Συζήτηση:Νεοελληνικός Διαφωτισμός

Μπορεί κάποιος να ελέγξει πότε ξεκίνησε και να το θεμελιώσει κάπως; Όλοι οι εκπρόσωποι που αναφέρονται γεννήθηκαν μετά το 1700.--Αρχίδαμος^{μίλα μου} 11:07, 14 Μαρτίου 2007 (UTC)

Σε 8 περίπου ώρες θα ξαναγραφεί από την αρχή--ΗΠΣΤΓ 11:10, 14 Μαρτίου 2007 (UTC)

O.k., καλό κουράγιο:-)--Αρχίδαμος^{μίλα μου} 11:10, 14 Μαρτίου 2007 (UTC)

Τέλος από μένα--ΗΠΣΤΓ 16:16, 31 Μαρτίου 2007 (UTC)

Διαφωτισμός είναι η έξοδος του ανθρώπου από την ανωριμότητά του για την οποία ο ίδιος είναι υπεύθυνος. Ανωριμότητα είναι η αδυναμία να μεταχειρίζεσαι το νου σου χωρίς την καθοδήγηση ενός άλλου. Είμαστε υπεύθυνοι γι΄αυτή την ανωριμότητα, όταν η αιτία της βρίσκεται όχι στην ανεπάρκεια του νου, αλλά στην έλλειψη αποφασιστικότητας και θάρρους να τον μεταχειριζόμαστε χωρίς την καθοδήγηση ενός άλλου. Sapere aude! Έχε θάρρος να μεταχειρίζεσαι το δικό σου νου! τούτο είναι το έμβλημα του Διαφωτισμού.[1]

Είναι η απαρχή του νεοελληνικού διαφωτισμού,.Ο Μανουήλ Γεδεών στη πραγματεία του « Λυκαυγές πνευματικής κινήσεως του Γένους μας, 1700-1730» αναφέρει τον Μεθόδιο Ανθρακίτη(1660- 1736) ως προδρομική φυσιογνωμία… και με πολύ θλίψη συμπληρώνει…ούτος δε εραδιουργείτο προς το Πατριαρχείο....[2]--dgolitsis' 21:22, 25 Οκτωβρίου 2010 (UTC)

Εικόνα εισαγωγής

Gts-tg, τοποθετήσατε ως εικόνα στην εισαγωγή του λήμματος έναν πίνακα του Θεόφιλου και, αφού τον μετακίνησα σε άλλο σημείο του λήμματος, τοποθετήσατε στη θέση του τον πίνακα του Βρυζάκη. Θεωρώ το δεύτερο επιλογή χειρότερη και από την πρώτη και διαβάζοντας τα κριτήρια με τα οποία επιλέγεται μια εικόνα για την εισαγωγή ενός λήμματος (ιδίως το πρώτο που έχει γενική εφαρμογή και αναφέρει πως «Lead images should be images that are natural and appropriate visual representations of the topic; they not only should be illustrating the topic specifically, but should also be the type of image that is used for similar purposes in high-quality reference works, and therefore what our readers will expect to see. Lead images are not required, and not having a lead image may be the best solution if there is no easy representation of the topic.») δυσκολεύομαι να αντιληφθώ πώς η εικόνα αυτή τα ικανοποιεί, αντιθέτως τη βρίσκω εντελώς ακατάλληλη ως πρώτο οπτικό ερέθισμα για την αναγνώστρια ενός λήμματος για το νεοελληνικό Διαφωτισμό. Παρακαλώ εξηγείστε το σύμφωνο με την πολιτική σκεπτικό με το οποίο σχηματίσατε την άποψη για την καταλληλότητά της. Ασμοδαίος (συζήτηση) 19:57, 24 Απριλίου 2016 (UTC)

