Χρήστης:Achilleopoulos/πρόχειρο

Ιικό Σπείρωμα

Ο όρος ιικό σπείρωμα (αγγλικά viral spiral) αναφέρεται στη διαδικασία κατά την οποία ένας αριθμός χρηστών του διαδικτύου αρχίζει να συνεργάζεται για να δημιουργήσει ψηφιακά Κοινά . Τα ψηφιακά κοινά είναι κατηγορία των κοινών αγαθών.

Η έκφραση διατυπώθηκε από τον Ντέιβιντ Μπόλιερ (David Bolier), Αμερικανό συγγραφέα και ακτιβιστή που μελετά και προάγει τα Κοινά , στο βιβλίο του "Viral Spiral - How the Commoners Built a Digital Republic of Their Own". Ο David Bollier παρέχει το πρώτο πλήρες ιστορικό του αγώνα των πολιτών να εγκαθιδρύσουν μια νέα ψηφιακή δημοκρατία - μια σφαίρα που τιμά την ελευθερία, τη συμμετοχή, την κοινωνική δικαιοσύνη και την καινοτομία. Ουσιαστικά περιγράφει το τρόπο με τον οποίο το η καινοτομία ενός αριθμού χρηστών στο διαδίκτυο μεταμορφώνεται σε μια πλατφόρμα που χρησιμοποιείται από τις επόμενες γενιές για να χτίσουν το δικές τους καινοτομικές εφαρμογές ή περιεχόμενο, νέα ψηφιακά κοινά.

Περιγραφή

Ο όρος ιικός (viral), δανεισμένος από την ιατρική επιστήμη, περιγράφει τον τρόπο με τον οποίο νέες ιδέες και καινοτομίες στο Διαδίκτυο μπορούν να πολλαπλασιαστούν με εκπληκτική ταχύτητα. Ένα βίντεο κλιπ, μια ανάρτηση ιστολογίου, μια διαφήμιση που κυκλοφορεί στο διαδίκτυο, ενσωματώνονται στη συνείδηση ή στο υποσυνείδητο άλλων ανθρώπων με απροσδόκητους τρόπους και γίνονται ακατέργαστη πρώτη ύλη για νέες δημιουργικές ιδέες. Αυτός είναι ένας λόγος για τον οποίο το Διαδίκτυο είναι τόσο ισχυρό - διαδίδει σαν ιός τη δημιουργικότητα. Το σπείρωμα περιγράφει τη λογική της σπείρας μιας βίδας, η ιική προσθήκη ψηφιακών κοινών στο δίκτυο τροφοδοτεί μια ανοδική σπείρα καινοτομίας και δημιουργικότητας.

Το «ιικό σπείρωμα» ξεκίνησε όταν ορισμένοι πρωτοπόροι είχαν την τόλμη να εφεύρουν υποδομές για τη φιλοξενία νέων εναλλακτικών λύσεων, το δωρεάν λογισμικό ανοικτού κώδικα. Με το ελεύθερο λογισμικό (κώδικας ελεύθερος για χρήση, όχι κώδικας χωρίς κόστος) που αργότερα παρήγαγε και το world wide web-τον παγκόσμιο ιστό, δημιουργήθηκαν νέες και ιδανικές συνθήκες δημιουργικότητας. Μόλις αυτές οι ανοικτές πλατφόρμες ωρίμασαν, ο κόσμος της τεχνολογίας συνειδητοποίησε ότι το λογισμικό δεν είναι απλώς ένα αυτόνομο εργαλείο για υπολογιστές, αλλά μετουσιώνεται σε κοινωνική πλατφόρμα για κοινή χρήση και συνεργασία στον παγκόσμιο ιστό. Χαρακτηριστικά παραδείγματα αποτελούν το ελεύθερο και ανοιχτό λογισμικό, οι άδειες Creative Commons, η Wikipedia, η μουσική και τα video mashups remix, η παραγωγή από ομότιμους (peer), η ανοιχτή επιστήμη (open science), η ανοιχτή εκπαίδευση και h ανοιχτή επιχειρηματική δραστηριότητα. O κόσμος των ψηφιακών κοινών έχει δημιουργήσει μια νέα "οικονομία ανταλλαγής ή κοινής χρήσης" που ανταγωνίζεται ισάξια εδραιωμένους επιχειρηματικούς γίγαντες των μέσων ενημέρωσης και τεχνολογίας.

Ιδιαίτερα οι άδειες Creative Commons (CC) , ένα ελεύθερο σύνολο δημόσιων αδειών για την ανταλλαγή ψηφιακού κώδικα και περιεχομένου, συνέβαλαν στην άμβλυνση των νομικών κινδύνων της κατανομής των ψηφιακών κοινών βάσει του νόμου περί πνευματικών δικαιωμάτων και έτσι οι υποστηρικτές των ψηφιακών κοινών, κατάφεραν να ξεπεράσουν αυθαίρετους και συγκεχυμένους νομικούς περιορισμούς οδηγώντας την ανάπτυξη των Web 2.0 εφαρμογών, οι περισσότερες εκ των οποίων διαμοιράζονται νόμιμα βάσει των CC licenses.

