Δομέντιος Δ΄ της Γεωργίας
| Δομέντιος Δ΄ της Γεωργίας | |
|---|---|
 Σταυρός ευλογίας του Δομέντιου Δ΄ (Walters Art Museum). | |
| Γενικές πληροφορίες | |
| Γέννηση | 1677 Βασίλειο της Γεωργίας |
| Θάνατος | 1741 Μτσχέτα |
| Θρησκεία | Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία |
| Πληροφορίες ασχολίας | |
| Ιδιότητα | συγγραφέας |
| Οικογένεια | |
| Γονείς | Λέβαν του Κάρτλι |
| Αδέλφια | Καϊχοσρό του Κάρτλι Ιεσσαί του Κάρτλι Βαχτάνγκ ΣΤ΄ του Κάρτλι Ροστόμ του Κάρτλι (γιος Λέβαν) Συμεών του Κάρτλι Ανταρνάσε του Κάρτλι |
| Αξιώματα και βραβεύσεις | |
| Αξίωμα | Καθολικός και Πατριάρχης πάσης Γεωργίας |
| Υπογραφή | |
.svg) | |
 Σχετικά πολυμέσα | |
Ο Δομέντιος Δ΄, γεωργιανά: დომენტი IV Ντομέντι Δ΄, κοσμικό όνομα Νταμιάν Μπαγκρατιόν, γεωργιανά: დამიანე ბაგრატიონი, (1677 – 1741) ήταν ο Καθολικός Πατριάρχης της Γεωργίας από το 1705 έως το 1724 και ξανά από το 1739 έως το 1741. Ήταν μέλος τού βασιλικού Οίκου τού Μουχράνι, κλάδου τού Οίκου των Μπαγκρατιόνι, γεννημένος ως νεότερος γιος του Λέβαν τού Κάρτλι (Σαχ-Κουλί Χαν) και της πρώτης του συζύγου Tούτα Γκουριέλι. Ο Δομέντιος συμμετείχε ενεργά στην πολιτική τού Κάρτλι και, σύμφωνα με ορισμένες σύγχρονες μαρτυρίες, είχε ακόμη και βασιλικές φιλοδοξίες. Η διάσπαση της πατριαρχικής του θητείας οφειλόταν στην αντίθεσή του στην ένταξη τού οθωμανικού καθεστώτος στο Κάρτλι και πέρασε δεκατρία χρόνια στην οθωμανική αιχμαλωσία από το 1725 έως το 1737. Ένας άνθρωπος των γραμμάτων, ο Δομέντιος συνέταξε μία συλλογή γεωργιανής αγιογραφίας. Χρηματοδότησε επίσης την ανοικοδόμηση και την επισκευή πολλών εκκλησιών και μοναστηριών στη Γεωργία. Το βασιλικό του όνομα μερικές φορές δίνεται ως Δομέντιος Γ΄. [1] [2]
Οικογένεια και πρώιμη ζωή[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Γεννήθηκε το 1677 στη βασιλική οικογένεια τού Κάρτλι. Πατέρας του ήταν ο Λέβαν, βασιλικός πρίγκιπας της Γεωργίας και ονομαστικά προσηλυτισμένος στο Ισλάμ ως Σαχ-Κουλί Χαν, ο οποίος ήταν για λίγο τιτουλάριος βασιλιάς τού Κάρτλι το 1709. Η μητέρα του, Τούτα Γκουριέλι, της πριγκιπικής δυναστείας της Γκουρίας, απεβίωσε ένα χρόνο μετά. Ανάμεσα στα αδέλφια τού Δομέντιου ήταν τρεις μελλοντικοί βασιλείς τού Kάρτλι, ο Kαϊχοσρό και ο Βάχτανγλκ ΣΤ΄ —οι αδελφοί του— και ο Ιεσσαί, ο ετεροθαλής αδελφός του. Σχεδόν τίποτε δεν είναι γνωστό για την πρώιμη ζωή τού Δομέντιου. Μετά το τέλος της μητέρας του, τον Δομέντιο φρόντιζε κάποια Βαρβάρα, την οποία αναφέρει στα Ιεροσολυμιτικά αρχεία του τού 1699. Ο Δομέντιος εκάρη μοναχός σε νεαρή ηλικία με το όνομα Δαμιανός και πέρασε λίγο καιρό στην Ιερουσαλήμ. Ταξίδεψε πολύ, επισκέφθηκε επίσης την Τουρκία, το Ιράν και τη Ρωσία. [3]
