Οικογένεια Ορσίνι

Οι Ορσίνι ήταν από τις κορυφαίες οικογένειες την εποχή της Αναγέννησης στη Ρώμη με τρεις πάπες : Κελεστίνο Γ΄, Νικόλαο Γ΄ και Βενέδικτο ΙΓ΄. Η Οικογένεια έβγαλε επίσης 34 Καρδινάλιους, αμέτρητους Κοντοτιέροι και πολλές άλλες κορυφαίες πολιτικές και θρησκευτικές προσωπικότητες.

Κύριοι κλάδοι

Ρίζες

Θυρεός της ρωμαϊκής οικογένειας Ορσίνι

Η παράδοση των Ορσίνι προσδιορίζει την καταγωγή της Οικογένειας από την Ιουλιο-Κλαυδιανή δυναστεία στην Αρχαία Ρώμη. Η Οικογένεια Ορσίνι βρέθηκε για πολλούς αιώνες σε σύγκρουση με την Οικογένεια Κολόνο μέχρι την εποχή που σταμάτησε με παπική βούλα (1511), αργότερα μέλη και των δυο οικογενειών παντρεύτηκαν ανιψιές του πάπα Σίξτου Ε΄. Οι άμεσοι πρόγονοι των Ορσίνι είναι οι Μπομπόνε που υπάρχουν τον 11ο αιώνα στη Ρώμη, τα πρώτα μέλη της Οικογένειας καταγράφονται ως "Ορσίνι-Μπομπόνε". Το πρώτο γνωστό μέλος των Ορσίνι ανήκει στην Οικογένεια Μπομπόνε που ήταν πατέρας του Πιέτρο και εκείνος με τη σειρά του ήταν πατέρας του Τζιακίντο Μπομπόνε (1110–1198) που έγινε πάπας ως Κελεστίνος Γ΄ (1191). Ο Κελεστίνος Γ΄ ήταν ένας από τους μεγαλύτερους νεποτιστές πάπες, διόρισε δυο ανιψιούς του Καρδιναλίους και επέτρεψε στον ξάδελφο του Τζιοβάννι Γκαετάνο να αγοράσει πολλές πόλεις αργότερα στην κεντρική Ιταλία που έγιναν οικογενειακά εδάφη.

Το επώνυμο Μπομπόνε αργότερα χάθηκε και αντικαταστάθηκε με το επώνυμο Ορσίνι, δυο μέλη που ανέβασαν σημαντικά τη φήμη της οικογένειας ήταν ο Ναπολέων Ορσίνι και ο Ματέο Ρόσο Ορσίνι που ονομάστηκε "Μέγας" (1178 - 1246). Ο Ματέο Ρόσο Ορσίνι ήταν ο γενάρχης του κύριου κλάδου της οικογένειας που ξεκληρίστηκε με τον Καμίλλο Πάρντο (1553), απέκτησε τη Μονοππέλλο που έγινε αργότερα κομητεία. Ο Ματέο Ρόσο ήταν πραγματικός κυρίαρχος της Ρώμης από το 1241 τη χρονιά που νίκησε τα αυτοκρατορικά στρατεύματα, πήρε τον τίτλο του Συγκλητικού (1243), τρείς από τους γιους του έγιναν επίσης Συγκλητικοί. Ο Ματέο έδιωξε από τη Ρώμη τους αντιπάλους του από την Οικογένεια Κολόνο και επέκτεινε τα εδάφη των Ορσίνι στα νότια μέχρι την Αβελλίνο και στα βόρεια μέχρι την Πιτιλιάνο, στη σύγκρουση μεταξύ Γουέλφων και Γιβελλίνων υποστήριξε τους Γουέλφους. Απέκτησε 10 γιους ο σημαντικότερος από τους οποίους εξελέγη πάπας ως Νικόλαος Γ΄ που όρισε τον ανιψιό του Μπερτόλντο κόμη της Ρωμανίας και άλλους δυο ανιψιούς του και έναν αδελφό Καρδιναλίους.

Ο διαχωρισμός των κλάδων

Ο πύργος της Οικογένειας Ορσίνι στη Φάρα Σαμπίνα, βόρειο Λάτιο.