Ασμοδαίος, θεωρώ πως και οι 2 εικόνες είναι αντιπροσωπευτικές και κατάλληλες για χρήση ως εισαγωγική φωτογραφία. Η πρώτη -Θεόφιλος- γιατί απεικονίζει 2 από τα κύρια μέλη του νεοελληνικού διαφωτισμού και αποτελεί χαρακτηριστικό και αναγνωρίσιμο έργο τέχνης, άσχετο με το αν δημιουργήθηκε μερικές δεκαετίες μετά το τέλος του φαινομένου. Εφόσον σημειώσατε κάποια αντίρρηση για την πρώτη, θεώρησα φυσική επιλογή την 2η -Βρυζάκης-, η οποία βρίσκω πως αποτελεί επίσης χαρακτηριστικό και αναγνωρίσιμο έργο με ιδιαίτερο συμβολισμό τα χαρακτηριστικά του οποίου -πνεύμα της Ελλάδας, αυτοκυριαρχία- αποτελούσαν συστατικό στοιχείο του νεοελληνικού διαφωτισμού. Έτσι βάσει των παραπάνω, νομίζω πως οι επιλογές είναι καθ'όλα συμβατές με την πολιτική. Gts-tg (συζήτηση) 20:07, 24 Απριλίου 2016 (UTC)

Gts-tg, πράγματι ο πίνακας του Θεόφιλου απεικονίζει δύο από τους κυριότερους εκπροσώπους του νεοελληνικού Διαφωτισμού και διαισθητικά συμφωνώ ότι αποτελεί σχετικά αναγνωρίσιμο έργο, ωστόσο αυτό δεν αρκεί για να τον καταστήσει «χαρακτηριστικό» ή κατάλληλο. Το πρόβλημα, όπως και εκείνο με τον Βρυζάκη δεν είναι απλώς ότι αποτελεί καλλιτεχνική δημιουργία ύστερη χρονικά του κινήματος στο οποίο αναφέρεται (για να είμαστε ακριβείς, το θέμα του πίνακα του Βρυζάκη δεν είναι καν ο νεοελληνικός Διαφωτισμός, απλώς μέσα στην πλειάδα προσώπων της σύνθεσης διακρίνονται και τα πρόσωπα του Κοραή και του Ρήγα, επομένως μάλλον δεν απεικονίζει «the topic [ενν. του λήμματος] specifically»). Η ακαταλληλότητά τους οφείλεται στο ότι, εξαιτίας του ότι η δημιουργία τους έπεται κατά κάμποσες δεκαετίες από το νεοελληνικό Διαφωτισμό [που οριοθετείται, σε χοντρές γραμμές, από τον πρώιμο 18ο αιώνα ως την ελληνική επανάσταση] δε δημιουργούν στη θεάτρια ή το θεατή τους μια εικόνα σύμφωνη με την ιστορική πραγματικότητα, αλλά μια ανακριβή ιστορική εικόνα, που συμφωνεί με το πώς αντιλαμβάνονταν το παρελθόν οι άνθρωποι της εποχής στην οποία δημιουργήθηκαν οι πίνακες. Δηλαδή, σε αντίθεση με την εντύπωση που υποβάλλουν και οι δύο πίνακες, ιδίως δε εκείνος του Βρυζάκη, η ανεξαρτησία του ελληνικού έθνους αποτελεί ένα πολιτικό πρόταγμα που δε συμμερίζονταν οι περισσότεροι εκπρόσωποι του νεοελληνικού Διαφωτισμού και εμφανίστηκε μόνο κατά την τελευταία περίοδο της ιστορίας του. Ακόμη και ο επαναστατικός ριζοσπαστισμός του Ρήγα που ανήκει στην ώριμη φάση του νεοελληνικού Διαφωτισμού αποτελελεί κάτι διαφορετικό από το εθνικό κίνημα που εμφανίζεται τα χρόνια μετά το θάνατό του. Εν συντομία, όπως υπογραμμίζει σχετικά με το Ρήγα ο σημαντικότερος ίστως εν ζωή μελετητής του νεοελληνικού Διαφωτισμού, ιδίως δε των πολιτικών του ιδέων, ο Πασχάλης Κιτρομηλίδης,

«his was a moral and political, not an ethnic, project. Republican Hellenism was not in the least conceived as a political project exclusively for ethnic Greeks, whose cultural identity was understood by Rhigas as defined by their descent from the ancient Hellenes. On the contrary, true to its Jacobin model, it was an inclusive project, open politically to all members of the cultural and ethnic groups in the Balkans so long as they espoused its political values. The ‘Hellenic Republic’ of Rhigas’ constitution was not accordingly an ethnic state for Greeks, but a state whose Hellenic character was defined par excellence by its republican values. Republican Hellenism was a civic, not an ethnic, culture and was not conceived in terms of a nationalist ideology.» («An Enlightenment perspective on Balkan cultural pluralism: The republican vision of Rhigas Velestinlis», History of Political Thought 24/3, (2003), σελ. 474)

