πιθανώς να υπαινίσσεται νυχτερινές συνήθειες, αποστεωμένη εμφάνιση ή παρορμητικότητα (όπως και στα έργα του Πλάτωνα, παρακάτω).
Στον Ξενοφώντα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Στα Απομνημονεύματά του ο Ξενοφών συμπεριλαμβάνει τον Χαιρεφώντα στον κατάλογό του με τους «αληθινούς συντρόφους» του Σωκράτη. Επίσης, στο στενό σωκρατικό περιβάλλον, σύμφωνα με τον Ξενοφώντα, ανήκαν ο Κρίτων, ο Ερμογένης, ο Σιμμίας ο Θηβαίος, ο Κέβης εκ Θηβών, ο Φαίδωνδης και ο μικρότερος αδελφός του Χαιρεφώντα, Χαιρεκράτης, αν και ο Ξενοφών αναγνωρίζει ότι υπήρχαν και άλλοι. Λίγο αργότερα, πάλι στα Απομνημονεύματα, ο Ξενοφών αφηγείται μια στιχομυθία μεταξύ του Σωκράτη και του Χαιρεκράτη με αφορμή μια διαμάχη μεταξύ των αδελφών. Ο Σωκράτης υποστηρίζει πειστικά ότι ο Χαιρεκράτης θα πρέπει να καταβάλει κάθε προσπάθεια για να συμφιλιωθεί γρήγορ με τον μεγαλύτερο αδελφό του, Χαιρεφώντα.
Στον Πλάτωνα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Στην Απολογία του Πλάτωνα, μια αφήγηση της δίκης του Σωκράτη το 399 π.Χ., ο Σωκράτης αποκαλεί τον Χαιρεφώντα μακροχρόνιο φίλο του και φίλο πολλών άλλων παρόντων. Ο Σωκράτης λέει ότι ο Χαιρεφών έχει πεθάνει, αλλά δείχνει ότι ο αδερφός του είναι παρών στη δίκη. Ο Σωκράτης αναφέρει ότι ο Χαιρεφών είχε τη φήμη ότι ήταν ορμητικός και μαθαίνουμε ότι ο Χαιρεφών ήταν αυτός που ταξίδεψε στους Δελφούς για να ρωτήσει το μαντείο των Δελφών ποιος ήταν ο σοφότερος των ανθρώπων. (Ο χρησμός απάντησε ότι δεν υπήρχε σοφότερος από τον Σωκράτη). Ο Σωκράτης αναφέρεται επίσης σε μια περίοδο εξορίας που υπέμεινε ο Χαιρεφών και κάποιοι άλλοι παρόντες. Αυτό μερικές φορές θεωρείται απόδειξη ότι ο Χαιρεφών, σε αντίθεση με τον Σωκράτη, ήταν ενεργός υποστηρικτής της αθηναϊκής δημοκρατίας και διώχθηκε για αυτόν τον λόγο, όταν καταργήθηκε προσωρινά η δημοκρατία μετά την ήττα της Αθήνας από τη Σπάρτη.[5]
Ο Χαιρεφών εμφανίζεται σε δύο ακόμη πλατωνικούς διαλόγους: τον Χαρμίδη και τον Γοργία. Στην αρχή του Χαρμίδη, ο Σωκράτης επιστρέφει στην Αθήνα από τη στρατιωτική εκστρατεία στην Ποτίδαια και τον υποδέχεται με μεγάλο ενθουσιασμό ο Χαιρεφών, που περιγράφεται ως «αγριάνθρωπος». Αυτή η εκστρατεία ολοκληρώθηκε το 430 π.Χ. (3 χρόνια πριν από τη γέννηση του Πλάτωνα και 31 χρόνια πριν από τον θάνατο του Σωκράτη), αλλά ο Πλάτων είναι μάλλον ακριβής στην απεικόνιση της σχέσης Χαιρεφώντα και Σωκράτη ως ήδη καθιερωμένη. Στην αρχή του Γοργία, ο Χαιρεφών και ο Σωκράτης φτάνουν αργά σε μια αθηναϊκή συγκέντρωση για μια βραδιά συνομιλίας με Γοργία, έναν διάσημο σοφιστή. Ο Σωκράτης ρίχνει την ευθύνη για την καθυστέρησή τους στον Χαιρεφώντα, ο οποίος είχε πιάσει κουβέντα στην Αγορά. Ο Χαιρεφών λέει στη συνέχεια ότι ο Γοργίας είναι φίλος του και, με κάποια βοήθεια από τον Σωκράτη, λειτουργεί ικανοποιητικά ως αρχικός συνομιλητής του Γοργία στο πρώτο μέρος του διαλόγου.
Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- ↑ 1,0 1,1 Ανακτήθηκε στις 26 Νοεμβρίου 2018.
- ↑ Ανακτήθηκε στις 27 Νοεμβρίου 2018.
- ↑ Debra Nails, The People of Plato (2002), p 86.
- ↑ See W. K. C. Guthrie's Socrates (1971), p 45 n1 and p 86, for comments concerning Chaerephon's "emaciated" appearance.
- ↑ Gregory Vlastos (November 1983). «The Historical Socrates and Athenian Democracy». Political Theory 11 (4): 495–516. doi:. https://archive.org/details/sim_political-theory_1983-11_11_4/page/n8. See p 511, where Vlastos writes about "Chaerephon, of whose strongly democratic partisanship there is no doubt."
Πηγές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- Guthrie, W. K. C. (1971). Socrates. Cambridge University Press. ISBN 0-521-09667-7.
- Nails, Debra (2002). The People of Plato: A prosopography of Plato and other Socratics. Hackett Publishing Company. ISBN 0-87220-564-9. See pp 86–87.