Αρεταφίλα η Κυρηναία
| Αρεταφίλα η Κυρηναία | |
|---|---|
| Γενικές πληροφορίες | |
| Γέννηση | 0ος αιώνας π.Χ.[1] |
| Θάνατος | 0ος αιώνας π.Χ.[2] |
| Πληροφορίες ασχολίας | |
| Ιδιότητα | αριστοκράτης |
Η Αρεταφίλα η Κυρηναία (κόρη του Αιγλάτωρα, 1ος αιώνας π.Χ.) ήταν Ελληνίδα κάτοικος της Κυρήνης, η οποία σύμφωνα με τον ιστορικό του 1ου αιώνα μ.Χ. Πλούταρχο ο οποίος εξιστορεί τη ζωή της, απάλλαξε την πόλη από το καθεστώς της τυραννίας που εγκαταστάθηκε το 50 π.Χ. από τον Νικοκράτη.[3][4]
Περιγραφή[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Τυρανία του Νικοκράτη[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Σύμφωνα με τη διήγηση του Πλουτάρχου, η Αρεταφίλα ήταν κόρη του Αιγλάτωρα και σύζυγος του Φαίδιμου, όπου και οι 2 ήταν άτομα με καλή φήμη στην τοπική κοινωνία. Εκθειαζόταν για την ομορφιά και τον χαρακτήρα της, και συμμετείχε στις κοινές υποθέσεις της πόλης. [3]
Κάποια στιγμή, ένας από τους αριστοκράτες της πόλης, ο Νικοκράτης, απέκτησε τον έλεγχο και εγκατέστησε τυραννίδα με τον ίδιο ως ηγέτη, αφού προηγουμένως δολοφόνησε πολλούς κατοίκους της πόλης, ανάμεσα τους και τους ιερείς των ναών, καθώς και τον Φαίδιμο, τον σύζυγο της Αρεταφίλας. Ο ιδιαίτερα δικτατορικός και σκληρός χαρακτήρας του Νικοκράτη μαρτυρείται και από άλλα γεγονότα, όπως το ότι εγκατέστησε στρατιώτες στις πύλες της πόλης οι οποίοι τρυπούσαν με τα ξίφη και ακόντια τους τα πτώματα που μεταφέρονταν έξω από την πόλη και τα σημάδευαν με καυτό σίδηρο, έτσι ώστε να είναι βέβαιο πως δεν θα ξεφύγει κανείς από την πόλη παριστάνοντας τον πεθαμένο, ενώ εντός της πόλης επικρατούσε γενικευμένη και αδιάκριτη βία εναντίον των κατοίκων. [3]
Κατόπιν υποχρέωσε την Αρεταφίλα να τον παντρευτεί παρά τη θέληση της, και αυτή ενώ υπέφερε με τον χαμό του άντρα της, τα βάσανα της πόλης, και με τον εξαναγκασμό της να ζει στο πλευρό του Νικοκράτη πλέον, ο Νικοκράτης έχοντας της αδυναμία την ανεχόταν, και ήταν ένα από τα πολύ λίγα άτομα στα οποία συμπεριφερόταν με ευγένεια, με τη συνήθη συμπεριφορά του να είναι βάρβαρη και προσβλητική προς όλους τους άλλους.[3]
Αποτυχημένη απόπειρα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Κάποιοι κάτοικοι που είχαν κατορθώσει να διαφύγουν και ήταν πλέον εξόριστοι, ήταν πολύ φοβισμένοι και χωρίς οργάνωση για να αποτολμήσουν την επανάκτηση της πόλης. Έτσι η Αρεταφίλα είδε τον εαυτό της ως τη μοναδική ελπίδα σωτηρίας της πόλης, και άρχισε να καταστρώνει σχέδιο για την εξόντωση του Νικοκλή μέσω δηλητηρίου. Η μητέρα του Νικοκράτη, η Κάλβια, υποπτεύτηκε τα σχέδια της Αρεταφίλας, και έπεισε τον γιό της Νικοκράτη να ανακρίνει την Αρεταφίλα μέσω βασανιστηρίων.