Μπέλα Μπόλομπας
| Μπέλα Μπόλομπας | |
|---|---|
 | |
| Γενικές πληροφορίες | |
| Γέννηση | 3 Αυγούστου 1943 Βουδαπέστη[1] |
| Χώρα πολιτογράφησης | Ουγγαρία |
| Εκπαίδευση και γλώσσες | |
| Ομιλούμενες γλώσσες | Αγγλικά[2][3] Ουγγρικά[3] |
| Εκπαίδευση | διδάκτωρ φιλοσοφίας |
| Σπουδές | Πανεπιστήμιο Έτβες Λόραντ (έως 1967) Κολέγιο Τρίνιτι (έως 1972)[4] |
| Πληροφορίες ασχολίας | |
| Ιδιότητα | μαθηματικός[1] διδάσκων πανεπιστημίου[1] |
| Εργοδότης | Πανεπιστήμιο του Μέμφις (από 1996) |
| Οικογένεια | |
| Γονείς | Béla Bollobás |
| Αδέλφια | Enikő Bollobás |
| Αξιώματα και βραβεύσεις | |
| Αξίωμα | senior researcher (από 2005, Κολέγιο Τρίνιτι) |
| Βραβεύσεις | honorary doctor of the Adam Mickiewicz University in Poznań (2013) βραβείο Σεσενί (2017) εταίρος της Αμερικανικής Μαθηματικής Εταιρίας (2013)[5][6] Senior Whitehead Prize (2007) Εταίρος της Βασιλικής Εταιρίας (2011)[7] |
 Σχετικά πολυμέσα | |
Ο Μπέλα Μπολόμπας (Béla Bollobás, γεννήθηκε στις 3 Αυγούστου 1943) είναι βρετανός μαθηματικός ουγγρικής καταγωγής, ο οποίος ασχολήθηκε με διάφορους τομείς των μαθηματικών, όπως η συναρτησιακή ανάλυση, η συνδυαστική, η θεωρία γραφημάτων και η διήθηση. Επηρεάστηκε έντονα από τον Πολ Έρντος από την ηλικία των 14 ετών[8][9][10][11] .
Βιογραφία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Ως φοιτητής, πήρε μέρος στις τρεις πρώτες Διεθνείς Μαθηματικές Ολυμπιάδες, όπου κέρδισε δύο χρυσά μετάλλια[12]. Ο Πολ Έρντος προσκάλεσε τον Μπόλομπας σε γεύμα, αφού άκουσε για τις νίκες του, και στη συνέχεια κράτησαν επαφή. Η πρώτη δημοσίευση του Μπολόμπας ήταν μια κοινή δημοσίευση με τον Έρντος[13] σχετικά με ακραία προβλήματα στη θεωρία γραφημάτων, που γράφτηκε όταν ήταν στο λύκειο το 1962.
Με τη σύσταση του Έρντος στον Χάρολντ Ντάβενπορτ και έναν μακρύ αγώνα για την άδεια των ουγγρικών αρχών, ο Μπολομπάς κατάφερε να περάσει ένα προπτυχιακό έτος στο Κέιμπριτζ της Αγγλίας. Ωστόσο, οι αρχές αρνήθηκαν το αίτημά του να επιστρέψει στο Κέιμπριτζ για διδακτορικές σπουδές. Μια παρόμοια προσφορά υποτροφίας από το Παρίσι απορρίφθηκε επίσης. Έγραψε το πρώτο διδακτορικό του στη διακριτή γεωμετρία υπό την επίβλεψη των Λάσλο Φέις Τόθ και Πολ Έρντος στο Πανεπιστήμιο της Βουδαπέστης το 1967, και στη συνέχεια πέρασε ένα χρόνο στη Μόσχα με τον Ισραήλ Μοϊσέγεβιτς Γκέλφαντ. Αφού πέρασε ένα χρόνο στο Christ Church[14] της Οξφόρδης, όπου ο Μάικλ Ατίγια κατείχε την έδρα Savilian της Γεωμετρίας, ορκίστηκε να μην επιστρέψει ποτέ στην Ουγγαρία λόγω της απογοήτευσής του από τη σοβιετική επέμβαση του 1956. Στη συνέχεια πήγε στο Κολέγιο Τρίνιτι του Κέιμπριτζ, όπου το 1972 έλαβε ένα δεύτερο διδακτορικό στη συναρτησιακή ανάλυση, μελετώντας άλγεβρες Μπάναχ υπό την επίβλεψη του Φρανκ Άνταμς.[15][8] Ο Μπολόμπας θυμάται: "Μέχρι τότε, είπα στον εαυτό μου: "Αν ποτέ καταφέρω να φύγω από την Ουγγαρία, δεν θα επιστρέψω". Το 1970, του απονεμήθηκε υποτροφία στο κολέγιο[16].