Η άνοδος της Οικογένειας Ορσίνι δεν σταμάτησε με τον θάνατο του πάπα Νικολάου Γ΄. Ο γιος του Μπερτόλντο Τζεντίλε Β΄ (1250 - 1318) εξελέγη δυο φορές Γερουσιαστής στη Ρώμη, Ποντεστά στη Βιτέρμπο και Μέγας Δικαστής στο Βασίλειο της Νεαπόλεως. Παντρεύτηκε την Κλαρίς Ρούφο κόρη ενός από τους κόμητες του Καταντζάρο και συμμάχησε με μια από τις ισχυρότερες οικογένειες στην Καλαβρία. Ο γιος του Ρομανό (1268 - 1327) έγινε βασιλικός βικάριος της Ρώμης (1326) και με τον γάμο του με την Αναστασία ντε Μόντφορντ, κόμισσα του Νόλα κληρονόμησε την κομητεία της Σοάνα, ήταν φανατικός οπαδός των Γουέλφων. Οι δυο γιοι του μοίρασαν την κληρονομιά του πατέρα τους δημιουργώντας τον κύριο κλάδο του Πιτιλιάνο και τον δευτερεύοντα. Ο εγγονός του Τζεντίλε Β΄ Ροβέρτος (1295 - 1345) παντρεύτηκε τη Σιβίλλη ντελ Μπάλτζο κόρη του Μεγάλου Σενεσκάλιου του βασιλείου της Νεαπόλεως και απέκτησε δυο γιους. Ο Τζιάκομο (πέθανε στις 13 Αυγούστου 1379) αφού έγινε αρχιδιάκονος σε Σόλσμπερι, Λέστερ και Ντάραμ διορίστηκε Καρδιναλιος από τον πάπα Γρηγόριο ΙΑ΄ (1371). Ο άλλος γιος του Νικόλαος (27 Αυγούστου 1331 - 14 Φεβρουαρίου 1399) απέκτησε τις κομητείες του Αρίανο και του Τσελάνο, διορίστηκε Γερουσιαστής στη Ρώμη και μεγάλωσε σημαντικά την οικογενειακή περιουσία στο Λάτιο και την Τοσκάνη.

Ο δεύτερος γιος του Ραιμόνδος ντελ Μπάλζο Ορσίνι (1361 - 1406) υποστήριξε τον Κάρολο Γ΄ της Νεαπόλεως στο πραξικόπημα που έκανε στην Ιωάννα Α΄ της Νάπολης. Όταν τους διαδέχθηκε ο Λαδίσλαος Α΄ της Νεαπόλεως ήταν από τους ελάχιστους Ναπολιτσιάνους φεουδάρχες που κράτησε την περιουσία τους παρά το γεγονός ότι συμμετείχε στο αντιβασιλικό πραξικόπημα, με τον θάνατο του ωστόσο (1406) τα εδάφη των Ορσίνι στον νότο κατασχέθηκαν. Οι σχέσεις της οικογένειας παρέμειναν άσχημες και με τη νέα βασίλισσα Ιωάννα Β΄ της Νεαπόλεως αλλά όταν ο γιος του Ραιμόνδου Ζαναντόνιο (1386 - 1453) έστειλε στρατό να τη βοηθήσει να αντιμετωπίσει τον σφετεριστή Ιάκωβο Α΄ του Λα Μαρς δέχτηκε το πριγκιπάτο του Τάραντα. Οι δεσμοί με τη βασιλική αυλή ενισχύθηκαν σημαντικά από τον ερωμένο της Ιωάννας και Μεγάλο Σενεσκάλιο Σεργκιάννι Καρατσιόλο, ένας μικρότερος αδελφός του Ζαναντόνιο παντρεύτηκε μια από τις κόρες του Σεργκιάννι. Οι Ορσίνι άλλαξαν ξανά στάση όταν ο Αλφόνσος Ε΄ της Αραγωνίας ξεκίνησε την κατάκτηση του βασιλείου της Νεαπόλεως. Ο Αλφόνσος Ε΄ έδωσε στον Ζαναντόνιο σαν ανταμοιβή το δουκάτο του Μπάρι, τη θέση του Μεγάλου Κοντόσταυλος και 100.000 Δουκάτα. Ο Ζαναντόνιο παρέμεινε πιστός στον διάδοχο του Αλφόνσου Ε΄ Φερδινάνδο Α΄ της Νεαπόλεως αλλά θανατώθηκε σε μια εξέγερση ευγενών χωρίς γιους, η περιουσία του πέρασε στο στέμμα.

Ο κλάδος του Πιτιλιάνο

Γενάρχης του κλάδου είναι ο Γκουίντο Ορσίνι δεύτερος γιος του Ρομανό, κληρονόμησε την κομητεία της Σοάνα στη δυτική πλευρά της λίμνης Μπολσένα στη νότια Τοσκάνη. Ο ίδιος και οι απόγονοι του κυβέρνησαν τις κομητείες της Σοάνα, της Πιτιλιάνο και του Νόλα αλλά οι πόλεμοι που ξέσπασαν στις αρχές του 15ου αιώνα με τη Σιένα και την Οικογένεια Κολόνας τους στοίχισαν μεγάλες απώλειες. Ο Μπερτόλντο (πέθανε το 1417) διατήρησε μονάχα την Πιτιλιάνο, ο εγγονός του Όρσο (πέθανε στις 5 Ιουλίου 1479) ήταν κόμης της Νόλα και πολέμησε σαν Κοντοτιέρος στον δούκα του Μιλάνου και τη Δημοκρατία της Βενετίας. Αργότερα εισήλθε στις υπηρεσίες του Φερδινάνδου Α΄ της Νεαπόλεως, δεν συμμετείχε στην εξέγερση των βαρόνων και πήρε σαν ανταμοιβή την Άσκολι και την Αρτιπάλντα. Συμμετείχε αργότερα στην Αραγωνική εκστρατεία και έπεσε στην πολιορκία της Βιτέρμπο.

