Ρόμπερτ Γουάιατ

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Ρόμπερτ Γουάιατ
Γέννηση28  Ιανουαρίου 1945[1][2]
Μπρίστολ[3][4]
ΚατοικίαΜπρίστολ
Χώρα πολιτογράφησηςΗνωμένο Βασίλειο
ΣπουδέςSimon Langton Grammar School for Boys
Ιδιότηταντράμερ, τραγουδιστής, συνθέτης[5] και μουσικός ηχογραφήσεων
ΣύζυγοςAlfreda Benge (από 1974)
ΓονείςHonor Wyatt[6]
ΑδέλφιαΤζούλιαν Γκλόβερ[7]
Όργανατύμπανα, τρομπέτα και φωνή
Είδος τέχνηςροκ
ΒραβεύσειςMOJO Awards και επίτιμος διδάκτωρ του Πανεπιστημίου της Λιέγης (2009)[8]
ΙστοσελίδαΕπίσημος ιστότοπος
Commons page Σχετικά πολυμέσα

Ο Ρόμπερτ Γουάιατ (αγγλικά: Robert Wyatt-Ellidge, 28 Ιανουαρίου 1945[9][10]) είναι συνταξιούχος Άγγλος μουσικόςκαι ιδρυτικό μέλος των συγκροτημάτων της σκηνής του Καντέρμπερι Soft Machine and Matching Mole.[11] Ήταν αρχικά ντράμερ και τραγουδιστής πριν γίνει παραπληγικός μετά από τυχαία πτώση από παράθυρο το 1973, που τον έκανε να εξερευνήσει άλλα όργανα και να αρχίσει σόλο καριέρα που κράτησε σαράντα χρόνια.[9]

Βασικός συντελεστής στη διαμόρφωση του βρετανικού jazz fusion, της ψυχεδέλειας και τους progressive rock, το έργο του ίδιου του Γουάιατ έγινε όλο και πιο πολιτικοποιημένο από τα μέσα της δεκαετίας του 1970. Η σόλο μουσική του έχει καλύψει ένα ιδιαίτερα ατομικό μουσικό πεδίο, από διασκευές ποπ σινγκλ έως συλλογές τραγουδιών που βασίζονται σε στοιχεία τζαζ, φολκ και παιδικών τραγουδιών.

Ο Γουάιατ αποσύρθηκε από τη μουσική το 2014, δηλώνοντας «υπάρχει υπερηφάνεια στο [σταμάτημα], δεν θέλω [η μουσική] να σβήσει».[12] Είναι παντρεμένος με την Αγγλίδα ζωγράφο και τραγουδοποιό Αλφρέντα Μπεντζ.

Τα πρώτα χρόνια[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο Γουάιατ γεννήθηκε στο Μπρίστολ. Η μητέρα του, Όνορ Γουάιατ, ήταν δημοσιογράφος στο BBC και ο πατέρας του, Τζορτζ Έλιτζ, ήταν βιομηχανικός ψυχολόγος. Η Όνορ Γουάιατ ήταν ξαδέρφη του Γούντρο Γουάιατ, του οποίου η πολιτική στάση επηρέασε τον Ρόμπερτ να ενταχθεί στο Κομμουνιστικό Κόμμα της Μεγάλης Βρετανίας.[13] Ο Γουάιατ είχε δύο ετεροθαλείς αδερφούς από προηγούμενους γάμους των γονιών του, τον γιο της Όνορ Γουάιατ, ηθοποιό Τζούλιαν Γκλόβερ και τον γιο του Τζορτζ Έλιτζ, φωτογράφο Τύπου Μαρκ Έλιτζ.[14] Οι φίλοι των γονιών του ήταν «μποέμ» και η ανατροφή του «αντισυμβατική».[15] Ο Γουάιατ είχε πει: «Μου φαινόταν απολύτως φυσιολογικό. Ο πατέρας μου δεν ήταν μαζί μας μέχρι τα έξι μου χρόνια και πέθανε δέκα χρόνια αργότερα, έχοντας συνταξιοδοτηθεί νωρίς με σκλήρυνση κατά πλάκας, οπότε με μεγάλωσαν κυρίως γυναίκες».[15] Ο Γουάιατ φοίτησε στο Simon Langton Grammar School for Boys, στο Καντέρμπερι[16] και ως έφηβος έζησε με τους γονείς του στο Λίντεν κοντά στο Dover, όπου έμαθε ντραμς από τον Αμερικανό ντράμερ της τζαζ Τζορτζ Νάιντορφ. Την ίδια περίοδο, ο Γουάιατ γνώρισε και έγινε φίλος με τον ομογενή Αυστραλό μουσικό Ντέιβιντ Άλεν, ο οποίος νοίκιαζε ένα δωμάτιο στο σπίτι της οικογένειας του Γουάιατ.