Καθώς γίνεται η μετάβαση στην επόμενη «γενιά» ριζοσπαστισμού, που ενστερνίζεται πλέον τις εθνικές ιδέες που πραγματώνονται με την ελληνική επανάσταση, «Rhigas’s cosmopolitan republicanism, is lost». («From Republican Patriotism to National Sentiment: A Reading of Hellenic Nomarchy», European Journal of Political Theory, 5/1 (2006), σελ. 58).

Επιπλέον αυτού, ο πίνακας του Βρυζάκη, που (επαναλαμβάνομαι) δεν έχει ως θέμα του το Διαφωτισμό και/ή τους εκπροσώπους του, κατασκευάζει μια ανιστορική προσωπογραφία όσων θεωρούνταν σχετικοί με το ελληνικό εθνικό κίνημα. Πέραν της αμφίβολης ιστορικότητας συμπερίληψης του Ρήγα, η εικόνα που κατασκευάζει για τον Κοραή δε συμβάλλει στην κατανόηση της σκέψης και του έργου του, αλλά στην παρανόησή του. Αντιγράφω και πάλι σχετικά από τον Κιτρομηλίδη:

«[ο Κοραής] found a prominent place in the state-sponsored Greek ideology as one of the founders of the Greek nation state. Nothing typifies better the position reserved for Korais than the transposition of his image in the visual arts in nineteenth-century Greece. In a painting by Theodore Vryzakis entitled 'Grateful Greece', the ethereal female figure of liberated Greece appears surrounded on all sides by those who had struggled for her regeneration. Among them on the side of the personified motherland we can discern Korais, who is thus incorporated in the national pantheon. The position attained by Korais in Greek ideology was confirmed when in the 1870s his statue was placed next to that of Capodistrias, whom he had so severely criticised, outside the University of Athens. Thus Korais finally returned to Greece, not for what he had been, that is the social and cultural critic and republican prophet of civil liberty, but as a canonised figure of Greek nationalism. The canonisation of course was attained at the cost of levelling out the sharp edges of (28) Korais' thought and relegating to oblivion his critical attitude. ... stiffened and sanitised figure» («Itineraries in the world of the Enlightenment» στο Adamantios Korais and the European Enlightenment (Οξφόρδη, 2010), σελ. 27).

Για αυτούς τους λόγους νομίζω ότι και οι δύο εικόνες είναι ακατάλληλες για να τοποθετηθούν στην εισαγωγή του λήμματος. Ασμοδαίος (συζήτηση) 15:19, 2 Μαΐου 2016 (UTC)