Πρώτη πατριαρχική θητεία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Το 1705, ο Δομέντιος, τότε περίπου 28 ετών, εξελέγη επικεφαλής της Γεωργιανής Ορθόδοξης Εκκλησίας, μετά τη σύνοδο που συγκάλεσε ο αδελφός του Βάχτανγκ, αντιβασιλιάς τού Kάρτλι για τον απόντα θείο του, Γεώργιο ΙΑ΄ (Γκουργκίν Χαν), κατηγόρησε τον Καθολικό Εύδημο Β΄ για «άγνοια» και τον απομάκρυνε από τη θέση. Η κυβέρνηση των Σαφαβιδών τού Ιράν, διεκδικώντας την κυριαρχία στο Κάρτλι, ανέχτηκε την υποστήριξη της εκκλησίας από τον Βαχτάνγκ λόγω της συμβολής των βασιλικών μελών της Γεωργίας, που πολεμούσαν στο μέτωπο τού Αφγανιστάν. [4] [5] [3]
Μέχρι την προσχώρηση τού Δομέντιου, η γεωργιανή εκκλησία είχε χωριστεί στα δύο, ανατολική και δυτική αντίστοιχα, αντανακλώντας την πολιτική διαίρεση της χώρας τον 15ο αι. Ο Δομέντιος, αν και κυριαρχούσε μόνο στην ανατολική εκκλησία, ξεκίνησε ένα πρόγραμμα για την αποκατάσταση τού κύρους και της επιρροής τού Γεωργιανού καθολικού. Με την τάση να υπογραμμίσει την ιεραρχική του υπεροχή, ο νέος προκαθήμενος συνέχισε να χρησιμοποιεί τον τίτλο τού Πατριάρχη, για ένα διάστημα ξεχασμένο από τους Γεωργιανούς καθολικούς, καθώς η εκκλησία τους είχε γνωρίσει παρακμή υπό την ιρανική ηγεμονία. Εκμεταλλεύτηκε τη βασιλική του καταγωγή και τον πλούτο του για να αποκαταστήσει τις εκκλησίες και τα μοναστήρια σε όλη τη χώρα, παρήγγειλε αντίγραφα παλαιών χειρογράφων, έβαλε τη μετάφραση και τη δημοσίευση της Ελληνικής Σύνοψης —ένα από τα πρώτα βιβλία που τυπώθηκαν στη Γεωργία— στην Τιφλίδα το 1719. [3]
Το 1708 ο Δομέντιος ανέκτησε τις πρώην Καθολικές ιδιοκτησίες από τον Δαβίδ Β΄ (Ιμάμ-Κουλί Χαν), έναν μουσουλμάνο Γεωργιανό βασιλιά τού Καχέτι. Για τον σκοπό αυτό, ο Πατριάρχης είχε ταξιδέψει, το 1707, στο Ιράν για να πείσει τον σάχη να αναγκάσει τον απρόθυμο υποτελή του στο Καχέτι σε παραχωρήσεις. Οι Ευρωπαίοι συγγραφείς του 18ου αι., όπως ο Γιουντάς Ταντέους Κρουσίνσκι και ο καπουτσίνος ιεραπόστολος Πιέρ ντ' Ισουντύν, αναφέρουν ότι ο Δομέντιος, ενώ επισκεπτόταν το Ιράν, προσφέρθηκε να αλλαξοπιστίσει, να νυμφευτεί και να προσηλυτιστεί στο Ισλάμ, ελπίζοντας να ανέβει στον θρόνο τού Kάρτλι. Γι' αυτό, ισχυρίζεται ο Kρουσίνσκι, ο Λέβαν, ο οποίος ήταν και ο ίδιος μουσουλμάνος, τον έβαλε να τον χτυπήσουν στα πέλματα των ποδιών του. [6] Ενώ η αξιοπιστία αυτών των αναφορών παραμένει αμφισβητούμενη μέχρι σήμερα, οι φήμες ήταν επίκαιρες στην εποχή τού Δομεντίου, όπως προτείνεται στο ιστορικό ποίημα Μπακαριάνι, που γράφτηκε από τον συνοδοιπόρο τού καθολικού Ιεσέ Τλασάτζε. [3]
Το 1712, ο σάχης Σουλτάν Χουσέιν κάλεσε τον Βαχτάνγκ ΣΤ΄ στο Κιρμάν και τον κράτησε, επειδή αρνήθηκε το Ισλάμ. Ο Βαχτάνγκ έστειλε τον συγγενή του, Σουλχάν-Σαμπά Ορμπελιάνι, στον πάπα Κλήμη ΙΑ΄ και στον βασιλιά Λουδοβίκο ΙΔ΄ της Γαλλίας, παρακαλώντας για πίεση στον σάχη να απελευθερώσει τον Βαχτάνγκ, αφήνοντας να εννοηθεί ότι η γεωργιανή εκκλησία θα μπορούσε να αποδεχτεί την εξουσία τού πάπα, μία πρόταση που υποστήριξε ο Δομέντιος. Οι ευγενείς τού Κάρτλι δεν υποστήριξαν αυτές τις προσπάθειες, φοβούμενοι την ιρανική ανταπόδοση. Ο Βαχτάνγκ τελικά θα προσχωρούσε και θα προσηλυτιστεί στο Ισλάμ, για να βάλει τέλος στις δολοπλοκίες που ταλαιπώρησαν την χώρα εν τη απουσία του και περιλάμβαναν επίσης τον Καθολικό Δομέντιο. Ενώ ο Βαχτάνγκ βρισκόταν