Χρήστης:Aggeliki Vasiliadou/πρόχειρο

Χρονικό απελευθέρωσης της Ελλάδας από την Οθωμανική Αυτοκρατορία

Αντικειμενικό, ιστορικό περιγραφικό κείμενο (έκθεση) σχετικά με την Ελληνική Επανάσταση 1821 της νεότερης ιστορίας του 19ου αιώνα

Η ιστορία διδάσκει πως δεν υπάρχουν αδελφικά, αλλά μόνο κράτη με κοινά ή αντικρουόμενα συμφέροντα, πως υπήρχαν ακόμη κι  Έλληνες που πολέμησαν τους  Έλληνες, λόγω συμφερόντων. Οι Οθωμανοί δε σκότωναν όλους τους Έλληνες, διότι ήθελαν κάποιους να τους πληρώνουν τους φόρους. Το ελληνικό γένος έκανε πολλές  αποτυχημένες προσπάθειες για την απελευθέρωση, όμως  χρειάστηκαν εφτά χρόνια  για την οργάνωση της  πετυχημένης Επανάστασης του 1821.

Ο εορτασμός της ημέρας δεν αρκείται με την παρουσία της σημαίας στο μπαλκόνι και τη δική μας στην παρέλαση, αλλά χρειάζεται ανάγνωση, ενημέρωση για την απόκτηση  γνώσης και την τήρηση όσων πρέσβευαν οι ήρωες προγόνοί μας, έτσι θα τους τιμήσουμε. Ας διαβάσουμε ιστορικά άρθρα, είτε σε εφημερίδες, είτε στο διαδίκτυο, βιβλία, ας δούμε εκπομπές και  ελληνικές ταινίες (συνιστάται η ταινία ' Η δίκη των δικαστών'', ας παρακολουθήσουμε σεμινάρια κι ομιλίες. Υπάρχουν πολλές εκπαιδευτικές κι ενημερωτικές ιστοσελίδες που όταν τις επισκεφθούμε στην προσωπική τους μηχανή αναζήτησης μπορούμε να γράψουμε λέξεις κλειδιά όπως ''Ελληνική Επανάσταση'', ''1821'', ' Σούλι'' κ.α. και να εμφανίσουν αξιόπιστα άρθρα. Επίσης, μπορούμε  να  επισκεφθούμε χώρους, όπως το Εθνικό  Ιστορικό Μουσείο, στο ιστορικό κτίριο-Μέγαρο  της Παλαιάς Βουλής-Κοινοβουλίου,  στην πλατεία Κολοκοτρώνη, στην οδό Σταδίου. Ας μάθουμε για αυτή τη μέρα σωστά.

Τίτλοι θεμάτων του κειμένου:

Η 1η μεγάλη αποτυχία

Οι Σουλιώτες κι οι Σουλιώτισσες

Διάγραμμα της Επανάστασης

Το διάγραμμα της επανάστασης

Η Φιλική Εταιρεία, Η Ιερή Συμμαχία,

Ο Ιερός Λόχος κι η αποτυχία του

Η ακριβής ημερομηνία έναρξη της επανάστασης

Οι  Ήρωες Αγωνιστές του 1821

Η διατροφή κι η γιατρειά των αγωνιστών

Τα μέλη της Εκκλησίας στην Επανάσταση

Η Βοήθεια από το εξωτερικό

Ο Ιωάννης Καποδίστριας

Μια εφημερίδα της Εποχής και  πως κι οι λόγιοι άνθρωποι, ως άνθρωποι μπορούν κι εκείνοι να κάνουν λάθη,

Ο Εθνικός  Ύμνος

Πόσα χρόνια κατείχαν οι Τούρκοι τις περιοχές της σημερινής Ελλάδας από το 1453 με τη δεύτερη μόνιμη Άλωση της Κωνσταντινούπολης ( η Α' Άλωση ήταν από το 1204-1261). Η Κωνσταντινούπολη από το 1261 εως το 1453 πολιορκόταν σταδιακά από τους Λατίνους, Σέρβους, Οθωμανούς και Βούλγαρους.

Η 1η  αποτυχία, τα Ορλωφικά

Η αποτυχημένη επανάσταση των Ελλήνων το 1770, γνωστή και με τη δημώδη ονομασία Ορλωφικά ή Ορλοφικά ή την περισσότερο λόγια Ορλώφεια (τα), ήταν κίνημα ανεξαρτησίας που υποκινήθηκε από τους Ρώσους εναντίον των Οθωμανών κατά τη διάρκεια του Ρωσοτουρκικού πολέμου (1768-74). Στη διάρκειά της σημειώθηκαν εξεγέρσεις σε διάφορα μέρη της νησιωτικής και ηπειρωτικής Ελλάδας, στην Ήπειρο, τη Θεσσαλία, τη Στερεά Ελλάδα και κυρίως στην Πελοπόννησο. Παράλληλα, οι ναυτικές επιχειρήσεις των Ρώσων στη νότια Πελοπόννησο, στα νησιά του Αιγαίου και στις δυτικές ακτές της Μικράς Ασίας είχαν οδυνηρές συνέπειες στους εξεγερθέντες. Βασικός υποκινητής αυτής της επανάστασης των Ελλήνων ήταν ο Γεώργιος Παπαζώλης, η δε ονομασία της προήλθε από το όνομα των υποκινητών αυτής, των Ρώσων αξιωματούχων αδελφών Ορλώφ. Στη διάρκεια της τουρκοκρατίας γίνονταν κατά καιρούς προσπάθειες από ελληνορθόδοξες προσωπικότητες για προσέλκυση βοήθειας από τη Ρωσία ώστε να ελευθερώσει τους Χριστιανούς. Μια από τις πρώτες σχετικές επαφές έγινε τον Φεβρουάριο του 1649 από τον πατριάρχη Ιεροσολύμων Παΐσιο ο οποίος επισκέφθηκε τον τσάρο Αλέξιο. Ο πατριάρχης κάλεσε τον τσάρο να γίνει ο "νέος Μωυσής". Όταν εξερράγη ο ρωσοτουρκικός πόλεμος στις 30 Σεπτεμβρίου 1768, η Αικατερίνη Β’ επιχείρησε να εξεγείρει τους χριστιανούς των Βαλκανίων δίνοντας στον πόλεμο το χαρακτήρα σταυροφορίας κατά του ισλαμισμού. Στις 17 Φεβρουαρίου 1769, έφτασε ο Φιόντορ Ορλώφ στο Οίτυλο της Μάνης, με τέσσερα πλοία και κήρυξε την επανάσταση. Οι επαναστάτες συγκρότησαν αμέσως δύο λεγεώνες (συνολικά περίπου 1.450 άνδρες) και την 1η Μαρτίου άρχισε η πολιορκία της Κορώνης. Ωστόσο, η ρωσική δύναμη, με μόλις 4.000 άνδρες, ήταν ανεπαρκέστατη για την επίτευξη του σκοπού.  Σχετικά καλά προετοιμασμένοι, οι Πελοποννήσιοι ξεκινούν τις εχθροπραξίες, με αρκετές νίκες στην αρχή, καθώς είχαν να κάνουν μόνο με τις κατά τόπους φρουρές. Παίρνουν την Κορώνη και τον Μυστρά, όπου σχηματίζεται και προσωρινή κυβέρνηση με επικεφαλής τον Αντώνιο Ψαρρό. Η εξέγερση γενικεύεται με εστίες στην Ήπειρο, το Μεσολόγγι και στην Κρήτη, με την ηρωική πλην καταδιακασμένη επανάσταση του Δασκαλογιάννη και των Σφακιανών. Οι αρχικές επιτυχίες ενθουσιάζουν τους Έλληνες της Πελοποννήσου, οι οποίοι περιμένουν από ώρα σε ώρα το εκστρατευτικό σώμα να έρθει από τη Ρωσία και τους Κρητικούς που αντιστοίχως περίμεναν τον τσαρικό στόλο. Κανένα από τα δύο δεν φάνηκε ποτέ. Η επανάσταση διήρκεσε μόλις ένα μήνα και κάτι μέρες. Αντί για το ρώσικο στρατό, στην Ελλάδα εμφανίστηκαν αστραπιαία ισχυρές δυνάμεις Τουρκαλβανών, που κατέπνιξαν την αντίσταση και κατάφεραν την τελειωτική νίκη επί των Ελλήνων στην πολιορκία της Τρίπολης, στις 29 Μαρτίου. Ο ρωσικός στόλος, αντί να πάει στην Κρήτη να βοηθήσει τους Κρητικούς, έστριψε προς το Τσεσμέ, κυνηγώντας τον αντίστοιχο Οθωμανικό, προκειμένου ο Αλέξιος Ορλώφ να μην επιστρέψει στη Μεγάλη Αικατερίνη χωρίς κάποια σημαντική επιτυχία στο ενεργητικό του. Οι Ρώσοι πράγματι νίκησαν τους Οθωμανούς στα στενά ανάμεσα στη Χίο και τα μικρασιατικά παράλια και μετά αποσύρηθηκαν στην Πάρο, καθώς οι Οθωμανοί με τους συμμάχους τους, Γάλλους, τους εμπόδισαν να περάσουν τα Δαρδανέλια. Το 1774 υπεγράφη η πολύ επωφελής για τη Ρωσία συνθήκη του Κιουτσούκ-Καϊναρτζή. Η Ελλάδα είχε πολύ γρήγορα ξεχαστεί και αφεθεί στην πάρα πολύ άσχημη τύχη της. 10 Ιουλίου 1774: Η τσαρική Ρωσία και η Οθωμανική Αυτοκρατορία υπογράφουν τη συνθήκη του Κιουτσούκ Καϊναρτζή, που προβλέπει -μεταξύ άλλων- ελεύθερη ανά τη Μεσόγειο ναυσιπλοΐα για τους Ρώσους. Τη συνθήκη αυτή θα εκμεταλλευτούν οι Έλληνες, που θα αναπτύξουν τη ναυτιλία τους, κατασκευάζοντας σύγχρονα πλοία, στα οποία θα υψώσουν τη ρωσική σημαία. Για πολλούς ιστορικούς και διπλωμάτες, θεωρείται η αρχή του τέλους της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Η συνθήκη του Κιουτσούκ Καϊναρτζή πήρε το όνομά της από το ομώνυμο βουλγαρικό χωριό (σήμερα ονομάζεται Kainarca), κοντά στη Σιλιστρία, στο οποίο υπογράφηκε το 1774.

Το τέλος των Ορλωφικών που υποκίνησαν οι Ρώσοι,  σήμανε οριστικά με την πολιορκία της Τριπολιτσάς, στις 29 Μαρτίου 1770, όπου ισχυρές δυνάμεις Τουρκαλβανών κατέσφαξαν τους εξεγερμένους, 20.000 σκλάβοι, βιασμοί και δολοφονίες.