Ασμοδαίος, η παράθεση της παραπάνω θέσης είναι ώριμη και αναλυτική, και αν και διαφωνώ με κάποια κεντρικά σημεία της (π.χ. το ότι η ανεξαρτησία/αυτοδιάθεση ήταν κάτι που δεν συμμερίζονταν οι περισσότεροι εκπρόσωποι του νεοελληνικού διαφωτισμού) καταλαβαίνω την προέλευση των ενστάσεων, οι οποίες δεν είναι ζήτημα απευθείας παραβίασης κριτηρίων της πολιτικής της ΒΚ (π.χ. δεν μπήκε μια παντελώς άσχετη φωτογραφία του Μίκυ Μάους) αλλά ζήτημα ερμηνείας και αντιλήψεως για το αν όντως ικανοποιούνται τα κριτήρια της πολιτικής (π.χ. εάν όντως αποτελεί αντιπροσωπευτική φωτογραφία του θέματος, έχει σχέση, κτλ). Π.χ. ιδιαίτερα για τον πίνακα του Βρυζάκη, ανέφερα πως ο συμβολισμός είναι έντονος, ωστόσο επειδή ακριβώς πρόκειται για συμβολισμό, διαφορετικά μάτια (ή μάλλον αντιλήψεις) μπορεί να βλέπουν διαφορετικά πράγματα. Αυτά που αναφέρει ο Κιτρομηλήδης έχουν ενδιαφέρον, τόσο για την θέση που αναλύει, όσο και για το γεγονός ότι επιβεβαιώνει μέσω της αναφοράς του πως ο πίνακας αυτός του Βρυζάκη έχει όντως συνδεθεί ιστορικά με τον Κοραή -καλώς ή κακώς-. Όμως επειδή στόχος είναι να βρούμε μια λύση ως προς τι να μπει, θα ήθελα να προτείνω οι 2 φωτογραφίες αυτές (Θεόφιλος, Βρυζάκης) να μπουν παρακάτω στο λήμμα (νομίζω η ενότητα σχετικά με την Κριτική είναι η πλέον κατάλληλη καθώς υπάρχει σχετική σύνδεση με αυτά που συζητούμε, και ως ενότητα μπορεί να επεκταθεί ελαφρώς), και ως εισαγωγική φωτογραφία (καλό είναι το συγκεκριμένο λήμμα να έχει μια) να μπει μια άλλη. Για το ποιά θα είναι αυτή η άλλη προτείνω μια από αυτές του Ερμή του Λόγιου, σαφές χαρακτηριστικό παράδειγμα και σύγχρονο του νεοελληνικού διαφωτισμού. Gts-tg (συζήτηση) 20:12, 2 Μαΐου 2016 (UTC)

Ευχαριστώ για τη γρήγορη απάντηση, Gts-tg. Ο καθένας δικαιούται να διαφωνεί ή να συμφωνεί, να βρίσκει κάτι ενδιαφέρον ή όχι, αλλά το λήμμα της εγκυκλοπαίδειας οφείλει να συμμορφώνεται με τις δευτερογενείς πηγές ασχέτως των προσωπικών απόψεων του καθενός. Επί του πρακτέου, ο πίνακας του Θεόφιλου ήδη βρίσκεται στο λήμμα, αλλά ο πίνακας του Βρυζάκη θα χρειαζόταν, εάν παραμείνει στο λήμμα (το οποίο δε θεωρώ απαραίτητο, καθώς δεν έχει ως θέμα του εκπροσώπους του Διαφωτισμού), να συνοδευτεί με μια λεζάντα που να εξηγεί σε γενικές γραμμές τα όσα γράφει ο Κιτρομηλίδης. Για εισαγωγική εικόνα βρίσκω αποδεκτή την εικόνα του εξωφύλλου του «Ερμή του Λόγιου», που βλέπω πως χρησιμοποιείται στο αγγλικό και στο γαλλικό λήμμα, υπό την έννοια ότι δεν υποβάλλει τις παρανοήσεις του παρελθόντος που αναπαράγουν οι δύο πίνακες (του Θεόφιλου και του Βρυζάκη). Δε βλέπω ωστόσο για ποιο λόγο είναι «σαφές χαρακτηριστικό παράδειγμα» του ιδεολογικού φαινομένου που αποτελεί το θέμα του λήμματος. Να σημειώσω ότι όταν έχουμε να κάνουμε με σύνθετα φαινόμενα, όπως ο Διαφωτισμός (συμπεριλαμβανομένουν και της νεοελληνικής έκφασής του), είναι αρκετά δύσκολο να βρεθεί μία εικόνα κατάλληλη που να σχετίζεται με το φαινόμενο αυτό σε όλες τις μορφές του.