Το 1962, ο Γουάιατ και ο Νάιντορφ μετακόμισαν στη Μαγιόρκα, ζώντας κοντά στον ποιητή Ρόμπερτ Γκρέιβς. Το επόμενο έτος, ο Γουάιατ επέστρεψε στην Αγγλία και εντάχθηκε στο Daevid Allen Trio με τον Άλεν και τον Χιου Χόπερ. Ο Άλεν έφυγε στη συνέχεια για τη Γαλλία και οι Γουάιατ και Χόπερ σχημάτισαν τους Wilde Flowers, με τους Κέβιν Άιερς, Ρίτσαρντ Σενκλέρ και Μπράιαν Χόπερ. Ο Γουάιατ ήταν αρχικά ντράμερ στους Wilde Flowers, αλλά μετά την αποχώρηση του Άιερς, έγινε και τραγουδιστής.

Soft Machine και Matching Mole[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο Γουάιατ στο VPRO-TV, Σεπτέμβριος 1967

Το 1966, οι Wilde Flowers χωρίστηκαν σε δύο μπάντες - Caravan and the Soft Machine - και ο Γουάιατ, μαζί με τον Μάικ Ρέτλετζ, προσκλήθηκαν να συμμετάσχουν στους Soft Machine από τον Κέβιν Άιερς και τον Ντέβιντ Άλεν. Ο Γουάιατ έπαιζε ντραμς και μοιραζόταν τα φωνητικά με τον Άιερς, ασυνήθιστος συνδυασμός για ροκ μπάντα.[9] Το 1970, μετά από διάφορες χαοτικές περιοδείες, τρία άλμπουμ και αυξανόμενες εσωτερικές συγκρούσεις στους Soft Machine, ο Γουάιατ κυκλοφόρησε το πρώτο του σόλο άλμπουμ με τίτλο The End of an Ear, το οποίο συνδύαζε τα φωνητικά και πολυοργανικά του ταλέντα με ηχητικά εφέ.[9] Έναν χρόνο αργότερα, όλο και πιο δυσαρεστημένος για την απόρριψη των μουσικών του ιδεών από τους άλλους, ο Γουάιατ άφησε τους Soft Machine.[11] Συμμετείχε στη fusion bigband Centipede,[11] και έπαιξε στο New Violin Summit του JazzFest Berlin, μια ζωντανή συναυλία με τους βιολιστές Ζαν-Λικ Ποντί, Ντον (Σούγκαρκεϊν) Χάρις, Μικάλ Ουρμπάνιακ και Νίπσο Μπράντνερ, με τον κιμπορντίστα Βόλφγκαγκ Ντάουνερ και τον μπασίστα Νέβιλ Γουάιχεντ, δημιούργησε το δικό του συγκρότημα Matching Mole (λογοπαίγνιο, αφού "machine molle" που είναι στα γαλλικά το "Soft Machine"), με κυρίως οργανικά κομμάτια που ηχογράφησε δύο άλμπουμ.[11]