Το σημαντικότερο μέλος από τον κλάδο των Πιτιλιάνο ήταν ο Νικολό ένας από τους πιο διάσημους Κοντοτιέρος. Ο γιος του Λουντοβίκο (πέθανε στις 27 Ιανουαρίου 1534) και ο ανιψιός του Ενρίκο (πέθανε το 1528) συμμετείχαν στους Ιταλικούς πολέμους στην υπηρεσία της Γαλλίας ή της Ισπανίας αλλάζοντας συνεχώς υποστήριξη όπως οι περισσότεροι Ιταλοί πολέμαρχοι. Οι δυο κόρες του Λουντοβίκο Ορσίνι παντρεύτηκαν σημαντικές προσωπικότητες : η Τζερολάμα Ορσίνι (1504 - 1590) παντρεύτηκε τον Πέτρο Λουδοβίκο Φαρνέζε της Πάρμας νόθο γιο του πάπα Παύλου Γ΄ και η Μαρζία τον Γιαν Γιάκομο Μέντικο του Μελενιάνο μια σημαντική φυσιογνωμία του Ισπανικού στρατού. Η παρακμή του κλάδου ξεκίνησε όταν ο Λουντοβίκο έχασε τη Νόλα και αναγκάστηκε να δεχτεί την κυριαρχία της Σιένα στην Πιτιλιάνο, με τον γιο του Τζιοβάνο Φραντσέσκο (πέθανε στις 8 Μάιου 1567) η κομητεία πέρασε στον Μέγα Δούκα της Τοσκάνης. Ο Πάπας Γρηγόριος ΙΓ΄ εμπόδισε αργότερα τον Αλεσσάντρο (πέθανε στις 9 Φεβρουαρίου 1604) να αποκτήσει το Μοντεροτόντο. Ο γιος του Γιανναντόνιο (1569 - 1613) πούλησε το Πιτιλιάνο στην Τοσκάνη με αντάλλαγμα τη μαρκησία του Μόντε Σαν Σαβίνο. Ο κλάδος ξεκληρίστηκε με τον θάνατο του Αλεσσάντρο (1640)

Ο κλάδος του Μοντεροτόντο

Ο πύργος του Ραιμόνδου Ορσίνι στον Τάραντα (1880).

Ο κλάδος ιδρύθηκε από τον Ρινάλντο, τρίτο γιο του Ματέο Ρόσο του Μέγα, ο γιος του Ναπολέων έγινε Καρδινάλιος (1288) και ήταν εξέχων μέλος της Κουρίας μέχρι τον θάνατο του (Αβινιόν, 1342). Ο κλάδος περιπλέχτηκε σε πολλές συγκρούσεις την εποχή του Ύστερου Μεσαίωνα στη Ρώμη, πολλά μέλη της οικογένειας εξελέγησαν Γερουσιαστές και άλλα μέλη πολέμησαν σαν Κοντοτιέρρι. Ο Φραντσέσκο συμμετείχε σε πολέμους στη Φλωρεντία απέναντι στον Οίκο των Βισκόντι που κυβερνούσε το Μιλάνο. Ο Όρσο Ορσίνι έπεσε στη μάχη της Ζαγκονάρα στο πλευρό του βασιλιά της Νεαπόλεως εναντίον των Μιλανέζων. Οι γιοι του Γιάκομο (πέθανε το 1482) και Λορέντζο πολέμησαν στο πλευρό του πάπα, της Νάπολης και της Φλωρεντίας. Η Κλαρίτσε Ορσίνι μια από τις κόρες του Γιάκομο παντρεύτηκε τον Λαυρέντιο τον Μεγαλοπρεπή. Ο Πάπας Λέων Ι΄ γιος του Λαυρέντιου του Μεγαλοπρεπούς διόρισε τον Φρανκιόττο Ορσίνι Καρδινάλιο (1517).

