Μακεδονικός τάφος Σταυρούπολης Ξάνθης
 |
Το λήμμα παραθέτει τις πηγές του αόριστα, χωρίς παραπομπές. |
 |
Αυτό το λήμμα χρειάζεται επιμέλεια ώστε να ανταποκρίνεται σε υψηλότερες προδιαγραφές ορθογραφικής και συντακτικής ποιότητας ή μορφοποίησης. Αίτιο: παρουσίαση σε γλωσσικό ύφος επιστημον. ανακοίνωσης, ακατάλληλο για εγκυκλοπ. λήμμα Για περαιτέρω βοήθεια, δείτε τα λήμματα πώς να επεξεργαστείτε μια σελίδα και τον οδηγό μορφοποίησης λημμάτων. |
 |
Αυτό το λήμμα χρειάζεται μορφοποίηση ώστε να ανταποκρίνεται στις προδιαγραφές μορφοποίησης της Βικιπαίδειας. |
Συντεταγμένες: 41°11′2.476″N 24°43′18.397″E / 41.18402111°N 24.72177694°E
| Μακεδονικός τάφος Σταυρούπολης | |
|---|---|
 | |
| Είδος | αρχαιολογική θέση και μακεδονικός τάφος |
| Γεωγραφικές συντεταγμένες | 41°11′2″N 24°43′18″E |
| Διοικητική υπαγωγή | Δήμος Ξάνθης |
| Χώρα | Ελλάδα |
| Έναρξη κατασκευής | 1ος αιώνας π.Χ.[1] |
| Προστασία | αρχαιολογικός χώρος στην Ελλάδα |
| δεδομένα (π) | |
Ο μακεδονικός τάφος στη Σταυρούπολη Ξάνθης χρονολογείται στο πρώτο μισό του 2ου αιώνα π.Χ. και βρέθηκε συλημένος. Αποτελείται από καμαροσκέπαστο εσωτερικό δρόμο, προθάλαμο και νεκρικό θάλαμο. Στο εσωτερικό του θαλάμου εντοπίστηκαν δύο μαρμάρινες κλίνες τοποθετημένες γωνιακά, με διπλά προσκεφάλαια στα άκρα. Τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του τάφου είναι αφενός, ο στεγασμένος δρόμος και αφετέρου, η απουσία κονιαμάτων στις επιφάνειες των τοίχων. Η γραπτή διακόσμηση έγινε στις μαρμάρινες επιφάνειες με την εγκαυστική μέθοδο.
Ο τάφος της Σταυρούπολης θεωρείται ο πιο καλοδιατηρημένος και εντυπωσιακός από τους μέχρι σήμερα αποκαλυφθέντες μακεδονικούς τάφους της Θράκης. Απέχει 2 χλμ. περίπου ΝΑ της Σταυρούπολης και βρίσκεται σε μικρή απόσταση, 900 μ. περίπου, από τον δρόμο που οδηγεί στα Κομνηνά .
Η ιστορία των ανασκαφών και η συμβολή της Αρχαιολογικής Εταιρείας στην έρευνα της θέσης[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Το 1950 ο τότε επιμελητής Αρχαιοτήτων Δημήτριος Λαζαρίδης εντόπισε το μνημείο, το οποίο ήταν γνωστό στους χωρικούς της περιοχής αρκετά χρόνια πριν. Ο τάφος ήταν συλημένος. Τον Ιούνιο του 1951 διενεργήθηκε από την Αρχαιολογική Υπηρεσία ανασκαφική έρευνα, με ανασκαφέα τον Χαράλαμπο Μακαρόνα. Η ανασκαφή συνεχίστηκε από τον ίδιο, το έτος 1953, με δαπάνη της Αρχαιολογικής Εταιρείας. Παράλληλα έγιναν εργασίες συντήρησης για την προστασία του μνημείου. Το 1997 ο τότε Έφορος Διαμαντής Τριαντάφυλλος διενήργησε στερεωτικές εργασίες και προχώρησε σε ανάδειξη και αξιοποίηση του μνημείου σε συνεργασία με το δήμο Ξάνθης.
