Νεολιθικός Λιμναίος Οικισμός Δισπηλιού

Νεολιθικός Λιμναίος Οικισμός Καστοριάς
	Από κοντινή θέα, στο βάθος φαίνεται το Δισπηλιό
Περιοχή	Π.Ε. Καστοριάς
Διεύθυνση	Δισπηλιό
Τύπος	νεολιθικός οικισμός

Ο Νεολιθικός Λιμναίος Οικισμός του Δισπηλιού είναι μουσείο δίπλα στη λίμνη Ορεστιάδα στο Δισπηλιό της Π.Ε. Καστοριάς στη Μακεδονία. Είναι ο πρώτος νεολιθικός οικισμός δίπλα σε λίμνη που ανασκάφηκε στην Ελλάδα. Στην περιοχή βρέθηκαν πολλά σημαντικά αντικείμενα, με πιο αξιοσημείωτο την Πινακίδα του Δισπηλιού.

Ο οικισμός είναι 8 χλμ από την Καστοριά. Το 1932, ο καθηγητής Αντώνιος Κεραμόπουλος του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης εντόπισε εκεί ίχνη ενός προϊστορικού λιμναίου οικισμού. Τριάντα χρόνια αργότερα, ο καθηγητής Νικόλαος Μουτσόπουλος διεξήγαγε επιφανειακές έρευνες και επιβεβαίωσε την ύπαρξη του οικισμού.

Το 1992, ο καθηγητής Γιώργος Χουρμουζιάδης του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης ξεκίνησε συστηματικές ανασκαφές, οι οποίες συνεχίζονται ακόμη. Αποκαλύφθηκε οικισμός που χρονολογείται στα μέσα της νεολιθικής περιόδου, δηλαδή στα μέσα της 6ης χιλιετίας π.Χ. Στόχος των ανασκαφών είναι η μελέτη του οικισμού ως συστήματος πολιτισμού.

Τα ευρήματα περιλαμβάνουν εργαλεία (πέτρα, κόκκαλο και πυριτόλιθο) και ποσότητες οστών ζώων, μια ανακάλυψη που δείχνει ότι οι κάτοικοι ασχολούνταν με τη γεωργία, το κυνήγι και το ψάρεμα, υλικά με τα οποία χτίστηκαν οι καλύβες (ξύλινοι σωροί και δάπεδα), μεγάλα πήλινα βάζα αποθήκευσης, καλάθια υφασμένα με τον τρόπο εκείνης της περιόδου, μαγειρικά σκεύη (πολλά από αυτά σε σχήμα βάρκας) και κοσμήματα από κόκαλα και πέτρα. Το πιο σημαντικό εύρημα είναι ένα οστέινο φλάουτο, ένα από τα παλαιότερα μουσικά όργανα που έχουν βρεθεί ποτέ στην Ευρώπη. Υπάρχει επίσης μια μακέτα στον εκθεσιακό χώρο που απεικονίζει τη μορφή των καλύβων και τον τρόπο κατασκευής τους.

Σε μικρή απόσταση από τον εκθεσιακό χώρο έχουν χτιστεί δίπλα στη λίμνη, παραλίμνιες και χερσαίες κατοικίες, όλες ακριβείς ανακατασκευές των καλύβων του προϊστορικού οικισμού. Μέσα στις καλύβες υπάρχουν όλα τα σκεύη που χρησιμοποιούσαν οι άνθρωποι για τις καθημερινές τους ανάγκες. Ένα χωμάτινο κάλυμμα στη μέση του οικισμού χρησίμευε για την προστασία της φωτιάς, ενώ στην όχθη της λίμνης υπάρχει ένα είδος πιρόγου που θα χρησιμοποιούσαν οι κάτοικοι για ψάρεμα.