Χρήστης:AlAlkin/πρόχειρο
 |
Αυτή η σελίδα είναι το κύριο «πρόχειρο χρήστη» του AlAlkin. Ένα «πρόχειρο χρήστη» είναι υποσελίδα της προσωπικής σελίδας του χρήστη στη Βικιπαίδεια. Εξυπηρετεί ως χώρος πειραματισμών και ανάπτυξης σελίδων και δεν είναι εγκυκλοπαιδικό λήμμα. Επεξεργαστείτε ή δημιουργήστε το δικό σας πρόχειρο εδώ ή κάνετε δοκιμές στο κοινόχρηστο Πρόχειρο Βικιπαίδειας. |
Κλασική φιλολογία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Στα κεντρικά, ερευνητικά και συγγραφικά, ενδιαφέροντα του Δημήτρη Μαρωνίτη στον κλάδο της κλασικής φιλολογίας ανήκουν ο Ηρόδοτος και ο Όμηρος. Το 1962 δημοσιεύτηκε η διδακτορική του διατριβή στον Ηρόδοτο.[1] Στο έργο αυτό ο Μαρωνίτης εξετάζει πώς τοποθετούνται οι λέξεις σε μια πρόταση με βάση ένα είδος υπερβατού (του λεγόμενου "ηροδότειου σχήματος"), το οποίο εμφανίζεται στον πρώιμο αρχαιοελληνικό πεζό λόγο. Έμφαση δίνεται στην υφολογική μικροσκόπηση της ρητορικότητας της ηροδότειας γλώσσας, καθώς επίσης στην ανίχνευση της σχέσης ανάμεσα στον γραπτό και στον προφορικό λόγο, για την οποία ο Μαρωνίτης θα μιλήσει συστηματικά αργότερα στην κριτική του πορεία.[2]
Το 1964 ο Μαρωνίτης δημοσίευσε τη διατριβή του για Υφηγεσία στον Ηρόδοτο, η οποία το 1964 ενσωματώθηκε σε νέα έκδοση για το Πρώτο Βιβλίο (Κλειώ) των Ιστοριών του Ηροδότου, με Πρόλογο του Ι. Θ. Κακριδή. Με εκτενή Εισαγωγή και σχόλια ο Μαρωνίτης υπομνηματίζει το αρχαίο κείμενο και το μεταφράζει στη δημοτική, προσφέροντας ένα έργο που αξιοποιείται μέχρι σήμερα στην ελληνόγλωσση βιβλιογραφία. Διερευνά τα γενικά χαρακτηριστικά της ηροδότειας αφήγησης και εκθέτει τις πηγές και τη μεθοδολογία του Ηροδότου, συζητώντας το ερώτημα κατά πόσον ο αφηγητής Ηρόδοτος είναι και ιστορικός.
Το 1965 δημοσίευσε αναλυτική βιβλιοκρισία, στα γερμανικά, για το ομηρικό βιβλίο του Giuseppe Broccia με λεπτομερείς παρατηρήσεις στην Ε και Ζ ραψωδία της Ιλιάδας.
Το 1973 ο Μαρωνίτης δημοσίευσε το πιο γνωστό του έργο για την ομηρική Οδύσσεια με πυρηνικό θέμα την Αναζήτηση και τον Νόστο του Οδυσσέα. Συνταγμένη η μελέτη μέσα στη δικτατορία, "κάτω από συνθήκες δύσθυμες, από ανάγκη φυγής σε έναν κόσμο πλασματικό, ο οποίος όμως έχει τέτοιους νόμους και τρόπους που ταυτόχρονα μας ελέγχουν και μας παρηγορούν" (Εισαγωγή, σελ. 11), αποτελεί επεξεργασμένη σύνθεση τεσσάρων προηγούμενων, δημοσιευμένων μελετημάτων (1965-1970). Μέρος τους κρίθηκε από τους J. B. Hainsworth και Gabriel Germain. Το ολοκληρωμένο έργο επανεκδόθηκε από τον "Κέδρο" (εννέα φορές) και το 2014 από το Ινστιτούτο Νεοελληνικών Σπουδών-Ίδρυμα Μανόλη Τριανταφυλλίδη σε μονοτονικό.