Ατύχημα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Οι Matching Mole διαλύθηκαν σταδιακά και ο Γουάιατ άρχισε να γράφει υλικό που θα εμφανιζόταν τελικά στο δεύτερο «σόλο» άλμπουμ του. Άρχισε να συγκροτεί ένα νέο συγκρότημα στην Αγγλία για να ηχογραφήσει αυτά τα κομμάτια, αλλά την 1η Ιουνίου 1973, σε ένα πάρτι γενεθλίων του μέλους των Gong Γκίλι Σμιθ και Τζουν Κάμπελ Κρέιμερ στο σπίτι της τελευταίας, ο Γουάιατ έπεσε μεθυσμένος από το παράθυρο του τέταρτου ορόφου και έσπασε τη σπονδυλική του στήλη.[17][18] Έμεινε παράλυτος από τη μέση και κάτω και έκτοτε χρησιμοποιεί αναπηρικό αμαξίδιο. Στις 4 Νοεμβρίου του ίδιου έτους, οι Pink Floyd πραγματοποίησαν δύο φιλανθρωπικές συναυλίες σε μια μέρα, στο Rainbow Theatre του Λονδίνου, με την υποστήριξη των Soft Machine και σε συνεργασία με τον Τζον Πιλ. Οι συναυλίες συγκέντρωσαν 10.000 λίρες για τον Γουάιατ.

Σε ένα αφιέρωμα του BBC Radio 4 που προβλήθηκε το 2012, ο Γουάιατ αποκάλυψε ότι αυτός και η σύζυγός του Αλφρέντα Μπεντζ έλαβαν γενναιόδωρη βοήθεια και από φίλους της Μπεντζ, μεταξύ των οποίων το σούπερ μόντελ Τζιν Σρίμπτον, που τους παραχώρησε ένα αυτοκίνητο, και η ηθοποιός Τζούλι Κρίστι, που τους παραχώρησε ένα διαμέρισμα στο Λονδίνο, το οποίο στη συνέχεια αγόρασαν από αυτήν. Στην ίδια συνέντευξη, ο Γουάιατ παρατήρησε επίσης ότι, κατά ειρωνικό τρόπο, το ατύχημα πιθανότατα του έσωσε τη ζωή – αν και δεν έπινε καθόλου στα νιάτα του, γρήγορα άρχισε να καταναλώνει πολύ αλκοόλ ενώ περιόδευε στις Ηνωμένες Πολιτείες στα τέλη της δεκαετίας του 1960 για να παίξει με τους Jimi Hendrix Experience, και που συχνά μιλούσε με συναδέλφους που έπιναν επίσης πολύ, όπως Μιτς Μίτσελ, Νόελ Ρέντινγκ και ειδικά Κιθ Μουν (ο οποίος του μύησε στα απανωτά σφηνάκια τεκίλα και Southern Comfort). Σύμφωνα με δική του εκτίμηση, ήταν αλκοολικός στις αρχές της δεκαετίας του 1970 και ένιωθε ότι, αν δεν είχε μεσολαβήσει το ατύχημα αλλάζοντας τον τρόπο ζωής του, το ποτό και η απερίσκεπτη συμπεριφορά του θα τον είχαν σκοτώσει τελικά.[19]

Σόλο καριέρα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο τραυματισμός οδήγησε τον Γουάιατ να εγκαταλείψει τους Matching Mole και τα ροκ τύμπανά του (αν και συνέχιζε να παίζει ντραμς και κρουστά με πιο «τζαζ» τρόπο, χωρίς να χρησιμοποιεί τα πόδια του). Ξεκίνησε αμέσως σόλο καριέρα και με φίλους μουσικούς (όπως οι Μάικ Όλντφιλντ, Άιβορ Κάτλερ και Φρεντ Φερθ) κυκλοφόρησε το σόλο άλμπουμ του Rock Bottom στις 26 Ιουλίου 1974.[9] Το άλμπουμ είχε γραφτεί σε μεγάλο βαθμό πριν από το ατύχημα του Γουάιατ, αλλά κατά τη διάρκεια της ανάρρωσής του, το προσάρμοσε στις νέες συνθήκες του και πολλοί από τους στίχους ολοκληρώθηκαν αυτήν την εποχή.[11] Το άλμπουμ έλαβε κυρίως θετικές κριτικές.[20][21][22][23]

