Παμπρέπιος

Παμπρέπιος
Γενικές πληροφορίες
Γέννηση	29  Σεπτεμβρίου 440 Αχμίμ
Θάνατος	Νοέμβριος 484 Παπύριο
Χώρα πολιτογράφησης	Βυζαντινή Αυτοκρατορία
Εκπαίδευση και γλώσσες
Ομιλούμενες γλώσσες	μεσαιωνική ελληνική γλώσσα
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότητα	φιλόσοφος ποιητής
Αξιοσημείωτο έργο	Ισαυρικά
Αξιώματα και βραβεύσεις
Αξίωμα	Ρωμαίος συγκλητικός

Ο Παμπρέπιος (29 Σεπτεμβρίου 440 – Νοέμβριος 488) ήταν φιλόσοφος, ποιητής και μάντης που έζησε στη Βυζαντινή Αυτοκρατορία και διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο στη Στάση του Ίλλου κατά του Αυτοκράτορα Ζήνωνα. Υπήρξε από τους τελευταίους δημόσιους υποστηρικτές της αρχαίας θρησκείας. Η ζωή του είναι γνωστή με ασυνήθιστη ακρίβεια (π.χ. ημερομηνία γεννήσεως), καθώς έχει βρεθεί το ωροσκόπιό του, υπολογισμένο από τον αστρολόγο Ρητόριο.

Βιογραφία

Ο Παμπρέπιος, εθνικός το θρήσκευμα, έφθασε στην Αθήνα περί τα μέσα του 5ου αιώνα προερχόμενος από την ιδιαίτερη πατρίδα του, την Πανόπολη της Θηβαΐδας της Αιγύπτου. Μετά από κάποιο διάστημα παραμονής του στην Αθήνα ήρθε σε διαφωνία με τον Αθηναίο Θεαγένη και διέτρεξε κίνδυνο. Αφήνοντας λοιπόν την πόλη κατέφυγε στην Κωνσταντινούπολη. Εκεί διαδόθηκε η φήμη ότι μπορεί να προβλέπει το μέλλον. Στη συνέχεια, προσέγγισε τον Ίλλο, στρατηγό του Αυτοκράτορα Ζήνωνα, πανίσχυρο τότε πολιτικοστρατιωτικό παράγοντα. Ο Παμπρέπιος, «αναγνούς δημοσία ποίημα, λαμπρώς υπ' αυτού (του Στρατηγού) ετιμήθη λαβών διπλήν σύνταξιν, την μεν ιδία παρ' αυτού, την δε εκ του δημοσίου ως διδάσκαλος». Από εκείνη την ώρα ο Παμπρέπιος έγινε σύμβουλος και ακόλουθος του στρατηγού στην πολυτάραχη σταδιοδρομία του, τόσο όταν έφθασε στο αποκορύφωμα της δόξας του ως στρατηλάτης της Ανατολής, όσο και όταν οργάνωσε στάση κατά του Ζήνωνος.

Καθ' όλο αυτό το χρονικό διάστημα, ο Παμπρέπιος έβρισκε μέγιστο υλικό συμφέρον από τη φιλία του με τον στρατηγό, ακόμα και όταν έπεσαν σε δυσμένεια κατόπιν ενεργειών της Βηρίνας και εξορίστηκαν το 480 μ.Χ., ο μεν Ιλλος στην Ισαυρία, ο δε Παμπρέπιος αρχικώς στην Πέργαμο της Μυσίας και, μετά από πρόσκληση του Ιλλου, στην Ισαυρία. Οι μαντείες του προανήγγειλαν αίσια και ευετηριακά γεγονότα, στηρίζοντας πολιτικά τον Ίλλο. Πραγματικά, ο στρατηγός κατόρθωσε να φυλακίσει τη Βηρίνα σε φρούριο και επέστρεψε στην Κωνσταντινούπολη «μετά του Λογγίνου και του Παμπρεπίου, όστις επί μάλλον και μάλλον απέβη αχώριστος αυτού φίλος και σύμβουλος». Η θέση του Παμπρεπίου έγινε ακόμα ισχυρότερη μετά την κατάπνιξη της Στάσης του Μαρκιανού το 481. Σε αυτή τα στρατεύματα του Ζήνωνος και του Ιλλου αρχικώς νικήθηκαν και ο ίδιος ο στρατηγός πτοήθηκε. Αλλά επειδή ο Παμπρέπιος του είπε ότι «τα της προνοίας μεθ' ημών εστι τεταγμένα», ο Ιλλος αναθάρρησε και τελικά κατατρόπωσε τον αντίπαλο.

