Ειρήνη της Τραπεζούντας
| Ειρήνη της Τραπεζούντας | |
|---|---|
.jpg) Η Ειρήνη της Τραπεζούντας, δεύτερη σύζυγος του Βασιλείου Μεγάλου Κομνηνού. | |
| Γενικές πληροφορίες | |
| Γέννηση | 1306 (περίπου) |
| Χώρα πολιτογράφησης | Βυζαντινή Αυτοκρατορία |
| Πληροφορίες ασχολίας | |
| Οικογένεια | |
| Σύζυγος | Βασίλειος Μέγας Κομνηνός (από 1339)[1] |
| Τέκνα | Αλέξιος Γ' Μέγας Κομνηνός Θεοδώρα Κομνηνή[2] Μαρία Κομνηνή[2] Alexios Comnenos[2] |
 Σχετικά πολυμέσα | |
Η Ειρήνη της Τραπεζούνας (απεβ. μετά το 1382) έγινε αυτοκράτειρα της Τραπεζούντας μετά τον γάμο της με τον Βασίλειο Μέγα Κομνηνό. Συμμετείχε δραστικά στη διακυβέρνηση του γιου τους Αλεξίου Γ΄.
Βιογραφία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Δεν είναι πολλά γνωστά για τη νεανική της ζωή, πριν γίνει ερωμένη του Βασιλείου. "Ένας ιστορικός από την Κωνσταντινούπολη την ονομάζει ευγενή της Αυλής, αλλά ο χρονικογράφος της Τραπεζούντας την λέει μία κυρία της Τραπεζούντας" αναφέρει ο Γουίλιαμ Μίλλερ.[3] Ο Βασίλειος, που ήταν ήδη νυμφευμένος με την Ειρήνη Παλαιολογίνα, έκανε δύο τέκνα με την ερωμένη του. Επειδή δεν αποκτούσε τέκνα από την σύζυγό του, αργότερα νυμφεύτηκε την Ειρήνη της Τραπεζούντας το 1339, αν και η πρώτη του σύζυγος ζούσε ακόμη· έγινε έτσι δίγαμος. Ο γάμος προκάλεσε τη σφοδρή διαμαρτυρία τού Ιωάννη ΙΔ΄ Καλέκα Πατριάρχη της Κωνσταντινούπολης.[4]
Ο γάμος της κράτησε εννέα μήνες, αφού έπειτα από το διάστημα αυτό ο Βασίλειος ασθένησε και σύντομα απεβίωσε. Ο Μίλλερ γράφει, ότι "ψιθυριζόταν, πως η εκτοπισμένη αυτοκράτειρα τον φόνευσε κρυφά· η συμπεριφορά της πρόσθετε κάποιο χρώμα στην υποψία: ήταν πράγματι έτοιμη να ωφεληθεί από την εξόντωσή του".[5] Η Ειρήνη Παλαιολογίνα, η αποκαλούμενη παραμερισμένη αυτοκράτειρα και οι υποστηρικτές της κατέλαβαν αμέσως την εξουσία και έστειλαν την Ειρήνη της Τραπεζούντας με τους δύο νεαρούς γιους της Αλέξιο και Ιωάννη μακριά στην Κωνσταντινούπολη, στην ασφαλή φύλαξη του πατέρα της Ειρήνης Παλαιολογίνας, του Ανδρόνικου Β΄.