Στην Πελοπόννησο όμως οι τουρκαλαβανοί ήταν ανεξέλεγκτοι. Βίαζαν, έσφαζαν, πουλούσαν τους κατοίκους σε σκλαβοπάζαρα κι έβαζαν τους προκρίτους να υπογράφουν ομολογίες. Εννιά χρόνια ουσιαστικά κυριαρχούσαν στην περιοχή και στο Αίγιο έσφαξαν τους πάντες ενώ πολλές περιοχές ερημώθηκαν. Περίπου είκοσι χιλιάδες έγιναν σκλάβοι και οι κάτοικοι περιέγραφαν του Αλβανούς σαν πανούκλα. Αν κι η Υψηλή Πύλη τους ζήτησε να αποχωρήσουν, δεν το έκαναν, ώσπου ο αρχιναύαρχος Χασάν Τζεζαϊρλή, ανέλαβε να τους εξοντώσει. Αυτό έγινε στην Τρίπολη με τη συνδρομή τριών χιλιάδων Ελλήνων κλεφτών. Ειδικά ο πατέρας του Κολοκοτρώνη ο Κωνσταντίνος, τους απέκλεισε το δρόμο της υποχώρησης στα Τρίκορφα. Ήταν από τους λίγους που συνεργάστηκαν με τον Χασάν, αλλά δεν τον προσκύνησαν. Ο Χασάν έστησε στην Τρίπολη πυραμίδα με 4000 κεφάλια Αλβανών. Ένα χρόνο μετά εξόντωσε τους κλέφτες. Τότε δολοφονήθηκε ο Κωνσταντίνος Κολοκοτρώνης και τα αδέλφια του Αποστόλης και Γεώργιος. Σώθηκε το δεκάχρονο παιδί του Κωνσταντίνου, ο Θοδωράκης, που όταν μεγάλωσε δεν ξέχασε ποτέ το μάθημα των Ορλωφικών. Αν η Ελλάδα λευτερωνόταν θα το κατάφερνε μόνη της. Μετά την ήττα στα Ορλωφικά, δημιουργήθηκε ένα μεγάλο κύμα μετανάστευσης Ελλήνων στη Ρωσία. Αρκετοί από αυτούς εντάχθηκαν στον ρωσικό στρατό και σχημάτισαν στρατιωτικά σώματα, τα οποία έδρασαν κυρίως στην Κριμαία. Ενα από αυτά ήταν το Ελληνικό Σύνταγμα Πεζικού, το οποίο συνέβαλε στην οριστική εκδίωξη των Οθωμανών από την περιοχή και κατέστειλε την εξέγερση των Τατάρων (1777-1778).

Η 2η αποτυχία, ο Ιερός Λόχος

Η  2η αποτυχημένη προσπάθεια για την Επανάσταση ξέσπασε στο Ιάσιο (σημερινή πόλη της Ρουμανίας)  στις 21 Φεβρουαρίου του 1821 με τον ανέτοιμο Ιερό Λόχο από 500 σπουδαστές, αποφοίτους των Ηγεμονικών Ακαδημιών στη Μολδοβλαχία. Ο Αλέξανδρος Υψηλάντης ήταν ο ιδεολόγος ηγέτης, που όμως, δυστυχώς, δεν πέτυχε να υλοποιήσει το όνειρο του.

Οι Σουλιώτες κι οι Σουλιώτισσες

Η μοναδική περιοχή που ήταν ελέυθερη από τον 16ο αιώνα εως και το 1803 κι από το 1822 κι έπειτα, ήταν το Σούλι στην ορεινή Θεσπρωτία, καθώς πολεμούσε από το 1789 εως το 1803 εναντίον των Οθομανών για την ελευθερία κι αυτονομία του.  Οι Σουλιώτες ήταν σκληροτράχηλοι πολεμιστές κι είναι γνωστοί για τη μακροχρόνια αντιπαράθεσή τους με την Οθωμανική εξουσία και τη συμμετοχή τους στην Επανάσταση του 1821. Κατοικούσαν σε 11 χωριά, σε περιοχή με απόκρημνους «υψηλούς και διαβόητους βράχους» (Κάλβος), που ορίζονται από δύο πασίγνωστες βουνοκορυφές, το Κούγκι και την Κιάφα. Ήταν χωρισμένοι σε 47  πατριαρχικές, μεγάλες οικογένειες (φάρες-φατριές), με σπουδαιότερες αυτές των Ζέρβα, Τζαβέλα, Δράκου, Δαγκλή, Κουτσονίκα, Μπότσαρη, Καραμπίνη, Νίκα,  , Τζαβαραίου,  Αντωνοπουλαίου,  Καπραλαίου, Σεταίου, Δουσκαίοι, Μαλαμαίοι,  Οι Σουλιώτες θύμιζαν λίγο - πολύ τους αρχαίους Σπαρτιάτες. Από μικροί γυμνάζονταν στα όπλα και δε γνώριζαν τίποτε άλλο, παρά την τέχνη του πολέμου. Άλλωστε, η φτωχή γη του Σουλίου μόνο λίγα ζωντανά μπορούσε να θρέψει. Έτσι, πουλούσαν προστασία στα γύρω χωριά και συχνά επιδίδονταν σε λαφυραγωγία για να εξασφαλίσουν τα προς το ζην. Τιμωρούσαν με θάνατο όσους παρέβαιναν τις συμφωνίες και τις ηθικές αρχές, γι' αυτό στην κλειστή κοινωνία τους ήταν κανόνας απαράβατος. Ένα μέρος ων εσόδων τους το κατέβαλαν στο Σουλτάνο για να εξασφαλίσουν την αυτονομία τους. Οι κάτοικοί της (Αρβανίτες Χριστιανοί Ορθόδοξοι) αναγκάστηκαν λόγω πείνας να συνθηκολογήσουν και να αφήσουν την πατρίδα τους το 1803. Δεν είχαν άλλη επιλογή, η πείνα τους έκανε αδύναμους κι άρρωστους κι έτεινε τον κίνδυνο να χαθούν όλοι οι Σουλιώτες.  Ο Τουρκοαλβανός Αλή Πασάς, (Αλβανός Μουσουλμανος, Πληροφορίες γέννησης: 1740, Τεπελένι, Αλβανία Δολοφονήθηκε: 24 Ιανουαρίου 1822, Ιωάννινα) θεωρούσε τους Σουλιώτες σφιγγοφωλιά. Η συμβολή των Σουλιωτών στην επανάσταση είναι υπέρτατη.  Όταν υπήρξαν σαφή σημάδια επικείμενης ελληνικής εξέγερσης εναντίων των Τούρκων, ο Αλή Πασάς θεώρησε κατάλληλη τη στιγμή για να καταστήσει την Ήπειρο ανεξάρτητο κράτος. Το 1820 οι Σουλιώτες επέστρεψαν στην ηπειρωτική χώρα. Ο Αλή  Πασάς δολοφονήθηκε, ενώ οι Τούρκοι κατέλαβαν τα Ιωάννινα. Οι Σουλιώτες στήριξαν  την ελληνική επανάσταση, που άρχισε το Μάρτιο του 1821. Οι ηγέτες των Σουλιωτών ήταν ο  Μάρκος Μπότσαρης κι ο Κίτσος Τζαβέλλας, ο Λάμπρος Βέικος  που έγιναν γνωστοί στρατηγοί  κατά ελληνική επανάσταση και πολλοί Σουλιώτες έχασαν τις ζωές τους υπερασπιζόμενοι το Μεσολόγγι. Ο Λόρδος Βύρωνας, ένας από τους πιο γνωστούς Ευρωπαίους εθελοντές φιλέλληνες  και διοικητής του ελληνικού στρατού στη δυτική Ελλάδα, προσπάθησε να οργανώσει τους Σουλιώτες σε τακτικό στρατό. Το 1913, κατά τη διάρκεια των βαλκανικών πολέμων, ο ελληνικός στρατός απελευθέρωσε ολόκληρη τη νότια Ήπειρο.

Διάγραμμα της Επανάστασης

Έλληνες επαναστάτες (1821), Πρώτη Ελληνική Δημοκρατία (1822–1830)

Υποστηριζόμενοι από:   την αρχή Φιλέλληνες οι Ρουμάνοι επαναστάτες της Μολδοβλαχίας, το Ηνωμένο Βασίλειο (μετά το 1823), το Βασίλειο της Γαλλίας (μετά το 1825) και η  Ρωσική Αυτοκρατορία (μετά το 1827).

Τόπος: Πελοπόννησος, Αττική,  Στερεά Ελλάδα, Θεσσαλία, Ήπειρος, Μακεδονία, Κύπρος, Θράκη, Κρήτη, Αιγαίο Πέλαγος, Μολδοβλαχία.

Αίτια: Ανεξαρτησία των Ελλήνων από την Οθωμανική Αυτοκρατορία.

Έκβαση : Νίκη των Ελλήνων επαναστατών σε περιοχές της Πελοποννήσου, Στερεάς Ελλάδας, της Αττικής και Κυκλάδων και σύσταση της Ελληνικής Πολιτείας υπό την αιγίδα των τριών Μεγάλων Δυνάμεων (Αγγλία, Γαλλία και Ρωσία)

Αναγνώριση της ελληνικής ανεξαρτησίας με το Πρωτόκολλο του Λονδίνου (1830) και τη συνθήκη της Κωνσταντινούπολης (1832).

Ίδρυση της αυτόνομης Ηγεμονίας της Σάμου υπό οθωμανική επικυριαρχία.

