Ψηφιδωτά της Πάφου

Η Πάφος περιέχει σημαντικές κατοικίες με ψηφιδωτά δάπεδα του 3ου αιώνα π.Χ.. Μία από αυτές είναι η «οικία του Διονύσου», που ονομάστηκε έτσι γιατί σε πολλά από τα ψηφιδωτά της εικονίζεται ο Διόνυσος. Ένα από τα πιο χαρακτηριστικά είναι ο «Θρίαμβος του Διονύσου»: ο θεός Διόνυσος εικονίζεται πάνω σε άρμα που το σέρνουν δύο πάνθηρες και τον συνοδεύουν ο Βάκχος, που έχει στα χέρια του ένα μεγάλο κρατήρα με κρασί, και οι ακόλουθοί του. Υπάρχει ακόμη ένα μεγάλο πλήθος ψηφιδωτών ψηφιδωτών στο αίθριο και στις αίθουσες της οικίας, με σκηνές από την ελληνική μυθολογία (Διόνυσος και Ικάριος, Ποσειδώνας και Αμυμώνη, Απόλλων και Δάφνη, Δίας και Γανυμήδης, Ιππόλυτος και Φαίδρα, Οι 4 εποχές, Νάρκισσος κτλ.), καθώς και με σκηνές από κυνήγι και άλλα ποικίλα και πολύχρωμα γεωμετρικά μοτίβα. Η «οικία του Θησέα», επίσης στην Πάφο, πήρε το όνομά της από το ψηφιδωτό που παριστάνει τον Θησέα να σκοτώνει τον Μινώταυρο. Η κεντρική παράσταση βρίσκεται μέσα σε ευρύ κυκλικό πλαίσιο, που αποτελεί σχηματική απόδοση του λαβύρινθου. Στο κέντρο του κύκλου εικονίζεται ο Θησέας να έχει γονατίσει τον Μινώταυρο και να είναι έτοιμος να τον χτυπήσει με το ρόπαλο που κρατάει στο υψωμένο δεξί του χέρι. Υπάρχει ακόμη η μορφή ενός γέροντα, προσωποποίηση του Λαβύρινθου, και δύο γυναικείες μορφές, η Αριάδνη και η Κρήτη. Τα ονόματα όλων των προσώπων που εικονίζονται είναι γραμμένα στο ψηφιδωτό. Μια άλλη οικία που υπάρχει επίσης στην ίδια πόλη είναι και η «οικία του Αιώνα», που ονομάστηκε έτσι από την ψηφιδωτή παράσταση του «Αιώνιου Χρόνου». Στην ίδια οικία ένα άλλο ενδιαφέρον ψηφιδωτό είναι η παράσταση του Απόλλωνα με τον Μαρσύα. Εικονίζεται ο θεός καθισμένος με τη λύρα του, ο ηττημένος Μαρσύας που τον απάγουν δύο Σκύθες, μια γυναικεία μορφή, η Πλάνη, και στα πόδια του θεού προσωποποιημένος ο Όλυμπος. Τα ονόματα όλων των προσώπων, που έχουν χαρακτηριστικές τάσεις και εκφράσεις, είναι και αυτά γραμμένα στο ψηφιδωτό.

Πολλές κατοικίες με ψηφιδωτά δάπεδα υπάρχουν και στο Κούριο. Ανάμεσά τους ξεχωρίζουν η μεγάλη και πολυτελής «οικία του Ευστόλιου», με ψηφιδωτά δάπεδα του 5ου αιώνα μ.Χ., η «οικία του Αχιλλέα», η «οικία των Μονομάχων», κ.ά..

Εδώ θα πρέπει να αναφερθεί και το περίφημο ψηφιδωτό του 3ου αιώνα μ.Χ. από τα Κούκλια (Παλαίπαφο), που εικονίζει τη Λήδα με τον κύκνο (Δία) και βρίσκεται στο Κυπριακό Μουσείο της Λευκωσίας.