Κατά την εξορία τους, η Τραπεζούντα γνώρισε ανακτορικές επαναστάσεις, από την ίδια τη χώρα και από την Κωνσταντινούπολη. Στην τελευταία, η αντιβασιλεία του Ανδρονίκου Γ΄ Παλαιολόγου υποστήριξε τον θείο του Βασιλείου, τον Μιχαήλ Μεγάλο Κομνηνό με τον γιο του Ιωάννη Γ΄ στην προσπάθειά τους και έτσι κατέλαβαν την εξουσία. Όταν όμως ο Ιωάννης ΣΤ΄ Καντακουζηνός κέρδισε τον εμφύλιο πόλεμο (1341-47), πρόσφερε την υποστήριξή του στον γιο της Ειρήνης της Τραπεζούντας, τον Ιωάννη, στον αγώνα του για τον θρόνο.[6] Ο άλλος γιος της, ο Αλέξιος, δεν μνημονεύεται ξανά και μάλλον είχε αποβιώσει μετά την άφιξή του στη Κωνσταντινούπολη. Επίσης ο Ιωάννης συμμάχησε με τον Νικήτα Σχολάρη, ηγέτη του παντοδύναμου γένους των Σχολαρίων και επέτυχε την ανατροπή της ισχνής και βίαιης κυβέρνησης του Μιχαήλ. Έτσι ο γιος της Ειρήνης ανήλθε στον θρόνο και έλαβε το όνομα Αλέξιος Γ΄.[7]
Η άνοδος του Αλεξίου Γ΄ σε ηλικία 13 ετών σηματοδότησε επίσης την αρχή της επιβολής της Ειρήνης στη διακυβέρνηση της Τραπεζούντας. Μάλλον θα αγωνίστηκε για επικράτηση εναντίον των ευγενών, ιδιαίτερα με το γένος των Δορανιτών· αυτοί κίνησαν μία εξέγερση στην πρωτεύουσα, που κράτησε τον Αλέξιο Γ΄ έξι μήνες μακριά από τον θρόνο. Αν και η ανταρσία τους συνετρίβη, ο Αλέξιος Γ΄ αποσύρθηκε στο κάστρο της Τρίπολης για ασφάλεια.[8] Το 1341 η Ειρήνη συνόδευσε μία εκστρατεία στα Λίμνια με τον Μιχαήλ Πανάρετο και κατέλαβε την πόλη από τον εξεγερμένο Κωνσταντίνο Δορανίτη. Η ίδια συνόδευσε επίσης την εκστρατεία του γιου της τον Ιανουάριο του 1352 εναντίον του πιγκέρνη (οινοχόου) Ιωάννη Τζανίχη, κάτοχο του προγονικού του κάστρου της Τζανίχα.[9]
Έπειτα από αυτό η παρουσία της Ειρήνης είναι διακοπτόμενη. Το 1367 συνόδευσε τον γιο της Αλέξιο Γ΄ και την κόρη του Άννα στη Γεωργία, όπου αυτή παντρεύτηκε τον Βαγράτιος Ε΄ της Γεωργίας.[10] Επίσης παρέστη στη βάπτιση του δισεγγονού της Βασιλείου (μετονομάστηκε Αλέξιος Δ΄) το 1382, όπου είναι η τελευταία φορά, που το όνομά της καταγράφεται στην ιστορία.[11] Δεν γνωρίζουμε τι έγινε μετά.
Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- ↑ p21916.htm#i219154. Ανακτήθηκε στις 7 Αυγούστου 2020.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 Darryl Roger Lundy: (Αγγλικά) The Peerage.
- ↑ Miller, Trebizond: The last Greek Empire of the Byzantine Era: 1204-1461, 1926 (Chicago: Argonaut, 1969), p. 45
- ↑ Kavvadas, Nestor (2014). "Eine Exkommunikationsandrohung des Johannes Kalekas an den Metropoliten von Trapezunt und ihre Hintergründe". Byzantinische Zeitschrift. 107: 691–710 – via De Gruyter.
- ↑ Miller, Trebizond, p. 46
- ↑ Lazaropoulos, Synopsis, ll. 1664-1717; translated in Jan Olof Rosenqvist, The Hagiographic Dossier of St. Eugenios of Trebizond in Codex Athous Dionysiou 154 (Uppsala: Acta Universitatis, 1996), pp. 339-341
- ↑ Miller, Trebizond, pp. 52-53, 55-56
- ↑ Miller, Trebizond, pp. 56f
- ↑ Miller, Trebizond, p. 57
- ↑ Michael Panaretos, Chronicle, ch. 39
- ↑ Panaretos, Chronicle, ch. 50