Η Φιλική Εταιρεία

Τα διάφορα κινήματα κι οι εξεγέρσεις  που γίνονταν μέχρι τότε έσβηναν γιατί δεν ήταν συντονισμένα. Η Φιλική Εταιρεία, έρχεται να κάνει μια γενική διεύθυνση κι οργάνωση της προπαρασκευής του αγώνα. Η Φιλική Εταιρεία ήταν η σημαντικότερη από τις μυστικές οργανώσεις που σχηματίστηκαν για την προετοιμασία επανάστασης του 1821 για την απελευθέρωση των Ελλήνων από την Οθωμανική Αυτοκρατορία. Στα πλαίσια του διακαούς πόθου για αποτίναξη του τουρκικού ζυγού και με σαφή την επίδραση των μυστικών εταιρειών της Ευρώπης. Ιδρυτές ήταν   τρεις άσημοι έμποροι Εμμανουήλ Ξάνθος, Νικόλαος Σκουφάς, Αθανάσιος Τσακάλωφ κι δημιουργήθηκε Η οργάνωση ιδρύθηκε μυστικά στην Οδησσό της Ουκρανίας, στις 14.09.1814, , τον Εμμανουήλ Ξάνθο, τον Νικόλαο Σκουφά και τον Αθανάσιο Τσακάλωφ. Συμβολικά είχε οριστεί η 14η Σεπτεμβρίου, επέτειος της Ύψωσης του Τιμίου Σταυρού  ως ημέρα ίδρυσης της. Συμβολικά είχε οριστεί η 14η Σεπτεμβρίου, επέτειος της Ύψωσης του Τιμίου Σταυρού  ως ημέρα ίδρυσης της). Η σύσταση της Φιλικής Εταιρείας έγινε σε μια ιδιαίτερα δυσμενή για την ελληνική υπόθεση στιγμή. Το 1815 νικήθηκε οριστικά ο Ναπολέοντας και οι φιλελεύθερες ιδέες της Γαλλικής Επανάστασης παραμερίστηκαν.  Από το σύνολο των 190 περίπου αρχιερέων 81 ήταν μέλη της Φιλικής Εταιρείας. Η Κυριακή Ναύτη από τη Σμύρνη ήταν η πρώτη γυναίκα μέλος. Οι Φιλικοί αφού μυούνταν στην Εταιρεία έδιναν όρκο πίστης και επικοινωνούσαν με κώδικες, ψευδώνυμα και συνθηματικές λέξεις. Ορκίζονται σα Χριστιανοί Ορθόδοξοι που ήταν, στο Ιερό Ευαγγέλιο.  Ως μυστική οργάνωση, μυστικά ήταν και τα ονόματα των μελών της. Πίσω δε από την ανωνυμία, άφηναν τη φαντασία του καθενός να πιστεύει, πως τα άγνωστα αυτά ονόματα έκρυβαν μεγάλες πολιτικές δυνάμεις και πρόσωπα. Χρησιμοποιούσαν συνθηματικά στην αλληλογραφία τους, είχαν κρυπτογραφικό λεξικό και απαγόρευαν στα μέλη, να ανήκουν και σε άλλη μυστική εταιρεία. Ήταν υποχρεωμένοι να κρατούν τα μυστικά τους μέχρι θανάτου. Στη Μόσχα, προσπάθησαν να γράψουν μέλη μεγάλους ομογενείς. Τους κορόιδεψαν. Τότε γνώρισαν ένα νέο από την Τριπολιτσά, το Γιώργο Σέκερη, μορφωμένο και ποτισμένο στις ιδέες της Γαλλικής Επανάστασης. Ήταν το πρώτο μέλος που έγραψε ο Σκουφάς το 1814. Το 1818 μεταφέρεται η έδρα της Φιλικής Εταιρείας  από την Οδησσό στην Κωνσταντινούπολη. Ο Σκουφάς σκέφτηκε κι εφάρμοσε ένα σύστημα όμοιο με αυτό των 12 Αποστόλων. Τα άτομα που διόρισε κι απόστειλε, είχαν στόχο τη διάδοση της Φιλικής Εταιρείας και την εγγραφή καινούργιων μελών. Από τους πρώτους που έγραψαν, ήταν ο Πατριάρχης Γρηγόριος ο Ε’, ο Παλαιών Πατρών Γερμανός, ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης, ο Πλαπούτας, ο Νικηταράς Σταματελόπουλος,… κ.α.Από τα πιο σημαντικά μέλη, ήταν και ο αδερφός του Γεωργίου Σέκερη, ο Παναγιώτης (μεγάλος έμπορος). Στήριξε οικονομικά την Εταιρεία, σχημάτισε ένοπλο σώμα και επάνδρωσε τα πρώτα πλοία για τον αγώνα. Ο Νικόλαος Σκουφάς πέθανε στις 31  Ιούλιου του 1818. Θάφτηκε στο Αρναούτκιοϊ, στην εκκλησιά της Παμμεγίστης Ταξιαρχών, χωρίς να δει την Ελλάδα ελεύθερη. Στις 22 Σεπτέμβρη του ίδιου χρόνου υπογράφουν στην Κωνσταντινούπολη, έγγραφο με το οποίο αναλαμβάνουν να έχουν ως έργο τους την αποκλειστική απασχόληση της Φιλικής Εταιρείας, οι: Εμμανουήλ Ξάνθος, Αθανάσιος Τσακάλωφ, Παναγιώτης Αναγνωστόπουλος, Νικόλαος Πατζιμάκης, Γεώργιος Λεβέντης, Αντώνιος Κομιζόπουλος και Παναγιώτης Σέκερης.

Ο Ξάνθος προσπαθεί να πείσει τον Καποδίστρια να δεχθεί, αλλά εκείνος αρνείται. Καταφεύγει τελικά στον Αλέξανδρο Υψηλάντη, που δέχτηκε πρόθυμα να γίνει “Γενικός Επίτροπος της Αρχής”, στις 15 Ιουνίου 1820. Δραστηριοποιείται έντονα και οργανώνεται γρήγορα. Γράφει σε καπεταναίους και προκρίτους σε στεριά και θάλασσα, να είναι έτοιμοι για επανάσταση. Το μεγάλο ερώτημα ήταν, από που θα άρχιζε η επανάσταση. Στην αρχή είπαν από το Μοριά, μετά άλλαξε γνώμη ο Υψηλάντης. Κήρυξε την επανάσταση από τη Μολδοβλαχία, στις 22/2/1821. Αυτή η επανάσταση απέτυχε τελικά και ο ίδιος φυλακίστηκε στην Αυστρία για 7 χρόνια. Ακολούθησε η επανάσταση στο Μοριά, τη Ρούμελη και τα νησιά. Κράτησε οχτώ χρόνια και στο τέλος ανέτειλε η λευτεριά και δημιουργήθηκε το Νεοελληνικό Κράτος.

Ο Νικόλαος Σκουφάς (1779-1818), γεννήθηκε στο Κομπότι της Άρτας. Τα πρώτα γράμματα τα έμαθε στην Άρτα και μετά ασχολήθηκε με τον πατέρα του στο μικρομάγαζο, φτιάχνοντας σκούφιες. Από το επάγγελμά του αυτό, τον ονόμασαν Σκουφά. Σε ηλικία 20 χρόνων έφυγε για την Οδησσό της Ουκρανίας (τότε ήταν Ρωσία). Δούλεψε σ’ όλη του τη ζωή υπάλληλος σε μεγαλέμπορους Έλληνες. Ήταν ο πρωτεργάτης, ο οργανωτής και καθοδηγητής της. Αγνός άνθρωπος και ηθικός, με μόνη ιδέα του τη λευτεριά του Γένους, που του έγινε πάθος. Πέθανε στα 40 χρόνια του, πάμφτωχος. Στο σπίτι του, ο Ξάνθος και η γυναίκα του, μαζί με τον γιατρό Μόσχο, περιποιήθηκαν τον άρρωστο (υπέφερε από την καρδιά του), μέχρι το τέλος της ζωής του.  Πέθαν στις 31.07.1818 χωρίς να δει την Ελλάδα ελεύθερη.

Ο Αθανάσιος Τσακάλωφ (1788-1851) [στα δεξιά σας], γεννήθηκε στα Γιάννενα. Μαθήτευσε στη Μαρούτσειο Σχολή, φυγαδεύτηκε όμως από τα Γιάννενα, εξαιτίας του κινδύνου που διέτρεχε από τον Μουχτάρ-πασά (γιο του Αλη). Πήγε στη Μόσχα, κοντά στον πατέρα του που ήταν γουναράς. Εκεί σπούδασε. Στη συνέχεια πήγε στο Παρίσι, όπου μπήκε στην οργάνωση “Ελληνόγλωσσο Ξενοδοχείο”. Η οργάνωση αυτή, φανερά μεν είχε σκοπό να ιδρυθούν σχολεία στην Ελλάδα, κρυφά όμως είχε απώτερο σκοπό την προετοιμασία μιας επανάστασης. Την πείρα που αποκόμισε, την διέθεσε για την προστασία της Φιλικής Εταιρείας. Γνωρίζεται, στην Οδησσό, με τον Σκουφά και τον Ξάνθο και ορκίζονται και οι τρεις το 1814. Μεταξύ 1815-1817, ταξιδεύει στο Παρίσι, τη Μόσχα, την Κωνσταντινούπολη, το Βόλο, τη Σμύρνη πάντα με σκοπό να διαδώσει την Εταιρεία. Πολεμά ως υπασπιστής του Αλέξανδρου Υψηλάντη στη Μολδοβλαχία στο Δραγατσάνι (στον “Ιερό Λόχο”). Το 1822 κατεβαίνει στην Πελοπόννησο και παίρνει μέρος σε πολλές μάχες. Με την απελευθέρωση, είναι διορισμένος στον Καποδίστρια. αλλά μετά από τη δολοφονία του, φεύγει και γυρίζει στη Μόσχα όπου πεθαίνει το 1851. Ο σεμνός, μορφωμένος και απλός αυτός ιδρυτής δε ζήτησε ούτε θέσεις ούτε πρωτεία.

Ο Εμμανουήλ Ξάνθος (1772-1852) [στα αριστερά σας], γεννήθηκε στην Πάτμο, όπου και σπούδασε στην “Πατμιάδα Ακαδημία”. Ασχολήθηκε με το εμπόριο από τα 20 χρόνια του, ταξιδεύοντας διαδοχικά σε Τεργέστη, Οδησσό και Κωνσταντινούπολη. Το 1813 γυρίζει στην Οδησσό, όπου μαζί με τον Σκουφά και τον Τσακάλωφ, συνεργάστηκαν για την ίδρυση της Εταιρείας. Μετά την αποτυχία της επανάστασης στη Μολδοβλαχία, προσπαθεί να απελευθερώσει τον Αλέξανδρο Υψηλάντη. Ο ίδιος όμως, δε δέχθηκε να δραπετεύσει. Έμεινε στο Βουκουρέστι για αρκετά χρόνια. Επέστρεψε στην Ελλάδα και πήρε μέρος σε αρκετές μάχες.

Κατηγορήθηκε αργότερα (από τον Παναγιώτη Αναγνωστόπουλο), ότι καταχράστηκε χρήματα της Φιλικής Εταιρείας. Απέσυρε την κατηγορία αυτή το 1837 στην Αθήνα. Με σκοπό να αφήσει παρακαταθήκη το βίο του, έγραψε το 1845 τα “Απομνημονεύματα” του. Τον δικαίωσε η Ανωτάτη Επιτροπή του Αγώνα και τον κατέταξε στην “Εξαίρετον και Ανωτέραν Πάσης Τάξεως Θέσιν”. Πέθανε σαν απλός ιδιώτης –πάμφτωχος– στην Αθήνα.