Το αντικείμενο της έρευνάς του είναι η συνδυαστική, ιδίως η θεωρία γραφημάτων. Τα κύρια ενδιαφέροντά του είναι η θεωρία ακραίων γραφημάτων και η θεωρία τυχαίων γραφημάτων. Το 1996 παραιτήθηκε από τη θέση του στο πανεπιστήμιο, αλλά παρέμεινε μέλος του Κολεγίου Τρίνιτι του Κέιμπριτζ .
Σταδιοδρομία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Ο Μπολόμπας είναι μέλος του Κολεγίου Τρίνιτι του Κέιμπριτζ από το 1970- το 1996 διορίστηκε στην έδρα αριστείας Τζέιμπι Χάρντιν στο Πανεπιστήμιο του Μέμφις και το 2005 του απονεμήθηκε ανώτερη ερευνητική υποτροφία στο Κολέγιο Τρίνιτι[8].
Ο Μπόλομπας απέδειξε αποτελέσματα σχετικά με τη θεωρία ακραίων γραφημάτων, τη λειτουργική ανάλυση, τη θεωρία τυχαίων γραφημάτων, τα πολυώνυμα γραφημάτων και τη διήθηση. Παραδείγματος χάριν, με τον Πολ Έρντος απέδειξε τα αποτελέσματα σχετικά με τη δομή των πυκνών γραφημάτων- ήταν ο πρώτος που κατέληξε σε λεπτομερή αποτελέσματα σχετικά με τη μετάβαση φάσης στην εξέλιξη των τυχαίων γραφημάτων- απέδειξε ότι ο χρωματικός αριθμός του τυχαίου γραφήματος σε n κορυφές είναι ασυμπτωτικά n/2 log n με τον Ίμρε Λίντερ απέδειξε βασικές διακριτές ισοπεριμετρικές ανισότητες, μαζί με τον Ρίτσαρντ Αρράτια]] και τον Γκρέγκορι Σόρκιν κατασκεύασε το πολυώνυμο της διασύνδεσης- μαζί με τον Όλιβερ Ριόρνταν εισήγαγε το πολυώνυμο της κορδέλας (που σήμερα ονομάζεται πολυώνυμο Μπολόμπας-Ριόρνταν), μαζί με τους Άντριου Τόμασον, Γιόζεφ Μπάλογκ, Μίκλος Σιμόνοβιτς, Ρόμπερτ Μόρις και Νόγκα Αλόν μελέτησε μονοτονικές και κληρονομικές ιδιότητες γραφημάτων- μαζί με τους Πολ Σμιθ και Άντριου Ούζελ εισήγαγε και ταξινόμησε τυχαία κυψελοειδή αυτόματα με γενικούς ομοιογενείς μονοτονικούς κανόνες ενημέρωσης, με τους Γιόζεφ Μπάλογκ, Ούγκο Ντουμινίλ-Κοπέν και Ρόμπερτ Μόρις μελέτησε την bootstrap διήθηση- με τον Όλιβερ Ριόρνταν απέδειξε ότι η κρίσιμη πιθανότητα στην τυχαία Georgy Voronoy διήθηση στο επίπεδο είναι 1/2- και με τους Σβάντε Τζάνσον και Όλιβερ Ριόρνταν εισήγαγε ένα πολύ γενικό μοντέλο ετερογενών αραιών τυχαίων γραφημάτων.