Δύο μήνες αργότερα ο Γουάιατ κυκλοφόρησε ένα σινγκλ, διασκευή του "I'm a Believer", το οποίο έφτασε στο νούμερο 29 στο βρετανικό τσαρτ.[9] Και οι δύο παραγωγέ έγιναν από τον ντράμερ των Pink Floyd Νικ Μέισον. Υπήρξαν έντονες διαφωνίες με τον παραγωγό του Top of the Pops για την ερμηνεία του Γουάιατ στο "I'm a Believer", με το σκεπτικό ότι η χρήση αμαξιδίου "δεν ήταν κατάλληλη για οικογενειακή προβολή", καθώς ο παραγωγός ήθελε να εμφανιστεί ο Γουάιατ σε ένα ψάθινη καρέκλα. Ο Γουάιατ αρνήθηκε να αφήσει το αναπηρικό αμαξίδιο. Ένα τεύχος του New Musical Express έδειχνε στο εξώφυλλό του όλο το συγκρότημα με αναπηρικά αμαξίδια. Ο Γουάιατ έκανε στη συνέχεια τα βασικά φωνητικά στο πρώτο σόλο άλμπουμ του Μέισον με τίτλο Fictitious Sports (1981).

Το επόμενο σινγκλ του, μια ρέγκε μπαλάντα, διασκευή της επιτυχίας του Κρις Άντριους "Yesterday Man", κυκλοφόρησε και πάλι σε παραγωγή του Μέισον.[24]

Το επόμενο σόλο άλμπουμ του Γουάιατ, το Ruth Is Stranger Than Richard (1975), σε παραγωγή του Γουάιατ εκτός από ένα κομμάτι σε παραγωγή Μέισον, ήταν περισσότερο τζαζ, με επιρροές free jazz.[11] Στο άλμπουμ συμμετείχε και ο Μπράιαν Ίνο στην κιθάρα και το συνθεσάιζερ. Ο Γουάιατ εμφανίστηκε στην πέμπτη κυκλοφορία της δισκογραφικής εταιρείας του Ίνο Obscure Records, με τίτλο Jan Steele/John Cage: Voices and Instruments (1976), τραγουδώντας δύο τραγούδια του Τζον Κέιτζ.[25]

Την υπόλοιπη δεκαετία του 1970 ο Γουάιατ πήρε μέρος σε διάφορες συναυλίες τρίτων, όπως: Henry Cow, Hatfield and the North, Κάρλα Μπλέι, Μπράιαν Ίνο, Μάικλ Μάνλτερ,[11] και Φιλ Μανζανέρα των Roxy Music, κάνοντας τα βασικά φωνητικά στο κομμάτι "Frontera", στο σόλο ντεμπούτο του Μανζανέρα Diamond Head (1975). Το 1976 συμμετείχε ως τραγουδιστής στις ενορχηστρώσει του Μάνλτερ ποιημάτων του Έντουαρντ Γκόρι.[11]

Η σόλο δουλειά του στις αρχές της δεκαετίας του 1980 πολιτικοποιήθηκε όλο και περισσότερο και ο Γουάιατ έγινε μέλος του Κομμουνιστικού Κόμματος της Μεγάλης Βρετανίας.[11] Το 1983, η αρχική εκδοχή του τραγουδιού των Έλβις Κοστέλο και Κλάιβ Λάνγκερ, που ήταν εμπνευσμένο από Πόλεμο των Φώκλαντ με τίτλο "Shipbuilding", ακολούθησε μια σειρά πολιτικών διασκευών (που απαρτίζουν τη συλλογή Nothing Can Stop Us), έφτασε στο νούμερο 35 στα Chart Singles στο Ηνωμένο Βασίλειο,[26] έχοντας φτάσει στο νούμερο 2 στο Festive Fifty του Τζον Πιλ για κομμάτια που κυκλοφόρησαν το 1982.[11] Το 1984 ο Γουάιατ έκανε φωνητικά στο "Venceremos (We Will Win)", εκφράζοντας πολιτική αλληλεγγύη προς τους Χιλιανούς που υπέφεραν από τη στρατιωτική δικτατορία του Αουγούστο Πινοσέτ. Κυκλοφόρησε ως σινγκλ από το βρετανικό συγκρότημα Working Week και συμπεριλήφθηκε στο πρώτο τους άλμπουμ που κυκλοφόρησε την επόμενη χρονιά.[27]

Το 1985 ο Γουάιατ κυκλοφόρησε το Old Rottenhat, το πρώτο του άλμπουμ με πρωτότυπα τραγούδια μετά το Ruth Is Stranger Than Richard.[11] Το άλμπουμ περιείχε έντονα πολιτικοποιημένα τραγούδια.