Ο Μαρωνίτης στο έργο του αυτό υποδεικνύει ότι το έπος της Οδύσσειας συντίθεται, με τρόπο αντιθετικό, πάνω σε δύο κύρια θέματα: στον νόστο του Οδυσσέα, που αποτελεί τη δεδομένη και αισιόδοξη έκβαση του έργου, και στην αναζήτηση του ήρωα, που συνιστά την αντίρροπη απαισιόδοξη γραμμή. "Η αναζήτηση του ήρωα πραγματοποιείται [...] σε δύο επίπεδα: α) στον εξωτερικό χώρο, και β) σε έναν χώρο εσωτερικότερο. Στο πρώτο επίπεδο τίθεται το βασικό ερώτημα "πού είναι ο Οδυσσέας", στο δεύτερο "ποιος είναι ο Οδυσσέας" (σελ. 17). Σε δημοτικό λόγο, που δεν ήταν καθόλου αυτονόητος για πανεπιστημιακό σύγγραμμα της εποχής, το ομηρικό βιβλίο του Μαρωνίτη διαλέγεται εξαντλητικά με τη διεθνή βιβλιογραφία σε δυσεπίλυτα ομηρικά προβλήματα, συνδυάζοντας την επιστημονική αρτιότητα με την απόλαυση της ανάγνωσης. Στις δυαδικές αντιθέσεις (της αναζήτησης και του νόστου) εντοπίζονται δομές βάθους ("σημειωτικού-δομιστικού" τύπου) στον φιλολογικό του στοχασμό, που θα γνωρίσει ποικίλες ερμηνευτικές τροπές στα επόμενα έργα του.
Στον Ηρόδοτο επανέρχεται ο Μαρωνίτης το 1981 με έναν τόμο, τιμημένο το 1982 με το 1ο βραβείο στη Διεθνή Έκθεση Βιβλίου της Λειψίας, στον οποίο ανθολογεί, μεταφράζει και υπομνηματίζει επτά νουβέλες και τρία ανέκδοτα του Αλικαρνασσέα ιστορικού. Το 2001 έγινε δεύτερη έκδοση του τόμου, επαυξημένη με μία νουβέλα, ένα ανέκδοτο του Ηροδότου και δύο ερμηνευτικά δοκίμια. Στο έργο αυτό ο Μαρωνίτης δεν επιμένει τόσο στην αναμέτρηση Ελλήνων και Περσών όσο σε ανθρωπολογικά θέματα της ηροδότειας συγγραφής (την παθολογία του έρωτα και της εξουσίας, τη διαπλοκή θεοδικίας και ανθρωποδικίας, την αντιδιαστολή του κλειστού κόσμου της Ασίας με τον έλλογο και μετρημένο κόσμο της Ευρώπης, κ.ά.). Μέσα από τα θέματα αυτά ο Ίωνας ιστορικός αναδεικνύεται σε εμβριθή στοχαστή και φιλόσοφο βίου. Οι μεταφράσεις του Μαρωνίτη προσαρμόζονται στο ανατολίτικο και παραμυθικό χρώμα των νουβελών και των ανεκδότων, ενώ ο ερμηνευτικός λόγος εφαρμόζεται συχνά με όρους τραγωδίας. Δεν λείπουν ωστόσο από την ανθρωπολογική προοπτική του ηροδότειου έργου οι ιλιαδικές καταβολές. Αναλύοντας, λ.χ., τη διασταύρωση δύο γραμμών στο έργο του Ίωνα ιστορικού (την ενωτική-ανθρωπολογική και τη διχαστική-πολεμική), ο Μαρωνίτης διαπιστώνει ότι "η ηροδότεια ανθρωπολογία μπορεί να είναι σκοτεινή και απαισιόδοξη ως προς τις σχέσεις θεού και ανθρώπου, αλλά διαφαίνεται φιλάνθρωπη ως προς τις σχέσεις ανθρώπου προς άνθρωπο. Ο απόηχος της Ιλιάδας παραμένει εδώ ευδιάκριτος."