Το πιο διακεκριμένο μέλος του κλάδου ήταν ο Τζοβάνι Μπατίστα Ορσίνι που επίσης διόρισε Καρδινάλιο ο Πάπας Σίξτος Δ΄ (1483). Ο Τζοβάνι Μπατίστα Ορσίνι ήταν ένας από τους πρωταγωνιστές μαζί με τα αδέλφια του στη συνωμοσία εναντίον του Καίσαρα Βοργία του γιου του Αλεξάνδρου ΣΤ΄ (1502) που κατέληξε στη δολοφονία του (22 Φεβρουαρίου 1503). Ο Τζούλιο επέζησε ενώ άλλα αδέλφια του όπως ο Πάολο και ο Φραντσέσκο, 4ος δούκας της Γραβίνας θανατώθηκαν με στραγγαλισμό (18 Ιανουαρίου 1503). Ο κλάδος πέρασε σε παρακμή τον 16ο αιώνα όταν πολλά μέλη της Οικογένειας δολοφονήθηκαν ή έχασαν την περιουσία τους, οι τελευταίοι εκπρόσωποι Ενρίκο (πέθανε το 1643) και ο Φραντσέσκο (1592 - 1650) πούλησαν το Μοντεροτόντο στην Οικογένεια Μαρμπερίνι (1641).

Ο κλάδος του Μπρατσιάνο

Ο πύργος των Ορσίνι στη Νέρολα

Ο Ματέο Ορσίνι ένας άλλος γιος του Ματέο Ρόσο του Μέγα δέχτηκε το Μπρατσιάνο, τη Νέρολα και άλλα εδάφη στο βόρειο Λάτιο, διορίστηκε Καρδινάλιος (1259), έκτισε μεγάλο κάστρο στο Μπρατσιάνο (1246) και έγινε ο ισχυρότερος Ορσίνι στο Λάτιο. Ο κόμης Κάρλο Ορσίνι (πέθανε μετά το 1485) γιος ενός άλλου Ναπολέων Ορσίνι (πέθανε 3 Οκτωβρίου 1480) έγινε παπικός σύμβουλος. Με τον γάμο του με τη Φραντσέσκα Ορσίνι του Μοντεροτόντο γεννήθηκε ο Τζεντίλε Βιργίνιος Ορσίνι που ήταν πρωταγωνιστής στην Ιταλική πολιτική σκηνή τον 15ο αιώνα. Με τον θάνατο του Κάρλο Ορσίνι φαίνεται ότι κάποιο άλλο μέλος της οικογένειας ενίσχυσε την περιουσία του με εδάφη που κληρονόμησε από τη σύζυγο του, ένας άλλος Ορσίνι ήταν ευνοούμενος του Φερδινάνου Α΄ της Νεαπόλεως που τον διόρισε Κοντόσταυλο της Νεαπόλεως. Ο Πάπας Ιννοκέντιος Η΄ και ο Πάπας Αλέξανδρος ΣΤ΄ ήρθαν σε σύγκρουση με τον καρδινάλιο Τζοβάνι Μπατίστα Ορσίνι και έναν ξάδελφο του.

Ο Κάρολος Η΄ της Γαλλίας στην κάθοδο του στην Ιταλία προσπάθησε να κρατήσει το Μπρατσιάνο. Ο Φερδινάνδος Β΄ της Νεαπόλεως έκανε κατάσχεση στα εδάφη του Τζεντίλε Βιργίνιου Ορσίνι, τον φυλάκισε στο "Κάστρο του Αυγού" στο οποίο και πέθανε δηλητηριασθείς (1797). Η Οικογένεια Ορσίνι μπόρεσε τελικά να ανακάμψει στις αρχές του 16ου αιώνα χάρη στη μεγάλη φιλία των μελών της με τους πάπες από την Οικογένεια των Μεδίκων. Ο γιος του Γιάντζιορντανο έγινε Παπικός πρίγκιπας, ο ανιψιός του Βιρτζίνιο αντίστοιχα στρατηγός στα Παπικά κράτη και στη Γαλλία αλλά τα εδάφη του κατασχέθηκαν με την κατηγορία της προδοσίας (1539). Ο Πάολο Τζιορντάνο έγινε πρώτος δούκας του Μπρατσιάνο (1560). Ο γιος του Τζιρολάμο Ορσίνι και της Φραντσέσκας Σφόρτσα ήταν εγγονός από την πλευρά του πατέρα του του Γιαν Τζιορντάνο Ορσίνι και της νόθης κόρης του πάπα Ιουλίου Β΄, από την πλευρά της μητέρας του ήταν εγγονός του κόμη Μπόσιο από τον Οίκο των Σφόρτσα και της Κωνσταντίας Φαρνέζε της νόθης κόρης του πάπα Παύλου Γ΄. Διακρίθηκε σαν Κοντοττιέρο αλλά ήταν αδίστακτος, θανάτωσε πολλούς ανθρώπους ανάμεσα τους και τη σύζυγο του Μαρία των Μεδίκων και δραπέτευσε στη βόρεια Ιταλία. Τον διαδέχθηκε ο Βιργκίνιο που ο διάδοχος του Πάολο Τζιορντάνο Β΄ παντρεύτηκε μια πριγκίπισσα του Πιομπίνο και έγινε πρίγκιπας στην Αγία Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία. Ο αδελφός του Αλεσσάντρο έγινε Καρδινάλιος και παπικός σύμβουλος, ένας άλλος αδελφός του ο Φερντινάντο (πέθανε στις 4 Μαρτίου 1660) διεκδίκησε τα εδάφη του Σαν Τζεμινί που ανήκαν στον άλλον κλάδο. Οι δούκες του Μπρατσιάνο μετακίνησαν την κατοικία τους στη Ρώμη τον 17ο αιώνα. Η μεγάλη οικονομική κρίση ρήμαξε το δουκάτο και ο τελευταίος δούκας και πρίγκιπας Φλάβιο Ορσίνι (1620 - 1698) πούλησε τα εδάφη του χάρη στα τεράστια χρέη του.