Εκτός από περισσότερες από 350 ερευνητικές εργασίες στα μαθηματικά, ο Μπόλομπας έγραψε αρκετά βιβλία, μεταξύ των οποίων οι ερευνητικές μονογραφίες Θεωρία ακραίων γραφημάτων το 1978, Τυχαίοι γραφήματα το 1985 και Διήθηση (με τον Όλιβερ Ριόρνταν) το 2006, τα εισαγωγικά βιβλία Σύγχρονη θεωρία γράφων για προπτυχιακά μαθήματα το 1979, Συνδυαστική και Γραμμική Ανάλυση το 1990 και η συλλογή προβλημάτων Η τέχνη των μαθηματικών - ώρα για καφέ στο Μέμφις το 2006, με σχέδια της Γκαμπριέλλας Μπόλομπας. Έχει επίσης επιμεληθεί διάφορα βιβλία, μεταξύ των οποίων το Littlewood's Miscellany[17].
Οι ερευνητές φοιτητές του Μπόλομπας ήταν ο Κιθ Μπολ στο Γουόργουικ, ο Γκράχαμ Μπράιτγουελ στο LSE, ο Τίμοθι Γκάουερς (ο οποίος τιμήθηκε με το μετάλλιο Φιλντς το 1998 και είναι καθηγητής Μαθηματικών Rouse Ball), ο Ίμρε Λίντερ στο Πανεπιστήμιο του Κέιμπριτζ, ο Τζόναθαν Πάρτινγκτον στο Λιντς και ο Τσαρλς Ριντ στο Λιντς, ο οποίος πέθανε το 2015.
Ο Μπόλομπας είναι Εξωτερικό Μέλος της Ουγγρικής Ακαδημίας Επιστημών- το 2007 του απονεμήθηκε το βραβείο Senior Whitehead από τη Μαθηματική Εταιρεία του Λονδίνου[18]. Το 2011 εξελέγη Μέλος της Βασιλικής Εταιρείας για τη σημαντική συμβολή του σε πολλούς διαφορετικούς τομείς των μαθηματικών στο ευρύ πεδίο της συνδυαστικής, συμπεριλαμβανομένων των τυχαίων γραφημάτων, της διήθησης, των ακραίων γραφημάτων, των συστημάτων συνόλων και των ισοπεριμετρικών ανισοτήτων. Η βράβευση αναγνωρίζει επίσης τη βαθιά επιρροή των εγχειριδίων του σε πολλούς από αυτούς τους τομείς, καθώς και τον καθοριστικό του ρόλο στην καθιέρωση της Βρετανίας ως μιας από τις κορυφαίες χώρες στην πιθανολογική και ακραία συνδυαστική[19]. το 2012 έγινε μέλος της Αμερικανικής Μαθηματικής Εταιρείας[20].
Βραβεία και τιμητικές διακρίσεις[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Ο Μπόλομπας εξελέγη μέλος της Βασιλικής Εταιρείας το 2011. Η υποψηφιότητά του έχει ως εξής
Ο Μπέλα Μπόλομπας είναι ένας από τους κορυφαίους μαθηματικούς στον κόσμο στον τομέα της συνδυαστικής. Έχει τεράστιο δημοσιευμένο έργο, το οποίο περιλαμβάνει σημαντικές συνεισφορές σε πολλούς διαφορετικούς κλάδους αυτού του πολύ μεγάλου τομέα, όπως τυχαία γραφήματα, διήθηση, ακραία γραφήματα και συστήματα συνόλων, ισοπεριμετρικές ανισότητες και άλλα. Επιπλέον, μέσω των κλασικών εγχειριδίων του, έχει λίγο-πολύ ορίσει πολλά από αυτά τα θέματα. Η Βρετανία είναι σήμερα μια από τις ισχυρότερες χώρες για την πιθανολογική και ακραία συνδυαστική στον κόσμο: αυτό οφείλεται σχεδόν εξ ολοκλήρου στην επιρροή του Μπόλομπας[21].
