Ach Gott, vom Himmel sieh darein, BWV 2
Η καντάτα Ach Gott, vom Himmel sieh darein (Ω, Θεέ, από τον Ουρανό κοίτα κάτω), με αριθμό BWV 2, είναι το δεύτερο σε αρίθμηση έργο του Γιόχαν Σεμπάστιαν Μπαχ, σύμφωνα με τον συγκεκριμένο κατάλογο τον οποίο επινόησε ο Γερμανός μουσικολόγος Βόλφγκανγκ Σμίντερ (Wolfgang Schmieder, 1901 – 1990) και χρησιμοποιείται ευρύτατα σήμερα. Το έργο ανήκει στις εκκλησιαστικές και, μάλιστα, χορωδιακές -ή κοράλ- καντάτες του μεγάλου κάντορα και συνετέθη κατά την παραμονή του στην Λειψία, το 1724. Ανήκει στον δεύτερο κύκλο καντατών του Μπαχ, είναι η 2η καντάτα του κύκλου αυτού και παρουσιάστηκε στις 18 Ιουνίου του ιδίου έτους, την 2η Κυριακή μετά την γιορτή του Αγίου Πνεύματος (Dominica 2 Post Trinitatis).
Κείμενο[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Ο ύμνος πάνω στον οποίο βασίζεται η καντάτα- ανήκει στον μεγάλο Γερμανό μεταρρυθμιστή Λούθηρο και γράφηκε το 1524, μαζί με άλλους ύμνους του περίφημου Πρώτου Λουθηρανικού Υμνολογίου (Etlich Cristlich lider). Ο Λούθηρος παρέφρασε σε αυτό τον ύμνο τον Ψαλμό 12 της Παλαιάς Διαθήκης. Τα προβλεπόμενα αναγνώσματα για την 2η Κυριακή μετά την γιορτή της Αγ. Τριάδας, ήταν από την Πρώτη Επιστολή του Ιωάννη, (Ιωάννη 1, 3: 13-18), και από το Ευαγγέλιο του Λουκά, η παραβολή του μεγάλου δείπνου (Λουκ. 14: 16-24). Το κείμενο, ωστόσο, ανήκει σε μεταγενέστερο άγνωστο ποιητή, ο οποίος διατήρησε -όπως και σε άλλες κοράλ καντάτες- του δεύτερου κύκλου καντατών του Μπαχ, την πρώτη και την τελευταία στροφές του ύμνου αμετάβλητες, αλλά παρέφρασε τα θέματα των εσωτερικών στροφών με σειρές από εναλλασσόμενα ρετσιτατίβα και άριες.[1][2]
Οργανοθεσία και δομή[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Η καντάτα είναι γραμμένη στην Ρε Ελάσσονα και έχει 6 μέρη. Ο Μπαχ την συνέθεσε για τρείς σολίστες φωνής (A, T, B), τετράφωνη χορωδία και μπαρόκ ενόργανο σύνολο από τέσσερα τρομπόνια, δύο όμποε, δύο βιολιά, βιόλα και μπάσο κοντίνουο. Στην εισαγωγή και το φινάλε όλα τα όργανα παίζουν colla parte στις φωνές της χορωδίας (δηλαδή κάθε όργανο συνοδεύει μία (1) φωνή).
