Διπολικό νεφέλωμα
Με τον όρο διπολικό νεφέλωμα (αγγλ. bipolar nebula) χαρακτηρίζεται ένας τύπος νεφελώματος στην αστρονομία, που έχει δύο λοβούς (εκπτύξεις), από έναν στην κάθε πλευρά ενός κεντρικού αστέρα. Η μορφολογία αυτή συναντάται κυρίως σε πλανητικά νεφελώματα και περίπου το 10 έως 20% των πλανητικών νεφελωμάτων είναι διπολικά.[2]
Σχηματισμός[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Τα ακριβή αίτια αυτής της δομής νεφελώματος είναι άγνωστα, ωστόσο πιστεύεται ότι οφείλονται στο ότι ο κεντρικός αστέρας είναι διπλό αστρικό σύστημα, δηλαδή δύο αστέρες που περιφέρονται γύρω από το κοινό κέντρο μάζας τους. Η περίοδος περιφοράς μπορεί να είναι λίγες ημέρες έως και λίγα έτη. Καθώς ο ένας από τους δύο αστέρες εξελίσσεται πρώτος προς τον θάνατό του και αποβάλλει τα εξωτερικά του στρώματα, ο άλλος αστέρας διακόπτει την εκροή αυτού του υλικού στο επίπεδο τροχιάς του συστήματος, με αποτέλεσμα τη δημιουργία του διπολικού σχήματος.[3]
Παραδείγματα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- Νεφέλωμα του η Τρόπιδος (μη πλανητικό)[4][5]
- Hubble 5[6]
- M2-9, γνωστό και ως «Φτερά πεταλούδας»[7][8][9]
- OH231.8+4.2 – «Νεφέλωμα Νεροκολόκυθο» ή «Νεφέλωμα του σάπιου αυγού»[10][11][12]
- Mz3 (Menzel 3) – «Νεφέλωμα Μυρμήγκι»[13][14]
- CRL 618 – Νεφέλωμα Westbrook[15]
- CRL 2688 – «Νεφέλωμα του Αυγού»[16][17][18]
- HD 44179 – «Νεφέλωμα Κόκκινο Ορθογώνιο»[19][20][21]
- MyCn18 – Νεφέλωμα «Σκαλιστή κεψύδρα»[22][23][24]
- He2-104 – «Νεφέλωμα Νότιος Κάβουρας»[25][26][27]
- «Νεφέλωμα Μπούμερανγκ»[28][29][30]
- NGC 2346, γνωστό και ως «Νεφέλωμα Πεταλούδα»[31]
- KjPn 8 – Το μεγαλύτερο σε φαινόμενο (γωνιακό) μέγεθος διπολικό πλανητικό νεφέλωμα.[32]
Δείτε επίσης[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- ↑ «Bizarre alignment of planetary nebulae». ESA/Hubble Press Release. http://www.spacetelescope.org/news/heic1316/. Ανακτήθηκε στις 6 September 2013.
- ↑ Parker et al.: «The Macquarie/AAO/Strasbourg Hα Planetary Nebula Catalogue: MASH», MNRAS, τόμος 373 (έτος 2006), σελ. 79
- ↑ Soker: «Binary Progenitor Models for Bipolar Planetary Nebulae», ApJ, τόμ. 496, έτος 1998, σελ. 833
- ↑ NewsCenter - Doomed Star Eta Carinae (06/10/1996) - Release Images. HubbleSite (10 Ιουνίου 1996). Retrieved on 26 November 2010.
- ↑ Eta Carinae Nebula (NGC 3372). Daviddarling.info (1 Φεβρουαρίου 2007). Retrieved on 26 November 2010.
- ↑ HubbleSite – NewsCenter – Hubble Witnesses the Final Blaze of Glory of Sun-Like Stars (12/17/1997)
- ↑ Astronomy Picture of the Day, 12 Ιουνίου 2005: «M2-9: Wings of a Butterfly Nebula»
- ↑ Astronomy Picture of the Day, 21 Οκτωβρίου 1997: «The Butterfly Planetary Nebula»
- ↑ Butterfly Nebula (M 2-9) στο Daviddarling.info (1 February 2007). Retrieved on 26 November 2010.