Ο κλάδος της Γκραβίνας

Τα σύμβολα του κλάδου της Γκραβίνας

Ο κλάδος της Γκραβίνας που απέκτησε το όνομα του από την ομώνυμη πόλη Γκραβίνα στην Απουλία είναι ο μοναδικός που υπάρχει μέχρι τις μέρες μας, γενάρχης του ήταν ο Φραντσέσκο (πέθανε το 1456) ένας γιος του κόμη Κάρλο του Μπρατσιάνο. Τα περισσότερα από τα εδάφη τους ήταν στο κεντρικό Λάτιο αλλά όταν κλήθηκε από τον Σεργκιάνι Καρατσιόλο να πολεμήσει εναντίον των Ανδεγαυών και ηττήθηκε (1418) πέρασαν στο βασίλειο της Νεαπόλεως. Διεκδίκησε με γάμο τον τίτλο του κόμη της Γκραβίνας, ο βασιλιάς Αλφόνσος έδωσε στον γιο του Γιάκομο (πέθανε το 1472) τον τίτλο του δούκα της Γκραβίνας μαζί με τις κομητείες του Κονβερσάνο, της Καμπανίας και του Κοπερτίνο. Οι δυο από τους γιους του Τζιοβάννι Μαρίνο (πέθανε το 1471) και Τζιοβάνι Μπατίστα (πέθανε το 1475) έγιναν αντίστοιχα αρχιεπίσκοπος του Τάραντα και Μέγας Δάσκαλος στους Ιωαννίτες Ιππότες. Ο τέταρτος δούκας Φραντσέσκο συμμετείχε στη σκευωρία που κατέληξε στη δολοφονία του Καίσαρα Βοργία, ο Φραντσέσκο και ο αδελφός του Πάολο θανατώθηκαν με στραγγαλισμό (18 Ιανουαρίου 1503). Ο Φλάβιο Ορσίνι ένας από τους ανιψιούς του Φραντσέσκο διορίστηκε Καρδινάλιος (1565). Ο πέμπτος δούκας Φερνάντο (πέθανε στις 6 Δεκεμβρίου 1549) είδε να γίνεται κατάσχεση σε όλα τα εδάφη του από τους Ισπανούς αλλά τα ξανακέρδισε αφού πλήρωσε 40.000 χρυσά εσκούδα.

Ο δούκας Μισέλ Αντόνιο πέθανε άτεκνος (26 Ιανουαρίου 1627) και τα εδάφη του πέρασαν στον ξάδελφο του Πιέτρο Ορσίνι, κόμη του Μούρο Λουκάνο (πέθανε το 1641). Ο ανιψιός του τελευταίου Πιέτρο Φραντσέσκο αρνήθηκε τη διαδοχή και παραιτήθηκε υπέρ του αδελφού του Ντομένικο, ο ίδιος έγινε Δομηνικανός μοναχός και αργότερα ανακηρύχθηκε πάπας ως Βενέδικτος ΙΓ΄. Ο διάδοχος του διόρισε τον ανιψιό του Βενέδικτου ΙΓ΄ στη θέση του Πρίγκιπα βοηθού στον παπικό θρόνο (η θέση διατηρήθηκε μέχρι το 1958), ο Κάρολος ΣΤ΄ της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας τον διόρισε πρίγκιπα στην Αγία Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία (1724). Ο τελευταίος Καρδινάλιος από την Οικογένεια ήταν ο Ντομένικο Ορσίνι. Η Οικογένεια μετακινήθηκε τον 18ο αιώνα στη Ρώμη, ο δούκας Ντομένικο (1790 - 1874) παντρεύτηκε τη Μαρία Λουίζα Τορλόνια (1823), έγινε υπουργός Πολέμου (1850), αρχιστράτηγος του Παπικού Στρατού και Γερουσιαστής στη Ρώμη. Ο κλάδος της Οικογένειας εκπροσωπείται σήμερα από τον πρίγκιπα Ντομένικο Ορσίνι, δούκα της Γκραβίνας (γεν. το 1948), δεν έχει γιους και διάδοχος του είναι ο άγαμος αδελφός του Ντον Μπενεντέτο Ορσίνι (γεν. το 1956). Επόμενος διάδοχος είναι ο ξάδελφος τους πρίγκιπας Ραϊμόνδος Ορσίνι της Αραγωνίας (γεν. το 1931).