στο Ιράν, ο ετεροθαλής αδερφός του και ένας υποδιοικητής υπεύθυνος για το Κάρτλι, οπρίγκιπας Σβίμον, συνέλαβε τον Δομέντιο και τον έστειλε για τιμωρία στον διάδοχμο τού Βαχτάνγκ, Μπακάρ, αλλά ο ιεράρχης σώθηκε με την παρέμβαση της συζύγου τού Βαχτάνγκ, Ρουσουδάν. Όταν ο φιλο-ιρανός και μουσουλμάνος ετεροθαλής αδελφός του Βαχτάνγκ εγκαταστάθηκε ως βασιλιάς το 1714, ο Μπακάρ υποχώρησε στα βουνά και ο Δομέντιος αποκαταστάθηκε στην εύνοια. [3]
Εξορία και η δεύτερη θητεία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Το 1719, ο Βάχτανγκ ΣΤ΄, έχοντας αποδεχτεί το Ισλάμ, επέστρεψε για να κυβερνήσει το Kάρτλι. Η θητεία τού Δομέντιου παρέμεινε αδιατάρακτη μέχρι το 1723, όταν ο Οθωμανικός στρατός εισέβαλε στο Κάρτλι, αναγκάζοντας τον Βαχτάνγκ ΣΤ΄ να εξοριστεί στη Ρωσία. Ο ίδιος ο Καθολικός αποσύρθηκε στο Λορί και στη συνέχεια στην ορεινή κοιλάδα τού Κσάνι και τού αφαιρέθηκε το αξίωμα από τον ετεροθαλή αδελφό του Ιεσσαί, που τώρα βρισκόταν στην εξουσία υπό την οθωμανική προστασία. Στη θέση του τοποθετήθηκε ο ιερέας Βησσαρίων. Το 1725 ο Δομέντιος κλήθηκε στην Κωνσταντινούπολη, όπου επιβεβαιώθηκε η ως Καθολικού ιδιοκτησίες του από τον σουλτάνο Αχμέτ Γ΄. Αλλά η οθωμανική κυβέρνηση αποφάσισε ότι ήταν πολύ αναξιόπιστος, για να τού επιτραπεί να επιστρέψει στη Γεωργία και, τον Δεκέμβριο του 1727, τον έστειλε εξόριστο στο νησί της Τένεδου τού Αιγαίου, όπου παρέμεινε μέχρι το 1736. Ο Δομέντιος δεν μπόρεσε να επιστρέψει στο Kάρτλι μέχρι τον Νοέμβριο του 1739 και αποκαταστάθηκε αμέσως στη θέση του με την έγκριση τού Nαντέρ Σαχ τού Ιράν, τού νέου άρχοντα τού Kάρτλι, τον οποίο συνάντησε μαζί με πολλούς άλλους Γεωργιανούς αξιωματούχους στο Ντερμπέντ. Απεβίωσε το 1741 και τάφηκε στον καθεδρικό ναό της Μτσχέτας. [3]
Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- ↑ Burgess 2005, σελ. 151.
- ↑ Ioselian 1866, σελ. 204.
- ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 3,5 Kavtaria 2002.
- ↑ Rayfield 2012, σελ. 223.
- ↑ Lang 1957, σελ. 77.
- ↑ Rayfield 2012, σελ. 224.
Βιβλιογραφικές αναφορές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- Burgess, Michael (2005). The Eastern Orthodox Churches: Concise Histories with Chronological Checklists of Their Primates. McFarland. ISBN 0786421452.
- Ioselian, Plato (1866). Williams, George (ed.). A Short History of the Georgian Church. London.
- Kavtaria, Mikheil (2002). "რამდენიმე საკითხი დომენტი კათალიკოსის ბიოგრაფიიდან" [Some problems of the biography of Catholcios Domenti]. Literaturuli Dziebani (in Georgian). National Parliamentary Library of Georgia. 23 (I). Retrieved 1 October 2013.
- Lang, David Marshall (1957). The Last Years of the Georgian Monarchy, 1658-1832. New York: Columbia University Press.
- Rayfield, Donald (2012). Edge of Empires: A History of Georgia. London: Reaktion Books. ISBN 978-1780230306.
Εξωτερικοί σύνδεσμοι[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Πολυμέσα σχετικά με το θέμα Domenti IV στο Wikimedia Commons