Υπερώα
Η υπερώα ή ουρανίσκος αποτελεί την οροφή της στοματικής κοιλότητας στους ανθρώπους και άλλα θηλαστικά. Χωρίζει την στοματική από την ρινική κοιλότητα.[1] Παρόμοια δομή διαθέτουν και οι κροκόδειλοι όμως στα περισσότερα άλλα τετράποδα η στοματική και η ρινική κοιλότητα δεν είναι ιδιαίτερα διακριτές. Η υπερώα αποτελείται από δύο τμήματα: την σκληρή υπερώα πρόσθια η οποία είναι οστέινη και την μαλακή υπερώα προς τα πίσω.[2][3]
Ανατομία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Η υπερώα αποτελείται από δύο τμήματα, η σκληρή υπερώα πρόσθια και η μαλακή υπερώα οπίσθια.[4]
Σκληρή υπερώα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Η σκληρή υπερώα αποτελείται από μια οστέινη πλάκα η οποία χωρίζει την στοματική από τη ρινική κοιλότητα. Η οστέινη πλάκα αποτελείται στα πρόσθια δύο τρίτα της από τα δύο μέρη της άνω γνάθου και συγκεκριμένα την υπερώια απόφυση, η οποία προεξέχει από τις φατνιακές αποφύσεις προς τη μέση γραμμή, όπου ενώνεται με την άλλη υπερώια απόφυση στη μεσογνάθια ραφή. Στο πρόσθιο τμήμα της η μεσογνάθια ραφή έχει ένα άνοιγμα, το τομικό βόθρο, από τον οποίο διέρχονται τα μείζονα υπερώια αγγεία και τα ρινο-υπερώια νεύρα.[5] Το υπόλοιπο ένα τρίτο της σκληρής υπερώας αποτελείται από τα δύο υπερώια οστά, και συγκεκριμένα το οριζόντιο πέταλο και την πυραμοειδή απόφυση. Τα δύο οριζόντια πέταλα ενώνονται στην μέση γραμμή. Στο πίσω άκρο της σκληρής υπερώας βρίσκεται η οπίσθια ρινική άκανθα.[5] Το πρόσθιο και το πλάγιο τμήμα της σκληρής υπερώας σχηματίζουν το άνω φατνιακό τόξο.[6]
Η σκληρή υπερώα καλύπτεται από βλεννογόνο. Ο βλεννογόνος σχηματίζει πολυάριθμες εγκάρσιες πτυχές, γνωστές ως εγκάρσιες υπερώιες πτυχές, και μια διαμήκη πτυχή που τρέχει οβελιαία κατά μήκος της μέσης γραμμής της υπερώας, γνωστή ως υπερώια ραχή. Κοντά στο πρόσθιο άκρο της υπερώιας ράχης βρίσκεται ένα μικρό ωοειδές εξόγκωμα γνωστό ως τομική θηλή, η οποία καλύπτει τον τομικό βόθρο.[6]
Μαλακή υπερώα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Η μαλακή υπερώα αποτελεί την προς τα πίσω συνέχεια της σκληρής υπερώας. Αποτελείται από μύες που είναι καλυμμένοι με βλεννογόνο. Οι μύες αυτοί είναι ο διατείνων και ο ανελκτύρας του υπερώιου ιστίου, οι οποίοι προέρχονται από το κρανίο από πάνω, ο γλωσσοϋπερώιος και ο φαρυγγοϋπερώιος, οι οποίοι προέρχονται από κάτω και συγκεκριμένα από τη γλώσσα και τον φάρυγγα, και τον σταφυλίτη μυ. Στο οπίσθιο τμήμα της μαλακής υπερώας υπάρχει μια μικρή σταγονοειδής μυϊκή προεξοχή η οποία ονομάζεται σταφυλή.[6]