Ο κλάδος των Επτανήσων

Άνοδος του κλάδου

Η Οικογένεια Ορσίνι κυβέρνησε 130 χρόνια (1195 - 1325) την Παλατινή Κομητεία της Κεφαλονιάς και της Ζακύνθου η οποία περιείχε τρία νησιά στο Ιόνιο Πέλαγος :Κεφαλλονιά, Ζάκυνθος και Ιθάκη. Γενάρχης του κλάδου ήταν ο Ριχάρδος Ορσίνι μέλος της Οικογένειας Ορσίνι από τον κλάδο της Γκραβίνας, παντρεύτηκε την κόρη του Μαργαριτόνε του ιδρυτή της κομητείας που πήρα τα τρία νησιά σαν δώρο από τον Γουλιέλμου Β΄ της Σικελίας για τις υπηρεσίες που του είχε προσφέρει (1185). Ο μεγαλύτερος γιος του Ματθαίος Α΄ Ορσίνι διαδέχθηκε τον παππού του στην Παλατινή Κομητεία (1195) και καταγράφεται ο πρώτος κόμης των νησιών από την Οικογένεια Ορσίνι. Η Λατινική Αυτοκρατορία δημιουργήθηκε το 1204, τα νησιά παραχωρήθηκαν στη Δημοκρατία της Βενετίας αλλά συνέχισε να τα κυβερνά ο Ματθαίος Ορσίνι αφού έδωσε όρκο υποτέλειας στον Δόγη της Βενετίας (1209), στην Αγία Έδρα (1216) και στον Πρίγκιπα της Αχαΐας (1236). Με την εγκατάσταση των Ορσίνι στα δυο νησιά οι Ορθόδοξες επισκοπές καταργήθηκαν και εγκαταστάθηκαν στη θέση τους Λατίνοι επίσκοποι. H Οικογένεια Ορσίνι ξεκίνησε στενές σχέσεις με το Δεσποτάτο της Ηπείρου όταν ο Ματθαίος Β΄ Ορσίνι γιος του Ματθαίου Α΄ παντρεύτηκε την Άννα Θεοδώρα Αγγελίνα, κόρη ή ανιψιά του Μιχαήλ Α΄ Κομνηνού Δούκα (1227). Ο Αυτοκράτορας της Νίκαιας Μιχαήλ Η´ Παλαιολόγος ανησυχώντας για την εξέλιξη αυτή έστειλε τον αδελφό του Σεβαστοκράτορα Ιωάννη Παλαιολόγο με στρατό εναντίον του Δεσποτάτου.

Μάχη της Πελαγονίας

Ο Δεσπότης της Ηπείρου Μιχαήλ Β΄ Κομνηνός Δούκας γιος του Μιχαήλ Α΄ συμμάχησε με τον πρίγκιπα της Αχαΐας Γουλιέλμο Β΄ Βιλλεαρδουίνο και τον Παλατίνο κόμη Ριχάρδο Α΄ Ορσίνι γιο του Ματθαίου Β΄ και της Άννας Θεοδώρας Αγγελίνας. Ακολούθησε η Μάχη της Πελαγονίας ή Μάχη της Καστοριάς (1259) επειδή μεγάλοι ιστορικοί ταυτίζουν τη θέση με τη σημερινή Καστοριά.

Ο στρατός του Μιχαήλ Παλαιολόγου συνέτριψε τις ενωμένες δυνάμεις του Γουλιέλμου Βιλλεαρδουίνου, του Μιχαήλ Β΄ Κομνηνού Δούκα και του Ματθαίου Ορσίνι, ο ενισχυμένος Μιχαήλ Παλαιολόγος ανακατέλαβε αμέσως μετά την Κωνσταντινούπολη. Ο Γουλιέλμος Βιλλεαρδουίνος που ήταν μέχρι τότε πανίσχυρος αιχμαλωτίστηκε και ο Μιχαήλ Β΄ της Ηπείρου δραπέτευσε στα Επτάνησα στον σύμμαχο του Ριχάρδο Ορσίνι αλλά λίγο αργότερα επανήλθε στην Ήπειρο λόγω σκληρής αντίδρασης των κατοίκων απέναντι στους Παλαιολόγους. Μετά από μια δεύτερη ήττα από τον Μιχαήλ Παλαιολόγο (1264) ο Μιχαήλ Β΄ Κομνηνός Δούκας ορκίστηκε υποτέλεια στον Βυζαντινό Αυτοκράτορα. Ο Γουλιέλμος Β΄ Βιλλεαρδουίνος επικυρίαρχος του Ριχάρδου έγινε με τη "Συνθήκη του Βιτέρμπο" (1267) υποτελής του Καρόλου του Ανδεγαυού, με την ίδια συνθήκη έγινε και ο Ριχάρδος Α΄ Ορσίνι υποτελής του βασιλιά της Σικελίας. Με τον θάνατο του άτεκνου Βιλλεαρδουίνου τα περιουσιακά του στοιχεία πέρασαν στον Κάρολο τον Ανδεγαυό (1278).

