Σπήλαιο Γκόραμ

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια

Συντεταγμένες: 36°07′13″N 5°20′31″W / 36.120397°N 5.342075°W / 36.120397; -5.342075

Σπήλαιο Γκόραμ
Gorham's Cave
Χάρτης
Είδοςυποβρύχιο σπήλαιο και αρχαιολογική θέση
Γεωγραφικές συντεταγμένες36°7′15″N 5°20′33″W
Διοικητική υπαγωγήΓιβραλτάρ
ΧώραΗνωμένο Βασίλειο[1]
Commons page Πολυμέσα
δεδομένα (π)
Η είσοδος του Σπηλαίου Γκόραμ

Το Σπήλαιο Γκόραμ είναι ένα ασβεστολιθικό σπήλαιο στο Γιβραλτάρ, στο οποίο έχουν βρεθεί ίχνη κατοίκησης από τον άνθρωπο του Νεάντερταλ[2]. Το σπήλαιο αυτό, μαζί με τα παρακείμενα σπήλαια Vanguard Cave, Hyaena Cave και Bennett's Cave αποτελούν το Σύμπλεγμα σπηλαίων Γκόραμ[3], το οποίο έχει κηρυχθεί Μνημείο Παγκόσμιας Κληρονομιάς από την Ουνέσκο[4] από τις 15 Ιουλίου του 2016.

Περιγραφή[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το σπήλαιο βρίσκεται στην νοτιοανατολική πλευρά του βράχου του Γιβραλτάρ. Στη σημερινή εποχή απέχει ελάχιστα μέτρα από τη θάλασσα, όμως λόγω των αλλαγών στη στάθμη του νερού, έχει υπολογιστεί ότι την εποχή που κατοικήθηκε, πρέπει να απείχε περίπου 5 χιλιόμετρα από την ακτή. Το σπήλαιο, όπως και ολόκληρος ο βράχος του Γιβραλτάρ, αποτελείται από δολομιτικούς ασβεστόλιθους της Ιουράσιας περιόδου.

Ανακάλυψη του σπηλαίου και ιστορία των ερευνών[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το σπήλαιο πήρε το όνομά του από τον λοχαγό Α. Γκόραμ του 2ου βασιλικού τάγματος Πεζικού τυφεκιοφόρων του Μάνστερ, που το ανακάλυψε το 1907, ανοίγοντας μια τρύπα στο πίσω μέρος της σπηλιάς. Έγραψε μάλιστα το όνομά του και την ημερομηνία της ανακάλυψής του, με φούμο στα τοιχώματα του σπηλαίου[5]. Στη συνέχεια, το σπήλαιο ξεχάστηκε και κανένας δεν ενδιαφέρθηκε γι' αυτό για αρκετά χρόνια. Η παραλία μπροστά από το σπήλαιο ήταν αρχικά απροσπέλαστη από τα υπερκείμενα βράχια. Λόγω όμως ενός έργου για τη διάνοιξη μιας σήραγγας, η παραλία και η σπηλιά έγινε προσβάσιμα κι έτσι άρχισε μια σειρά επισκέψεων και εξερευνήσεων. Η εύρεση αρχαιολογικού υλικού, δηλαδή θραύσματα αγγείων και λίθινων εργαλείων, καθώς και ανθρώπινων οστών, οδήγησε τον κυβερνήτη του Γιβραλτάρ να ζητήσει τη συμβουλή του Βρετανικού Μουσείου, έκκληση που επανέλαβε και το 1948[5].