Αιμάτωση και νεύρωση[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Η υπερώα αιματώνεται από τον μείζονα υπερώιο κλάδο της έσω γναθιαίας αρτηρίας, τον ανιόντα κλάδο της προσωπικής αρτηρίας και τον υπερώιο κλάδο της ανιούσας φαρυγγικής αρτηρίας. Αυτές οι αρτηρίες με τη σειρά τους είναι κλάδοι της έξω καρωτίδας.[7] Οι φλέβες της υπερώας εκβάλλουν στο πτερυγοειδές πλέγμα στον υποκροταφικό βόθρο ή στο φαρυγγικό φλεβικό πλέγμα ή απευθείας στην προσωπική φλέβα.[8] Τα λεμφαγγεία της υπερώας καταλήγουν στους άνω τραχηλικούς λεμφαδένες.[8]
Η αισθητική νεύρωση της υπερώας προέρχεται από το μείζον και έλασσον υπερώιο νεύρο και το ρινοϋπερώιο νεύρο, τα οποία είναι κλάδοι του άνω γναθικού κλάδου του τριδύμου. Στα νεύρα αυτά υπάρχουν επίσης παρασυμπαθητικές και ειδικές αισθητήριες νευρικές ίνες υπεύθυνες για τη γεύση, που προέρχονται από το μείζον λιθοειδές νεύρο, ένα κλάδο του προσωπικού νεύρου. Η συμπαθητική νεύρωση προέρχεται από το επίπεδο Θ1 του νωτιαίου μυελού.[8] Η νεύρωση του τείνοντα τον υπερώιο ιστό προέρχεται από το τρίδυμο νεύρο ενώ οι υπόλοιπο μύες της μαλακής υπερώας νευρώνονται από το πνευμονογαστρικό νεύρο, μέσω του φαρυγγικού κλάδου.[6]
Λειτουργία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Η υπερώα αποτελείται από μια οστέινη πλάκα η οποία χωρίζει την στοματική από τη ρινική κοιλότητα. Η μαλακή υπερώα είναι κινητή και λειτουργεί ως βαλβίδα. Όταν η μαλακή υπερώα κινείται προς τα κάτω μειώνει την έκταση του ανοίγματος μεταξύ στόματος και φάρυγγα.[6] Με αυτό τον τρόπο το φαγητό ή το ποτό μπορεί να παραμείνει στο στόμα κατά την αναπνοή.[9] Όταν κινείται προς τα πάνω διαχωρίζει τον στοματοφάρυγγα από τον ρινοφάρυγγα.[6]
Παραλλαγές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Όταν η σύγκλιση των δύο οστικών στοιχείων δεν είναι πλήρης, τότε υπάρχει σχιστία της υπερώας, γνωστή και ως λυκόστομα.
Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- ↑ Wingerd, Bruce D. (1811). The Human Body Concepts of Anatomy and Physiology. Fort Worth: Saunders College Publishing. σελ. 166. ISBN 0-03-055507-8.
- ↑ Wingerd, Bruce D. (1994). The Human Body Concepts of Anatomy and Physiology. Fort Worth: Saunders College Publishing. σελίδες 478. ISBN 0-03-055507-8.
- ↑ Goss, Charles Mayo (1966). Gray's Anatomy. Philadelphia: Lea & Febiger. σελ. 1172.
- ↑ Drake, Vogl & Mitchell 2007, σελ. 999.
- ↑ 5,0 5,1 Drake, Vogl & Mitchell 2007, σελ. 983.
- ↑ 6,0 6,1 6,2 6,3 6,4 6,5 Drake, Vogl & Mitchell 2007, σελ. 1000.
- ↑ Drake, Vogl & Mitchell 2007, σελ. 1004.
- ↑ 8,0 8,1 8,2 Drake, Vogl & Mitchell 2007, σελ. 1006.
- ↑ Drake, Vogl & Mitchell 2007, σελ. 1008.
Πηγές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- Drake, R.L.· Vogl, W.· Mitchell, A.W.M. (2007). Ανατομία Gray’s. Αθήνα: Εκδόσεις Πασχαλίδης.