- ↑ NewsCenter - The "Rotten Egg" Nebula: A Planetary Nebula in the Making (10/19/1999) - Introduction, HubbleSite (19 October 1999). Retrieved on 26 November 2010.
- ↑ Astronomy Picture of the Day, 1 Νοεμβρίου 1999: «The Rotten Egg Planetary Nebula». Retrieved on 26 November 2010.
- ↑ Calabash Nebula (OH231.8+4.2) στο Daviddarling.info (1 February 2007). Retrieved on 26 November 2010.
- ↑ NewsCenter - Astro-Entomology? Ant-like Space Structure Previews Death of Our Sun (02/01/2001) - Introduction, HubbleSite (1 February 2001). Retrieved on 26 November 2010.
- ↑ Astronomy Picture of the Day, 1 Μαΐου 2005: «Planetary Nebula Mz3: The Ant Nebula»
- ↑ Tafoya, D.; Loinard, L.; Vlemmings, W.H.T.; Marti-Vidal, I.; Pech, G. (22 July 2013). «Rapid angular expansion of the ionized core of CRL 618». Astronomy and Astrophysics 556. doi:. https://www.aanda.org/articles/aa/pdf/2013/08/aa21704-13.pdf. Ανακτήθηκε στις 15 November 2020.
- ↑ NewsCenter - Hubble Finds Searchlight Beams and Multiple Arcs around a Dying Star (01/16/1996) - Introduction, HubbleSite (16 January 1996). Retrieved on 26 November 2010.
- ↑ Astronomy Picture of the Day, 26 Ιουνίου 1999: «Shells in the Egg Nebula»
- ↑ Egg Nebula (CRL 2688) στο Daviddarling.info (1 February 2007). Retrieved on 26 November 2010.
- ↑ NewsCenter - Dying Star Sculpts Rungs of Gas and Dust (05/11/2004) - Release Images στο HubbleSite (11 May 2004). Retrieved on 26 November 2010.
- ↑ Astronomy Picture of the Day, 13 Μαΐου 2004: «Rungs of the Red Rectangle»
- ↑ Red Rectangle στο Daviddarling.info (1 February 2007). Retrieved on 26 November 2010.
- ↑ NewsCenter - Hubble Finds an Hourglass Nebula around a Dying Star (01/16/1996) - Release Images, HubbleSite (16 January 1996). Retrieved on 26 November 2010.
- ↑ Astronomy Picture of the Day, 18 Ιανουαρίου 1996: «MyCn18: An Hourglass Nebula»
- ↑ Hourglass Nebula (MyCn 18) στο Daviddarling.info (1 February 2007). Retrieved on 26 November 2010.
- ↑ NewsCenter - Symbiotic Star Blows Bubbles into Space (08/24/1999) - Release Images, HubbleSite (24 August 1999). Retrieved on 26 November 2010.
- ↑ Astronomy Picture of the Day, 31 Αυγούστου 1999: «Symbiotic Star Bubbles»
- ↑ Southern Crab Nebula (He2-104) Αρχειοθετήθηκε 9 October 2006 στο Wayback Machine. στο Daviddarling.info (1 February 2007). Retrieved on 26 November 2010.
- ↑ NewsCenter - Hubble Catches Scattered Light from the Boomerang Nebula (09/13/2005) - Release Images, HubbleSite (13 September 2005). Retrieved on 26 November 2010.
- ↑ Astronomy Picture of the Day, 14 Σεπτεμβρίου 2005: «The Boomerang Nebula in Polarized Light»
- ↑ Boomerang Nebula στο Daviddarling.info (1 February 2007). Retrieved on 26 November 2010.
- ↑ Astronomy Picture of the Day, 28 Οκτωβρίου 2001: «NGC 2346: A Butterfly-Shaped Planetary Nebula»
- ↑ López, J.A; Vazquez, R.; Rodriguez, L.F. (10 December 1995). «The discovery of a bipolar, rotating, episodic jet (BRET) in the planetary nebula KjPn 8». The Astrophysical Journal 455: L63-L66. doi:. https://iopscience.iop.org/article/10.1086/309801/pdf. Ανακτήθηκε στις 27 November 2020.