[5] Ωστόσο η αγάπη του Νικοκράτη για την Αρεταφίλα επικράτησε και πάλι, έτσι ώστε να καθυστερήσει την ανάκριση, ενώ και η ίδια η Αρεταφίλα υπερασπίστηκε ικανά τον εαυτό της κάτι που συνέβαλε στην γέννηση αμφιβολιών για το αν όντως συνωμοτούσε ή όχι. Όταν παρουσιάστηκε ως αδιάσειστο στοιχείο το σκεύασμα που ετοίμαζε, η Αρεταφίλα παραδέχτηκε πως το είχε δημιουργήσει αυτή, αλλά πως δεν ήταν θανάσιμο δηλητήριο, παρά ερωτικό ελιξήριο, και πως οι κατηγορίες εναντίον της οφείλονταν σε ζηλοφθονία άλλων για την αγάπη που της είχε ο ηγεμόνας της πόλης. [3]
Ο Νικοκλής ωστόσο δεν πείστηκε με την εξήγηση αυτή, και έτσι ενέκρινε τελικά την ανάκριση μέσω βασανισμού, και ο βασανισμός έγινε υπό την εποπτεία της μητέρας του Νικοκλή της Καλβίας. Η Αρεταφίλα υπέμενε τα βασανιστήρια, και όταν αυτά έπειτα από ώρα τελείωσαν, καθώς και η ίδια η Κάλβια είχε πλέον κουραστεί, αντικρίζοντας την Αρεταφίλα ο Νικοκλής μετάνιωσε για τον βασανισμό της συζύγου του, και απελευθερώνοντας την άρχισε να της φέρεται στοργικά και πάλι.[3]
Λέανδρος[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Μετά από κάποιο καιρό, η Αρεταφίλα σύστησε την κόρη της, η οποία κατείχε μεγάλη ομορφιά, στον μικρό αδερφό του τυράννου Νικοκλή, τον Λέανδρο, ο οποίος την ερωτεύτηκε και ύστερα από κάποιο καιρό τη νυμφεύθηκε. Η Αρεταφίλα πλέον αποκτώντας επιρροή στον Λέανδρο μέσω της κόρης της, σταδιακά και συστηματικά προσπαθούσε να τον στρέψει εναντίον του αδερφού του, του Νικοκλή,[6] τροφοδοτώντας τον εγωισμό και υπερηφάνεια του Λεάνδρου εναντίον του αδερφού του. Έτσι ο Λέανδρος φρόντισε να δολοφονηθεί ο Νικοκλής μέσω μιας υπηρέτριας των ανακτόρων, η οποία και σκότωσε τον τύραννο.[3]
Ο Λέανδρος έγινε πλέον ο νέος τύραννος, κυβερνώντας κατά παρόμοια πρότυπα με τον αδερφό του, ενώ διατηρούσε καλές σχέσεις με την Αρεταφίλα. Η Αρεταφίλα ωστόσο στο παρασκήνιο συνέχισε να συνωμοτεί, εναντίον του Λεάνδρου αυτή τη φορά. Αρχικά, κανόνισε ώστε να γίνει επίθεση στην πόλη από κάποιες Λιβυκές (αφρικανικές) φυλές της ερήμου, και κατόπιν έβαλε σκέψεις στο μυαλό του Λεάνδρου εναντίον των υψηλόβαθμων αξιωματικών του στρατεύματος, λέγοντας πως δεν ήταν πρόθυμοι να πολεμούν αλλά να κάθονται εν καιρό ειρήνης, με την ειρήνη να είναι κάτι που ήταν αποτέλεσμα της ηγεμονίας του Λεάνδρου, ο οποίος ωστόσο δεν θα ήταν σε θέση να στηριχτεί στους ανθρώπους αυτούς αν κάτι συνέβαινε καθώς ήταν αναξιόπιστοι. Κατόρθωσε μάλιστα να οριστεί η ίδια ως εκπρόσωπος της πόλης κατά τις συνομιλίες με τον ηγέτη των λιβυκών δυνάμεων οι οποίοι πλησίαζαν την πόλη. Κατά την συνάντηση της αυτή με τον αρχηγό των Λιβύων, τον Άναβο, έταξε στους Λίβυους σπουδαία δώρα και θησαυρούς με την προϋπόθεση πως θα συνελάμβαναν τον Λέανδρο μόλις τους δινόταν η ευκαιρία, πρόταση που έγινε αποδεκτή. Ο Λέανδρος κατά την πορεία του να συμμετέχει και αυτός σε αργότερο χρονικό σημείο στις συνομιλίες, ήταν χωρίς τη φρουρά του, και μόλις εμφανίστηκε η Αρεταφίλα ευθύς τον άρπαξε και σέρνοντας τον τον παρέδωσε στους Αφρικανούς οι οποίοι τον συνέλαβαν.[3]
