Στανίσουαφ Λεσνιέφσκι

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Στανίσουαφ Λεσνιέφσκι
Γενικές πληροφορίες
Όνομα στη
μητρική γλώσσα		Stanisław Leśniewski (Πολωνικά)
Γέννηση30  Μαρτίου 1886[1][2][3]
Σέρπουκοφ
Θάνατος13  Μαΐου 1939[1][2][3]
Βαρσοβία[4]
Τόπος ταφήςΚοιμητήριο Ποβόνσκι (52°14′52″ s. š., 20°58′7″ v. d.)
Χώρα πολιτογράφησηςΠολωνία
Εκπαίδευση και γλώσσες
Ομιλούμενες γλώσσεςΠολωνικά
Εκπαίδευσηδιδάκτωρ φιλοσοφίας
ΣπουδέςΠανεπιστήμιο του Λβιβ (1910–1912)[5]
Πανεπιστήμιο της Λειψίας (1904–1906)[6][7]
Πανεπιστήμιο του Μονάχου (1909–1910)[6][7]
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότηταμαθηματικός
φιλόσοφος
διδάσκων πανεπιστημίου
ΕργοδότηςΠανεπιστήμιο της Βαρσοβίας (1919–1939)[8]
Commons page Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα

Ο Στανισουάβ Λεσνιέφσκι (Stanisław Leśniewski, 30 Μαρτίου 1886 – 13 Μαΐου 1939) ήταν Πολωνός μαθηματικός με ειδικότητα τη μαθηματική λογική και φιλόσοφος.

Βίος και σταδιοδρομία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο Λεσνιέφσκι γεννήθηκε στην πόλη Σέρπουχαφ της Ρωσίας, νότια της Μόσχας, καθώς ο πατέρας του Ιζίντορ ήταν μηχανικός που εργαζόταν στην κατασκευή του Υπερσιβηρικού σιδηροδρόμου[9], και πήγε σε γυμνάσιο του Ιρκούτσκ. Αργότερα παρακολούθησε παραδόσεις του φιλοσόφου Χανς Κορνέλιους στο Πανεπιστήμιο του Μονάχου[10] και του Βάτσγουαφ Σερπίνσκι στο Πανεπιστήμιο του Λβιβ (Λβοφ).[11]

Ο Λεσνιέφσκι ανήκε στην πρώτη γενιά της σχολής λογικής Λβοφ-Βαρσοβίας, την οποία θεμελίωσε ο Καζιμίερζ Τβαρντόφσκι. Μαζί με τους Άλφρεντ Τάρσκι και Γιαν Γουκασέβιτς, ο Λεσνιέφσκι συναπετέλεσε την «τρόικα», που κατέστησε το Πανεπιστήμιο της Βαρσοβίας την περίοδο του Μεσοπολέμου το σημαντικότερο ίσως ερευνητικό κέντρο παγκοσμίως στη μαθηματική («τυπική») λογική.[12]

Η κυριότερη συνεισφορά του Λεσνιέφσκι ήταν η κατασκευή τριών εμφωλευμένων τυπικών συστημάτων, στα οποία έδωσε τα ελληνογενή ονόματα «πρωτοθετικό», «οντολογία» και «μερολογία» (mereology)[13] (κάποιες φορές η ονομασία «λογισμός των ονομάτων» χρησιμοποιείται αντί του όρου «οντολογία», ο οποίος έχει μια πολύ διαφορετική σημασία στη φιλοσοφία). Μια καλή παρουσίαση αυτών των συστημάτων είναι εκείνη του Πήτερ Σάιμονς (1987), που τα συγκρίνει και τα αντιπαραθέτει με τις παραλλαγές της μερολογίας που κατάγονται από τον λογισμό των ατόμων των Λέοναρντ και Γκούντμαν. Αυτό, λέει ο Σάιμονς, που είναι πολύ δύσκολο να προσδιορίσουμε διαβάζοντας τον Λεσνιέφσκι και τους ακολούθους του, είναι ότι η μερολογία τους είναι μια λογική θεωρία πρώτου βαθμού, ισομορφική με αυτό που αποκαλείται σήμερα κλασική επεκτασιακή μερολογία.

Παρά το ότι δημοσίευσε ένα αξιόλογο σώμα έργου και μέρος αυτού στη γερμανική, την κορυφαία γλώσσα των ασχολούμενων με τα μαθηματικά στην εποχή του, οι δημοσιεύσεις του Λεσνιέφσκι είχαν περιορισμένη επίδραση, εξαιτίας του αινιγματικού τους ύφους και της πολύ ιδιόμορφης συμβολικής γραφής του. Εκτός αυτών, ο Λεσνιέφσκι ήταν ένας ακραίος νομιναλιστής: απέρριπτε την αξιωματική θεωρία συνόλων σε μια εποχή που αυτή γνώριζε την άνθησή της. Υπεδείκνυε το παράδοξο του Ράσελ και παρόμοια προς στήριξη της απορρίψεως αυτής, ενώ κατασκεύασε τα τρία του τυπικά συστήματα ως μία συνεκτική εναλλακτική θεωρία ως προς τη θεωρία των συνόλων. Αν και ο Άλφρεντ Τάρσκι υπήρξε ο μοναδικός διδακτορικός φοιτητής του, ο Λεσνιέφσκι επηρέασε σε πείσμα όλων των παραπάνω μια ολόκληρη γενεά Πολωνών μαθηματικών και ερευνητών της τυπικής λογικής με τη διδασκαλία του στο Πανεπιστήμιο της Βαρσοβίας. Η σκέψη του είναι γνωστή κυρίως χάρη στα γραπτά των φοιτητών του (π.χ. Srzednicki & Rickey 1984).[14]

