Μουσείο εκκλησιαστικής τέχνης Ιεράς μονής Στροφάδων και Αγίου Διονυσίου
| Μουσείο εκκλησιαστικής τέχνης Ιεράς μονής Στροφάδων και Αγίου Διονυσίου | |
|---|---|
 | |
| Γενικές πληροφορίες | |
| Είδος | Μουσείο - Σκευοφυλάκιο |
| Διεύθυνση | Μονή Στροφάδων, δίπλα από την εκκλησία του Αγίου Διονυσίου, Ζάκυνθος 29100 |
| Διοικητική υπαγωγή | Δήμος Ζακύνθου |
| Τοποθεσία | Ζάκυνθος |
| Χώρα | Ελλάδα |
| Έναρξη κατασκευής | 12 Νοεμβρίου 2000 |
| Λειτουργία | 12 Νοεμβρίου 2000 |
| δεδομένα (π) | |
Το Μουσείο - Σκευοφυλάκιο της Ιεράς μονής Στροφάδων και Αγίου Διονύσιου βρίσκεται στην πόλη της Ζακύνθου, απέναντι απο τον ναό του Αγίου Διονυσίου, όπου στεγάζεται στο ισόγειο της νέα πτέρυγας του μοναστηρίου, που εγκαινιάστηκε στις 12 Νοεμβρίου 2000. Συγκροτείται απο εικόνες και άλλα έργα της Χριστιανικής τέχνης, εκ των οποίων ένα σημαντικός αριθμός προέρχεται απο την Ιερά Μονή Μεταμόρφωση του Σωτήρος στις Στροφάδες. Τα έργα μεταφέρθηκαν στην Ζάκυνθο, ύστερα απο τον μεγάλο σεισμό της 18 Νοεμβρίου 1997, όπου επέφερε σοβαρές βλάβες στο μοναστηριακό συγκρότημα. Αποτελούν πολύτιμα τεκμήρια της ιστορίας και της μακραίωνης πνευματικής παράδοσης της Μονής, αφού τα περισσότερα απο τα ανεκτίμητα κειμήλια της, καθώς και μεγάλο μέρος της περίφημης βιβλιοθήκης της, αποτέλεσαν λεία των επιδρομέων, των πειρατών και αρχαιοκαπήλων.
Το εκκλησιαστικό μουσείο εντάσσεται στην προσπάθεια για μια μουσειακή πολιτική που έχει σκοπό να αναθερμάνει την συλλογική μνήμη της τοπικής κοινωνίας και να μεταβάλλει, το άγνωστο για πολλούς πολιτιστικό αγαθό, μέσω συγκεκριμένης μουσειακής δράσης, σε κοινωνικό αγαθό. Αποτελεί ένα μικρό, αλλά πολυσύνθετο εικονιστικό δείγμα διαπολιτισμικών σχέσεων Ανατολής και Δύσης απο ένα μικρό μέρος της Μεσογείου, αυτής της πολύ-πολιτισμικής θάλασσας, στην οποία συντελέστηκαν απίστευτες διεργασίες συγχωνεύσεων και μετασχησμών. Μέσα απο τα έργα αναδεικνύονται οι αλληλεπιδράσεις της Βυζαντινής και της δυτικής τέχνης στην ανάπτυξη μιας εικονογραφίας που συνδίαζε τη βυζαντινή κληρονομιά με τις ισχυρές επιροές απο την Ιταλική Αναγέννηση και το Μπαρόκ.
Συλλογή[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Η σημερινή έκθεση, ο πυρήνας της οποίας υπήρχε σε ένα μικρό, μάλλον ακατάλληλο ως προς τις συνθήκες φύλαξης εκθεσιακό χώρο στην παλιά πτέρυγα του μοναστηρίου, έχει εμπλουτιστεί σημαντικά χάρη στην γενναιόδωρη προσφορά του Μητροπολίτη Ζακύνθου κ. Χρυσοστόμου Β΄ ποικίλων αντικειμένων εξαιρετικής εκκλησιαστικής τέχνης. Πέρα απο την αρχαιολογική τους αξία, τα αρχιερατικά άμφια, τα ιερά λειτουργικά σκεύη και τα λειτουργικά εξαρτήματα της δωρεάς του Μητροπολίτη Ζακύνθου καθίστανται και τεκμήρια της εκκλησιαστικής ιστορίας του νησιού με την διαδοχική χρήση τους απο τους αρχιερείς. Πολλά απο τα ιερά λειτουργικά σκεύη και κάποια απο τα λειτουργικά και ιερατικά άμφια του Εκκλησιαστικού Μουσείου, τα οποία φέρουν επιγραφές στα ρώσικα ή αποδίδονται σε ρώσικα εργαστήρια, αποτελούν τμήμα της δωρεάς του Γεώργιου Κωστάκη. Τη δεκαετία του 1930, ο ζακυνθινής καταγωγής συλλέκτικης έργων ζωγραφικής της ρώσικης πρωτοπορίας, απέστειλε απο την Μόσχα σκεύη και άμφια για τις λειτουργικές ανάγκες των ναών της Ζακύνθου, τα οποία αντιπροσωπεύουν χαρακτηριστικά τη ρώσικη εκκλησιαστική τέχνης του 18ου και του 19ου αιώνα. Οι αρχαιότερες εικόνες του Μουσείου έχουν φιλοτεχνηθεί απο κρητικούς ζωγράφους και μεταφέρθηκαν απο τους πρόσφυγες ως ιερά κειμήλια όπου ανατέθηκαν σε ναούς της Ζακύνθου.