Η Ιερή Συμμαχία

Ένα χρόνο μετά την ίδρυση της Φιλικής Εταιρείας, στις 26.09.1815 υπογράφεται στο Παρίσι το σύμφωνο ίδρυσης της Ιερής Συμμαχίας.  Το σύμφωνο αυτό υπέγραφαν ο Τσάρος της Ρωσίας, ο Αυτοκράτωρ της Αυστρίας και ο Βασιλιάς της Πρωσίας. Αργότερα, το σύμφωνο θα υπογραφεί και από το Βασιλιά της Γαλλίας. οι οποίοι επιθυμούσαν να διατηρηθεί το «παλαιό μοναρχικό καθεστώς». Για τον λόγο αυτό, ήταν αντίθετοι σε κάθε επαναστατική κίνηση, καταδικάζοντάς την ως επικίνδυνη.  Αρνήθηκαν να το υπογράψουν οι Άγγλοι παραμένοντας πιστοί στη διπλωματική τους παράδοση που δεν ήθελε να δεσμεύεται απέναντι στην ηπειρωτική Ευρώπη. Στο συνέδριο στην πόλη  Βερόνα της Ιταλίας το 1822 στάλθηκε ελληνική αντιπροσωπεία αποτελούμενη από τους Αλέξανδρο Μαυροκορδάτο, Παλαιών Πατρών Γερμανό και Γιωργάκη Μαυρομιχάλη για να ενημερώσει τις ευρωπαϊκές δυνάμεις για το χαρακτήρα και το σκοπό του ελληνικού αγώνα για ανεξαρτησία. Η αντιπροσωπεία δεν έγινε δεκτή εφόσον η Ιερή Συμμαχία αντιτάσσονταν σε οποιοδήποτε επαναστατικό κίνημα στην Ευρώπη. Επί της ουσίας η Ιερή Συμμαχία διαλύθηκε με τη Γαλλική Επανάσταση του 1830, οπότε η Γαλλία τάχθηκε στο πλευρό της Αγγλίας (Εγκάρδια Συνεννόηση). Ανασυστάθηκε πρόσκαιρα με τη σύμπραξη της Ρωσικής Αυτοκρατορίας, η οποία επενέβη για να καταστείλει την ουγγρική εξέγερση του 1830 βοηθώντας την Αυστρία. Η Ιερή Συμμαχία διαλύθηκε και τυπικά το 1853 όταν Αγγλία, Γαλλία και Αυστρία συμμάχησαν εναντίον της Ρωσικής Αυτοκρατορίας κατά τη διάρκεια του Κριμαϊκού Πολέμου(Οκτώβριος 1853 - Φεβρουάριος 1856).

Ο Ιερός Λόχος κι η αποτυχία του

Ο Ιερός Λόχος ήταν στρατιωτικό σώμα το οποίο ιδρύθηκε από τον Αλέξανδρο Υψηλάντη στη Φωξάνη, της Μολδοβλαχίας (μέρος ανάμεσα στη σημερινή Ρουμανία και Δημοκρατία της Μολδαβίας) στα μέσα Μαρτίου του 1821 και συγκροτήθηκε από εθελοντές σπουδαστές των ελληνικών παροικιών της Μολδοβλαχίας και της Οδησσού, κυρίως. Ήταν η πρώτη οργανωμένη στρατιωτική μονάδα της Ελληνικής Επανάστασης του 1821 και του ελληνικού στρατού γενικότερα. Ο Υψηλάντης πίστευε πως οι νεαροί αυτοί θα μπορούσαν να αποτελέσουν την ψυχή του στρατού του. Γι’ αυτό τους ονομάτισε από το κλασικό όνομα του Ιερού Λόχου των Θηβών. Στη Φωξάνη, μετά την ολοκλήρωση της εκπαίδευσης των Ιερολοχιτών οργανώθηκε μεγαλοπρεπής τελετή ορκωμοσίας, κατά την τσαρική εθιμοτυπία. Αμέσως μετά την ορκωμοσία ο Αλέξανδρος Υψηλάντης μίλησε με ιδιαίτερο ενθουσιασμό και παρέδωσε τη Σημαία του Ιερού Λόχου στον αρχηγό του Λόχου Γεώργιο Καντακουζηνό. Στη συνέχεια οι Ιερολοχίτες παρέλασαν με βήμα στρατιωτικό τραγουδώντας πολεμικό θούριο που είχε συγγράψει 20 χρόνια πριν ο Αδαμάντιος Κοραής για την "Ταξιαρχία των Ακροβολιστών της Ανατολής" του Βοναπάρτη που πολεμούσε στην Αίγυπτο και στην οποία ταξιαρχία συμμετείχαν Έλληνες. Στους πρώτους 120 ιερολοχίτες προστέθηκαν και άλλοι αργότερα φτάνοντας τους 400, ενώ η οργάνωση του σώματος αυτού ολοκληρώθηκε. Οι άνδρες του Ιερού Λόχου έφεραν ομοιόμορφες στολές ευρωπαϊκού τύπου φτιαγμένες από ολόμαλλη μαύρη τσόχα,  γι'αυτό και ονομάζονταν μελανοφόροι ή μαυροφόροι. Η στολή του ιερολοχίτη αποτελούνταν από χιτώνιο μακρύ που έφθανε λίγο πιο πάνω από τα γόνατα, περισκελίδα και ψηλό χωρίς γείσο κάλυμμα κεφαλής, που σύμφωνα με την περιγραφή που δίνει ο Κωνσταντίνος Ράδος. Το κάλυμμα αυτό έφερε στην κορυφή λευκό λοφίο και ψηλά, τρίχρωμο εθνόσημο με κόκκινο λευκό και κυανό χρώμα. Κάτω από αυτό μετωπικά υπήρχε νεκροκεφαλή με δύο οστά χιαστί από λευκό μέταλλο, σημαίνοντα Ελευθερία ή Θάνατος. Ο ιερολοχίτης είχε για όπλο λογχοφόρο τυφέκιο ενώ έφερε χιαστί δερμάτινη ζώνη με τις παλάσκες και το γυλιό στη μέση.

Η σημαία του Ιερού Λόχου ήταν τρίχρωμη. Στη μία πλευρά της σημαίας αναγραφόταν το ΕΝ ΤΟΥΤΩ ΝΙΚΑ και υπήρχε στο κέντρο η εικόνα των Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης. Στην άλλη πλευρά υπήρχε η εικόνα του Φοίνικα αναγεννόμενου από τις φλόγες και αναγραφόταν ΕΚ ΤΗΣ ΚΟΝΕΩΣ ΜΟΥ ΑΝΑΓΕΝΝΩΜΑΙ.

Εκτός όμως από το Πεζικό τμήμα δημιουργήθηκε και Ιππικό με στολές Ουσάρων και Κοζάκων. Για δε την οργάνωση του Ιππικού σημαντικά χρηματικά ποσά διέθεσε επίσης και ο ηγεμόνας της Μολδαβίας Μιχαήλ Σούτσος.

Το μόνο γνωστό μέχρι σήμερα κειμήλιο που προέρχεται από τη στολή των ιερολοχιτών είναι ο επενδύτης του ιερολοχίτη Κωνσταντίνου Ξενοκράτους (1803-1876), ο οποίος εκτίθεται στο Εθνικό Ιστορικό Μουσείο.

H ακριβής ημερομηνία έναρξη της επανάστασης

Το πρωινό της 21ης Μαρτίου, ο Παλαιών Πατρών Γερμανός, ο Λόντος κι ο Ζαϊμης και  600 ένοπλοι αγωνιστές, ορκίζονται κι υψώνουν το λάβαρο (χριστιανικό σύμβολο ΧΡ μέσα σε στεφάνι που ήταν η  σημαία του ρωμαϊκού στρατού από την εποχή του αυτοκράτορα Μέγα Κωνσταντίνου), κάτω από τον αιωνόβιο πλάτανο του μοναστηριού της Αγίας Λαύρας  στα Καλάβρυτα.  Ο πλάτανος υπάρχει ακόμη. Σύμφωνα με ορισμένους ιστορικούς, ανέφεραν: «να μην μείνει Τοῦρκος στον Μωριά, μηδέ στον κόσμο όλον». Είχε προηγηθεί σύσκεψη, όπου ο Παλαιών Πατρών Γερμανός κάλεσε τους Έλληνες σε επανάσταση.

Ήταν ένα από τα πρώτα επεισόδια της Επανάστασης του 1821, όταν  στις 23 Μαρτίου του 1821,  η σημαία των επαναστατημένων Ελλήνων κυμάτισε στην ελεύθερη πια  Καλαμάτα κι ήταν η 1η πόλη που απελευθερώθηκε. Η Μεσσηνιακή Σύγκλητος εξέδωσε προειδοποίηση «εις τας ευρωπαϊκάς αυλάς», με την οποία γνωστοποιούσε τον ξεσηκωμό του γένους των Ελλήνων και εκείνη, την ίδια ημέρα, ο Πατριάρχης Γρηγόριος Ε’ αφόριζε τον Αλέξανδρο Υψηλάντη, γιατί ξεσήκωσε τη Μολδοβλαχία!

Οι εργασίες της Α΄ Εθνοσυνέλευσης άρχισαν στο Άργος στο ναό του Αϊ – Γιάννη το Δεκέμβριο 1821 και συνεχίστηκαν στην Πιάδα (Νέα Επίδαυρο).  Ο ναός του Αϊ – Γιάννη κτίστηκε μετά το 1822 και περατώθηκε το 1829. Ο προηγούμενος ναός ήταν ημιυπόγειος κι ο εισερχόμενος κατέβαινε 6-7 σκαλιά. Τους έκτιζαν έτσι, για να μην μπαίνουν έφιπποι οι Τούρκοι και τους βεβηλώνουν.  Σ’ εκείνο τον παλιό ναό έγινε η δοξολογία και ορκίστηκαν οι πληρεξούσιοι της Α΄ εθνοσυνέλευσης το Δεκέμβριο 1821.

Στις 13 Ιανουαρίου 1822  καθιερώθηκε η γαλανόλευκη σημαία ως σύμβολο των επαναστατημένων Ελλήνων.

Οι Ήρωες Αγωνιστές του 1821

Ο Νικηταράς, ο αποκαλούμενος Τουρκοφάγος, ήταν ο ανιψιός του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη και ο πιο τίμιος αγωνιστής της επανάστασης. Συμμετείχε σε όλες τις μεγάλες μάχες του πολέμου και ξεχώρισε για την ανδρεία, αλλά και τη φιλευσπλαχνία του. Στα χρόνια του Όθωνα, όμως, ο Νικηταράς φυλακίστηκε, δικάστηκε και βασανίστηκε σκληρά για συνωμοσία σε βάρος του βασιλιά. Οι κακουχίες επιδείνωσαν την κατάσταση της υγείας του και τυφλώθηκε. Δεν έλαβε πολεμική σύνταξη κι έτσι κατέληξε να ζητιανεύει στον Πειραιά. Μάλιστα το σπίτι του βγήκε σε δημοπρασία.

Ο Οδυσσέας Ανδρούτσος, το Λιοντάρι της Ρούμελης που κατάφερε με 120 άνδρες να καθηλώσει τη στρατιά του Ομέρ Βρυώνη στο Χάνι της Γραβιάς, μπήκε στο στόχαστρο της κυβέρνησης στα χρόνια του εμφυλίου πολέμου. Μετά από πολλές αποτυχημένες απόπειρες δολοφονίας, κατηγορήθηκε  για εσχάτη προδοσία και συνελήφθη από το πρωτοποπαλίκαρό του, Γιάννη Γκούρα. Φυλακίστηκε στην Ακρόπολη και πριν δικαστεί, δολοφονήθηκε.