Μουσικολογικές σημειώσεις[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Στο πρώτο και το τελευταίο μέρος της καντάτας, όπου χρησιμοποιείται το αρχικό κέιμενο του ύμνου του Λούθηρου, το ύφος της μουσικής είναι «αρχαϊκό» -τα όργανα περιλαμβάνουν ένα σύνολο από τρομπόνια που ντουμπλάρουν τις φωνές. Στο πρώτο μέρος η μελωδία του χορωδιακού (κοράλ) τραγουδιέται από την άλτο σε μεγάλες σε διάρκεια νότες που ντουμπλάρονται από δύο όμποε. Κάθε γραμμή προετοιμάζεται με εισόδους φούγκας των άλλων τμημάτων πάνω στο ίδιο θέμα. Το δεύτερο μέρος είναι ένα secco ρετσιτατίβο. Αντίθετα, η άρια της alto είναι γραμμένη σε «σύγχρονο» ύφος με ένα ζωηρό σόλο βιολί. Το ρετσιτατίβο του μπάσου συνοδεύεται από τα έγχορδα, με αλλαγή σε ariosoπου μιμείται το κοράλ, με ρυθμική αγωγή adagio. Η άρια το τενόρου συνοδεύεται από όμποε και έγχορδα, τα οποία δεν παίζουν στο μεσαίο τμήμα μέχρι τη μετάβασή στο da capo. Το κοράλ του φινάλε έχει τετραμερή οργανοθεσία. [1][2][3][4]
| Μέρος | Τίτλος | Κείμενο | Φόρμα | Σολίστ | Οργανοθεσία | Τονικότητα | Μέτρο |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1 | Ach Gott, vom Himmel sieh darein | Λούθηρος | Κοράλ εισαγωγή | SATB (χορωδία) | 1ο Βιολί και 1ο Τρομπόνι (colla parte στην S), 2 Όμποε, 2ο Τρομπόνι και 2ο Βιολί (colla parte στην Α), 1 Βιόλα και 3ο Τρομπόνι (colla parte στον Τ), 4ο Τρομπόνι (colla parte στον Β) | Ρε Ελάσσων | 4/4 (σε δύο χρόνους) |
| 2 | Sie lehren eitel falsche List | Ανώνυμος | Ρετσιτατίβο | Τ | Ρε Ελάσσων | 4/4 | |
| 3 | Tilg, o Gott, die Lehren | Ανώνυμος | Άρια | Α | Βιολί σόλο | Σιb Μείζων | 3/4 |
| 4 | Die Armen sind verstört | Ανώνυμος | Ρετσιτατίβο | Β | 2 Βιολιά, 1 Βιόλα | Μιb Μείζων | 4/4 |
| 5 | Durchs Feuer wird das Silber rein | Ανώνυμος | Άρια | Τ | 2 Όμποε, 2 Βιολιά, 1 Βιόλα | Σολ Ελάσσων | 4/4 |
| 6 | Das wollst du, Gott, bewahren rein | Λούθηρος | Κοράλ | SATB (χορωδία) | 2 Όμποε, 1ο Βιολί και 1ο Τρομπόνι (colla parte στην S), 2ο Τρομπόνι και 2ο Βιολί (colla parte στην Α), 1 Βιόλα και 3ο Τρομπόνι (colla parte στον Τ), 4ο Τρομπόνι (colla parte στον Β) | Ρε Ελάσσων | 4/4 |
(S: Σοπράνο, A: Άλτο, T: Τενόρος, B: Μπάσος)
- Η τονικότητα στα ρετσιτατίβα αναφέρεται μόνον για τα πρώτα μέτρα, ενώ μπορεί να αλλάζει δραματικά στην τελική πτώση
- Το μπάσο κοντίνουο δεν αναφέρεται διότι παίζει σε όλα τα μέρη
Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Πηγές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- «Λεξικό Μουσικής και Μουσικών» (Dictionary of Music and Musicians) του George Grove, D.C.L (Oxford, 1880)
- Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος Λαρούς Μπριτάνικα, εκδ. 1991.
- Enciclopedia Bompiani-Musica, Milano (εκδ. ΑΛΚΥΩΝ, 1985)
- Dürr, Alfred (1981). Die Kantaten von Johann Sebastian Bach (in German). 1 (4 ed.). Deutscher Taschenbuchverlag. pp. 340–342. ISBN 3-423-04080-7.
- Julian Mincham (2010). "Chapter 3 BWV 2 Ach Gott, vom Himmel sieh darein". jsbachcantatas.com.
|