Πύργος Μπαρότζι (Φιλώτι Νάξος)

Προσθήκη συνδέσεων
Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια

Συντεταγμένες: 37°03′07″N 25°29′54″E / 37.05194°N 25.49833°E / 37.05194; 25.49833

Πύργος Μπαρότζι
Χάρτης
Είδοςπύργος
Γεωγραφικές συντεταγμένες37°3′7″N 25°29′57″E
Διοικητική υπαγωγήΔήμος Νάξου και Μικρών Κυκλάδων
ΤοποθεσίαΦιλώτι Νάξου
ΧώραΕλλάδα
Έναρξη κατασκευής1618
δεδομένα (π)

Ο πύργος των Μπαρότζι ή Οικογένεια Μπαρότσι (Barozzi) στο Φιλώτι Νάξου βρίσκεται στο κέντρο το χωριού, ανάμεσα στους δύο παλιούς συνοικισμούς, του Κλεφάρου και του Ραχιδιού. Είναι ένας από τους πολλούς βενετσιάνικους πύργους της Νάξου, κατάλοιπο της πολύχρονης φραγκοκρατίας του νησιού, που λόγω του ότι είναι αρκετά μικρότερος και μη οχυρωμένος, μοιάζει περισσότερο με βενετσιάνικη πυργοειδή έπαυλη του 17ου αιώνα.[1]

Ιστορία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Μετά την άλωση της Κωνσταντινούπολης από τούς δυτικούς το 1204 μ.Χ. και τον διαμελισμό της βυζαντινής αυτοκρατορίας, είχαμε την ίδρυση του Δουκάτου του Αιγαίου (ενετοκρατία, με πρωτεύουσα τη Νάξο 1207-1566), περίοδο που χτίστηκαν στη Νάξο πολλές επαύλεις που έμοιαζαν με πύργους.[2] Ήταν "ελαφρώς οχυρωμένες" κατοικίες που σκόπευαν στην ανάδειξη της οικονομικής-κοινωνικής θέσης των ιδιοκτητών τους, ήταν μικρές για να φιλοξενήσουν στρατό και μάλλον χρησίμευαν σαν δευτερεύουσες κατοικίες, ενώ η κύρια κατοικία τους ήταν στη Χώρα της Νάξου.Ήταν λιτά οικοδομήματα, δηλαδή δεν ήταν ασβεστωμένα ούτε είχαν κάποιο επίχρισμα και σύμφωνα με την ενετική πυργοειδή αρχιτεκτονική έφεραν τις χελιδονοειδείς επάλξεις πιο πολύ για διακόσμηση παρά για την τοποθέτηση των όπλων.[3]

Ο πύργος των Μπαρότζι πιθανολογείται να κτίστηκε το 1618, βάση της χρονολογίας που είναι χαραγμένη σε υπέρθυρο του πρώτου ορόφου με το οικόσημο των Μπαρότζι.[4] Δεν είναι γνωστό για το ποιος ήταν ο πρώτος ιδιοκτήτης του πύργου. Πάντως ο Βενετός Τζωρτζέτο Μπαρότζι (Zorzeto Barozzi) τον αγόρασε το 1620 από κάποιον Τζουάνε Τάγαρη.[4][5] Λόγω του ότι η αγορά έγινε το 1620 και η χρονολογία που είναι χαραγμένη στο υπέρθυρο είναι το 1618, δηλαδή δύο χρόνια νωρίτερα, υπάρχει η πιθανότητα να το οικόσημο να μεταφέρθηκε εκεί από κάπου αλλού. Ο Τζωρτζέτο Μπαρότζι ήταν γαμπρός και κληρονόμος του τελευταίου βενετού δούκα της Νάξου, Ιάκωβου Δ' Κρίσπο. Τον Τζωρτζέτο διαδέχτηκε ο γιος του Ιάκωβος, που ήταν ένας από τους πιό καταπιεστικούς φεουδάρχες στο Φιλώτι.[6]