Το 1998 ήταν προσκεκλημένος ομιλητής στο Διεθνές Συνέδριο Μαθηματικών στο Βερολίνο[22]. Εκλέχθηκε ξένο μέλος της Πολωνικής Ακαδημίας Επιστημών το 2013 και ανακηρύχθηκε επίτιμος διδάκτορας του Πανεπιστημίου Άνταμ Μικέβιτς στο Πόζναν το 2013. Το 2016, έλαβε το βραβείο Μποτσκάι. Το 2017, έλαβε το βραβείο Széchenyi και έγινε μέλος της Ακαδημίας της Ευρώπης.
Προσωπική ζωή[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Ο πατέρας του ήταν γιατρός. Η σύζυγός του, η Γκαμπριέλα Μπολόμπας γεννήθηκε στη Βουδαπέστη, ήταν ηθοποιός και μουσικός στην Ουγγαρία πριν μετακομίσει στην Αγγλία για να γίνει γλύπτρια. Έφτιαξε προτομές μαθηματικών και επιστημόνων, μεταξύ των οποίων οι Πολ Ερντές, Μπιλ Τούτε, Τζορτζ Μπάτσελορ, Τζον φον Νόιμαν, Πολ Ντιράκ και Στίβεν Χόκινγκ, καθώς και ένα χυτό μπρούντζινο ομοίωμα του Ντέιβιντ Χίλμπερ[8]. Έχει έναν γιο, τον Μαρκ.
Ο Μπόλομπας είναι επίσης αθλητής, έχοντας εκπροσωπήσει το Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης στο μοντέρνο πένταθλο και το Πανεπιστήμιο του Κέιμπριτζ στην ξιφασκία[23][24].
Σημαντικές δημοσιεύσεις[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- Extremal Graph Theory. Academic Press 1978,[25] Dover 2004 (see here).
- Graph theory- an introductory course. Springer 1979, doi:10.1007/978-1-4612-9967-7.
- Random Graphs. Academic Press 1985. Cambridge University Press 2001 doi:10.1017/CBO9780511814068.
- Combinatorics - set systems, hypergraphs, families of vectors, and combinatorial probability. Cambridge University Press 1986 ISBN 9780521337038.
- Linear Analysis – an introductory course. Cambridge University Press 1990, 1999 doi:10.1017/CBO9781139168472.
- with Alan Baker, András Hajnal (ed.): A tribute to Paul Erdös. Cambridge University Press 1990 doi:10.1017/CBO9780511983917.
- (ed.): Probabilistic combinatorics and its applications. American Mathematical Society 1991 ISBN 978-0-8218-5500-3.
- with Andrew Thomason (ed.): Combinatorics, Geometry and Probability- a tribute to Paul Erdös. Cambridge University Press 1997 doi:10.1017/CBO9780511662034.
- Modern Graph Theory. Springer 1998, doi:10.1007/978-1-4612-0619-4.[26]
- (ed.): Contemporary Combinatorics. Springer und Janos Bolyai Mathematical Society, Budapest 2002 ISBN 978-3-642-07660-2.
- with Oliver Riordan: Percolation. Cambridge University Press 2006 doi:10.1017/CBO9781139167383.
- The Art of Mathematics – Coffee Time in Memphis. Cambridge University Press 2006 doi:10.1017/CBO9780511816574(with drawings by his wife Gabrielle Bollobás)
- with Robert Kozma, Dezső Miklós: Handbook of Large-Scale Random Networks. Springer 2009, doi:10.1007/978-3-540-69395-6.
Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- ↑ 1,0 1,1 1,2 MacTutor History of Mathematics archive. Bollobas. Ανακτήθηκε στις 26 Νοεμβρίου 2021.
- ↑ Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας: (Γαλλικά) καθιερωμένοι όροι της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Γαλλίας. data
.bnf .fr /ark: /12148 /cb12282561h. Ανακτήθηκε στις 10 Οκτωβρίου 2015. - ↑ 3,0 3,1 CONOR.SI. 98301283.
- ↑ (Αγγλικά) Mathematics Genealogy Project.