Κατά τον Πολωνοσοβιετικό Πόλεμο του 1919-1921 ο Λεσνιέφσκι υπηρέτησε τη χώρα του αποκρυπτογραφώντας κωδικούς κρυπτογραφήσεως των Σοβιετικών για λογαριασμό του Γραφείου Κωδίκων του πολωνικού Γενικού Επιτελείου.[15]

Ο Λεσνιέφσκι πέθανε αιφνίδια από καρκίνο στη Βαρσοβία σε ηλικία 53 ετών, λίγους μήνες πριν τη Γερμανική εισβολή στην Πολωνία, που είχε ως αποτέλεσμα την καταστροφή όλων των χειρογράφων, σημειώσεων, αλληλογραφίας, κλπ. που άφησε πίσω του. Τάφηκε στο Κοιμητήριο Ποβόνσκι της Βαρσοβίας.[16]

Μερικά έργα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  • 1929: «Über Funktionen, deren Felder Gruppen mit Rücksicht auf diese Funktionen sind», Fundamenta Mathematicae, τόμ. 13, σσ. 319-332
  • 1929: «Grundzüge eines neuen Systems der Grundlagen der Mathematik», Fundamenta Mathematicae, τόμ. 14, σσ. 1-81
  • 1929: «Über Funktionen, deren Felder Abelsche Gruppen in bezug auf diese Funktionen sind», Fundamenta Mathematicae, τόμ. 14, σσ. 242-251
  • 1988: Lecture Notes in Logic, εκδ. Kluwer
  • 1992. Collected Works, 2 τόμοι, εκδ. Kluwer


Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 MacTutor History of Mathematics archive. Ανακτήθηκε στις 22  Αυγούστου 2017.
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 (Αγγλικά) SNAC. w65157h7. Ανακτήθηκε στις 9  Οκτωβρίου 2017.
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 «Encyclopædia Britannica» (Αγγλικά) biography/Stanislaw-Lesniewski. Ανακτήθηκε στις 9  Οκτωβρίου 2017.
  4. ↑ psb.15134.1.
  5. ↑ books.google.cat/books?id=ueZfDwAAQBAJ&pg=PA209. σελ. 209-210.
  6. ↑ 6,0 6,1 books.google.cat/books?id=ueZfDwAAQBAJ&pg=PA209.
  7. ↑ 7,0 7,1 books.google.cat/books?id=0bK8BAAAQBAJ&pg=PA5.
  8. ↑ books.google.cat/books?id=ueZfDwAAQBAJ&pg=PA210.
  9. ↑ «Stanisław Leśniewski». https://plato.stanford.edu/entries/lesniewski/. Ανακτήθηκε στις 20 March 2020. 
  10. ↑ «Stanisław Leśniewski - logik radykalny». https://histmag.org/Stanislaw-Lesniewski-logik-radykalny-6823. Ανακτήθηκε στις 20 March 2020. 
  11. ↑ «Stanisław Leśniewski». https://mathshistory.st-andrews.ac.uk/Biographies/Lesniewski.html. Ανακτήθηκε στις 20 March 2020. 
  12. ↑ «Naissance du mathématicien Polonais Stanisław Leśniewski 30 mars 1886». https://www.espace-turing.fr/Naissance-du-mathematicien,208.html. Ανακτήθηκε στις 20 March 2020. 
  13. ↑ «Stanislaw Lesniewski». https://www.britannica.com/biography/Stanislaw-Lesniewski. Ανακτήθηκε στις 20 March 2020. 
  14. ↑ «Systemy dedukcyjne Leśniewskiego - podstawy filozofii i matematyki». https://bazhum.muzhp.pl/media//files/Filozofia_Nauki/Filozofia_Nauki-r2000-t8-n3_4/Filozofia_Nauki-r2000-t8-n3_4-s69-108/Filozofia_Nauki-r2000-t8-n3_4-s69-108.pdf. Ανακτήθηκε στις 20 March 2020. 
  15. ↑ «Wojna wywiadów». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2021-08-25. https://web.archive.org/web/20210825055522/https://polska-zbrojna.pl/home/articleshow/28973?t=Wojna-wywiadow. Ανακτήθηκε στις 20 March 2020. 
  16. ↑ «Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2021-08-25. https://web.archive.org/web/20210825055525/https://cmentarze.um.warszawa.pl/pomnik.aspx?pom_id=67675. Ανακτήθηκε στις 20 March 2020. 

Πηγές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  • Ivor Grattan-Guinness: In Search of Mathematical Roots, Princeton University Press, Princeton 2000
  • Luschei, Eugene: The Logical Systems of Lesniewski, εκδ. North-Holland, Amsterdam 1962
  • Miéville, Denis: «Un Développement des Systèmes Logiques de Stanislas Lesniewski», Peter Lang, European University Studies, 1984
  • Simons, Peter: Parts: A Study in Ontology, Oxford University Press, Νέα Υόρκη 1987
  • Srzednicki, J.T.J., και Rickey, V.F. (επιμ.): Lesniewski's Systems: Ontology and Mereology, Kluwer, Dordrecht 1984
  • Surma, Stanislaw J. (επιμ.): «On Leśniewski's Systems», Proceedings of XXII Conference on History of Logic, Studia Logica, τόμος 36(4), σσ. 247-426 (έτος 1977/8)
  • Urbaniak, Rafal: Leśniewski's Systems of Logic and Foundations of Mathematics, Springer, Dordrecht 2013
  • Wolenski, Jan: Logic and Philosophy in the Lwow-Warsaw School, Kluwer, Dordrecht 1989

Εξωτερικοί σύνδεσμοι[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Καθιερωμένοι όροι
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Στανίσουαφ_Λεσνιέφσκι&oldid=9754941"