Στα τέλη της δεκαετίας του 1980, μετά από συνεργασίες με άλλους όπως News from Babel, Scritti Politti και τον Ιάπωνα Ρουίτσι Σακαμότο, ο Γουάιατ και η σύζυγός του πέρασαν ένα διάστημα στην Ισπανία, από όπου επέστρεψαν το 1991 με το άλμπουμ Dondestan. Το άλμπουμ του Shleep (1997) επίσης λάβει καλές κριτικές.[9]

Το 1999 συνεργάστηκε με την Ιταλίδα τραγουδίστρια Κριστίνα Ντονά στο δεύτερο άλμπουμ της, το Nido. Το καλοκαίρι του 2000, η Ντονά κυκλοφόρησε το πρώτο της EP με τίτλο Goccia και ο Γουάιατ εμφανίστηκε στο βίντεο του ομότιτλου κομματιού.[9]

Ο Γουάιατ συνέβαλε στο "Masters of the Field", καθώς και στα "The Highest Gander", "La Forêt Rouge" και "Hors Champ" στο σάουτνρακ του ντοκιμαντέρ Le peuple migrateur του 2001.

Τον Ιούνιο του 2001, ο Γουάιατ είχε την καλλιτεχνική επιμέλεια του φεστιβάλ Meltdown και τραγούδησε το "Comfortably Numb" με τον Ντέιβιντ Γκίλμορ στο φεστιβάλ. Η εκτέλεση ηχογραφήθηκε στο DVD του Γκίλμορ David Gilmour in Concert.

Τον Ιανουάριο του 2003, το BBC Four μετέδωσε το Free Will and Testament, ένα πρόγραμμα που περιείχε πλάνα του Γουάιατ να ερμηνεύει με διάφορους μουσικούς.[28] Αργότερα, το 2003, κυκλοφόρησε το άλμπουμ Cuckooland που ήταν υποψήφιο για Mercury Music Prize.[29]

Το 2004 ο Γουάιατ συνεργάστηκε με την Μπιορκ στο τραγούδι "Submarine" που κυκλοφόρησε στο πέμπτο άλμπουμ της, το Medúlla. Τραγούδησε και έπαιξε κορνέτα και κρουστά με τον Ντέιβιντ Γκίλμορ στο άλμπουμ του Γκίλμορ On an Island, ενώ διάβασε αποσπάσματα από μυθιστορήματα του Χαρούκι Μουρακάμι στο άλμπουμ του Μαξ Ρίχτερ Songs from Before. Το 2006 ο Γουάιατ συνεργάστηκε με τους Στιβ Νίβι και Μιούριελ Τεοντόρι στην όπερα Welcome to the Voice ερμηνεύοντας τον χαρακτήρα «ο Φίλος», τραγουδώντας και παίζοντας τρομπέτα.

Ο Γουάιατ κυκλοφόρησε το Comicopera τον Οκτώβριο του 2007 με την Domino Records, η οποία συνέχισε την επανέκδοση των Drury Lane, Rock Bottom, Ruth Is Stranger Than Richard, Nothing Can Stop Us, Old Rottenhat, Dondestan, Shleep και Cuckooland σε CD και βινύλιο το επόμενο έτος. Το 2009 εμφανίστηκε στο άλμπουμ Around Robert Wyatt της γαλλικής Ορχήστρας National de Jazz.[30]

Ο Γουάιατ ήταν ένας από τους προσκεκλημένους συντάκτες της εκπομπήςToday του BBC Radio 4, στο πρόγραμμα της 1ης Ιανουαρίου 2010.[31] Μεταξύ άλλων, υποστήριξε μεγαλύτερη προβολή των ερασιτεχνικών χορωδιών και παραδέχτηκε ότι τις προτιμά έναντι των επαγγελματικών χορωδιών.[32][33]