Οι βενετοί Μπαρότζι φέρεται να έχουν εγκατασταθεί στη Νάξο περί τα τέλη του 16ου αιώνα (γύρω στο 1600) προερχόμενοι πιθανότατα από το Ρέθυμνο.[7] Ο δε Ιερώνυμος Μπαρότζι πιθανόν να τον ανακαίνισε το 1718, βάσει σχετικής επιγραφής σε οικόσημο (μαρμάρινη ανάγλυφη παράσταση με δύο λιοντάρια) που βρίσκεται πάνω από το υπέρθυρο της της βόρειας - κεντρικής εισόδου του προαυλίου του: “GERONIMO BAROZI 1718”.[8] Μία άλλη ανακαίνιση του κτηρίου πιθανόν να έγινε το 1886, βάσει σχετικής επιγραφής σε εξωτερικό τοίχο, στην ανατολική πλευρά του.[4]

Στη θέση του πύργου υπήρχε ένα εύφορο κτήμα που ονομαζόταν "Παραδείσι"[1] το οποίο δεχόταν τα νερά από την πηγή του Καλάμου, που βρίσκεται πιο ψηλά περίπου στα διακόσια μέτρα ανατολικά. Μέσα σε αυτό το κτήμα υπήρχαν εξωτικά δένδρα που τα είχαν φέρει από την Ευρώπη.[1] Πρός τιμή της επίσκεψης του βασιλέα Όθωνα στη Νάξο το 1833, κτίστηκε κρήνη, με δαπάνες του Φραγκίσκου Μπαρότζι, αφιερωμένη στην υγεία του βασιλέα, απέναντι από την κεντρική είσοδο του πύργου. Υπάρχει ακόμα σκάλισμα στο μάρμαρο της κρήνης που γράφει, "ΩΚΟΔΟΜΗΘΗ Η ΚΡHΝΗ ΑΥΤΗ ΔΙΕΞΟΔΩΝ ΚΑΙ ΔΑΠΑΝΗΣ ΤΟΥ ΚΥΡΙΟΥ ΦΡΑΝΤΖΙΣΚΟΥ ΜΠΑΡΟΤΖΗ ΠΡΩΗΝ ΚΑΝΤΖΕΛΑΡΙΟΥ. ΟΛΟΙ ΟΙ ΔΙΨΑΣΜΕΝΟΙ ΕΛΑΤΕ ΕΙΣ ΤΗΝ ΒΡΥΣΙΝ ΔΡΟΣΙΣΘΗΤΕ ΚΑΙ ΠΑΡΑΚΑΛΕΙΤΕ ΤΟΝ ΘΕΟΝ ΔΙΑ ΤΗΝ ΜΑΚΡΟΒΙΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΒΑΣΙΛΕΩΣ ΗΜΩΝ ΟΘΩΝΟΣ ΑΩΛΕ".[8][9] Σύμφωνα με την επιγραφή η κρήνη πρέπει να ολοκληρώθηκε το 1835, όπως υποδηλώνει το "ΑΩΛΕ" γραμμένο στο τέλος, σε ελληνικό σύστημα αρίθμησης.[Σημ 1][10]

Υπάρχει τοπική αφήγηση ότι τα νερά της πηγής του Καλάμου τροφοδοτούσαν νερόμυλο που υπήρχε κοντά στον πύργο, όπως και στέρνα που υπάρχει ακόμη.[8] Η πηγή του Καλάμου σχεδόν στέρεψε κατά τους σεισμούς του 1956.[7][11]

Ο Άγιος Νικόλαος, ένα ορθόδοξο παρεκκλήσι σχετικά κοντά στον πύργο χρησιμοποιήθηκε την εποχή της φραγκοκρατίας σαν καθολικός ναός για τις θρησκευτικές ανάγκες των Μπαρότζι, αλλά το 1917 επανήλθε στην Ορθόδοξη Εκκλησία.[7][6]

Ο πύργος του Μπαρότζι πέρασε μέσω επιγαμιών[Σημ 2] αρχικά στους Φραγκόπουλους από τα επτάνησα[6] και εν συνεχεία στους Μαρκόπολι (1907), ενώ από το 1921 περιήλθε στην κυριότητα Φιλωτιτών, στις οικογένειες Δεμενεοπούλου, Γρατσία και Ψαρρά.[12][4][8]

