Πλατεία Ελευθερίας (Καβάλα)
 |
Το λήμμα παραθέτει τις πηγές του αόριστα, χωρίς παραπομπές. |
Η Πλατεία Ελευθερίας, γνωστή απλώς ως Κεντρική Πλατεία, είναι η κεντρική πλατεία της Καβάλας. Η πλατεία έχει σχήμα ορθογωνίου παραλληλογράμμου και περιβάλλεται βορείως από την Οδό Ομονοίας, Βενιζέλου στα νότια, Δοϊράνης ανατολικά και Ίωνος Δραγούμη δυτικά. Το άνω μέρος της πλατείας διαθέτει σκηνή σκεπασμένη με τέντα και περιβάλλεται από τσιμεντένια καθίσματα αμφιθεατρικού χαρακτήρα ενώ στην κάτω πλατεία υπάρχουν δύο σιντριβάνια και μνημείο για την Μακεδονική φάλαγγα. Η πλατεία χρησιμοποιείται ως χώρος πολιτισμού και εκδηλώσεων.
Ονομασία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Στη δεκαετία του 1920 οι βασιλικοί ήθελαν την μετονομασία της πλατείας σε πλατεία βασιλέως Γεωργίου Α΄ ενώ οι βενιζελικοί ήθελαν να την μετονομάσουν σε πλατεία Ελληνικής Δημοκρατίας. Το 1924 ονομάστηκε πλατεία Ομονοίας, όπως και η γειτονική οδός Ομονοίας χάρη της επίτευξης Ομόνοιας μεταξύ των δύο παρατάξεων. Αργότερα για να προστατευτούν τα συμφέροντα των Ελλήνων που ζούσαν στην Αίγυπτο, μετονομάστηκε σε πλατεία Φουάτ, από το όνομα του βασιλιά της Αιγύπτου Φουάτ του Α΄ (1868-1936) που ήταν δισέγγονος του Μεχμέτ Αλή. Για τον ίδιο λόγο τοποθετήθηκε το άγαλμα του Μεχμέτ Αλή στη συνοικία της Παναγίας το 1936. Το 1938 η πλατεία πήρε το όνομα του Στυλιανού Μαυρομιχάλη ο οποίος υπήρξε οργανωτής του Εθνικού Κέντρου Καβάλας στα χρόνια του Μακεδονικού αγώνα. Η ονομασία όμως αυτή δεν επικράτησε και στα επόμενα χρόνια η κεντρική πλατεία της Καβάλας εξακολουθούσε να αναφέρεται ως πλατεία Φουάτ. Το 1967 ο τότε δήμαρχος Ευάγγελος Ευαγγελίου θεωρώντας απαράδεκτο η κεντρική πλατεία της Καβάλας να φέρει αιγυπτιακή ονομασία και συγχρόνως να διατηρεί στο κέντρο της το μνήμα της μητέρας του Μεχμέτ Αλή, όπως τότε λεγόταν, κατεδάφισε το μνημείο και μετονόμασε την μέχρι τότε πλατεία Φουάτ σε πλατεία Ελευθερίας, προφανώς γιατί αφενός ο χώρος απαλλάχτηκε από τον τουρκικό και αιγυπτιακό του χαρακτήρα, αφετέρου πραγματοποίησε ριζική ανάπλαση του χώρου.
Ιστορία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Τα πρώτα χρόνια[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Η πλατεία ήταν ο χώρος του καραβαν σεράι της περιοχής επί Τουρκοκρατίας. Στην πλατεία υπήρχαν και μικρότερα χάνια, μικρά μαγαζιά και σπίτια, το ξενοδοχείο «Καβάλα», μουσουλμανικά νεκροταφεία και τον υποτιθέμενο τάφο της μητέρας του Μεχμέτ Αλή.
Μετά τη Μικρασιατική καταστροφή και την ανταλλαγή των πληθυσμών, υπήρξε μεγάλη εισροή προσφύγων στην Καβάλα. Στην περιοχή της πλατείας στήθηκαν παράγκες οι οποίες χρησιμοποιήθηκαν ως χώρος κατοικίας και όχι μόνο.
Κατά τα τέλη του 19ου αιώνα τον χώρο της σημερινής πλατείας κύκλωνε ένα σχεδόν μισογκρεμισμένο τείχος με δύο πολύ μεγάλες εισόδους. Μέσα στον χώρο αυτό υπήρχε το χάνι του Τζώρκα. Η πλατεία περιείχε και μικρότερα χάνια, μικρά μαγαζιά και σπίτια, το ξενοδοχείο «Καβάλα», μουσουλμανικά νεκροταφεία και τον υποτιθέμενο τάφο της μητέρας του Μεχμέτ Αλή. Στην περιοχή έρρεε και ένα ξερό ρέμα, στην οδό Δοϊράνης.
20ος Αιώνας[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Το 1928 ο δήμος Καβάλας αποφάσισε την προκήρυξη διαγωνισμού για την μετατροπή της πλατείας σε δημοτική αγορά. Αργότερα αποφασίστηκε η μετατροπή της περιοχής σε πλατεία, ενώ το 1936 έγινε προσπάθεια εξωραϊσμού του χώρου προκαλώντας αντιδράσεις. Το 1947 ο Δήμαρχος Μιχαήλ Λολίδης προσπάθησε να τροποποιήσει την πλατεία. Έτσι η πλατεία υδροδοτήθηκε για πρώτη φορά και τοποθετήθηκε η πρώτη βρύση, ενώ τα πρώτα ταξί της πόλης άρχισαν να χρησιμοποιούν μέρη της πλατείας για στάθμευση.
Στις 13 Δεκεμβρίου 1967 και κατά τη διάρκεια του αντιπραξικοπήματος, ο βασιλιάς Κωνσταντίνος κατέβηκε στην Καβάλα στηριζόμενος στην βοήθεια μονάδων της Βορείου Ελλάδος. Κατέβηκε με ελικόπτερο στην πλατεία, όπου υπήρξε λαοσύναξη και διανυκτέρευσε στο ξενοδοχείο «Αστήρ» όπου τώρα στεγάζεται η Εθνική Τράπεζα της Ελλάδος.
Σήμερα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Η πλατεία απέκτησε την τελική της μορφή όταν το 1998 ο τότε Δήμαρχος Λευτέρης Αθανασιάδης πραγματοποίησε ανάπλαση του χώρου. Ο επόμενος Δήμαρχος Ευστάθιος Εριφυλλίδης πραγματοποίησε επίσης αλλαγές, κυρίως στον φωτισμό της πλατείας.
Βιβλιογραφία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- 1. Ευθυμία Γ. Πέγιου, Βόλτα στην Καβάλα του Χθες, Δημοτική Βιβλιοθήκη Καβάλας,
Καβάλα 2010
- 2. Κωνσταντίνος Χιόνης, Συνοπτική ιστορία της πόλης Καβάλας, των Φιλίππων και
της Θάσου
- 3. Πρακτικά Β΄ Διεθνούς Συνεδρίου Βαλκανικών Ιστορικών Σπουδών, Η Καβάλα
και το Αιγαίο, επιμέλεια Νικολάου Ρουδομέτωφ
- 4. Βασίλης Ματεντζίδης: Εικόνες 30 χρόνων από τη ζωή της Καβάλας με το φακό
του Βασιλάκη
- 5. Κιουρτσή-Μιχαλοπούλου Αγγελική, Μιχαλόπουλος Νίκος, Οδωνυμικά της
Καβάλας, Δημοτική Βιβλιοθήκη Καβάλας, Καβάλα 2009