Ειδικά Θέματα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Ο τάφος αποτελεί τυπικό παράδειγμα μακεδονικού τάφου και χρονολογείται στο πρώτο μισό του 2ου αιώνα π.Χ. Είναι κτισμένος με γωνιόλιθους από υπόφαιο εγχώριο μάρμαρο, σύμφωνα με το ψευδοϊσοδομικό σύστημα τοιχοδομίας. Αποτελείται από εσωτερικό δρόμο, προθάλαμο και νεκρικό θάλαμο, που είναι σκεπασμένοι με καμάρες. Έχει προσανατολισμό Α-Δ και η είσοδος βρίσκεται στα δυτικά. Η εξωτερική θύρα έκλεινε εξωτερικά με μεγάλες ορθογώνιες μαρμαρόπετρες. Ο εσωτερικός δρόμος, που καλύπτεται από ημικυλινδρική καμάρα, έχει μήκος 4,65 μ. και πλάτος 1,59 μ. Η θύρα του προθαλάμου αποτελείται από δύο παραστάδες, που στέφονται με ιωνικό και λέσβιο κυμάτιο. Ο προθάλαμος έχει διαστάσεις 3,13 μ. x 2,12 μ. και επικοινωνεί με το νεκρικό θάλαμο με θύρα που αποτελείται από δύο μονόλιθες παραστάδες και υπέρθυρο, που στέφεται με σύνθετο κυμάτιο. Στη δεξιά παραστάδα διακρίνονται με ερυθρό χρώμα τα γράμματα Α, Β, Γ, Δ. Η θύρα έκλεινε εσωτερικά με δύο μαρμάρινα θυρόφυλλα, στα οποία υπάρχουν ανάγλυφα τεκτονικά στοιχεία. Τα θυρόφυλλα, που βρέθηκαν σπασμένα, μοιάζουν με ανάλογα θυρόφυλλα των τάφων της Βεργίνας. Ο θάλαμος έχει πλάτος 3,13 μ. και μήκος 3,155 μ. Τα δάπεδα του θαλάμου και του προθαλάμου είναι κατασκευασμένα από μαρμάρινες πλάκες. Στο εσωτερικό του νεκρικού θαλάμου βρέθηκαν δύο μαρμάρινες κλίνες τοποθετημένες γωνιακά, με διπλά προσκεφάλαια στα άκρα. Στα πόδια των κλινών σώζεται γραπτή διακόσμηση ανθεμίων και άλλων κοσμημάτων. Σε μεταγενέστερους χρόνους είχε προστεθεί τρίτη κλίνη, η οποία δεν σώζεται σήμερα. Τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του τάφου είναι αφενός, ο στεγασμένος δρόμος και αφετέρου η απουσία κονιαμάτων στις επιφάνειες των τοίχων. Η γραπτή διακόσμηση έγινε στις μαρμάρινες επιφάνειες με την εγκαυστική μέθοδο. Ίχνη της διακόσμησης σώζονται στο θριγκό της εισόδου του προθαλάμου, στο θύρωμα του θαλάμου και στα κυμάτια των κοσμοφόρων που υπάρχουν στους δύο θαλάμους. Τα κινητά ευρήματα που σώθηκαν, είναι δύο μικρά χρυσά δακτυλίδια, μία χρυσή αμφικωνική ψήφος περιδέραιου και θραύσματα πήλινων ειδωλίων, που ανήκουν σε τρεις Έρωτες και σε δύο γυναικείες μορφές. Τα ειδώλια χρονολογούνται τον 2ο αιώνα π.Χ. Ο τάφος πιθανώς συνδέεται με οικισμό, που χρονολογείται από την πρώιμη εποχή του σιδήρου έως τη βυζαντινή περίοδο και βρίσκεται 500 μ. νότια, στη θέση Μύτικας.
Βιβλιογραφία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Γενική[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- E. Dyggve - F. Pulsen - K. Rhomaios, Das Heroon von Kalydon, (København 1934).
- Κ. Α. Ρωμαίος, Ο μακεδονικός τάφος της Βεργίνας, (Αθηναι 1951).
- Χ. Μακαρόνα, Ανασκαφική έρευνα «μακεδονικού» τάφου εις Καρύτσαν Πιερίας, ΠΑΕ 1955, 151-159.
- Δ. Παντερμαλής, Ο νέος μακεδονικός τάφος της Βεργίνας, σε: Μακεδονικά 12, 1972, 147-182.
- Μ. Ανδρόνικος, Βεργίνα. Οι Βασιλικοί τάφοι και οι άλλες αρχαιότητες., (Αθήνα 1984).
- Δ. Τριαντάφυλλος, Αρχαία Θράκη, σε: Θράκη, Νοέμβριος 1994, 35-97.
- Π. Χρυσοστόμου, Μακεδονικοί τάφοι Πέλλας Ι. Τάφος Β’, Ο Ασύλητος, (Θεσσαλονίκη 1998).
- Δ. Τριαντάφυλλος - Δ. Τερζοπούλου, Ταφικοί τύμβοι της Θράκης. Συμπεράσματα ανασκαφικών ερευνών, σε: Αρχαιολογικό Έργο στη Μακεδονία και Θράκη 10Β, 1996, 927-948.
- Χ. Μπακιρτζής, Δ. Τριαντάφυλλος, Θράκη, (Αθήνα 2001).
- Σ. Δρούγου - Χ. Σαάτσογλου-Παλιαδέλη, Βεργίνα. Ο τόπος και η ιστορία του., [Αθήνα], (2006).
Έρευνες Αρχαιολογικής Εταιρείας[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- Ν. Μακαρόνας, Ανασκαφή του παρά την Σταυρούπολιν-Ξάνθης «Μακεδονικού» τάφου, ΠΑΕ 1953, 133-140.