Εκθέματα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Οι συλλογές του μουσείου εκτίθενται σε δύο χώρους:
- Στον προθάλαμο υπάρχουν πέντε εικόνες όπου απεικονίζουν τον Άγιο Διονύσιο, τον Άγιο Θεοδόσιο και τον Άγιο Ονούφριο, τον Ιωάννη Βαπτιστή, την Δέηση, τον Άγιο Νικόλαο και τον Άγιο Σπυρίδων.
- Στην κύρια αίθουσα υπάρχουν προθήκες οι οποίες περιέχουν εικόνες, άμφια, εκκλησιαστικά σκεύη, καθώς και έγγραφα απο την μονή των Στροφάδων.
Στην κύρια αίθουσα δεσπόζει ο Σταυρός απο το τέμπλο του καθολικού της Ιεράς Μονής Στροφάδων, ο Εσταυρωμένος Χριστός και τα σύμβολα των Ευαγγελιστών του Παναγιώτη Δοξαρά. Είναι ξυλόγλυπτος με επιχρυσομένη επένδηση, ο τύπος αυτού του σταυρού κατάγεται απο τους μεγάλους βενετσιάνικους σταυρούς του 13ου αιώνα και υιοθετείται απο την κρητική τέχνη γνωρίζοντας μεγάλη διάδοση στα τέλη του 16ου αιώνα, κυρίως στις βενετοκρατούμενες περιοχές. Ο μεγάλος σταυρός με την παράσταση του Εσταυρωμένου Χριστού, το πρώτο χρονολογικά ενυπόγραφο έργο του Παναγιώτη Δοξαρά, έρχεται να προστεθεί στα ελάχιστα αδιαμφισβήτητα δείγματα της δουλειάς του καλλιτέχνη. Στο πρώιμο αυτό έργο, ο Δοξαράς δεν έχει απομακρυνθεί ολοκληρωτικά απο την μεταβυζαντινή εικονογραφική παράδοση, υιοθετεί όμως τρόπους και στοιχεία της δυτικής τέχνης και κυρίως, εισάγει στη θρησκευτική ζωγραφική τη χρήση λαδιού, αντί της αυγοτέμπερας.
Ένα απο τα πιο γνωστά εκθέματα που υπάρχουν στο μουσείο είναι ο πίνακας του Νικολάου Κουτούζη, Η λητανεία του λειψάνου του Αγίου Διονυσίου, χρονολογείται το 1766 και κοσμούσε το στηθαιό του γυναικωνίτη, τόσο του παλιού, όσο και του νέου ναού του Αγίου Διονυσίου. Η μακρόστενη πολυπρόσωπη παράσταση έχει κατακτήσει τις βασικές ερμηνευτικές κατηγορίες της βενετσιάνικης ζωγραφικής. Η απεικόνιση γνωστών προσώπων με ορισμένο πρωτόκολλο, καθιστούν το έργο τεκμήριο της πολιτικής και πολιτιστικής ζωής της Ζακύνθου εκείνης της εποχής. Ο πίνακας επιδιορθώθηκε τρείς φορές, πρώτα απο τον ειδικό ζωγράφο συντηρητή Giuseppe Capozzi μετά απο τον σεισμό του 1840, αργότερα ένα επιδιορθωτής αλλοίωσε σημαντικά την αρχική του σύνθεση και το 1991 έγινε στερέωση και καθαρισμός της ζωγραφικής επιφάνειας απο την συντηρήτρια Φλωρεντία Ασημάκου.
Γκαλερί[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Πηγές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Μυλωνά Α. Ζωή, 2011. Μουσείο εκκλησιαστικής τέχνης Ιεράς Μονής Στροφάδων και Αγίου Διονυσίου.