Στο μεταξύ, το 1945 είχε εμφανιστεί στο Γιβραλτάρ ο υπολοχαγός Τζορτζ Μπέικερ Αλεξάντερ, μηχανικός και γεωλόγος, που με δική του πρωτοβουλία και χωρίς να του έχει ανατεθεί από κάποιον φορέα, έκανε γεωλογικές και τοπογραφικές έρευνες, οι οποίες είχαν σαν αποτέλεσμα να φτιάξει έναν νέο γεωλογικό χάρτη του βράχου του Γιβραλτάρ. Ο Αλεξάντερ ήταν και ο πρώτος που διενήργησε ανασκαφές στο σπήλαιο Γκόραμ, ανασκαφές για τις οποίες δεν είναι γνωστό αν είχε κάποια άδεια, αποτελέσματα των οποίων δεν δημοσίευσε ποτέ[5].

Την έκκληση του κυβερνήτη, το βρετανικό Μουσείο αδυνατούσε να εξυπηρετήσει λόγω έλλειψης ανθρώπινου δυναμικού και την προώθησε σε μια καθηγήτρια αρχαιολογίας του Κέιμπριτζ, και αυτή με τη σειρά της ειδοποίησε τον Τζον Ντ' Άρσυ Γουέιτερ, έναν υπότροφο του Βρετανικού Ινστιτούτου αρχαιολογίας στην Άγκυρα. Ο Γουέιτερ έφτασε στο Γιβραλτάρ τον Σεπτέμβρη του 1948 και για δυο μήνες έκανε δοκιμαστικές τομές στο σπήλαιο. Επέστρεψε τον Ιούνιο του 1950, διενήργησε ανασκαφές μέχρι το Μάρτη του 1951[6], επέστρεψε ένα χρόνο μετά και δούλεψε για άλλους 5 μήνες και το 1954, αφού βρήκε τους απαραίτητους οικονομικούς πόρους, κατάφερε να ολοκληρώσει το ανασκαφικό του έργο.

Το 1989 ξανάρχισαν οι ανασκαφές υπό την εποπτεία του Μουσείου του Γιβραλτάρ, τα δε τελευταία χρόνια διεξάγονται από τον διευθυντή του Μουσείου, καθηγητή παλαιοανθρωπολογίας και παλαιοντολογίας Κάλβιν Φίνλεϊσον [7].

Ευρήματα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Οι ανασκαφές αποκάλυψαν μια στρωματογραφία αποτελούμενη από 4 στρώματα. Το 1ο στρώμα έδωσε στοιχεία για παρουσία τον Φοινίκων από τον 8ο στον 3ο αιώνα π.Χ. Κάτω από αυτό, στο 2ο στρώμα βρέθηκαν ίχνη σύντομης χρήσης του σπηλαίου κατά τη Νεολιθική εποχή. Το 3ο στρώμα έδωσε τουλάχιστον 240 ευρήματα της Ανώτερης Παλαιολιθικής Περιόδου, του Μαγδαληναίου (11.000 με 17.000 χρόνια πριν) και του Σολουτριναίου πολιτισμού (20.000-18.000 χρόνια πριν). Το τελευταίο στρώμα έδωσε αντικείμενα της Μουστιαίας περιόδου (300.000 έως το 30.000 χρόνια πριν), όπως φολίδες, αιχμές βελών, ξέστρα κ.ά.[8]. Το 4ο αυτό στρώμα ανασκάφτηκε από το 1997 έως το 2005, δίνοντας 222 λίθινα ευρήματα και ξανά από το 2011 έως το 2012, με επιπλέον άλλα 72 ευρήματα[9].

Χρονολόγηση ευρημάτων[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Τα αποτελέσματα της Φασματομετρίας Επιταχυντή Μάζας (AMS)[10] δίνουν χρονολόγηση για το 4ο στρώμα 33.000-23.000 χρόνια πριν, όμως οι ερευνητές θεώρησαν ότι σε τέτοιο βάθος χρόνου μια βαθμονόμηση είναι ανέφικτη, κατά συνέπεια προτείνουν μια χρήση του σπηλαίου τουλάχιστον από 28.000 έως 24.000 χρόνια[11]. Η έλλειψη απολιθωμένων οστών εμποδίζει τη σύνδεση του σπηλαίου με τους Νεάντερταλ ή με τον Χόμο Σάπιενς αλλά τα εργαλεία της Μουστιαίας Περιόδου που βρέθηκαν συνήθως ταυτίζονται με τους Νεάντερταλ στην Ευρώπη.