- ↑ www
.ams .org /fellows _by _year .cgi?year=2013. Ανακτήθηκε στις 24 Νοεμβρίου 2022. - ↑ www
.ams .org /news?news _id=1680. Ανακτήθηκε στις 24 Νοεμβρίου 2022. - ↑ web
.archive .org /web /20140425020717 /https: //royalsociety .org /about-us /fellowship /new-fellows-2011 /. Ανακτήθηκε στις 1 Μαΐου 2022. - ↑ 8,0 8,1 8,2 8,3 O'Connor, John J.; Robertson, Edmund F., «Béla Bollobás», MacTutor History of Mathematics archive, University of St Andrews, http://www-history.mcs.st-andrews.ac.uk/Biographies/Bollobas.html.
- ↑ «Scopus preview - Bollobas, Bela - Author details - Scopus». www.scopus.com. Ανακτήθηκε στις 17 Απριλίου 2023.
- ↑ «dblp: Béla Bollobás». dblp.org (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 17 Απριλίου 2023.
- ↑ «BÉla Bollobás - Home». Author DO Series (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 17 Απριλίου 2023.
- ↑ «International Mathematical Olympiad». www.imo-official.org. Ανακτήθηκε στις 18 Απριλίου 2023.
- ↑ Bollobás, Béla; Erdös, Paul , Über graphentheoretische Extremalprobleme. (Extremal problems in graph theory.) , Mat. Lapok 13, 143-152 (1962)
- ↑ «Christ Church, Οξφόρδη». el.Alegsaonline.com. 11 Οκτωβρίου 2021. Ανακτήθηκε στις 18 Απριλίου 2023.
- ↑ Μπέλα Μπόλομπας στο Mathematics Genealogy Project
- ↑ Leong, Y. K. (2007). «Béla Bollobás: Graphs Extremal and Random». Newsletter of Institute for Mathematical Sciences: 14–21. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2018-07-22. https://web.archive.org/web/20180722130213/https://www2.ims.nus.edu.sg/imprints/interviews/BelaBollobas.pdf. Ανακτήθηκε στις 2023-04-18.
- ↑ Littlewood, John Edensor (30 Οκτωβρίου 1986). Littlewood's Miscellany. Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-33702-1.
- ↑ London Mathematical Society «List of Prizewinners». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 17 Δεκεμβρίου 2005. Ανακτήθηκε στις 8 Ιουλίου 2007.
- ↑ Royal Society «Béla Bollobás». Ανακτήθηκε στις 13 Ιουνίου 2011.
- ↑ List of Fellows of the American Mathematical Society. Retrieved 10 November 2012.
- ↑ «Professor Béla Bollobás FRS | Royal Society». web.archive.org. 25 Δεκεμβρίου 2013. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 25 Δεκεμβρίου 2013. Ανακτήθηκε στις 18 Απριλίου 2023.
- ↑ Bollobás, Béla (1998). «Hereditary properties of graphs: asymptotic enumeration, global structure, and colouring». Doc. Math. (Bielefeld) Extra Vol. ICM Berlin, 1998, vol. III. σελίδες 333–342.
- ↑ «Bela Bollobas». LIMS - London Institute for Mathematical Sciences (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 13 Οκτωβρίου 2021.
- ↑ Leong, Yu Kiang (2010). Creative Minds, Charmed Lives: Interviews at Institute for Mathematical Sciences, National University of Singapore (στα Αγγλικά). World Scientific. ISBN 978-981-4317-59-7.
- ↑ Spencer, Joel «Review: Extremal graph theory, by Béla Bollobás». Bull. Amer. Math. Soc. (N.S.) 2 (3): 492–494. 1980. doi:. https://www.ams.org/journals/bull/1980-02-03/S0273-0979-1980-14782-5/S0273-0979-1980-14782-5.pdf.
- ↑ Albertson, Michael O. (1999). «Review: Modern graph theory, by Béla Bollobás, and Graph theory, by Reinhard Diestel». Bull. Amer. Math. Soc. (N.S.) 36 (3): 389–390. doi:. https://www.ams.org/journals/bull/1999-36-03/S0273-0979-99-00781-8/S0273-0979-99-00781-8.pdf.
|