fwiw, προσωπικά καταλληλότερη θεωρώ την επιλογή αυτής της απεικόνισης ενός αρκετά ενδιαφέροντος περιστατικού (που περιγράφεται εδώ) με τη συνοδεία μιας περιγραφικής λεζάντας -- όπως «Ο Γάλλος περιηγητής Σουαζέλ-Γκουφιέ συναντά στην Πάτμο ένα μοναχό που τον ρωτά αν ζουν ακόμα ο Βολταίρος και ο Ρουσσώ (1782).» Η εικόνα πληροί όλα τα κριτήρια της πολιτικής. Αφενός βλέπω ότι χρησιμοποιείται από τον Κ. Θ. Δημαρά στην Ιστορία του Ελληνικού Έθνους (τομ. ΙΑ΄, σ. 346). Αφετέρου συστήνει την πολυπλοκότητα του φαινομένου, συνδυάζοντας τις πιο «παραδοσιακές» όψεις του με τις «ριζοσπαστικές» του προεκτάσεις, ενώ παρουσιάζει τα βασικά στοιχεία του: τη σχέση του με τη θρησκεία, που αποτελεί ερώτημα που απασχολεί μια αυξανόμενη βιβλιογραφία τόσο όσον αφορά τον καθαυτό Διαφωτισμό (βλ. το έργο του David Sorkin και μελέτες του J. G. A. Pocock) όσο και την νεοελληνική περίπτωση -- βλ. εδώ μια πρόσφατη έκδοση, ιδίως τη συμβολή του Μακρίδη), την επαφή με τη Δύση (τόσο μέσω του περιηγητισμού όσο και της μελέτης των philosophes). Ασμοδαίος (συζήτηση) 13:29, 3 Μαΐου 2016 (UTC)

ΥΓ. Προσθέτω ότι η ίδια εικόνα χρησιμοποιήθηκε ως εξώφυλλο (το αντίστοιχο δηλαδή της εικόνας της εισαγωγής ενός λήμματος) και σε αυτό το έργο του Δημαρά. Ασμοδαίος (συζήτηση) 14:18, 3 Μαΐου 2016 (UTC)

Ζήτημα πνευματικών δικαιωμάτων

Κείμενο WP παρουσας εκδοσης«Οι λόγιοι της Εκκλησίας αποκήρυσσαν τις υλιστικές πλευρές του ∆ιαφωτισμού, δηλαδή των αντιλήψεων που προβάλλουν την οντολογική αυτονομία της ύλης. Η συντριπτική πλειοψηφία των λογίων που ήταν οπαδοί των διαφωτιστικών ιδεών, αν και στα έργα τους πολλές φορές αναφέρονταν υλιστικές θέσεις, παρέμειναν Ορθόδοξοι, ίσως γιατί φοβήθηκαν για την κατάλυση της πνευματικής τάξης και την αλλοτρίωση του ποιμνίου τους. Επίσης, μία άλλη ομάδα που επρόσκειτο στους φωτισμένους φαναριώτικους και πατριαρχικούς κύκλους, των οποίων τα ιδανικά προσέγγιζαν το πρότυπο μιας φωτισμένης μοναρχίας και της εκ των έσω σταδιακής αλώσεως της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, αντέδρασε στις επαναστατικές ιδέες και στο πνεύμα του ∆ιαφωτισμού, και η στάση τους ήταν από θετική έως ήπια καταδικαστική»

Η πηγή:[3] «Η Εκκλησία, η οποία για λόγους πνευματικούς, ιστορικούς και εθνικούς, κατείχε την πρωτοκαθεδρία στην πνευματική ζωή, αντέδρασε αποκηρύσσοντας τις υλιστικές πλευρές του ∆ιαφωτισμού, δηλαδή των αντιλήψεων που προβάλλουν την οντολογική αυτονομία της ύλης, παρ’ όλο που η συντριπτική πλειοψηφία των λογίων που ήταν οπαδοί των διαφωτιστικών ιδεών, παρέμειναν Ορθόδοξοι, αν και στα έργα τους πολλές φορές αναφέρονταν υλιστικές θέσεις, ίσως γιατί φοβήθηκε για την κατάλυση της πνευματικής τάξεως και την αλλοτρίωση του ποιμνίου της.

Επίσης, μία άλλη ομάδα που επρόσκειτο στους φωτισμένους φαναριώτικους και πατριαρχικούς κύκλους, των οποίων τα ιδανικά προσέγγιζαν το πρότυπο μιας φωτισμένης μοναρχίας και της εκ των έσω σταδιακής αλώσεως της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, αντέδρασε στις επαναστατικές ιδέες και στο πνεύμα του ∆ιαφωτισμού, και η στάση τους ήταν από θετική έως ήπια καταδικαστική.»

Εισήχθη στο λήμμα την 12:54, 1 Δεκεμβρίου 2017 απο τον @Skylax:. Cinadon36 15:16, 24 Ιανουαρίου 2020 (UTC)