Δεσποτάτο της Ηπείρου

Η σφραγίδα του Ιωάννη Α΄ Ορσίνι

Τον Μιχαήλ Β΄ Κομνηνό Δούκα διαδέχθηκε ο γιος του Νικηφόρος Α΄ Κομνηνός Δούκας (1268) και τον Μιχαήλ Παλαιολόγο ο γιος του Ανδρόνικος Β΄ Παλαιολόγος (1282), οι δυο ηγεμόνες και ο Παλατίνος Κόμης Ριχάρδος Α΄ Ορσίνι συμμάχησαν μεταξύ τους. Οι σχέσεις τους με τη Βυζαντινή Αυτοκρατορία ήρθαν ξανά σε ένταση όταν ο Νικηφόρος Α΄ της Ηπείρου ξεκίνησε διαπραγματεύσεις με τον βασιλιά της Νάπολης Κάρολο τον Χωλό (1291), οι Βυζαντινοί έκαναν νέα εκστρατεία εναντίον της Ηπείρου.

Ο Κάρολος ο Χωλός, o Φίλιππος Α΄ του Τάραντα και ο Ριχάρδος Α΄ Ορσίνι έσπευσαν να βοηθήσουν τον δεσπότη Νικηφόρο Α΄. O Δεσπότης Νικηφόρος Α΄ Κομνηνός Δούκας για να ευχαριστήσει τον Ριχάρδο Α΄ επειδή τον βοήθησε να σώσει το Δεσποτάτο από τους Βυζαντινούς έδωσε την κόρη του Μαρία Αγγελίνα σύζυγο στον γιο του Ιωάννη Α΄ (1294). Με τον γάμο η Παλατινή Κομητεία απέκτησε σημαντικό ρόλο στην πολιτική του Δεσποτάτου. Ο Ιωάννης Α΄ Ορσίνι διαδέχθηκε τον πατέρα του (1303) και κυβέρνησε μέχρι τον δικό του θάνατο (1317), τον διαδέχθηκε ο γιος του με τη Μαρία Αγγελίνα Νικόλαος Ορσίνι. Ο θείος του Δεσπότης της Ηπείρου Θωμάς Κομνηνός Δούκας αρνήθηκε στην αδελφή του Μαρίνα Αγγελίνα που ήταν μητέρα του Νικολάου Ορσίνι να αποκτήσει μερίδιο στην πατρική περιουσία. Ο Νικόλαος Ορσίνι αφού ανέθεσε τη διοίκηση της Παλατινής κομητείας του στον αδελφό του Ιωάννης Β΄ Ορσίνι μετέβη στην Ήπειρο για να λύσει τις διαφορές του με τον θείο του, τελικά συγκρούστηκαν και ο Νικόλαος τον δολοφόνησε. Ο Νικόλαος Ορσίνι μετά τη δολοφονία του θείου του παντρεύτηκε τη χήρα του Άννα Παλαιολογίνα και ανακηρύχτηκε ο ίδιος Δεσπότης της Ηπείρου με πρωτεύουσα την Άρτα. Δήλωσε υποτέλεια στον παππού της Άννας Ανδρόνικο Β΄ Παλαιολόγο και πήρε τον τίτλο "Παλατινός κόμης, ελέω Θεού Δεσπότης τής Ρωμανίας".

Πτώση του κλάδου

Με τον θάνατο της Άννας Παλαιολογίνας (1320) ο Νικόλαος Ορσίνι αφού αναγνώρισε ότι η Δημοκρατία της Βενετίας είναι αρκετά ισχυρότερη από τους Παλαιολόγους άλλαξε στάση, δήλωσε υποτέλεια στη Δημοκρατία και ζήτησε την άδεια να καταλάβει την υπόλοιπη Ήπειρο. Οι Βενετοί που είχαν καλές εμπορικές σχέσεις με το Βυζάντιο αρνήθηκαν αλλά ο Νικόλαος Ορσίνι δεν πτοήθηκε, εκμεταλλεύτηκε την εμφύλια σύγκρουση ανάμεσα στον Ανδρόνικο Β΄ και τον εγγονό του Ανδρόνικο Γ΄ Παλαιολόγο και αποφάσισε να καταλάβει μόνος του τα Ιωάννινα. Ο μικρότερος αδελφός του ωστόσο Ιωάννης Β΄ Ορσίνι όταν είδε ότι ο Νικόλαος Ορσίνι είναι ανεπιθύμητος στους κατοίκους των Ιωαννίνων συνωμότησε μαζί τους, τον σκότωσε με τα χέρια του και τον διαδέχθηκε (1323). Ο Ιωάννης Β΄ Ορσίνι προσπάθησε αμέσως να εξασφαλίσει την υποστήριξη των Ελλήνων, έδωσε όρκο υποτέλειας στον Ανδρόνικο Β΄ και παντρεύτηκε την Άννα Aγγελίνα Παλαιολογίνα, κόρη του Ανδρόνικου Άγγελου Παλαιολόγου. Για να εξασφαλίσει μεγαλύτερη υποστήριξη από τους Έλληνες ασπάστηκε το Ορθόδοξο δόγμα και μετέφρασε σε κοινή Ελληνική τον Όμηρο. Ο Ιωάννης της Γραβίνας ανησυχώντας για τις εξελίξεις κατέλαβε την παλατινή κομητεία (1325) τερματίζοντας την εξουσία των Ορσίνι, που πέρασε κατόπιν στην Ανδεγαυική δυναστεία.