Το 1999 ο Δημήτρης Μαρωνίτης δημοσίευσε τα "Ομηρικά μεγαθέματα", που στο μεγαλύτερο μέρος τους ήταν μαθήματα στο πανεπιστήμιο, εισηγήσεις σε ελληνικά και διεθνή συνέδρια και δημοσιεύσεις σε τόμους και περιοδικά για τον Όμηρο. Η τελευταία, εμπλουτισμένη με τέσσερις διαλέξεις, έκδοση του 2005 περιλαμβάνει συνολικά 14 μελέτες, συνταγμένες από το 1978 μέχρι το 2004. Ο Μαρωνίτης αναλύει καταρχήν τις διαλεκτικές σχέσεις που συντηρούνται στα δύο ομηρικά έπη –δειγματοληπτικά στη λυρική ποίηση (με ένα μυθολογικό ποίημα του Αλκαίου), και στο δράμα (με τον σοφόκλειο "Αίαντα")– ως προς τρεις, συνθετικής εμβέλειας, θεματικούς άξονες, που τους ονομάζει "μεγαθέματα": τον (ιλιαδικό) "πόλεμο" και τις τροπές του (παράδειγμα η οδυσσειακή μνηστηροφονία), την "ομιλία" (εταιρική-συζυγική-παρασυζυγική), με τη φθίνουσα και ανιούσα εξέλιξή της από την Ιλιάδα στην Οδύσσεια, και τον "νόστο", κυρίως τον νεκρώσιμο, ο οποίος στην Ιλιάδα συμμαχεί, κάποτε, με τον πόλεμο με τα παραδείγματα του Σαρπηδόνα και του Έκτορα. Το πυκνό δίκτυο των τριών "μεγαθεμάτων" εξετάζεται σε τρία επίπεδα: το μυθολογικό, το ποιητολογικό και το ανθρωπολογικό. Δύο μελετήματα της έκδοσης (για την πρώτη πλαστή διήγηση του Οδυσσέα και τις "διακειμενικές" σχέσεις της Ιλιάδας και Οδύσσειας) τα είχε εισηγηθεί παλαιότερα ο Μαρωνίτης σε συνέδρια στη Γερμανία και στη Γαλλία. Στη δεύτερη έκδοση του τόμου προστέθηκαν τέσσερα μελετήματα: για τις μεταμορφώσεις-παραμορφώσεις και τους εξωραϊσμούς στα δύο ομηρικά έπη, τις σχέσεις Οδυσσέα και Απόλλωνα ως προς τον μουσικό και τον φονικό τους ρόλο, τα φονικά άθλα και έπαθλα (τυχαία: με το παραισθητικό κυνηγητό του Έκτορα από τον Αχιλλέα, και εμπρόθετα, με τον συλλογικό φόνο των μνηστήρων), καθώς επίσης τις αντιθετικές, και συνάμα ομοιωματικές, σχέσεις εταίρων και μνηστήρων στην Οδύσσεια.
Τα "Ομηρικά μεγαθέματα" μεταφράστηκαν το 2004 στην αγγλική γλώσσα και κρίθηκαν από τον James Holoka. Δύο, μεταφρασμένα στα αγγλικά, δοκίμια του βιβλίου έχει συμπεριλάβει και ο αμερικανός, κριτικός λογοτεχνίας Χάρολντ Μπλουμ (Harold Bloom) σε δύο τόμους που έχει εκδώσει για τoν Όμηρο, και για την Ιλιάδα.
Τιμώντας την προσφορά του Δημήτρη Μαρωνίτη στην επιστήμη της κλασικής φιλολογίας οι συνάδελφοί του στο Α.Π.Θ. Α. Ρεγκάκος και Ι. Ν. Καζάζης εξέδωσαν το 1999 ξενόγλωσσο αφιερωματικό τόμο με κείμενα ελλήνων, ευρωπαίων και αμερικανών ερευνητών.
Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Μεταφραστικό έργo[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Ο Δημήτρης Μαρωνίτης, υπερβαίνοντας προκαταλήψεις που θέλουν τον επιστήμονα αποκλειστικά προσηλωμένο στα στενά όρια του αντικειμένου του,[1] ασχολήθηκε συστηματικά με τη μετάφραση αρχαιοελληνικών κειμένων στη νεοελληνική γλώσσα (καθιερώνοντας τον όρο "ενδογλωσσική μετάφραση"). Μετέφρασε κλασικούς συγγραφείς και τοποθετήθηκε για τη διαδικασία και την αξία της ενδογλωσσικής μετάφρασης στο σχολείο, στην παιδεία και στον δημόσιο χώρο γενικότερα, με λόγια και γραφτά τα οποία, ωστόσο, δεν είναι μέχρι σήμερα συγκεντρωμένα σε κάποιον τόμο. Τα μεταφραστικά του ερεθίσματα τα απέδιδε[2] στους δασκάλους του (στο Γυμνάσιο του Πειραματικού Σχολείου της Θεσσαλονίκης), στον πρώτο δάσκαλό του (στη Φιλοσοφική Σχολή Θεσσαλονίκης), Ι. Θ. Κακριδή, στον δεύτερο δάσκαλό του (στη Γερμανία) Βάλτερ Μαργκ και στον τρίτο δάσκαλό του, τον Λίνο Πολίτη. Ο τελευταίος τον παρακίνησε να συντάξει μια νέα μετάφραση της ομηρικής Οδύσσειας σε γλώσσα πιο σύγχρονη από αυτήν των Καζαντζάκη-Κακριδή. Η πρώτη του, ωστόσο, μεταφραστική δοκιμασία, όπως αναφέρθηκε, σχετίζεται με τον Ηρόδοτο, μέσα στη δεκαετία του '60, όταν μετέφρασε το πρώτο βιβλίο της Ιστορίας του Ηροδότου και ύστερα τις νουβέλες του Αλικαρνασσέα ιστορικού.