Ο Χόμο Σάπιενς πιστεύεται ότι εμφανίστηκε στην Ευρώπη 40.000 χρόνια πριν και η εξαφάνιση του Νεάντερταλ χρονολογείται περίπου την ίδια εποχή. Συνεπώς το σπήλαιο του Γκόραμ μπορεί να θεωρηθεί ένα από τα τελευταία προπύργια των Νεάντερταλ. Η περιοχή είχε αρκετά πλούσιο κυνήγι, κυρίως ελάφια, γεγονός που θα πρέπει να συνέβαλε στην επιβίωσή τους. Το σπήλαιο δε, θα πρέπει να ήταν γι’ αυτούς μια καλή κρυψώνα για ανάπαυση και προστασία από τα λιοντάρια, τις ύαινες και τους λύκους που υπήρχαν τότε στην περιοχή[12].

Βραχογραφία στο Σπήλαιο Γκόραμ

Βραχογραφία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Τον Ιούλιο του 2012 στα τοιχώματα του σπηλαίου βρέθηκε ένα σκαλισμένο σχέδιο, που αποτελείται από 8 βαθιά χαραγμένες γραμμές που διασταυρώνονται κάθετα με δυο ομάδες τριών και δυο σύντομων λεπτών γραμμών, καλύπτοντας μια συνολική επιφάνεια 30cm2. Οι γραμμές έχουν βάθος 1-4 εκ. [9]. Τα χαρακτικά πιστεύεται ότι είναι τουλάχιστον 39 χιλιάδες χρόνια παλιά, επειδή βρέθηκαν κάτω από ένα κλειστό στρώμα στο οποία ανακαλύφθηκαν 294 λίθινα εργαλεία της Μουστιαίας εποχής, που μας δίνουν ένα terminus ante quem για τη χρονολόγηση της βραχογραφίας.

Η βραχογραφία είναι εξαιρετικής σημασίας γιατί αντιπροσωπεύει το πρώτο ανακαλυφθέν δείγμα της διανοητικής εξέλιξης των ανθρώπων του Νεάντερταλ. Η χάραξη ή το ζωγράφισμα συμβόλων ή σχεδίων είναι ένα γνωσιακό επιπεδο για το οποίο ο Νεάντερταλ δεν θεωρείτο μέχρι τώρα ικανός από τους μελετητές[13].

Δοκιμές που έγιναν με εργαλεία αντίστοιχα των παλαιολιθικών, απέδειξαν ότι για να γίνουν αυτές οι γραμμές στον ασβεστόλιθο, πρέπει να περαστούν 54 φορές[9], κάτι που αποκλείει κάτι το τυχαίο και η επιμονή υποδηλώνει τη σημαντικότητα του εν λόγω σχεδίου από τη μεριά αυτού/αυτών που το έκαναν. και τη δυνατότητα των Νεάντερταλ για κάποιο είδος αφηρημένης σκέψης, κάτι το οποίο, οι επιστήμονες μέχρι πρόσφατα απέδιδαν αποκλειστικά και μόνο στον Χόμο Σάπιενς[12].

Το γεγονός ότι η χρονολόγηση της βραχογραφίας γίνεται βάσει έμμεσων στοιχείων οδήγησε κάποιους επιστήμονες να αμφισβητήσουν την απόδοσή της στους Νεάντερταλ. Διατυπώθηκε η άποψη ότι ίσως είναι μεταγενέστερη, της εποχής που πλέον είχαν φτάσει οι Χόμο Σάπιενς μέχρι το νοτιότερο άκρο της Ιβηρικής χερσονήσου, και καλύφθηκε από παλαιότερα διαταραγμένα στρώματα, που περιείχαν, εργαλεία των Νεάντερταλ[14].

Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  1. ↑ (Αγγλικά) GeoNames. 2005. Ανακτήθηκε στις 6  Απριλίου 2015.
  2. ↑ Stephen Burgen (2 Σεπτεμβρίου 2014). «Neanderthal abstract art found in Gibraltar cave». The Guardian. https://www.theguardian.com/world/2014/sep/02/neanderthal-abstract-art-found-gibraltar-cave. Ανακτήθηκε στις 10 Αυγούστου 2016. 
  3. ↑ The Gibraltar Museum. «Gorham's Cave Gibraltar - A UNESCO World Heritage Site». YouTube. Ανακτήθηκε στις 10 Αυγούστου 2016. 
  4. ↑ «Gorham's Cave Complex». Ουνέσκο. Ανακτήθηκε στις 9 Αυγούστου 2016. 
  5. ↑ 5,0 5,1 5,2 «Gorham's Cave». The Gibraltar Museum. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 21 Ιουλίου 2011. Ανακτήθηκε στις 11 Αυγούστου 2016. 
  6. ↑ Waechter,J. d'A. (1951). «Excavations at Gorham's Cave, Gibraltar.». Proceedings of the Prehistoric Society (New Series) 17 (01): 83-92. doi:10.1017/S0079497X00018806. http://journals.cambridge.org/article_S0079497X00018806. 
  7. ↑ «Clive Finlayson's Human Evolution Blog». Clive Finlayson. Ανακτήθηκε στις 10 Αυγούστου 2016. 
  8. ↑ «Εργαλειοτεχνίες της Παλαιολιθικής εποχής». Ίδρυμα Μείζονος Ελληνισμού. Ανακτήθηκε στις 10 Αυγούστου 2016. 
  9. ↑ 9,0 9,1 9,2 J. Rodriguez-Vidal et al. (2014). «A rock engraving made by Neanderthals in Gibraltar». Proceedings of the National Accademy of Sciences of the U.S.A. 111, no 37. doi:10.1073/pnas.1411529111. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2016-12-27. https://web.archive.org/web/20161227202426/http://www.pnas.org/content/111/37/13301.full#aff-5. Ανακτήθηκε στις 2016-08-10. 
  10. ↑ Λαλίνα Φαφούτη (24 Απριλίου 2016). «Ραδιοχρονολόγηση-αστραπή!». Το Βήμα. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2017-01-27. https://web.archive.org/web/20170127224737/http://mobile.tovima.gr/Article.aspx?Id=794518&catId=758. Ανακτήθηκε στις 10 Αυγούστου 2016. 
  11. ↑ Clive Finlayson et al. (2006). «Late survival of Neanderthals at the southernmost extreme of Europe». Nature 443: 850-3. doi:10.1038/nature05195. 
  12. ↑ 12,0 12,1 Dan Vergano (3 Σεπτεμβρίου 2014). «Newly Discovered Engraving May Revise Picture of Neanderthal Intelligence». National Geographic. Ανακτήθηκε στις 10 Αυγούστου 2016. 
  13. ↑ Βαγγέλης Πρατικάκης (2 Σεπτεμβρίου 2014). «Βραχογραφία στο Γιβραλτάρ «αφηρημένο αριστούργημα των Νεάντερταλ»». Το Βήμα. http://www.tovima.gr/science/medicine-biology/article/?aid=627489. Ανακτήθηκε στις 29 Ιουλίου 2016. 
  14. ↑ Ewen Callaway (1 Σεπτεμβρίου 2014). «Neanderthals made some of Europe's oldest art». Nature. Ανακτήθηκε στις 11 Αυγούστου 2016. 

Εξωτερικοί σύνδεσμοι[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]


Καθιερωμένοι όροι
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Σπήλαιο_Γκόραμ&oldid=10256441"