Ναός της Ομόνοιας στη Ρώμη

Ναός της Ομόνοιας στη Ρώμη
	Τρισδιάστατη αναπαράσταση του ναού της Ομόνοιας από υπολογιστή.
Είδος	Ρωμαϊκός ναός, αρχαιολογική θέση, αρχαία ρωμαϊκή κατασκευή, amphiprostyle και ναός
Γεωγραφικές συντεταγμένες	41°53′35″N 12°29′3″E
Διοικητική υπαγωγή	Ρώμη
Τοποθεσία	Ρωμαϊκό Φόρουμ
Χώρα	Ιταλία
	Πολυμέσα
	δεδομένα (π)

Ο Ναός της Ομόνοιας (λατιν. Aedes Concordiae) στην αρχαία πόλη της Ρώμης, αναφέρεται σε μία σειρά από ιερά και ναούς, που αφιερώθηκαν στη Ρωμαϊκή θεότητα Ομόνοια και κτίστηκαν στο δυτικό άκρο της Ρωμαϊκής Αγοράς. Το πρωϊμότερο κτίσμα πρέπει να ήταν του Μάρκου Φούριου Κάμιλλου το 367 π.Χ., αλλά η ιστορία καταγράφει και έναν ναό της Ομονοίας στο Βούλκαναλ το 304 και ακόμη έναν δίπλα, δυτικά του Βούλκαναλ, στη θέση που κατέλαβε αργότερο ο ναός του 217 π.Χ. Ο ναός ξανακτίστηκε το 121 π.Χ. και πάλι το διάστημα 7 π.Χ. - 10 μ.Χ. από τον μέλλοντα Αυτοκράτορα Τιβέριο.

Ιστορία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Μία παράδοση προσγράφει τον πρώτο ναό της Ομόνοιας σε έναν όρκο, που έκανε ο Κάμιλλος και εκπληρώθηκε το 367 π.Χ., όταν ψηφίστηκε ο νόμος Λικινίου & Σέξτου, που πρότειναν οι τριβούνοι Γάιος Λικίνιος Στόλο και Λούκιος Σέξτιος Λατερανός, οπότε μπορούσαν να είναι υποψήφιοι ως ύπατοι και οι πληβείοι. Οι δύο τους απέτρεψαν την εκλογή magistratus (δικαστή, στρατάρχη και ιερέα) για μία περίοδο αρκετών ετών, ως μέρος της Σύγκρουσης των τάξεων. Ο Κάμιλλος, που είχε οριστεί δικτάτορας για να αντιμετωπίσει μία εισβολή των Γαλατών και ενθαρρύνθηκε από τον φίλο του πατρίκιο Μάρκο Φάβιο Άμμπουστο, πεθερό του Λικινίου, αποφάσισε να λύσει την κρίση δηλώνοντας την υποστήριξή του στον νόμο αυτόν· υποσχέθηκε έναν ναό στην Ομόνοια, που θα συμβόλιζε την συμφιλίωση των πατρικίων με τους πληβείους.

Το τάμα του Κάμιλλου δεν αναφέρεται από τον Τίτο Λίβιο· αντ' αυτού ο ιστορικός περιγράφει την αφιέρωση του ναού της Ομονοίας στο Βούλκαναλ, έναν περίβολο αφιερωμένο στον Βούλκαν (Ήφαιστο) στο δυτικό άκρο της Αγοράς, από τον aedile (υπεύθυνο κτηρίων και εορτών) Γναίο Φλάβιο το 304 π.Χ. Από την πρωτοβουλία του Φλαβίου προσβλήθηκε η Σύγκλητος, επειδή ο ναός έγινε χωρίς τη συμβουλή της και από έναν πληβείο: ο πατέρας του ήταν απελεύθερος, πιο πριν scriba (γραφέας) του Αππίου Κλαυδίου Καίκου. Τότε ο Μέγιστος Αρχιερέας της Ρώμης υποχρεώθηκε να δώσει οδηγίες στον Φλάβιο για τον σωστό τρόπο αφιέρωσης ναών. Ωστόσο ο Κικέρων και ο Πλίνιος ο Πρεσβύτερος αναφέρουν, ότι ο Φλάβιος ήταν γραφέας (όχι aedile) την εποχή της αφιέρωσης και αμέσως μετά ψηφίστηκε νόμος, που απαγόρευε την αφιέρωση ναών χωρίς την έγκριση της Συγκλήτου ή της πλειοψηφίας των τριβούνων των πληβείων.

Ένας τρίτος ναός ξεκίνησε το 217 π.Χ., στην αρχή του Β΄ Εφυλίου Πολέμου, από τη duumviri (δυανδρία) των Μάρκου Πούπιου και Καίσου Κουίνκτιου Φλαμινίνου, ως εκπλήρωση όρκου, που έγινε από τον πραίτορα Λούκιο Μάνλιο Βούλσο, μετά τη σωτηρία από τους Γαλάτες το 218. Η Αιτία που ο Μάνλιος υποσχέθηκε ένα ναό στην Ομόνοια (και όχι σε άλλη θεότητα) δεν είναι εμφανής· ο Λίβιος υπαινίσσεται μία διαμάχη, που συνέβη μεταξύ των πραιτόρων. Ο ναός συμπληρώθηκε και αφιερώθηκε το επόμενο έτος από τη δυανδρία των Μάρκου και Γάιου Ατίλιου.