Τον Οκτώβριο του 2014 κυκλοφόρησε το Different Every Time: The Authorized Biography of Robert Wyatt από τον Μάρκους Οντέρ. Για την προώθηση του βιβλίου, ο Γουάιατ εμφανίστηκε στο φεστιβάλ "Off the Page" του Wire στο Μπρίστολ στις 26 Σεπτεμβρίου και στο Queen Elizabeth Hall στις 23 Νοεμβρίου. Μια συνοδευτική συλλογής, το Different Every Time – Ex Machina / Benign Dictatorships, κυκλοφόρησε στις 18 Νοεμβρίου 2014.[34]

Ο Γουάιατ ερμήνευσε το σάουντρακ της παραγωγής Αυτά που μας ενώνουν (Common) του 2014 του Jimmy McGovern στο BBC.

Σε μια συνέντευξη στο περιοδικό Uncut τον Δεκέμβριο του 2014, ο Γουάιατ ανακοίνωσε ότι «σταμάτησε» να κάνει μουσική. Ως λόγους ανέφερε την ηλικία και το αυξημένο ενδιαφέρον του για την πολιτική.[12]

Τον Ιανουάριο του 2015, η βιογραφία του Γουάιατ με τίτλο Different Every Time εμφανίστηκε ως Βιβλίο της Εβδομάδας στο BBC Radio 4.[35]

Στις 16 Δεκεμβρίου 2016 ο Γουάιατ εμφανίστηκε στο Brighton Dome, με τους Πολ Γουέλερ και Ντάνι Τόμσον, για να υποστηρίξουν τον ηγέτη του Εργατικού Κόμματος Γουάιατ.[36][37] Ήταν η πιο πρόσφατη δημόσια εμφάνιση του Γουάιατ.

Επιρροή σε άλλους καλλιτέχνες[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το τραγούδι των Tears for Fears "I Believe" από το άλμπουμ τους του 1985 Songs from the Big Chair γράφτηκε αρχικά από το μέλος του συγκροτήματος Ρόλαντ Όρζαμπαλ για τον Γουάιατ και είναι αφιερωμένο σε αυτόν. Ως επιπλέον φόρος τιμής στον Γουάιατ, στη Β πλευρά του σινγκλ, ο Όρζαμπαλ ερμηνεύει μια διασκευή του "Sea Song", από το άλμπουμ Rock Bottom. Αυτή η ηχογράφηση εμφανίστηκε αργότερα στη συλλογή Saturnine Martial & Lunatic και στις remastered εκδόσεις του Songs from the Big Chair.

Το "Sea Song" διασκευάστηκε και από τους Unthanks, στο άλμπουμ τους The Bairns το 2007. Ο Ντέιβιντ Πέσεκ της εφημερίδας The Guardian είπε: "Είναι η καλύτερη εκδοχή του που έχω ακούσει ποτέ".[38] Τον Νοέμβριο του 2011, οι Unthanks κυκλοφόρησαν το λάιβ άλμπουμ, The Songs of Robert Wyatt and Antony & the Johnsons, και ο Γουάιατ αναφέρεται στο εξώφυλλο του άλμπουμ να λέει "Λατρεύω την ιδέα. Με κάνει χαρούμενο και μόνο που το σκέφτομαι."

Ο Ντεβ Χάινς ανέφερε ότι το άλμπουμ του Γουάιατ Old Rottenhat ήταν η επιρροή για το τραγούδι, "Take Your Time".

Προσωπική ζωή[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο Γουάιατ είναι παντρεμένος με την Αγγλίδα ζωγράφο και τραγουδοποιό Αλφρέντα Μπεντζ.[39][40]

Δισκογραφία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

 

  • The End of an Ear (1970)
  • Rock Bottom (1974)
  • Ruth Is Stranger Than Richard (1975)
  • Old Rottenhat (1985)
  • Dondestan (1991)
  • Shleep (1997)
  • Cuckooland (2003)
  • Comicopera (2007)