Το 484 ωστόσο ο στρατηγός στράφηκε κατά του Ζήνωνος και ανακήρυξε στην Αντιόχεια βασιλιά τον Λεόντιο, ο οποίος διόρισε αμέσως τον Ίλλο αρχηγό του στρατού και τον Παμπρέπιο, ο οποίος φαίνεται ότι είχε ήδη αναγορευθεί και συγκλητικός, «μάγιστρο», δηλαδή προϊστάμενο όλης της κυβερνήσεως. Αν, όπως διαδιδόταν, ο Παμπρέπιος σχεδίαζε την ανόρθωση της αρχαίας θρησκείας, τότε φαίνεται ότι είχε πλησιάσει τον σκοπό αυτό όσο ποτέ άλλοτε. Αλλά η Στάση του Ίλλου κατά του Ζήνωνος καταπνίγηκε και ο στρατηγός μαζί με τον Λεόντιο και τον Παμπρέπιο καταδιώχθηκαν και κατέφυγαν στο οχυρότατο φρούριο Παπύριο (εκεί όπου είχε φυλακίσει τη Βηρίνα), όπου και πολιορκήθηκαν επί 4 χρόνια από τον στρατηγό Ιωάννη τον Σκύθη. Οι μαντείες του Παμπρεπίου για τελική νίκη υποσήριζαν ψυχολογικά τους πολιορκημένους. Μετά από συμβουλή του, ο Ιλλος απέστειλε τον αδελφό του Τροκούνδο για να οργανώσει στρατό. Ο Τροκούνδος όμως συνελήφθη από τον Ιωάννη τον Σκύθη και αποκεφαλίστηκε. Αυτή ήταν η στιγμή που έκρινε το μέλλον του ίδιου του Παμπρεπίου: Ο Ίλλος έπαψε να πιστεύει στον παλιό του φίλο, αντιλαμβανόμενος αυτόν ως απατεώνα, και στην αγανάκτησή του αποκεφάλισε τον Παμπρέπιο και γκρέμισε το πτώμα του (κατ' άλλους το κεφάλι του) από τα τείχη του Παπυρίου. Μετά από λίγο ακόμα καιρό και οι υπόλοιποι στασιαστές πιάστηκαν ύστερα από προδοσία και θανατώθηκαν το 488.

Τα έργα του

Ο Παμπρέπιος αναφέρεται ότι έγραψε δύο έργα, αμφότερα χαμένα:

• Τα Ισαυρικά επικό ποίημα για την Ισαυρία, την πατρίδα των Ίλλου και Ζήνωνος
• Το Ἐτυμολογιῶν ἀπόδοσις (Etymologiarum expositio), σε πεζό λόγο

Εκτός αυτών, και ορισμένα σπαράγματα έχουν αποδοθεί στον Παμπρέπιο, μεταξύ των οποίων ένας πανηγυρικός προς τον Θεαγένη και ένας θρήνος «επί το εγκαταλείπειν τας Αθήνας».

Πηγές

• Κωνσταντίνου Παπαρρηγοπούλου, Ιστορία του Ελληνικού `Εθνους, έκδοσις 5η εικονογραφημένη (μετά προσθηκών, σημειώσεων και βελτιώσεων επί τη βάσει των νεωτάτων πορισμάτων της ιστορικής ερεύνης υπό Παύλου Καρολίδου), εκδοτικός οίκος «Ελευθερουδάκης», εν Αθήναις 1925, τόμος Γ΄
• Νικόλαος Ιακ. Αμύγδαλος: Το «ανεμώλιον» γένος («φιλοσοφομαντικαί» συνωμοσίαι και ανθρωπίνη αφέλεια...), εφημερίδα Η πρόοδος, 21/11/2011