Αμφικράτης ο Σάμιος

Ο Αμφικράτης ο Σάμιος (αρχ. ελλην. Ἀμφικράτης) ήταν αρχαίος βασιλιάς της Σάμου, που βασίλευσε περί το 700 π.Χ. ή το 600 π.Χ. ή το 550 π.Χ.. Είναι γνωστός μόνο από μία σύντομη αναφορά του Ηροδότου και η χρονολόγησή του αποτελεί αντικείμενο διαμάχης.

Ο Ηρόδοτος αναφέρει τον Αμφικράτη μόνο για να εξηγήσει γιατί οι κάτοικοι της Αίγινας μετέτρεψαν σε σκλάβους μία ομάδα Σαμίων εξορίστων περί το 525 π.Χ.. Ο ιστορικός γράφει ότι το έκαναν αυτό επειδή θυμούνταν ότι ο βασιλιάς Αμφικράτης είχε οδηγήσει τους Σαμίους «να επιτεθούν εναντίον της Αιγίνης και τότε είχαν προξενήσει μεγάλες καταστροφές στη νήσο και τους κατοίκους της, ενώ και οι ίδιοι οι Σάμιοι υπέστησαν επίσης μεγάλο κακό». Υπάρχουν τρεις ερμηνείες από τους νεοτερους ιστορικούς για την πράξη αυτή του Αμφικράτη.

• Η πρώτη προτάθηκε από τον J.P. Barron και υιοθετήθηκε από τον Graham Shipley. Συνδέει το γεγονός με τον Ληλάντιο Πόλεμο μεταξύ των ευβοϊκών πόλεων Χαλκίδας και Ερέτριας περί το 700 π.Χ., κατά τον οποίο η Σάμος είχε υποστηρίξει τους Χαλκιδείς.. Δεν είναι ξεκάθαρο το γιατί αυτό θα οδηγούσε σε μια εισβολή στην Αίγινα. Η χρονολόγηση, ακόμα και η διεξαγωγή του Ληλάντιου Πολέμου, έχουν αμφισβητηθεί από τη σύγχρονη ιστορική έρευνα.
• Οι T.J. Figueira και Aideen Carty πρότειναν ότι η εισβολή του Αμφικράτη στην Αίγινα συνδεόταν με μια σύγκρουση με την οποία η Αίγινα προσπάθησε να κερδίσει την ανεξαρτησία της από την Επίδαυρο, με τη βοήθεια του τυράννου Περιάνδρου της Κορίνθου. Η Επίδαυρος ήταν η μητρόπολη της Σάμου και ο Αμφικράτης ίσως να είχε τεθεί επικεφαλής της εισβολής στην Αίγινα προκειμένου να υποστηρίξει τους Επιδαυρίους. Αυτό το γεγονός θα είχε λάβει χώρα λίγο πριν το 600 π.Χ.. Εξηγεί (Carty) ένα επεισόδιο που καταγράφεται «ξεκάρφωτα» από τον Ηρόδοτο, στο οποίο οι Σάμιοι κατάσχεσαν μια ομάδα δούλων που είχε αποσταλεί από τον Περίανδρο στον βασιλιά Αλυάττ Β΄ της Λυδίας.
• Οι G. Schmidt και Robert Drews υπεστήριξαν ότι ο Αμφικράτης βασίλευσε ακόμη αργότερα, στα μέσα του 6ου αιώνα π.Χ., και τον διαδέχθηκε στην ηγεσία των Σαμίων ο γνωστός τύραννος Πολυκράτης. Αυτή η πρόταση έχει βρει τη μικρότερη υποστήριξη, επειδή δεν φαίνεται να ταριάζει χρονολογικώς με άλλες πηγές.

Σε κάποιο χρονικό σημείο η σαμιακή βασιλεία καταργήθηκε και αντικαταστάθηκε με μια ολιγαρχία με επικεφαλής μια ομάδα αποκαλούμενη «Γεώμοροι». Η χρονολόγηση του Αμφικράτους είναι σημαντική, επειδή πρέπει να προηγείται του γεγονότος αυτού. Οι J.P. Barron και G. Shipley υποστηρίζουν ότι οι Γεώμοροι ανέτρεψαν τη σαμιακή βασιλεία εξαιτίας της αποτυχίας του Αμφικράτους στην Αίγινα. Ωστόσο, μία άλλη σημαντική αρχαία πηγή, ο Πλούταρχος, γράφει ότι ο βασιλιάς που ανέτρεψαν ονομαζόταν Δημοτέλης (ίσως ο διάδοχος του Αμφικράτους).

Πηγές

• Barron, John P. (1964). «The Sixth-Century Tyranny at Samos». The Classical Quarterly 14 (2): 210-229. doi:10.1017/S0009838800023764. https://archive.org/details/sim_classical-quarterly_1964-11_14_2/page/210. 
• Schmidt, G. (1974). «Eine Brychon-Weihung und ihre Fundlage». Mitteilungen des Deutschen archäologischen Instituts zu Athen 87: 165-185. 
• Drews, R. (1983). Basileus: The Evidence for Kingship in Geometric Greece. Yale University Press. σελ. 28. 
• Figueira, T. (1983). «Aeginetan independence». The Classical Journal 79: 8-29. 
• Shipley, Graham J. (1987). A History of Samos, 800-188 BC. Οξφόρδη: Oxford University Press. σελίδες 37-39. ISBN 9780198148685. 
• Carty, Aideen (2015). Polycrates, Tyrant of Samos: New Light on Archaic Greece. Stuttgart: Franz Steiner Verlag. σελίδες 25–28. ISBN 9783515108980. 
• Το αντίστοιχο λήμμα στη Νέα Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια «Χάρη Πάτση», τόμος 5, σελ. 230