Βιβλία για τον Γουάιατ[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Φιλμογραφία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  • 1998: Robert Wyatt: Little Red Robin Hood (DVD) – ντοκιμαντέρ για τον Γουάιατ από τους Francesco Di Loreto και Carlo Bevilacqua[41]
  • 2015: Romantic Warriors III: Canterbury Tales (DVD)

Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  1. Εθνική Βιβλιοθήκη της Γερμανίας: (Γερμανικά) Gemeinsame Normdatei. Ανακτήθηκε στις 27  Απριλίου 2014.
  2. (Αγγλικά) SNAC. w61w2ttj. Ανακτήθηκε στις 9  Οκτωβρίου 2017.
  3. www.theguardian.com/theobserver/2001/may/27/featuresreview.review5.
  4. www.kent.ac.uk/campusonline/updates/campusnews.html?id=honorary-degrees-july.txt.
  5. Ανακτήθηκε στις 14  Ιουνίου 2019.
  6. www.theguardian.com/music/2019/nov/18/gong-daevid-allen-steve-hillage-prog-rock-psychedelia. Ανακτήθηκε στις 18  Νοεμβρίου 2019.
  7. www.tvguide.com/celebrities/julian-glover/bio/159294/. Ανακτήθηκε στις 18  Νοεμβρίου 2019.
  8. www.uliege.be/cms/c_9266244/fr/docteurs-honoris-causa-sur-proposition-des-autorites-de-l-uliege.
  9. 9,0 9,1 9,2 9,3 9,4 9,5 9,6 9,7 John Dougan. «Robert Wyatt – Biography – AllMusic». AllMusic. Ανακτήθηκε στις 11 Ιουλίου 2018. 
  10. Larkin, Colin (27 Μαΐου 2011). The Encyclopedia of Popular Music. Omnibus Press. σελ. 1983. ISBN 978-0-85712-595-8. 
  11. 11,00 11,01 11,02 11,03 11,04 11,05 11,06 11,07 11,08 11,09 11,10 Sutcliffe, Phil (5 March 1991). «Where are they Now? Soft Machine». Q Magazine 55: 33. 
  12. 12,0 12,1 «Robert Wyatt: "I've stopped making music"». Uncut (211). December 2014. https://www.uncut.co.uk/news/robert-wyatt-i-ve-stopped-making-music-2683/. Ανακτήθηκε στις 18 February 2020. 
  13. O'Dair, Marcus (2014). Different Every Time (1st ed.). London: Serpents Tail. pp. 20–22
  14. «Robert Wyatt». Calyx: The Canterbury Music Website. Ανακτήθηκε στις 10 Ιανουαρίου 2016. 
  15. 15,0 15,1 Nickson, Chris (Δεκεμβρίου 1998). «Going Back a Bit - An Alternative History of Robert Wyatt». Discoveries. Ανακτήθηκε στις 11 Ιανουαρίου 2016. 
  16. «Encyclopedia of British Neo-Romanticism». Neo-romantic.org.uk. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2 Δεκεμβρίου 2017. Ανακτήθηκε στις 10 Ιανουαρίου 2016. 
  17. Johnson, Phil (30 September 1997). «Interview with Robert Wyatt». The Independent. https://www.independent.co.uk/life-style/interview-robert-wyatt-the-only-way-is-up-when-youve-hit-rock-bottom-1241992.html. Ανακτήθηκε στις 14 November 2019. 
  18. Cumming, Tim (22 September 2003). «'I've no idea what's next'». The Guardian. https://www.theguardian.com/music/2003/sep/22/popandrock2. Ανακτήθηκε στις 14 November 2019. 
  19. «BBC Radio 4 - The Voices of..., Robert Wyatt». BBC. Ανακτήθηκε στις 2 Ιανουαρίου 2019. 
  20. Powers, Jim (1 Ιουνίου 1974). «Rock Bottom – Robert Wyatt: Songs, Reviews, Credits, Awards». AllMusic. Ανακτήθηκε στις 3 Ιουνίου 2012. 
  21. «CG: wyatt». Robert Christgau. Ανακτήθηκε στις 3 Ιουνίου 2012. 
