Πύργος Μπαζαίου
 |
Το λήμμα παραθέτει τις πηγές του αόριστα, χωρίς παραπομπές. |
| Πύργος Μπαζαίου | |
|---|---|
 | |
 | |
| Είδος | secularized monastery, κέντρο πολιτισμού και πυργόσπιτο |
| Γεωγραφικές συντεταγμένες | 37°2′24″N 25°27′0″E |
| Διοικητική υπαγωγή | Δήμος Νάξου και Μικρών Κυκλάδων |
| Χώρα | Ελλάδα |
| Προστασία | διατηρητέο κτήριο στην Ελλάδα[1] |
| Ιστότοπος | |
| Επίσημος ιστότοπος | |
 Πολυμέσα | |
| δεδομένα (π) | |
Στην ενδοχώρα της Νάξου σε απόσταση 12χλμ. από την Χώρα του νησιού, δεσπόζει στον κάμπο της Αγιασσού ο Πύργος Μπαζαίου, πρώην μονή του Τιμίου Σταυρού. Είναι χτισμένος στους πρόποδες του όρους Προφήτης Ηλίας κοντά στα ερείπια ενός παλιότερου μοναστηριού, της Καλορίτσας (9ος αι.) και σε απόσταση ενός χιλιομέτρου περίπου από το χωριό Σαγκρί Νάξου. Λόγω της επιβλητικής μορφής και της θέσης του σε κομβικό σημείο της οδού που συνδέει την πόλη της Νάξου (Χώρα) με το Χαλκί Νάξου και την παραλία της Αγιασσού ο πύργος είναι από τα πλέον αναγνωρίσιμα μεταβυζαντινά μνημεία του νησιού και ιδιαίτερα δημοφιλής για τις πολιτιστικές εκδηλώσεις, οι οποίες φιλοξενούνται στους χώρους του, κάθε καλοκαίρι.
Ιστορικό[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Ανάλογα πυργοειδή συγκροτήματα περισσότερα από τριάντα, υπάρχουν διάσπαρτα σε όλη τη Νάξο και χρονολογούνται από τον 13ο αιώνα έως τον 18ο αιώνα. Η διάδοση τους οφείλεται αφενός στον κίνδυνο της πειρατείας που μάστιζε το Αιγαίο ήδη από την Βυζαντινή περίοδο, αφετέρου στη φεουδαρχική οργάνωση της εξουσίας που επικρατούσε στη Νάξο κατά την περίοδο της Ενετοκρατίας (Δουκάτο της Νάξου 1207-1566) και συνεχίστηκε στα χρόνια της Τουρκοκρατίας μέχρι τους νεότερους χρόνους (βλ. Κάστρα στο Νομό Κυκλάδων).
Ο συγκεκριμένος πύργος εικάζεται ότι χτίστηκε περίπου το 1600 για να λειτουργήσει ως ορθόδοξο μοναστήρι του Τιμίου Σταυρού με μοναχούς μέχρι τις αρχές του 19ου αιώνα, οπότε περιήλθε σε παρακμή. Το 1834 το κτίσμα και οι γαίες που κατείχε περιήλθαν στην ιδιοκτησία του νεοσύστατου τότε ελληνικού κράτους. Τις επόμενες δεκαετίες του 19ου αιώνα το ελληνικό δημόσιο ενοικίαζε το κτίσμα και τα κτήματα, όπως έκανε με ανάλογες απαλλοτριωμένες περιουσίες, ώστε με τα έσοδα να χρηματοδοτεί τα πρώτα σχολεία δημόσιας παιδείας. Στο τέλος του 19ου αιώνα η χρεοκοπία του Ελληνικού κράτους (βλ. Διεθνής Οικονομικός Έλεγχος της Ελλάδας 1898) οδήγησε στην εκποίηση περιουσιακών στοιχείων, ανάμεσα τους και το κτιριακό συγκρότημα του παλιού μοναστηριού, το οποίο αγόρασε σε ερειπωμένη κατάσταση ο Νικόλαος Ιακ. Μπαζαίος, μεγάλος γαιοκτήμονας της εποχής. Έκτοτε ο πύργος φέρει το όνομα του τελευταίου ιδιοκτήτη, όπως συνηθίζεται κατά παράδοση σε ανάλογα μνημεία της Νάξου.
Ο πύργος σήμερα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Από το 2001 όταν αναστηλώθηκε συνολικά ο πύργος με τα προσκτίσματα του, από τον τελευταίο απόγονο της οικογένειας των ιδιοκτητών, το μνημείο παραμένει ανοιχτό και επισκέψιμο για το κοινό κατά την θερινή περίοδο οπότε λειτουργεί ως κέντρο πολιτισμού. Τη διαχείριση και οργάνωση των πολιτιστικών εκδηλώσεων που φέρουν τον χαρακτηριστικό τίτλο "Φεστιβάλ Νάξου" έχει αναλάβει ένας Πολιτιστικός Μη Κερδοσκοπικός Φορέας σε συνεργασία με ανάλογους φορείς ιδιωτικούς και δημόσιους, ινστιτούτα, πανεπιστήμια και μουσεία της Ελλάδας και του εξωτερικού.
Βιβλιογραφία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- Περικλέους Γ. Ζερλέντου, Έρευναι περί τας εκκλησίας των νήσων της ανατολικής Μεσογείου θαλάσσης, εν Ερμούπολη 1913.
- Νίκου Κεφαλληνιάδη, Οι εκκλησίες της Νάξου, τ. Α΄. Επίσης Ν. Κεφαλληνιάδη Οι εκκλησίες της Νάξου και οι θρύλοι των, τ.1, Αθήναι 1971, σ. 53-60.
- Πύργος Μπαζαίου, Έλενα Κατερίνη, περιοδικό Passport 2009.
- Βαμβακάς Κ. Εμμανουήλ, Πολιτιστικές δραστηριότητες ως μοχλός πολιτιστικής, κοινωνικής και οικονομικής ανάπτυξης. Η περίπτωση των πολιτιστικών δραστηριοτήτων στη Νάξο.
- Διπλωματική εργασία, Σχολή Κοινωνικών Επιστημών, Πρόγραμμα σπουδών Διοίκηση Πολιτισμικών Μονάδων, Αθήνα 2012.
- Θεμιστοκλής Μπιλής, Πύργος Μπαζαίου - παλαιά μονή του Τίμιου Σταυρού στη Νάξο, Μπούρας Χ. - Μαμαλούκος Σ. (επιμ.) Εκκλησίες μετά την Άλωση τ.7, Θεσσαλονίκη 2013, 121-128.
- Μάριος Βαζαίος, Πύργος Μπαζαίου στη Νάξο - Πρότυπη ανάδειξη και αξιοποίηση διατηρητέου μνημείου, Γ' Διεθνές Κυκλαδολογικό Συνέδριο, Ερμούπολη, Μάϊος 2016. πρακτικά Συνεδρίου (βλ. Εταιρεία Κυκλαδικών Μελετών).
- Πύργος Μπαζαίου - παλιά μονή του Τιμίου Σταυρού, συγγραφείς: Μάριος Βαζαίος, Άγγελος Δεληβορριάς, Νίκος Κεφαλληνιάδης, Στέλιος Κρασανάκης, Θεμιστοκλής Μπιλής, Μαρία Μαγνήσαλη, Ιάκωβος Ναυπλιώτης-Σαραντινός. Εκδότης ΑΙΩΝ, 2021. ISBN: 978-960-89310-1-5.