Γενεαλογικό δέντρο της Οικογένειας Ορσίνι (κλάδος Επτανήσων)

Ριχάρδος Ορσίνι σύζ. (κόρη του Μαργαριτόνε)

Ματθαίος Α΄ Ορσίνι παλατινός κόμης της Κεφαλληνίας & Ζακύνθου (1195-1238)

Θεόδωρος Ορσίνι Πατριάρχης της Αντιόχειας 1180 - 1182

Ματθαίος Β΄ Ορσίνι παλατινός κόμης της Κεφαλληνίας & Ζακύνθου (1238-1259)

Ριχάρδος Α΄ Ορσίνι παλατινός κόμης της Κεφαλληνίας & Ζακύνθου (1259-1304)

Ιωάννης Α΄ Ορσίνι παλατινός κόμης της Κεφαλληνίας & Ζακύνθου (1304-1317)

Νικόλαος Ορσίνι παλατινός κόμης της Κεφαλληνίας & Ζακύνθου (1317-1323) σύζ. Άννα Παλαιολογίνα (κόρη του Μιχαήλ Η΄)

Ιωάννης Β΄ Ορσίνι παλατινός κόμης της Κεφαλληνίας & Ζακύνθου (1323-1325) σύζ. Άννα Αγγελίνα (κόρη του Ανδρόνικου)

Γκυ Ορσίνι

Μαργαρίτα Ορσίνι

Γουλιέλμος Τόκκος ΟΙΚΟΣ ΤΩΝ ΤΟΚΚΩΝ

Νικηφόρος Β΄ Ορσίνι δεσπότης της Ηπείρου (1335-40 και 1356-59) σύζ. Μαρία Καντακουζηνή

Θωμαΐς Ορσίνι

Συμεών-Ούρεσης ΟΙΚΟΣ ΝΕΜΑΝΙΤΣ

Λεονάρδος Α΄ Τόκκος παλατινός κόμης της Κεφαλληνίας & Ζακύνθου 1357 - 1376

Μανουήλ Ορσίνι Ορθόδοξος Μοναχός

Πηγές

• Μίλλερ, Ουΐλλιαμ μετάφρ. Σπυρ. Π. Λάμπρου, 1909-1910, «Ιστορία της Φραγκοκρατίας εν Ελλάδι (1204-1566)» μετά προσθηκών και βελτιώσεων, Tόμος A'. Εν Αθήναις: Ελληνική Εκδοτική Εταιρεία.
• (Αγγλικά) Miller, W. (1908) "The Latins in the Levant. A History of Frankish Greece (1204-1566)" (Cambridge and New York). Αρχειοθετήθηκε 10/11/2017. Ανακτήθηκε 17/06/2017.
• Λεωνίδας Ζώης "Ιστορία της Ζακύνθου" Αθήναι 1955
• ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ ΠΑΠΑΡΡΗΓΟΠΟΥΛΟΥ,Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, Δημοσιογραφικός Οργανισμός Λαμπράκη, Αθήνα, Τόμος 16.
• «Ιστορία της Ζακύνθου», Λεωνίδας Χ. Ζώης, Αθήνα 1955
• D. P. Hupchick, Conflicts & Chaos in Eastern Europe, 1995
• Fine, John Van Antwerp (1994) [1987]. The Late Medieval Balkans: A Critical Survey from the Late Twelfth Century to the Ottoman Conquest (στα Αγγλικά). Ανν Άρμπορ, Μίσιγκαν: University of Michigan Press. ISBN 0-472-08260-4. 
• Norwich, John Julius. The Kingdom in the Sun 1130-1194. Longman, London, 1970.
• Nicol, Donald M. (1984) [1957]. The Despotate of Epiros 1267-1479: A Contribution to the History of Greece in the Middle Ages
• Nicol, Donald M. (1993) [1972]. The Last Centuries of Byzantium, 1261-1453 (2. ed.). Cambridge University Press.
• Zečević, Nada (2014). The Tocco of the Greek Realm: Nobility, Power and Migration in Latin Greece (14th-15th centuries). Belgrade: Makart.