Κατασκευή[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο πύργος είναι τριώροφος και διέθετε υποστατικά και βοηθητικούς χώρους, οι οποίοι χρησιμοποιούνταν παλαιότερα ως βαφείο, αγγειοπλαστείο και ελαιοτριβείο. Στο εσωτερικό του πύργου εισέρχεται κανείς μέσω μίας εξωτερικής σκάλας που οδηγεί στον πρώτο όροφο, όπου βρίσκεται η μεγάλη σάλα. Στον τελευταίο όροφο βρίσκεται το μεγάλο υπνοδωμάτιο, στο οποίο η πρόσβαση γίνεται μέσω μίας στενής εξωτερικής σκάλας, που στηρίζεται στο μπουντί, η οποία ήταν μέχρι προ ολίγων δεκαετιών ξύλινη. Τέλος, το ισόγειο χρησιμοποιούνταν ως αποθηκευτικός χώρος.[4] Το κτίσμα διαθέτει μεγάλα παράθυρα στο ισόγειο κάτι που δεν είναι σύμφωνο με τις τεχνικές της οχύρωσης του 17ου αιώνα, οι οποίες απαιτούν μικρά ανοίγματα στο ισόγειο (π.χ. τοξοθυρίδες, τυφεκιοθυρίδες), για λόγους ασφαλείας. Η έλλειψη οχύρωσης σημαίνει ότι μπορεί να υπήρχε ικανός οχυρωματικός περίβολος (που δεν σώζεται σήμερα) όπως σε άλλους πύργους της Νάξου ή ο πύργος να ήταν απλά μια "ελαφρώς οχυρωμένη" κατοικία.[7] Ο συγκεκριμένος πύργος σε καμιά περίπτωση δεν είναι μια στρατιωτική εγκατάσταση, αλλά ένας μεσαιωνικός πύργος-καταφύγιο στα πρότυπα της δύσης (donjons).[Σημ 3]

Συλλογή φωτογραφιών[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  • Βόρεια κεντρική είσοδος
    Βόρεια κεντρική είσοδος
  • Το οικόσημο με τα δύο λιοντάρια
    Το οικόσημο με τα δύο λιοντάρια
  • Η κρήνη κοντά στην κεντρική είσοδο
    Η κρήνη κοντά στην κεντρική είσοδο
  • Επιγραφή στην κρήνη
    Επιγραφή στην κρήνη

Δείτε επίσης[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Σημειώσεις[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  1. ↑ Το Α αντί για 1000, το Ω για 800, το Λ για 30 και το Ε για 5. Ολο μαζί "ΑΩΛΕ" σημαίνει 1835.
  2. ↑ Δημιουργία συγγενικών δεσμών με τη σύναψη γάμου, η εξ αγχιστείας συγγένεια ή ο γάμος ανάμεσα σε άτομα διαφορετικών φυλών, κοινωνικών τάξεων κτλ (Μείζον Ελληνικό Λεξικό Φυτράκη) και (βικιλεξικό)
  3. ↑ Στη ∆ύση το donjon (αγγλ. keep, γερμ. Bergfried) ήταν η κατοικία του φεουδάρχη, σύμβολο της εξουσίας του, αλλά και ύστατο καταφύγιο σε περιπτώσεις πολιορκίας. Στο ισόγειό του βρίσκονταν αποθήκες, στον πρώτο όροφο η αίθουσα , όπου ο φεουδάρχης δεχόταν τους υποτελείς του, και στον δεύτερο όροφο το ιδιαίτερο δωμάτιο της φεουδαρχικής οικογένειας: βλ. Ν. ΚΟΝΤΟΓΙΑΝΝΗΣ, Γλωσσάρι οχυρωματικών όρων, από το "Ενετοί και Ιωαννίτες ιππότες. ∆ίκτυα οχυρωματικής αρχιτεκτονικής", ΑΝΝΑ ΤΡΥΠΟΣΚΟΥΦΗ– ΑΜΑΛΙΑ ΤΣΙΤΟΥΡΗ , Αθήνα 2001, σελ.255 - 258

Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 Ε.Ψαρράς, "Το Φιλώτι στη Φραγκοκρατία - Τουρκοκρατία" περιοδικό "Ο Ζας" τεύχος 4 (Ιούνιος - Οκτώβριος 1994) σελ.13
  2. ↑ Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου Αθανάσιος Κωτσάκης, Έλληνες Ορθόδοξοι και Λατίνοι στη Νάξο (13ος – 19ος αι.)
  3. ↑ Παπαθανασίου, Μανώλης. «Πύργος Αγιάς - Ελληνικά Κάστρα - Greek castles». www.kastra.eu. Ανακτήθηκε στις 25 Νοεμβρίου 2017. 
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 4,4 Οι πύργοι και οι οχυρωμένες κατοικίες των νησιών του Αιγαίου και της Πελοποννήσου (σελ. 223-4)
  5. ↑ «Ο ΠΥΡΓΟΣ ΤΟΥ ΜΠΑΡΟΤΣΗ | Explore Naxos Island». www.explore-naxos.com. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 26 Νοεμβρίου 2017. Ανακτήθηκε στις 25 Νοεμβρίου 2017. 
  6. ↑ 6,0 6,1 6,2 Ησαΐας Ιωάννης. Το Φιλώτι και το ιστορικό εκκλησιαστικό μνημείο της Παναγίας της Φιλωτίτισσας. Αθήνα 2012, σελ. 42-43
  7. ↑ 7,0 7,1 7,2 7,3 Αθανάσιος Κωτσάκης, Έλληνες Ορθόδοξοι και Λατίνοι στη Νάξο (13ος – 19ος αι.), Αθήνα, Εκδόσεις Ηρόδοτος
  8. ↑ 8,0 8,1 8,2 8,3 Τζιώτης, Αντώνης. ΦΙΛΩΤΙ ΝΑΞΟΥ. Αθήνα 2006. σελ. 44-47, 21. ISBN 960-89111-3-3. 
  9. ↑ Zde (2011-11-08), English: Spring of Filoti in front of the tower. Inscription., https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Filoti,_vryses,_inscription,_Naxos,_119763.jpg, ανακτήθηκε στις 2017-12-14 
  10. ↑ Παρουσίαση της κρήνης από δάσκαλο στα παιδιά του Δημοτικού Σχολείου του Φιλωτιού σε εκπαιδευτική εκδρομή (youtube)
  11. ↑ «Σεισμός Σαντορίνης 1956: Ο μεγαλύτερος σεισμός του 20ου αιώνα στην Ευρώπη | Atlantea». atlantea.news. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 28 Μαΐου 2018. Ανακτήθηκε στις 16 Δεκεμβρίου 2017. 
  12. ↑ Ν. Κεφαλληνιάδης, Ο πύργος του Μπαρότζι στο Φιλώτι Νάξου και ο τόπος του Φιλωτίου (1445-1835), Φιλώτι, τ. Α ́, Αθήνα 1986, σ. 122-126

Βιβλιογραφικές πηγές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  • Ν. Κεφαλληνιάδης, Ο πύργος του Μπαρότζι στο Φιλώτι Νάξου και ο τόπος του Φιλωτίου (1445-1835), Φιλώτι, τ. Α ́, Αθήνα 1986
  • Ε.Ψαρράς, "Το Φιλώτι στη Φραγκοκρατία - Τουρκοκρατία" περιοδικό "Ο Ζας" τεύχος 4 (Ιούνιος - Οκτώβριος 1994) σελ.13
  • Αθανάσιος Κωτσάκης, Έλληνες Ορθόδοξοι και Λατίνοι στη Νάξο (13ος – 19ος αι.), Αθήνα 2017, Εκδόσεις Ηρόδοτος.
  • Αντώνης Γ. Τζιώτης "ΦΙΛΩΤΙ ΝΑΞΟΥ" Αθήνα 2006

Εξωτερικοί σύνδεσμοι[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Πύργος_Μπαρότζι_(Φιλώτι_Νάξος)&oldid=9822865"