Μηχανή (αρχαίο δράμα)
.jpg)
Η μηχανή ήταν ένας γερανός που χρησιμοποιήθηκε στο αρχαίο ελληνικό θέατρο, ιδιαίτερα τον 5ο και 4ο αιώνα π.Χ. Κατασκευασμένη από ξύλινα δοκάρια και συστήματα τροχαλιών, η συσκευή χρησιμοποιήθηκε για να ανυψώνει έναν ηθοποιό στον αέρα, συνήθως για να υποδηλώσει πτήση. Αυτή η σκηνική μηχανή χρησιμοποιήθηκε ιδιαίτερα για να φέρνει θεούς στη σκηνή από ψηλά,[1] εξού και ο λατινικός όρος deus ex machina (από μηχανής θεός). Η χρήση της μηχανής από τον Ευριπίδη στη Μήδεια (431 π.Χ.) είναι αξιοσημείωτη, επειδή έγινε για έναν μη θεϊκό χαρακτήρα. Συχνά τη χρησιμοποιούσε και ο Αισχύλος, για να επιτρέπει στους ηθοποιούς που ενσάρκωναν θεούς να πετούν στον αέρα.
Χρήση στην αρχαία Ρώμη[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Οι σκηνικές μηχανές χρησιμοποιήθηκαν και στην αρχαία Ρώμη, π.χ. κατά τις εξαιρετικά δραματικές παραστάσεις σε κηδείες. Για την κηδεία του Ιουλίου Καίσαρα, ο Αππιανός αναφέρει έναν μηχανισμό που χρησιμοποιήθηκε για να παρουσιάσει στο πλήθος της κηδείας ένα αιματοβαμμένο κέρινο ομοίωμα του νεκρού δικτάτορα. Ο μηχανισμός χρησιμοποιήθηκε για να περιστρέφει το σώμα προς όλες τις κατευθύνσεις.[2] Ο Τζέφρι Σούμι θεωρεί ότι η χρήση του μηχανισμού «υποδήλωνε τη θεϊκή φύση του Καίσαρα».[3] Αυτό είναι πολύ απίθανο, επειδή ο Αππιανός δεν περιγράφει τον μηχανισμό ως γνήσια συσκευή "από μηχανής θεού" . Επιπλέον, η αποθέωση του Καίσαρα δεν είχε καθιερωθεί μέχρι το 42 π.Χ. και ο Καίσαρας λατρευόταν ανεπίσημα ως θεός (divus) μόνο κατά τη διάρκεια της ζωής του. Πρώτος και καλύτερος, ο Μάρκος Αντώνιος προσπάθησε να ξεσηκώσει τις μάζες με στόχο να ενισχύσει την εκτίμηση του Καίσαρα καθώς και τη δική του πολιτική εξουσία.
Θρησκευτική σημασία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Στη χριστιανική λειτουργία ο μηχανισμός έχει ταυτιστεί και με τον σταυρό. Ο Ιγνάτιος Αντιοχείας αποκαλεί τον σταυρό «σκηνική μηχανή» του Ιησού Χριστού.[4]
Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- ↑ Plato, Crat. 425d; Clit. 407a
- ↑ App. B.C. 2.147. τὸ μὲν γὰρ σῶμα, ὡς ὕπτιον ἐπὶ λέχους, οὐχ ἑωρᾶτο. τὸ δὲ ἀνδρείκελον ἐκ μηχανῆς ἐπεστρέφετο πάντῃ. Suetonius only reports a tropaeum to which the effigy (simulacrum) was affixed. (Jul. 84)
- ↑ Geoffrey S. Sumi: Ceremony and Power — Performing Politics in Rome between Republic and Empire (Ann Arbor 2005. 107–109, chapter Caesar ex machina). (ISBN 978-0-472-11517-4)
- ↑ Ignatius of Antioch: Letter to the Ephesians IX, I. ἀναφερόμενοι εἰς τὰ ὕψη διὰ τῆς μηχανῆς Ἰησοῦ Χριστοῦ, ὅς ἐστιν σταυρός.