Η Μαντώ Μαυρογένους ξόδεψε όλη την περιουσία της για τον αγώνα, αλλά έπεσε θύμα πολιτικών συνωμοσιών και η φήμη της αμαυρώθηκε. Πέθανε πάμφτωχη κι εγκαταλελειμμένη.

Η διατροφή κι η γιατρειά των αγωνιστών

Η διατροφή στα χρόνια της επανάστασης ήταν ό,τι πρόσφερε η φύση.  Κρέας από τα υπάρχοντα ζώα, βολβώδη λαχανικά (παντζάρια, βολβούς, ραπανάκια, κογγύλι ή αλλιώς ρέβα, κρεμμύδια) πατάτες, φρούτα (μήλα, σύκα, πορτοκάλια), ψωμί, κρασί,  παξιμάδια, ξινόγαλο, φρέσκο τυρί, ελιές, παστό κρέας, αγγούρια, χόρτα, λάδι. Δεν έτρωγαν σαλάτα. Όταν δεν είχαν χρόνο ή δεν ήθελαν να δημιουργηθεί πολύ καπνός και να εντοπιστεί η θέση τους, έψηναν τα κρέατα γύρω από την φωτιά και όχι πάνω από κάρβουνα, για να ψήνονται από τη θερμοκρασία της φλόγας. Άπλωναν μεγάλα κομμάτια από κρέατα σε τσίτες (ξύλινες σούβλες) που έφτιαχναν εκείνη την ώρα. Έτσι έψηναν βιαστικά και έτρωγαν βιαστικά. Πιθανότατα μάλιστα, δεν περίμεναν να ψηθεί τελείως το κρέας και το κατανάλωναν μισοψημένο.

Στα χρόνια της επανάστασης δεν υπήρχε υγειονομική υπηρεσία για να φροντίζει τους πολυάριθμους τραυματίες κι όσους ασθενούσαν από θανατηφόρες ή λοιμώδεις νόσους. Οι γιατροί των λαβωμένων  ήταν οι Τζηράχηδες. Οι Έλληνες που είχαν σπουδάσει ιατρική σε πανεπιστήμια του εξωτερικού ήταν λιγοστοί κι έτσι οι οπλαρχηγοί συνεργάζονταν στενά με εμπειρικούς γιατρούς, τους λεγόμενους τζηράχηδες. Οι τελευταίοι ασκούσαν την λεγόμενη “δημώδη ιατρική” και δεν είχαν καμία σχέση με τους κομπογιαννίτες.Ο αγωνιστής Παναγιώτης Γιατράκος σπούδασε για κάποιο διάστημα ιατρική στην Πάδοβα της Ιταλίας και προεπαναστατικά είχε μεγάλο κύκλο μαθητών στο Μυστρά, στους οποίους δίδασκε την χειρουργική τέχνη. Επειδή έβλεπε ότι θα γινόταν επανάσταση και θα χρειάζονταν γιατροί που θα ήξεραν να αντιμετωπίσουν τα τραύματα, είχε την έμπνευση να διδάξει τους νέους.   Οι τζηράχηδες ήταν ιδιαίτερα επιδέξιοι στην ανάταξη εξαρθρημάτων και κα­ταγμάτων, στην περιποίηση τραυμάτων και στην πραγματοποίηση μικροεπεμβάσεων. Για να σταματήσουν την αιμορραγία, χρησιμοποιούσαν πανιά εμποτισμένα με ρακί ή κρασί. Σε πολύ σοβαρές περιπτώσεις αιμορραγίας έκαναν  καυτηριασμό με πυρωμένο σίδερο. Μετά τον καθαρισμό του τραύματος με κρασί ή ρακί, τοποθετούσαν πάνω στην πληγή κάποιο βότανο με επουλωτικές ιδιότητες όπως  αλόη, σίλφιο (είδος μάραθου που πλέον δεν υπάρχει) και πιπερόριζα. Τα βότανα, τα  αβγά, η μούχλα  και  το λάδι  ήταν τα φάρμακα για τις πληγές.  Όσον αφορά τα κατάγματα, που μόνο σπάνια δεν ήταν, οι τζηράχηδες χρησιμοποιούσαν το ανακόλλι, μια ειδική αλοιφή που παρασκευαζόταν από ασπράδι αβγού, λάδι και ρακί, με προσθήκη τριμμένου σαπουνιού, μαστίχας, λιβανιού και μαρμάρου. Η χρήση μούχλας ήταν επίσης διαδεδομένη.  Έριξε το ασπράδι σε μια χούφτα λιναρόσπορο και τύλιξε με την αλοιφή το κεφάλι του αγοριού. Και έγινε καλά” Η έλλειψη φαρμάκων και υγειονομικού υλικού ήταν συχνότατη κατά τη διάρκεια του εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα. Οι βαριά τραυματίες διακομίζονταν προς νοσηλεία σε μοναστήρια και αργότερα σε υποτυπώδη νοσοκομεία. Ήδη από τα προεπαναστατικά χρόνια τα μοναστήρια υπήρξαν χώροι περίθαλψης και καταφύγιο των κλεφταρματολών.  Σε μοναστήρι ο Οθωμανός εμπειρικός γιατρός, Χασάν Αγάς Κούρταλης θεράπευσε και έσωσε από το θάνατο τον οπλαρχηγό Ιωάννη Ρούκη. Επίσης, υπήρχαν μοναχοί που γνώριζαν πώς να χρησιμοποιούν τα βότανα ως θεραπευτικά μέσα. Ακόμη και το πιο φτωχό μοναστήρι διέθετε κάποιο κρεβάτι για να ξαπλώσει ο τραυματίας και κάποια κουβέρτα.

Τα μέλη της Εκκλησίας στην Επανάσταση

Το Οικουμενικό Πατριαρχείο της Κωνσταντινούπολης υπήρξε, στη διάρκεια της Τουρκοκρατίας, αναγνωρισμένος θεσμός από την Οθωμανική Αυτοκρατορία. Ο εκάστοτε Οικουμενικός Πατριάρχης λογοδοτούσε στον Σουλτάνο για τις πράξεις του ποιμνίου του. Στο πλαίσιο αυτό, οποιαδήποτε πρωτοβουλία του Οικουμενικού Πατριαρχείου έπρεπε να συνυπολογίσει τις πιθανές επιπτώσεις της στο υπόδουλο ορθόδοξο γένος. Ιδιαίτερα ο Πατριάρχης Γρηγόριος Ε’ κλήθηκε να διαχειριστεί μια τεράστια κρίση.

Το Πατριαρχείο κι ο  Πατριάρχης Γρηγόριος Ε’ αφόρισε τον Αλέξανδρο Υψηλάντη και τους Αγωνιστές κι ήταν κατά της Επανάστασης. Ωστόσο, η Υψηλή Πύλη κι ο Σουλτάνος θεώρησαν οτι ο Πατριάρχης είναι ανίκανος να δαμάσει του ξεσηκωμένο ελληνικό λαό και  μετά τη λειτουργία του Πάσχα (10 Απριλίου 1821), ο Πατριάρχης Γρηγόριος Ε’ Γρηγόριος συνελήφθη, κηρύχθηκε έκπτωτος και φυλακίστηκε. Το απόγευμα της ίδιας μέρας απαγχονίστηκε στην κεντρική πύλη του Πατριαρχείου, όπου παρέμεινε κρεμασμένος για τρεις ημέρες. Το σκήνωμα του πετάχτηκε στη θάλασσα.  Την ίδια ημέρα - 10 Απριλίου - μετά τον απαγχονισμό του Γρηγορίου Ε΄, στο πλαίσιο των σουλτανικών αντιποίνων, οι μητροπολίτες Αγχιάλου Ευγένιος, Εφέσου Διονύσιος, Νικομήδειας Αθανάσιος, Δέρκων Γρηγόριος, Θεσσαλονίκης Ιωσήφ, Αδριανουπόλεως Δωρόθεος, Τυρνόβου Ιωαννίκιος συνελήφθησαν από τις οθωμανικές αρχές και φυλακίσθηκαν στις φυλακές του Μποσταντζή της Κωνσταντινούπολης. Ακολούθως ο Αγχιάλου Ευγένιος μεταφέρθηκε στην Πύλη του Γαλατά δίπλα στην ομώνυμη γέφυρα και οι Νικομήδειας Αθανάσιος και Εφέσου Διονύσιος σε άλλα σημεία της πόλης, όπου και απαγχονίστηκαν. Στο στήθος τους τοποθετήθηκε επιγραφή που τους χαρακτήριζε προδότες και αποστάτες. Τα σώματά τους παρέμειναν κρεμασμένα επί τριήμερο, μετά την αποκαθήλωσή τους, αφού σύρθηκαν και διαπομπεύθηκαν ατιμωτικά στους δρόμους της πόλης από τουρκικό όχλο αλλά και Εβραίους στη συνέχεια ρίχτηκαν στη θάλασσα. Λίγες ημέρες μετά ανασύρθηκαν από κάποιους ευσεβείς Χριστιανούς όπου και τάφηκαν κάποια στο Επταπύργιο και άλλα σε κοντινό νησί απροσδιόριστου σημείου[41]. Ακολούθησαν, στις 3 Ιουνίου 1821, οι απαγχονισμοί των υπόλοιπων φυλακισμένων μητροπολιτών σε διαφορετικά σημεία της Κωνσταντινούπολης: του μητροπολίτη Τυρνόβου Ιωαννικίου στο Αρναούτκιοϊ, του μητροπολίτη Αδριανουπόλεως Δωροθέου στο Μέγα Ρεύμα, του μητροπολίτη Θεσσαλονίκης Ιωσήφ στο Νεοχώρι και τέλος του μητροπολίτη Δέρκων Γρηγορίου στα Θεραπειά.

Από το σύνολο των 190 περίπου αρχιερέων 81 ήταν μέλη της Φιλικής Εταιρείας.

Το πρωινό της 21ης Μαρτίου, ο Παλαιων Πατρών Γερμανός, ο Λόντος κι ο Ζαϊμης και  600 ένοπλοι αγωνιστές, ορκίζονται κι υψώνουν το λάβαρο (χριστιανικό σύμβολο ΧΡ μέσα σε στεφάνι που ήταν η  σημαία του ρωμαϊκού στρατού από την εποχή του αυτοκράτορα Μέγα Κωνσταντίνου), κάτω από τον αιωνόβιο πλάτανο του μοναστηριού της Αγίας Λαύρας  στα Καλάβρυτα.  Ο πλάτανος υπάρχει ακόμη. Σύμφωνα με ορισμένους ιστορικούς, ανέφεραν: «να μην μείνει Τοῦρκος στον Μοριά, μηδέ στον κόσμο όλον». Είχε προηγηθεί σύσκεψη, όπου ο Παλαιών Πατρών Γερμανός κάλεσε τους Έλληνες σε επανάσταση.