Ο φόνος του Γαΐου Γκράκχου το 121 π.Χ. ήταν ένα μελανό σημείο στις σχέσεις μεταξύ της αριστοκρατίας και της ανερχόμενης λαϊκής τάξης. Η Σύγκλητος, σε μία προσπάθεια κάλυψης των πράξεών της και συμβολικής ενέργειας συμφιλίωσης, έδωσε αμέσως εντολή στον Λούκιο Οπόμιο για την ανακατασκευή του ναού της Ομονοίας.

Καλλιτεχνική απόδοση του ναού της Ομονοίας (1892).

Από την περίοδο αυτή, ο ναός εχρησιμοποιείτο συχνά ως σημείο συνάντησης των συγκλητικών και των Ιερέων των Αγρών (Fratres Arvales). Αργότερα στέγασε έναν αριθμό έργων τέχνης, πολλά από τα οποία περιέγραψε ο Πλίνιος. Ένα άγαλμα της Βικτόρια (Νίκης) τοποθετημένο στη στέγη, χτυπήθηκε από κεραυνό το 211 π.Χ.· θαύματα αναφέρθηκαν στην Concordiae, γειτονικά του ναού, το 183 και το 181. Λίγα αναφέρονται στον ναό ως το 7 π.Χ., όταν ο μέλλων αυτοκράτορας Τιβέριος ανέλαβε άλλη ανακατασκευή, η οποία κράτησε ως το 10 μ.Χ., οπότε το κτήριο αφιερώθηκε στις 16η Ιανουαρίου ως ναός της Ομόνοιας του Αυγούστου (aedes Consordiae Augustae).

O ναός αναφέρεται συχνά στην αυτοκρατορική εποχή και ίσως είχε ανακατασκευαστεί ξανά, έπειτα από μία πυρκαγιά το 284 μ.Χ. Αν ήταν σε χρήση ως τον 4ο αι., θα έκλεισε στις Διώξεις κατά των Εθνικών από τους Χριστιανούς Αυτοκράτορες στο τέλος του αιώνα αυτού. Το κτήριο παρέμεινε όρθιο· τον 8ο αι. αναφέρεται, ότι ήταν σε κακή κατάσταση και ετοιμόρροπο. Ο ναός καταστράφηκε περί το 1450, όταν μετατράπηκε σε ασβεστοκάμινο· τα μάρμαρα αποσπάστηκαν.

Αρχιτεκτονική[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η δυτική μεριά του ναού είναι κολλημένη στο Ταμπουλάριουμ (Αρχείο) και ο ναός βρίσκεται στους πρόποδες του Καπιτωλίνου λόφου· έπρεπε η αρχιτεκτονική να προσαρμοστεί στον χώρο. Έτσι ο σηκός έχει πρόσοψη 45 μ., διπλή από ό,τι το μήκος του, που είναι 24 μ. και το ίδιο και το πρόστυλο. Αυτό έχει ως εξής: στη μέση του σηκού προεξέχει μία βάση, που φέρει μία σειρά κορινθιακών κιόνων, έξι στην πρόσοψη και τριών σε κάθε πλάι. Τα κιονόκρανα των κιόνων, αντί ελίκων στις γωνίες, έχουν ζεύγος αναπηδώντων κριών. Τα δύο πλαϊνά μέρη του σηκού έχουν από μία κόγχη στην πρόσοψη. Ο πρόναος έχει κλίμακα μπροστά του· όλο το κτήριο ερίδεται σε κρηπίδα, που προεξέχει από τα πλάγια του προνάου και έχει επίσης κλίμακα μπροστά της. Τώρα σώζεται μόνο η κρηπίδα, που εν μέρει καλύπτεται από την οδό προς το Καπιτώλιο.

Επιρροή[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο κύρος ναός στην Αγορά φαίνεται, πως έγινε το πρότυπο για ναούς της θεάς και αλλού στη Αυτοκρατορία: μία αναπαραγωγή του ναού βρέθηκε στη Μέριντα της Ισπανίας κατά τις ανασκαφές της Αγοράς της πόλης το 2002.

Πηγές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Marcus Tullius Cicero, De Domo Sua, Epistulae ad Atticum, In Catilinam, Philippicae, Pro Murena, Pro Sestio.
Gaius Sallustius Crispus (Sallust), Bellum Catilinae (The Conspiracy of Catiline).
Titus Livius (Livy), History of Rome.
Publius Ovidius Naso (Ovid), Fasti.
Gaius Plinius Secundus (Pliny the Elder), Historia Naturalis (Natural History).
Plutarchus, Lives of the Noble Greeks and Romans.

Πινακοθήκη[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]