Παναγούδα (Θεσσαλονίκη)
Συντεταγμένες: 40°37′56.428″N 22°57′0.446″E / 40.63234111°N 22.95012389°E
| Ναός Παναγούδας Θεσσαλονίκης | |
|---|---|
 | |
 | |
| Είδος | εκκλησία |
| Γεωγραφικές συντεταγμένες | 40°37′56″N 22°57′0″E |
| Θρησκευτική υπαγωγή | Ιερά Μητρόπολις Θεσσαλονίκης |
| Διοικητική υπαγωγή | Δήμος Θεσσαλονίκης |
| Τοποθεσία | Θεσσαλονίκη |
| Χώρα | Ελλάδα |
| Έναρξη κατασκευής | 1818 |
| Προστασία | διατηρητέο κτήριο στην Ελλάδα |
 Πολυμέσα | |
| δεδομένα (π) | |
Ο ναός της Παναγίας Γοργοεπηκόου, γνωστός και ως Παναγούδα, είναι χριστιανικός ναός στη Θεσσαλονίκη. Ο σημερινός ναός χρονολογείται από το 1818. Είναι τρίκλιτη βασιλική με πεταλοειδή γυναικωνίτη, μια μορφή συνηθισμένη στις μεταβυζαντινές εκκλησίες της βόρειας Ελλάδας. Βρίσκεται κοντά στην οδό Εγνατίας, δίπλα στο Παλιό Ελληνικό Γυμνάσιο. Είναι αφιερωμένη στη Γέννηση της Θεοτόκου.[1] Αποκαλείται επίσης Μικρή Παναγία, σε αντιδιαστολή με την Μεγάλη Παναγία.[2]
Ο ναός της Παναγούδας βρίσκεται στη θέση παλαιότερης, βυζαντινής μονής, πιθανόν της Νέας Μονής η οποία κτίστηκε τον 10ο-14ο αιώνα στη θέση των ερειπίων των ανακτόρων και αναφέρεται από τον Ιγνάτιο του Σμολένσκ. Στη μονή αυτή πρέπει να υπαγόταν ο μικρός ναός του Σωτήρος, όπως υποδηλώνει το γεγονός ότι υπαγόταν στην ενορία Παναγούδας επί Τουρκοκρατίας.[2] Ο παλαιότερος ναός στη θέση του σημερινού ναού μνημονεύεται σε κώδικα του 1789. Αν αυτός ο ναός κτίστηκε επί τουρκοκρατίας, τότε υποδηλώνει ότι ανήκε στο Άγιο Όρος, πιθανόν ως αγιορείτικο μετόχι.[2] Ο παλιός ναός καταστράφηκε το 1817 από πυρκαγιά, μαζί με πολλά από τα κειμήλιά του, όπως εικόνες και εκκλησιαστικά βιβλία. Ο σημερινός ναός κτίστηκε το 1818.[3] Στο τέμπλο του υπάρχουν εικόνες του 1819 και 1820 και στο προσκυνητάρι εικόνα του 16ου αιώνα. Σώζεται επίσης ο επιτάφιος του 14ου αιώνα.[1] Ανάμεσα στους καλλιτέχνες που εργάστηκαν στον ναό ήταν ο Μητάκος Χατζησταμάτης (δεκαετία 1890) και ο Μαργαρίτης Λάμπρου (1820) από την Κουλακιά.[4]
Παραπομπές
- ↑ 1,0 1,1 «Θεσσαλονίκη: Οι βυζαντινές Παναγίες της πόλης». www.makthes.gr. 15 Αυγούστου 2008. Ανακτήθηκε στις 16 Ιανουαρίου 2021.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 Θεοχαρίδης, Γ. Ι. (1956-01-01). «Η νέα μονή Θεσσαλονίκης». Μακεδονικά 3: 334. doi:. ISSN 2241-2018. http://ejournals.epublishing.ekt.gr/index.php/makedonika/article/view/6661.
- ↑ «Ιερός Ναός της Παναγούδας». www.thessalonikitourism.gr. Ανακτήθηκε στις 16 Ιανουαρίου 2021.
- ↑ Ευγενίδου, Δέσποινα (1982). Μια „Συντεχνία“ αγιογράφων του 19ου αιώνα από την Κολακιά (PDF). Θεσσαλονίκη: Μακεδονικά, Τόμος ΚΒ (1982) 180-204. Ανακτήθηκε στις 10 Ιουνίου 2014.
Περαιτέρω ανάγνωση
- Στογιόγλου, Γιώργος (1995). «Το Βυζαντινό "Βασιλικό" μοναστήρι και ο ναός Παναγούδας Θεσσαλονίκης». Ζ' Επιστημονικό Συμπόσιο «Χριστιανική Θεσσαλονίκη»: Σταυροπηγιακές και ενοριακές μονές. Ιερά Μονή Βλατάδων 18-20 Οκτωβρίου 1993. Θεσσαλονίκη: Κέντρο Ιστορίας Θεσσαλονίκης. σελίδες 83–102.
- Στογιόγλου, Γιώργος (1975). «O εν Θεσσαλονίκη Ναός της Παναγούδας εξ ανεκδότων πηγών (1757-1905)». Επιστημονική Επετηρίδα Θεολογικής Σχολής ΑΠΘ (Θεσσαλονίκη) 19: 349-425.