Αποφεύγοντας τα δαπανηρά γενικά έξοδα παραγωγής και εμπορίας και αξιοποιώντας την κοινωνική δραστηριότητα ενός κοινού, οι πλατφόρμες Web 2.0 επέτρεψαν στους κοινούς χρήστες να μοιράζονται τις φωτογραφίες τους (Flickr), τους αγαπημένους σελιδοδείκτες τους (del.icio.us), τα αγαπημένα ειδησεογραφικά δελτία Digg, Reddit) και προσωπικά σπιτικά βίντεο (YouTube). Οι χρήστες έχουν πρόσβαση σε αρχεία που δημιουργούνται από χρήστες (Wikipedia, Internet Archive, Ourmedia.org), ή συνεργάζονται στη συγκέντρωση ειδήσεων (OhmyNews, Assignment Zero), συμμετέχουν σε εικονικές κοινότητες (Second Life) και δημιουργούν ανοικτά επιχειρηματικά μοντέλα (Magnatune, Jamendo, Revver, κ.α.).

Προβληματισμοί

Στο βιβλίο του ο Μπόλιερ περιγράφει πως το Διαδίκτυο επιτρέπει ένα νέο είδος «πολίτη», καθότι οι νέες τεχνολογίες συνέβαλαν στη συνειδητοποίηση και την οικοδόμηση μιας ψηφιακής δημοκρατίας. Ως ισχυρή δύναμη αλλαγής αυτή η ψηφιακή οντότητα αν καλλιεργηθεί σωστά, μπορεί μακροπρόθεσμα  να αποτελέσει πολιτική μετασχηματιστική δύναμη και να βοηθήσει τις δημοκρατίες του πραγματικού κόσμου να αποκαταστήσουν ένα μέτρο της πτώσης της νομιμότητας και της ικανότητάς τους.

Εξελίσσοντας τον όρο «netizen» (από το net και citizen, δικτυακός πολίτης), που για πρώτη φορά ανέφερε ο νομικός και συγγραφέας David R. Johnson , που θεωρεί ότι ο Netizen αποτελεί σημαντική ιστορική εξέλιξη επειδή μπορεί να ανταγωνιστεί δυνητικά τo κράτος ως πηγή δεσμευτικών κανόνων, ο Μπόλιερ θεωρεί ότι ο netizen είναι πολίτης των κοινών ή κοινωνός (commoner) και ότι αποτελεί εξελικτικό "ανταγωνιστή" στον κυβερνητικό νόμο και στις αγορές.

Ως επί το πλείστον, τα μέλη ενός κοινού δημιουργούν και διατηρούν τους κανόνες που διέπουν το συλλογικό τους. Με βάση τον Johnson, τα κοινά πρέπει να θεωρηθούν ως ένας νέος τύπου κοινωνικός μεταβολισμός για τη δημιουργία νόμων και κανόνων, ένας νέος τύπος «Νομικής Οντότητας». Είναι, σύμφωνα με τα λόγια του Τζόνσον, «μια αυτοσυντηρούμενη έννομη τάξη αποτελούμενη από συστήματα που υιοθετούν στόχους που εξυπηρετούν τις αξίες εκείνων που ρυθμίζουν, χωρίς να επιβάλλουν έντονα αυτούς τους στόχους σε άλλους».

Το ιικό σπείρωμα είναι η κινητήρια δύναμη και ικανότητα να οικοδομήσουμε το δικό μας κόσμο και να συμμετάσχουμε στο δημόσιο βίο. (Κικέρων: "Ελευθερία είναι η συμμετοχή στην εξουσία."). Όταν αυτή η δύναμη αφεθεί ελεύθερη σε ένα ανοιχτό, δικτυωμένο περιβάλλον, αναδύονται κάθε είδους νέες και ενδιαφέρουσες καινοτομίες.

Με δεδομένο ότι το ψηφιακό κοινό αγαθό είναι απαλλαγμένο από το βάρος της κερδοσκοπίας ή και της κοστοβόρας συντήρησης, μπορεί να αναπτύσσεται αργά, σταθερά και υπομονετικά,  μέχρι να αποκτήσει και έρθει στην επιφάνεια το πάθος, η ιδιοσυγκρασιακή του λαμπρότητα και στη συνέχεια να βασιστεί στο Διαδίκτυο για να διαδώσει τους καρπούς. Στο επίπεδο κοινωνικής πρακτικής, οι κοινωνοί οικοδομούν σταδιακά μια πολύ διαφορετική ηθική οικονομία που συγκλίνει, από διαφορετικές διαδρομές, σε ένα νέο είδος δημοκρατικής τάξης.  

Δεν είναι απολύτως σαφές με ποιον τρόπο οι ιδιαίτερες ικανότητες των δικτύων να ενεργούν από τη βάση προς τα πάνω μπορούν να ενσωματωθούν με τις συμβατικές μορφές διακυβέρνησης και τα όργανα εξουσίας. Προσβλέπουμε όμως σε ένα μέλλον στο οποίο θα υπάρξει αντιπαράθεση στην πολιτική κουλτούρα, καθώς οι πολίτες της ψηφιακής δημοκρατίας θα μπορούν να αντιμετωπίζουν το κακό γραφικό κράτος (εταιρικό και κυβερνητικό). Οι τελευταίες θα έχουν τα πλεονεκτήματα της συνταγματικής εξουσίας και της κρατικής και οικονομικής δύναμης, αλλά οι πρώτοι θα έχουν τα πλεονεκτήματα της κοινωνικής νομιμότητας, της ανώτερης επί τόπου πληροφόρησης και της δημιουργικής ενέργειας. Πώς η ψηφιακή δημοκρατία θα αντιμετωπίσει το παλαιό καθεστώς ή θα το αντικαταστήσει σταδιακά, καθώς τα αρχαϊκά ιδρύματα θα καταρρεύσουν με το πέρασμα του χρόνου, είναι η ουσία της μελλοντικής εξέλιξης.