Επιστέγασμα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Οι κάτοικοι της πόλης με το άκουσμα της είδησης ξέσπασαν σε επευφημίες και εορτασμούς, ευχαριστώντας την Αρεταφίλα και τιμώντας την ως ίση με τους θεούς. Κατόπιν έστρεψαν την προσοχή τους προς τους κύριους εκπροσώπους του παλιού πλέον τυραννικού καθεστώτος. Την μητέρα του Νικοκλή και Λεάνδρου, Κάλβια, την έκαψαν ζωντανή. Τον Λέανδρο, ο οποίος τους παραδόθηκε πίσω από τους Αφρικανούς, τον έραψαν μέσα σε ένα σάκο και τον πέταξαν στη θάλασσα, και όσο για την Αρεταφίλα, αποφάσισαν πως θα αποτελούσε μέλος του νέου συμβουλίου που θα διαχειρίζονταν τις υποθέσεις της πόλης.[3]
Η Αρεταφίλα αρνήθηκε, και αντ'αυτού, επέλεξε την απομόνωση στην οικία της, όπου πέρασε τις ημέρες της υφαίνοντας στον αργαλειό ως το τέλος της ζωής της.[7][3]
Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- ↑ 1,0 1,1 Ανακτήθηκε στις 26 Νοεμβρίου 2018.
- ↑ Ανακτήθηκε στις 27 Νοεμβρίου 2018.
- ↑ 3,00 3,01 3,02 3,03 3,04 3,05 3,06 3,07 3,08 3,09 «Πλούταρχος, Ἠθικά, Γυναικῶν ἀρεταί, 19 / Ἀρεταφίλα». www.perseus.tufts.edu. Ανακτήθηκε στις 15 Ιουλίου 2016.
- ↑ Project Continua: Biography of Aretaphila
- ↑ Mary Hays, “Aretaphila,” Female Biography; or, Memoirs of Illustrious and Celebrated Women of all Ages and Countries (6 volumes) (London: R. Phillips, 1803), vol. 1, 172-77, on 173.
- ↑ Hale, Sarah Josepha Buell (1876). Woman's Record: Or, Sketches of All Distinguished Women, from "the Beginning" Till A.D. 1850. Arranged in Four Eras. With Selections from Female Writers of Every Age. Harper & brothers.
- ↑ Donald White, The Extramural Sanctuary of Demeter and Persephone at Cyrene, Libya, Final Reports VIII: The Sanctuary’s Imperial Architectural Development, Conflict with Christianity, and Final Days (Philadelphia: University of Pennsylvania Press, 2012), 190; 195.
Σχετική βιβλιογραφία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- Hale, Sarah Josepha Buell (1876). Woman's Record: Or, Sketches of All Distinguished Women, from "the Beginning" Till A.D. 1850. Arranged in Four Eras. With Selections from Female Writers of Every Age. Harper & brothers.
- Mary Hays, “Aretaphila,” Female Biography; or, Memoirs of Illustrious and Celebrated Women of all Ages and Countries (6 volumes) (London: R. Phillips, 1803), vol. 1, 172-77, on 173.
- Donald White, The Extramural Sanctuary of Demeter and Persephone at Cyrene, Libya, Final Reports VIII: The Sanctuary’s Imperial Architectural Development, Conflict with Christianity, and Final Days (Philadelphia: University of Pennsylvania Press, 2012), 190; 195.