  22. «Classic Album: Robert Wyatt, Rock Bottom (Domino) – Reviews, Music – The Independent». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 27 March 2010. https://web.archive.org/web/20100327103810/http://www.independent.co.uk/arts-entertainment/music/reviews/classic-album-robert-wyatt-rock-bottom-domino-963827.html. Ανακτήθηκε στις 3 June 2012. 
  23. «The MOJO Interview – Mojo N° 144 – November 2005 – A Robert Wyatt discography». Disco-robertwyatt.com. 1 Ιουνίου 1973. Ανακτήθηκε στις 3 Ιουνίου 2012. 
  24. Quote taken from the liner notes of Wyatt's EPs boxset.
  25. «Jan Steele / John Cage – Voices And Instruments». Discogs.com. 1978. Ανακτήθηκε στις 6 Σεπτεμβρίου 2012. 
  26. «The Official Charts Company – Robert Wyatt – Shipbuilding». Official Charts Company. Ανακτήθηκε στις 6 Νοεμβρίου 2010. 
  27. «Working Nights - Working Week | Songs, Reviews, Credits | AllMusic». 
  28. «Free Will and Testament Robert Wyatt (2003)». BFI. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 26 Αυγούστου 2016. Ανακτήθηκε στις 17 Ιανουαρίου 2019. 
  29. NME (22 Ιουλίου 2004). «ROBERT WYATT - IT'LL BE A 'DISGRACE' IF I WIN MERCURY PRIZE». NME. Ανακτήθηκε στις 17 Ιανουαρίου 2019. 
  30. Jones, Chris. «BBC - Music - Review of Orchestre National De Jazz - Around Robert Wyatt». www.bbc.co.uk (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 10 Φεβρουαρίου 2024. 
  31. «Today guest editors 2009». BBC News. 10 December 2009. http://news.bbc.co.uk/today/hi/today/newsid_8405000/8405859.stm. Ανακτήθηκε στις 22 May 2010. 
  32. «Today: Monday 14th December» (στα αγγλικά). 2009-12-14. http://news.bbc.co.uk/today/hi/today/newsid_8411000/8411234.stm. Ανακτήθηκε στις 2024-02-10. 
  33. «Your choir on Today» (στα αγγλικά). 2009-12-14. http://news.bbc.co.uk/today/hi/today/newsid_8406000/8406457.stm. Ανακτήθηκε στις 2024-02-10. 
  34. Beauchemin, Molly (11 Σεπτεμβρίου 2014). «Robert Wyatt Announces Double Album of Rarities and Collaborations, Different Every Time». Pitchfork Media. Ανακτήθηκε στις 17 Οκτωβρίου 2014. 
  35. «BBC Radio 4 - Book of the Week, Different Every Time». Bbc.co.uk. 10 Ιανουαρίου 2015. Ανακτήθηκε στις 4 Μαρτίου 2015. 
  36. «Paul Weller, Robert Wyatt To Play Concert For Jeremy Corbyn». Clash Magazine. 10 Οκτωβρίου 2016. Ανακτήθηκε στις 23 Ιανουαρίου 2019. 
  37. «"THIS WAS NOT A GIG, THIS WAS POLITICAL ACTION" ROBERT WYATT'S COME BACK TO THE STAGE». Ανακτήθηκε στις 23 Ιανουαρίου 2019. 
  38. Peschek, David (14 September 2007). «Interview: David Peschek meets Rachel Unthank and the Winterset». The Guardian (London). https://www.theguardian.com/music/2007/sep/14/folk. Ανακτήθηκε στις 27 August 2011. 
  39. «'Always finding nice things in a tragic situation' - Robert Wyatt at 75». Morning Star. 27 Ιανουαρίου 2020. 
  40. O'Dair, Marcus. «Why Robert Wyatt's wife Alfie is his most important collaborator». The Irish Times. https://www.irishtimes.com/culture/books/why-robert-wyatt-s-wife-alfie-is-his-most-important-collaborator-1.2032866. 
  41. «ROBERT WYATT: LITTLE RED ROBIN HOOD». Library of Congress. Ανακτήθηκε στις 22 Νοεμβρίου 2021. 

Εξωτερικοί σύνδεσμοι[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]