Βοήθεια από το εξωτερικό

Η συμβολή του αμερικανικού φιλελληνισμού στην Ελληνική Επανάσταση έχει επισημανθεί από την σύγχρονη βιβλιογραφία αρκετές φορές. Ωστόσο, αυτό που παραμένει άγνωστο, είναι η υποστήριξη των Αφροαμερικανών σκλάβων στον ελληνικό αγώνα για την ελευθερία. Ο Αφροαμερικανός φιλέλληνας, Τζέιμς Τζέικομπ Ουίλιαμς, αποτελεί χαρακτηριστικό παράδειγμα.

Ο Ιωάννης Καποδίστριας

Ο χαρισματικός νεαρός  Ιωάννης Καποδίστριας, ήταν Έλληνας διπλωμάτης, πολιτικός, ιατρός και είχε τον τίτλο ευγενείας του κόμη.  Διετέλεσε υπουργός εξωτερικών της Ρωσικής Αυτοκρατορίας και αργότερα ως πρώτος κυβερνήτης του νέου ελληνικού κράτους τη μεταβατική περίοδο κατά την οποία η χώρα τελούσε υπό την προστασία των Μεγάλων Δυνάμεων.

Το 1809, εντάσσεται στις διπλωματικές υπηρεσίες της Ρωσίας. Έξι χρόνια αργότερα, το 1815, φτάνει στην κορυφή της ιεραρχίας, αναλαμβάνοντας τη θέση του υπουργού Εξωτερικών, ύστερα από απαίτηση του Τσάρου Αλέξανδρου. Το 1819 ο Καποδίστριας επισκέπτεται την πατρίδα του Κέρκυρα. Είναι η περίοδος που τα Επτάνησα,  αποτελούν το μεγάλο καταφύγιο για πλήθος Ελλήνων της ηπειρωτικής Ελλάδας, που δεν μπορούν πια να ζήσουν υπό τον οθωμανικό ζυγό. Ανάμεσά τους και Ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης ύστερα από άγριες διώξεις έχει καταφύγει στη Ζάκυνθο από το 1806. Τον Απρίλιο του 1819, ύστερα από τη συνάντησή τους γύρω στα 1805 – 1806, οι δύο μεγάλοι άνδρες του Αγώνα των Ελλήνων για την Ελευθερία, συναντιούντι ξανά,  ο Ιωάννης Καποδίστριας κι ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης  που  έχει φτάσει  στον βαθμό του ταγματάρχη  στο «ελληνικό ελαφρύ πεζικό» του αγγλικού στρατού, συμμετέχοντας σε πολεμικές επιχειρήσεις κατά των Γάλλων, θέλει να κρατήσει τον σκοπό του ταξιδιού του στην Κέρκυρα κρυφό. Η απάντηση του Καποδίστρια σε αυτή τη συνάντηση δεν επιδέχεται παρερμηνεία. Οι Έλληνες θα έπρεπε να αποκλείσουν οποιοδήποτε ενδεχόμενο, ουσιαστικής ρωσικής βοήθειας αλλά και να αντιληφθούν ότι οι καιροί τότε, κατά τη γνώμη του Καποδίστρια, δεν ευνοούσαν επαναστάσεις. Με λίγα λόγια, ο Καποδίστριας καλούσε τους συμπατριώτες του να πάρουν στα χέρια τους τα βιβλία και και όχι τα όπλα. Εξάλλου είχε  αρκετούς οπαδούς τότε η εκφρασθείσα, και από τον Αδαμάντιο Κοραή, άποψη ότι οι Έλληνες δεν ήταν έτοιμοι για μία επανάσταση και ότι πρώτα θα έπρεπε να αναπτυχθούν πνευματικά. Ένας Σουλιώτης απάντησε στον Καποδίστρια:  ''Δεν μπορούμε να το κάμουμε αυτό''. Με την έναρξη της Ελληνική Επανάσταση του 1821 προσπάθησε να επιτύχει στρατιωτική εμπλοκή Ρωσίας και Πύλης, χωρίς όμως αποτέλεσμα. Αποτυγχάνοντας να μετατρέψει την πολιτική του Τσάρου υπέρ των Ελλήνων, αναχώρησε με άδεια από την ρωσική διπλωματική υπηρεσία για την Γενεύη, όπου διέμεινε από το 1822 έως το 1827. Στις 14 Απριλίου 1827 η Γ΄ Εθνοσυνέλευση της Τροιζήνας τον εξέλεξε με επταετή θητεία πρώτο κυβερνήτη της Ελλάδας, θέση από την οποία ήρθε σε προστριβές με τους τοπικούς αξιωματούχους με αποτέλεσμα τη δολοφονία του στις 27 Σεπτεμβρίου 1831, έξω από το Ναό του Αγίου Σπυρίδωνα στο Ναύπλιο, από τον Κωνσταντίνο και Γεώργιο Μαυρομιχάλη, που ήταν συγγενείς του Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη, σε αντίποινα της φυλάκισης του τελευταίου. Η σορός του κυβερνήτη μεταφέρθηκε τον Απρίλιο του 1832 στην Κέρκυρα από τον αδελφό του Αυγουστίνο και ενταφιάστηκε στην Ι. Μ. Πλατυτέρας δίπλα από τον τάφο του πατέρα του, Αντωνίου Μαρία Καποδίστρια. Τον έθαψαν με τα ίδια ρούχα που φορούσε όταν δολοφονήθηκε γιατί δεν είχε άλλα καλά ρούχα! Τα είχε εκποιήσει και αυτά μαζί με κάποια τελευταία του προσωπικά αντικείμενα για να πληρωθούν μερικά φορτία τροφίμων που είχαν φθάσει στο Ναύπλιο και ήταν να μοιραστούν σε χήρες και ορφανά της Επανάστασης.

Μετά τον θάνατό του Ιωάννη Καποδίστρια ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης έχασε έναν σύμμαχο και στηρικτή και φυλακίστηκε ως επικίνδυνος για τον βασιλιά Όθωνα. Στις 25 Μαΐου 1834 μαζί με τον Πλαπούτα καταδικάστηκε σε θάνατο, αλλά σύντομα η ποινή μετατράπηκε σε 20 χρόνια φυλάκιση. Έλαβε χάρη μετά την ενηλικίωση του Όθωνα το 1835, οπότε και ονομάστηκε στρατηγός και έλαβε το αξίωμα του «Συμβούλου της Επικρατείας».

Ο Ιωάννης Καποδίστριας ως κυβερνήτης ανακήρυξε την ίδρυση της Ελληνικής Πολιτείας και προώθησε σημαντικές μεταρρυθμίσεις για την αναδιοργάνωση της κρατικής μηχανής, καθώς και για τη θέσπιση του νομικού πλαισίου της νέας πολιτείας. Επίσης, αναδιοργάνωσε τις ένοπλες δυνάμεις σε τακτικά σώματα υπό ενιαία διοίκηση. Προσπάθησε και πέτυχε παράλληλα την επέκταση των συνόρων του νέου κράτους και την κατοχύρωση της ελληνικής ανεξαρτησίας.

Μια εφημερίδα της Εποχής και πως κι οι λόγιοι άνθρωποι, ως άνθρωποι μπορούν κι εκείνοι να κάνουν λάθη

Η εφημερίδα ''Ο Απόλλων'' (11 Μαρτίου-30 Σεπτέμβρη 1831), ήταν εφημερίδα η οποία εκδιδόταν στην  Ύδρα από τον Αναστάσιο Πολυζωίδη (*Μελένικο, 20 Φεβρουαρίου 1802 - Αθήνα, 7 Ιουλίου 1873) ήταν Έλληνας πολιτικός, δημοσιογράφος, συγγραφέας και δικαστικός),  κυκλοφόρησε συνολικά 61 φύλλα.  (Το Μελένικο άνηκε στη Μακεδονία ως  το 1913, οπότε κι επιδικάστηκε στη Βουλγαρία μετά το τέλος του Β΄ Βαλκανικού Πολέμου και την υπογραφή της «Συνθήκης του Βουκουρεστίου», υπήρξε το σημαντικότερο ελληνικό κέντρο της περιοχής, με ιστορία που χάνεται στα βάθη των αιώνων). Προαναγγέθηκε στις 19 Δεκεμβρίου 1830 η έκδοσή της για την 1η Ιανουαρίου του 1831. Όμως αποφασίσθηκε η απαγόρευση της κυκλοφορίας της.  Στις 6 Μαρτίου προαναγγέλεται εκ νέου η έκδοσή της από τον Αναστάσιο Πολυζωίδη. Η εφημερίδα  τηρούσε, λανθασμένα όπως αποδείχτηκε στο τέλος, μια  πολεμική εναντίον του κυβερνήτη της χώρας Ιωάννη Καποδίστρια.Κυρίως δημοσίευε μια σειρά ομαδικών αναφορών νησιωτών που απευθύνονταν προσωπικά στον Κυβερνήτη: από τους Ψαριανούς, τους Ερμουπολίτες και κατέκριναν τον τρόπο διακυβερνήσεώς του.  Η αρθρογραφία του ήταν πάντα ορμητική και μεστή επιχειρημάτων. Ο διοικητής της  Ύδρας και άλλοι απεσταλμένοι από την κυβέρνηση επιχείρησαν να εμποδίσουν την σχετική αρθρογραφία της εφημερίδος ή να έλθουν σε κάποια συνδιαλλαγή με τον εκδότη της. Όμως κάθε απόπειρα ελέγχου ήταν αναποτελεσματική: ένοπλοι Υδραίοι φρουρούσαν το τυπογραφείο συνεχώς.  Η είδηση της δολοφονίας του Καποδίστρια πανηγυρίστηκε από την εφημερίδα με την αναγγελία στους αναγνώστες ότι «οι δύο Μαυρομιχάληδες έγιναν μιμηταί των Αρμοδίων και Αριστογειτόνων, των Βρούτων και των Κασσίων, δια να απαλλάξουν το έθνος από από το τέρας της τυραννίας.». Αμέσως μετά τη δολοφονία ο Απόλλων έπαψε να εκδίδεται, διότι «ο σκοπός εκπληρώθη».

