Ωτουνίτης

Ωτουνίτης

Ωτουνίτης με βαρύτη. Προέλευση: Μπέργκεν, Γερμανία
Γενικά
Κατηγορία	Φωσφορικά. Ομάδα ωτουνίτη
Χημικός τύπος	Ca(UO2)2(PO4)2.10−12H2O
Ορυκτολογικά χαρακτηριστικά
Πυκνότητα	3,14 gr/cm3
Χρώμα	Ανοικτό πράσινο, ανοικτό κίτρινο, κίτρινο, κιτρινοπρασινο
Σύστημα κρυστάλλωσης	Τετραγωνικό
Κρύσταλλοι	Πλακώδεις, τραπεζοειδείς με τετραγωνική ή οκταγωνική περίμετρο, μήκους μέχρι 2 cm
Υφή	Λεπιδοειδής, ενίοτε φλοιώδης, σπάνια γεώδης
Διδυμία	Σπάνια, κατα {110}, διεισδύσεως
Σκληρότητα	2 - 2,5
Σχισμός	Τέλειος {001}, ατελής {100}, {010}
Θραύση	Ανώμαλη
Λάμψη	Υαλώδης, μαργαριτώδης κατά {001}
Γραμμή κόνεως	Ανοικτοκίτρινη
Πλεοχρωισμός	Έντονος
Διαφάνεια	Διαφανής ή ημιδιαφανής
Παρατηρήσεις	Εμφανίζει φθορισμό. Ραδιενεργός

Ο ωτουνίτης (αγγλ. autunite) είναι ένυδρο φωσφορικό ορυκτό του ουρανίου. Το όνομά του προέρχεται από την περιοχή της Ωτέν (Autun) του νομού Σων ε Λουάρ (Saône-et-Loire) της Γαλλίας. Δομικά, τα τετράεδρα της φωσφορικής ομάδας συνδέονται με τα συμπλέγματα των ατόμων ουρανίου - οξυγόνου σχηματίζοντας "φύλλα", τα οποία συνδέονται χαλαρά με τη βοήθεια του κρυσταλλικού νερού. Η δομή αυτή είναι που προσδίδει τη λεπιδοειδή υφή και εξηγεί τόσο τον τέλειο σχισμό προς μια διεύθυνση όσο και τη σχετικά μικρή σκληρότητα του ορυκτού. Οι λεπτοί κρύσταλλοι, που προέρχονται από σχισμό, είναι εύκαμπτοι.

Ο ωτουνίτης είναι δυνατόν να χάσει μόρια κρυσταλλικού νερού, μετατρεπόμενος σε μεταωτουνίτη-1 (Ca(UO₂)₂(PO₄)₂ - 2-6H₂O), με δομή παρόμοια με των φυλλοπυριτικών ορυκτών, χωρίς, όμως να αλλάξει συμμετρία (σύστημα κρυστάλλωσης), γι' αυτό και θεωρείται ψευδόμορφος του ωτουνίτη. Το ορυκτό αυτό δεν απαντά συχνά στη φύση.

Ο ωτουνίτης, λόγω του περιεχομένου ουρανίου, είναι ραδιενεργό ορυκτό, το οποίο εμφανίζει αχνό πράσινο φθορισμό, ο οποίος γίνεται ιδιαίτερα έντονος με την επίδραση υπεριώδους ακτινοβολίας. Όταν παραμένει εκτεθειμένος σε ξηρό περιβάλλον, χάνει εύκολα μόρια νερού.

Είναι δευτερεύον ορυκτό του ουρανίου, προερχόμενο από οξείδωση πρωτογενών ορυκτών σε υδροθερμικές φλέβες, γρανιτικούς πηγματίτες κτλ. Σχετίζεται με ουρανινίτη, τορμπερνίτη, ουρανοφανή και μεταωτουνίτη.

Απαντά, εκτός από την Ωτούν, και σε άλλες περιοχές της Γαλλίας, στην Πορτογαλία, στο Πιεμόντε της Ιταλίας, στην περιοχή Μπέργκεν (Bergen - Vogtland) της Γερμανίας και στην Κορνουάλλη της Βρετανίας. Επίσης στη Βραζιλία (Minas Gerais) και στην Αυστραλία.

Πηγές

• Handbook of Mineralogy (pdf)
• Mindat.org
• Galleries.com
• Webmineral.com

Βιβλιογραφία

• James Dwight Dana, Manual of Mineralogy and Lithology, Containing the Elements of the Science of Minerals and Rocks, READ BOOKS, 2008 ISBN 1443742244
• Frederick H. Pough, Roger Tory Peterson, Jeffrey (PHT) Scovil, A Field Guide to Rocks and Minerals, Houghton Mifflin Harcourt, 1988 ISBN 039591096X
• Walter Schumann, R. Bradshaw, K. A. G. Mills, Handbook of Rocks, Minerals and Gemstones, Houghton Mifflin Harcourt, 1993 ISBN 0395511372