Το 1832 διορίστηκε από την Αντιβασιλεία πρόεδρος του πενταμελούς δικαστηρίου του Ναυπλίου που δίκαζε τους Κολοκοτρώνη, Πλαπούτα. Ως δικαστής,  ο Πολυζωίδης μαζί με τον Γεώργιο Τερτσέτη. Η δίκη κράτησε 40 ημέρες και έγινε στο Τουρκικό τζαμί του Ναυπλίου.  Γνωρίζοντας πολύ καλά την αθωότητα των κατηγορουμένων, αρνήθηκαν να υπογράψου την απόφαση καταδίκης τους σε θάνατο για εσχάτη προδοσία. Η κίνησή τους προκάλεσε τη φυλάκιση και την άγρια κακοποίησή τους  από την Αντιβασιλεία. Αναμφίβολα η άρνησή του Πολυζωίδη  να αποδεχτεί την κρατική παρέμβαση στα της δικαιοσύνης ήταν ενδεικτική της ακεραιότητας του χαρακτήρα του.  Με τη στάση του αυτή προφυλακίστηκε μέχρι τη δική του. Ο ίδιος  στην απολογία του υποστήριξε πως έσφαλλε για τη δράση του εναντίον του Ιωάννη Καποδίστρια. Οι δύο δικαστές Πολυζωίδης και Τερτσέτης  φυλακίστηκαν. Όταν ενηλικιώθηκε ο  βασιλιάς Όθωνας (20 Μαΐου 1835) και ανέλαβε τη βασιλεία, οι αγωνιστές και οι δικαστές έλαβαν χάρη, ελευθερώθηκαν και παρασημοφορήθηκαν. Ο Πολυζωίδης αποκαταστάθηκε, καθώς  διορίστηκε αντιπρόεδρος του Αρείου Πάγου και σύμβουλος επικρατείας. Το 1837 διορίστηκε υπουργός Παιδείας και Εσωτερικών. Ως υπουργός Παιδείας συνέβαλε καταλυτικά στη θεμελίωση του Εθνικού Πανεπιστημίου, ενώ από τη θέση του υπουργού Εσωτερικών αγωνίστηκε για την ελευθερία του λόγου. Το 1862 διορίστηκε νομάρχης Αττικοβοιωτίας. Ο Πολυζωίδης ήταν ο πρώτος που χρησιμοποίησε, σε ομιλία του στο Ναύπλιο, τον όρο “ιερή πόλη” για το Μεσολόγγι, όρος που από τότε καθιερώθηκε. Πέθανε το 1873 στην Αθήνα.

Ο Εθνικός  Ύμνος

Στον εθνικό  ύμνο αναφέρεται η "Βάσινγκτον" ( Ουάσινγκτον/Washington) των ΗΠΑ, η Ρουσία ( Ρωσία), η Αγγλία,  η Ισπανία.

Ο Εθνικός  Ύμνος εις την Ελευθερίαν  είναι ποίημα -άσμα που έγραψε ο 25χρονος, της Επτανησιακής Σχολής, στη Ζάκυνθο Διονύσιος Σολωμός το 1823 και δημοσιεύτηκε  το 1825. Τμήμα του  αποτελεί τον εθνικό ύμνο της Ελλάδας (από το 1865) και της Κύπρου από το 1966. Την μελοποίηση του ύμνου πραγματοποίησε ο Νικόλαος Μάντζαρος. Αποτελείται από 158 στροφές και  632 στίχους και αποτελεί τον μεγαλύτερο σε έκταση ύμνο κράτους παγκοσμίως.

Στροφές 17 - 34: Η υποδοχή της Ελληνικής Επανάστασης

Στροφές 133 - 138: Ο θάνατος του Πατριάρχη Γρηγορίου Ε'.

Στροφές 139 - 150: Η διχόνοια μεταξύ των Ελλήνων.

Στροφές 151 - 158: Η αποστροφή προς την Ιερά Συμμαχία.

Στον «Ύμνο εις την Ελευθερία» βρίσκονται  αφηγηματικά στοιχεία από διάφορα ιστορικά γεγονότα: από την εθνική ιστορία (αρχαιότητα, τουρκοκρατία), μαρτυρίες για τη νικηφόρα προέλαση της Ελληνικής Επανάστασης (στρ. 35 – 74 στην Τρίπολη, στρ.75 – 87 στα Δερβενάκια, στρ. 88 – 122 στο Μεσολόγγι, στρ. 123 – 138 οι ναυμαχίες) και αναφορές για τη θετική ή αρνητική απήχηση της Επανάστασης σε Αμερική-Βάσικτον-Ουάσιγκτον και Ευρώπη (στρ. 17 – 34). Ωστόσο ο Σολωμός δεν αναφέρεται σκόπιμα, είτε από άγνοια, στις αποτυχημένες επαναστατικές προσπάθειες των Ελλήνων στη Μακεδονία (Ιούνιος – Δεκέμβριος 1821), στην Εύβοια (Ιανουάριος 1822) και στα νησιά του ανατολικού στη μάχη του Πέτα (Ιούλιος 1822). Επίσης ο ποιητής δεν αναφέρεται καθόλου στη σφαγή των χιλιάδων. Ο Σολωμός δεν ήταν απλά ένας αντικειμενικός κι ουδέτερος παρατηρητής των ιστορικών γεγονότων,  αλλά συμμετείχε ψυχικά και συναισθηματικά στο πλευρό των Ελλήνων. Επίσης στον «Ύμνο εις την Ελευθερία», λείπουν οι πρωταγωνιστές, οι ιστορικές πολιτικές και στρατιωτικές προσωπικότητες του Αγώνα (Κολοκοτρώνης, Μαυροκορδάτος, Κανάρης) που εμπλέκονται ιστορικά στα επεισόδια που ο ποιητής εξιστορεί. Σύμφωνα με τον Βελουδή, ο Σολωμός έχει διαμορφώσει μια αφηρωισμένη αντίληψη της Ιστορίας η οποία είναι μοντέρνα και επαναστατική. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο αντίληψης, η Επανάσταση νοείται ως πράξη συλλογική κι όχι ατομική και διατυπώνεται σαφέστατα, ως προσωπικός στοχασμός στους «Ελεύθερους Πολιορκισμένους»: «να μην προσελκύεις την προσοχή πάνω στον Μάρκο Μπότσαρη. Η Ελευθερία αποτυπώθηκε με νεανική ορμή ως μορφή ποιητική, αλληγορική, αστραφτερή και γνώριμη στα μάτια του αναγνώστη και του ποιητή. Στο προοίμιο του «Ύμνου εις την Ελευθερία» παρουσιάζονται τα περασμένα βάσανα της σκλαβιάς και καταγράφονται τα κατορθώματα της Ελλάδας. Η άλωση της Τριπολιτσάς παίρνει έκταση δραματική κι επική, η στρατιά του Δράμαλη παρουσιάζεται μέσα σε ένα ειδυλλιακό τοπίο, η πρώτη πολιορκία του Μεσολογγίου περιγράφεται γλαφυρά και δραστικά. Ο τόνος αμέσως μετά πέφτει για να δοθούν από τον ποιητή οι απαραίτητες συμβουλές στους αγωνιστές με το στόμα της Ελευθερίας, ενώ ταυτόχρονα απευθύνει έκκληση στους ξένους μονάρχες για την Ελευθερία των Ελλήνων. Ειδικότερα για τον Σολωμό, η Ελευθερία είναι η ίδια πρώτη αγωνίστρια, κρατάει το σπαθί στο χέρι (στρ.1), έχει την ορμή πολεμιστή (στρ.17), είναι αμείλιχτη με τους εχθρούς (στρ.31), μεταμορφώνεται σε άγριο θηρίο (στρ.32 – 34) και ηγείται στις μεγάλες μάχες (στρ.35 – 88 και 127). Είναι παντοδύναμη όπως ο Θεός (στρ.82) και ανίκητη (στρ.102). Για τον Σολωμό η Ελευθερία σημαίνει πολιτική και εθνική ανεξαρτησία. Είναι η ελευθερία ενός λαού, των Ελλήνων, ταυτόχρονα όμως είναι και η ελευθερία όλων των άλλων λαών που αγωνίστηκαν για την εθνική τους ανεξαρτησία (Αμερική στρ.22, Ισπανία στρ.23, Ιταλία στρ.26). Ο ποιητής παραδόξως δεν αναφέρεται στην Γαλλική Επανάσταση, ίσως επειδή δεν αντιλαμβάνεται τον αγώνα των Ελλήνων ως ταξικό αλλά καθαρά εθνικό. Ακόμη, η Επανάσταση του ΄21 δεν νοείται μόνο ως εθνική αλλά και ως θρησκευτική, μάλιστα η συνάντηση των δυο αυτών προσωποποιημένων εννοιών πραγματοποιείται στον ποιητικό χωροχρόνο την ημέρα των Χριστουγέννων, ημέρα συμβολική για τον χριστιανισμό (στρ.88 – 89) και μάλιστα στο Μεσολόγγι, την πόλη από όπου ο Σολωμός εμπνέεται για να γράψει τους «Ελεύθερους Πολιορκισμένους».163 Με αυτή την ποιητική σύζευξη της Ελευθερίας με τη Θρησκεία, ο Σολωμός συμμετέχει στη διαμόρφωση της «εθνικής ιδεολογίας», όπως αυτή άρχισε στις αρχές της επανάστασης: εθνική θρησκεία και εθνική ανεξαρτησία, πίστη και πατρίδα, αξίες και ιδανικά.

Πόσα χρόνια κατείχαν οι Τούρκοι τις περιοχές της σημερινής Ελλάδας από το 1453 με τη δεύτερη μόνιμη Άλωση της Κωνσταντινούπολης ( η Α' Άλωση ήταν από το 1204-1261). Η Κωνσταντινούπολη από το 1261 εως το 1453 πολιορκόταν σταδιακά από τους Λατίνους, Σέρβους, Οθωμανούς και Βούλγαρους.

Οι πρώτες κατακτήσεις  ήταν στη Θράκη (14ος αιώνας) κι η  τελευταία η Τήνος  το 1715. Η  απελευθέρωση διήρκεσε από  το 1821 εως το 1947. Η γενική εντύπωση που υπάρχει στις Ελληνίδες και τους Έλληνες είναι ότι η χώρα μας στα σημερινά της σύνορα, βρισκόταν κάτω από οθωμανικό ζυγό για 400 χρόνια. Ως αρχή της υποταγής θεωρείται προφανώς η άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Τούρκους το 1453 και ως λήξη της, η Επανάσταση του 1821. Ακόμα κι έτσι όμως το "400 χρόνια σκλαβιάς" δεν ισχύεi καθώς από το 1453 ως το 1821, πέρασαν 368 χρόνια. Ούτε όμως η κατάκτηση της, σημερινής, Ελλάδας έγινε την ίδια χρονιά. Υπήρχαν περιοχές π.χ. στη Θράκη που ήταν υποταγμένες στους Τούρκους για περισσότερα από 500 χρόνια, ενώ άλλες, όπως η Τήνος, για λίγο περισσότερα από 100 χρόνια (ήταν η τελευταία κατάκτηση των Τούρκων, το 1715). Ορισμένα από τα Επτάνησα όπως θα δούμε αναλυτικά, δε γνώρισαν ποτέ τουρκική κυριαρχία. Και φυσικά περιοχές όπως η Μάνη, πολλά χωριά του Βάλτου στην Αιτωλοακαρνανία και το Σούλι δεν «πατήθηκαν» από Τούρκους. Στις 11 Απριλίου 1372, άτακτοι Οθωμανοί πολεμιστές εμφανίστηκαν μπροστά στη Θεσσαλονίκη. Τον Σεπτέμβριο του 1384, κατά τον Κωνσταντίνο Βακαλόπουλο, καταλήφθηκαν οι Σέρρες. Το 1402, ο αυτοκράτορας Μανουήλ πέτυχε να δοθεί και πάλι στους Βυζαντινούς η Θεσσαλονίκη μετά τη συντριβή των Τούρκων από τον Ταμερλάνο στη μάχη της Άγκυρας και τους εμφύλιους πολέμους που ακολούθησαν. Το 1412 και το 1416 η Θεσσαλονίκη πολιορκείται ανεπιτυχώς από τα τουρκικά στρατεύματα όμως η αδυναμία της βυζαντινής αυτοκρατορίας που πλέον έπνεε τα λοίσθια, οδήγησαν στην υπό όρους παράδοσή της από τον κυβερνήτη Ανδρόνικο στους Βενετούς (Γαλάτες-Γάλλους) το 1423. Το 1372 οι Αλβανοί κατέλαβαν το Αργυρόκαστρο. Από τα τέλη του 14ου αιώνα οι Τούρκοι άρχισαν να κάνουν την εμφάνισή τους στην Ήπειρο. Κατέλαβαν τη Δρυινούπολη, την Αυλώνα (1417) , τη Δρόπολη και το Αργυρόκαστρο (1434). Δύο φορές (1388 και 1400) , κατέλαβαν το κάστρο των Ιωαννίνων, το οποίο όμως ανακατέλαβε ο Κάρολος Α΄ Τόκο, της επιφανούς ιταλικής οικογένειας των Τόκο. Τα Γιάννενα παραδόθηκαν τελικά ειρηνικά στους Τούρκους το 1431, γι΄αυτό και εξασφάλισαν πολλά προνόμια. Ένα κομμάτι της Ηπείρου, ως την Άρτα, εντάχθηκε στο ελληνικό κράτος το 1881 ενώ τα Γιάννενα και η υπόλοιπη Ήπειρος, απελευθερώθηκαν το 1913. Οι Ηπειρώτες δηλαδή έμειναν κάτω από τον τουρκικό ζυγό από 432 χρόνια (Άρτα) έως 482 χρόνια (Γιάννενα και άλλες περιοχές). Οι Τούρκοι μετά την κατάληψη της Φθιώτιδας, συνέχισαν την πορεία τους προς τον νότο. Η Αθήνα και γενικότερα η Αττική, έπεσαν στα χέρια τους το 1456, εκτός από την Ακρόπολη που υπεράσπιζε απεγνωσμένα ο Φραντζέσκο Ατζαγιόλι. ως το 1458, οπότε αναγκάστηκε να παραδοθεί και να εγκατασταθεί στη Θήβα. Οι Ατσαγιόλι ή Ατζαγιόλι (Acciaiuoli) ήταν μια από τις διασημότερες οικογένειες της Φλωρεντίας. Ανέπτυξε δραστηριότητες σε πολλές περιοχές της Ευρώπης και μάλιστα ένας κλάδος της βασίλεψε στο Δουκάτο των Αθηνών από το 1385 έως το 1458. Η Κρήτη είχε καταληφθεί από τους Βενετούς (Γαλάτες- σημερινούς Γάλλους) το 1211. Το 1645, άρχισε η πολιορκία της από τους Τούρκους. Το 1669 , η Κρήτη έπεσε στα χέρια των Οθωμανών. Μετά από μία μικρή περίοδο αυτονομίας ( από το 1897-98) , η Μεγαλόνησος ενσωματώθηκε στο ελληνικό κράτος το 1913. Τα Δωδεκάνησα, καταλήφθηκαν από τους Τούρκους το 1522. Το κατείχαν οι Ιωαννίτες ιππότες. Το 1912 πέρασαν στα χέρια των Ιταλών και το 1947, ενώθηκαν με την Ελλάδα. Τα Επτάνησα, ενώθηκαν με την Ελλάδα το 1864.  Το 1470, οι Τούρκοι κατέλαβαν μετά από σκληρή πολιορκία από τους Βενετούς την Εύβοια. Τόσο η Ακρόπολη της Αθήνας όσο και η Εύβοια, απελευθερώθηκαν το 1833. Στην Πελοπόννησο, τα πράγματα ήταν πιο πολύπλοκα. Οι πρώτες τουρκικές επιδρομές στον Μοριά έγιναν το 1397, το 1400 και το 1401, προετοιμάζοντας το έδαφος για την κατάκτηση του.  Οι Κυκλάδες, όπως και οι Βόρειες Σποράδες, εντάχθηκαν στο πρώτο ελληνικό κράτος που ιδρύθηκε το 1830 με τη Συνθήκη του Λονδίνου (1830). Όσο για τα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου; Αναφέρουμε ενδεικτικά τα εξής. Η Χίος έπεσε στα χέρια των Τούρκων το 1566, η Λέσβος το 1462, η Λήμνος το 1456, η Σάμος το 1475 και η Θάσος το 1475. Όλα τα νησιά, απελευθερώθηκαν από το Πολεμικό Ναυτικό μας το 1912.

Τα Δωδεκάνησα (για την ακρίβεια είναι 14) ήταν από αρχαιοτάτων χρόνων δεμένα με τις τύχες του Ελληνισμού. Εν τούτοις, μόλις το 1947 ενσωματώθηκαν στο ελληνικό κράτος. Εξαιτίας της γεωγραφικής τους θέσης δέχθηκαν καταστρεπτικές επιδρομές από τους Πέρσες, τους Σαρακηνούς, τους Βενετούς, τους Γενουάτες, τους Σταυροφόρους και τους Τούρκους (Σελτζούκους και Οθωμανούς). Από το 1309 περιήλθαν στην εξουσία των Ιωαννιτών Ιπποτών και έμειναν υπό την κυριαρχία τους έως το 1522, οπότε καταλήφθηκαν από τους Οθωμανούς Τούρκους. Με την έναρξη του εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα του 1821, τα Δωδεκάνησα επαναστάτησαν, αλλά το 1830 επιστράφηκαν μαζί με τη Σάμο στην Οθωμανική Αυτοκρατορία, με αντάλλαγμα την Εύβοια, η οποία ενσωματώθηκε στο ελεύθερο ελληνικό κράτος. Εξαιτίας της γεωγραφικής τους θέσης δέχθηκαν καταστρεπτικές επιδρομές από τους Πέρσες, τους Σαρακηνούς, τους Βενετούς, τους Γενουάτες, τους Σταυροφόρους και τους Τούρκους (Σελτζούκους και Οθωμανούς). Από το 1309 περιήλθαν στην εξουσία των Ιωαννιτών Ιπποτών και έμειναν υπό την κυριαρχία τους έως το 1522, οπότε καταλήφθηκαν από τους Οθωμανούς Τούρκους. Με την έναρξη του εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα του 1821, τα Δωδεκάνησα επαναστάτησαν, αλλά το 1830 επιστράφηκαν μαζί με τη Σάμο στην Οθωμανική Αυτοκρατορία, με αντάλλαγμα την Εύβοια, η οποία ενσωματώθηκε στο ελεύθερο ελληνικό κράτος. Είναι γνωστό ότι ο Στάλιν και ο Τσόρτσιλ, κατά τη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, προσπάθησαν να δελεάσουν την Τουρκία, προσφέροντάς της ορισμένα παράκτια νησιά του Αιγαίου, προκειμένου να την πείσουν να βγει στον πόλεμο στο πλευρό των Συμμάχων ή τουλάχιστον να παραμείνει αυστηρά ουδέτερη. Επιπροσθέτως, ο Στάλιν είχε συνδέσει το θέμα των Δωδεκανήσων με την Τριπολίτιδα (σημερινή Λιβύη), για την οποία η Σοβιετική Ένωση είχε διατυπώσει το αίτημα να της ανατεθεί η εντολή. Διάσκεψη της Ειρήνης συνήλθε στο Παρίσι από τις 29 Ιουλίου έως τις 11 Οκτωβρίου 1946, όπου τέθηκαν από ελληνικής πλευράς και τα θέματα της Βορείου Ηπείρου και της διευθέτησης των ελληνοβουλγαρικών συνόρων, χωρίς επιτυχία, αφού οι ΗΠΑ δεν θέλησαν να δυσαρεστήσουν τη σύμμαχό τους Σοβιετική Ένωση και τους δορυφόρους της Αλβανία και Βουλγαρία. Η προσπάθεια της Τουρκίας να διεκδικήσει το Καστελόριζο και τη Σύμη έπεσαν στο κενό. Στις 10 Φεβρουαρίου 1947 υπογράφηκε στο Παρίσι η Συνθήκη Ειρήνης με την Ιταλία, σύμφωνα με την οποία τα Δωδεκάνησα αποδίδονταν στην Ελλάδα, ενώ η Ιταλία υποχρεωνόταν σε αποζημίωση ύψους 105 εκατομμυρίων δολαρίων προς τη χώρα μας. Η τελετή παράδοσης των Δωδεκανήσων στην Ελλάδα από τις βρετανικές αρχές έγινε στις 31 Μαρτίου 1947 στη Ρόδο μέσα σε πανηγυρική ατμόσφαιρα. Με επιμονή της σοβιετικής πλευράς, οριζόταν στο κείμενο ότι τα νησιά θα παρέμεναν αποστρατιωτικοποιημένα, πρόβλεψη που θα επικαλεστεί η Τουρκία κατά τρόπο καταχρηστικό μετά το 1974.

Πηγές και τεκμήρια:

Ηλεκτρονικές ιστοσελίδες:

1) www.sansimera.gr/articles/405

2) www.newsbeast.gr/greece/arthro/10698278

3) https://www.mixanitouxronou.gr/

4)https://www.orthodoxianewsagency.gr/istoria-ethnika-themata/13-ianouariou-1822

5) http://ebooks.edu.gr/, διαδραστικά βιβλία

6) Εκδοτικός οίκος Historical Quest, άρθρο:  Ιδρύεται η Ιερή Συμμαχία, Κατηγορία: Σαν Σήμερα

7) Εγκυκλοπαίδεια Δομή, Wikipedia

8) Ηλεκτρονικό άρθρο στην εφημερίδα Πρώτο θέμα  www.protothema.gr/stories/article/1169948/

9) Ηλεκτρονική ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια,

10) Από την εργασία του τμήματος Φιλοσοφίας  στον τομέα  των Μεσαιωνικών κι ελληνικών σπουδών του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης.

Έντυπα

Εφημερίδα «Εμπρός», 28/6/1946

Εφημερίδα «Ελευθερία», 28/6/1946

Εφημερίδα «Εμπρός», 1/4/1947

Εφημερίδα «Ελευθερία», 1/4/1947

Εφημερίδα «Εμπρός», 9/3/1948

Εφημερίδα «Ελευθερία», 9/3/1948

Παύλος Βρέλλης, Μπιζάνι 1994